Systemic Approach to Civil Protection in Poland Текст научной статьи по специальности «Строительство и архитектура»

Grzegorz Sobolewskia)

a) Main School of Fire Service / Szkota Gfowna Sfuzby Pozarniczej * Corresponding author / Autor korespondencyjny: [email protected]

Systemic Approach to Civil Protection in Poland Ujçcie systemowe ochrony ludnosci w Polsce

ABSTRACT

Introduction: In Poland, the security of the State and its citizens is the responsibility of the national security system. One if its major parts is civil protection (public security). The framework used to ensure civil security is the civil protection system, with life-saving as its primary concern. Aim: The primary goal of this study was to identify the civil protection system within the domain of Poland's national security, to describe its mission and range of responsibilities, and to suggest what should be changed. The main research problem, as addressed by this study, was expressed as the following questions: What function does the civil protection system currently serve within Poland's national security? What are its core focus and responsibilities, and what are its development needs and priorities?

Results: For this study, it was assumed that the core focus of civil protection were actions designed to reduce any possible risks to human life or health (prevention and counter measures), and once such risks materialise, to provide efficient response to ensure effective security. In a broader sense, civil protection within national security can be considered as a set of nationwide measures intended to ensure the safety of all citizens, property and the environment. In view of the above, civil protection can be understood as the set of measures implemented by government and local-government administration, plus any security-related capabilities and measures (national resources), allocated or set up to prevent, prepare for or respond to any security risks, or to restore any victim population to normal functioning. It was assumed that a civil protection system is an internally coordinated system of capabilities, measures and resources designed to prevent any risks to civil security, and to provide expeditious response to situations that might put citizens' lives or health at risk. Today, this system is significantly fragmented, and civil protection is often intermingled with such areas as crisis management, public security, safe and secure public environment, and national defence. An effective civil protection system should be an interdisciplinary and well-integrated system capable of responding to any current and expected civil security challenges and threats across various national circumstances. Keywords: national security, national security system, security risks, crisis management, civil protection, life-saving, public authorities, civil protection system, control sub-system, executive bodies Type of article: original scientific article

Received: 14.11.2019; Reviewed: 17.12.2019; Accepted: 30.12.2019; Author's ORCID ID: 0000-0002-4484-450X;

Please cite as: SFT Vol. 54 Issue 2, 2019, pp. 116-131, https://doi.Org/10.12845/sft.54.2.2019.9;

This is an open access article under the CC BY-SA 4.0 license (https://creativecommons.Org/licenses/by-sa/4.0/).

ABSTRAKT

Wprowadzenie: W Polsce za bezpieczenstwo panstwa i jego obywateli odpowiedzialny jest system bezpieczenstwa narodowego. W jego strukturze mo -zemy wyröznic bardzo istotny element, jakim jest ochrona ludnosci (bezpieczenstwo powszechne). Organizacyjnq postaciq zapewnienia bezpieczenstwa ludnosci jest system ochrony ludnosci, a jego wiodqcq dziedzinq - ratownictwo.

Cel: Zasadniczy cel badan prezentowanych w artykule zawieral si§ w identyfikacji systemu ochrony ludnosci w obszarze bezpieczenstwa narodowego RP, przed -stawieniu jego misji i zakresu dzialan oraz okresleniu pozqdanych kierunköw zmian. Glöwny problem badawczy wyrazono w postaci pytan: Jakq funkj spelnia obecnie system ochrony ludnosci w bezpieczenstwie narodowym Polski? Co stanowi jego przedmiot dzialan oraz jakie istniejq potrzeby i priorytety rozwoju? Wyniki: W rozwazaniach przyjQto zalozenie, ze istotq ochrony ludnosci jest dzialalnosc majqca na celu obnizanie ryzyka zagrozen dla zycia i zdrowia czlowieka (profilaktyka i prewencja), a w przypadku ich wystqpienia sprawne reagowanie, ktöre powinno objawiac si§ skutecznq ochronq. W uj^ciu szerokim ochrony ludnosci w bezpieczenstwie narodowym mozna traktowac jako zespöl przedsi^wzi^c panstwa, ktörych celem jest zapewnienie bezpieczenstwa obywateli, mienia i srodowiska. Wobec tego ochrony ludnosci mozemy interpretowac jako zestaw dzialan administracji rzqdowej i sa-morzqdowej oraz dzialalnosc sil i srodköw (zasoböw panstwa) w zakresie bezpieczenstwa, wykonywanych z zamiarem zapobiegania, przygotowania, reagowania i odtworzeniu röwnowagi funkcjonowania poszkodowanej ludnosci. PrzyjQto, ze system ochrony ludnosci to skoordynowany wewn^trznie uklad wydzielanych przez panstwo sil i srodköw oraz zasoböw ukierunkowanych na zapobieganie powstawaniu zagrozen bezpieczenstwa ludnosci, a takze sprawnym reagowaniu na sytuacje zagrazajqce zdrowiu i zyciu obywateli. Wspölczesnie öw system jest bardzo rozproszony i cz^sto problematyka ochrony ludnosci przeplata si§ z zagadnieniami z zakresu zarzqdzania kryzysowego, bezpieczenstwa publicznego, bezpieczenstwa spolecznego i obron -nosci panstwa. Mozna przyjqc, ze poprawnie funkcjonujqcy system ochrony ludnosci powinien miec charakter interdyscyplinarny, zintegrowany, a takze byc zdolny do odpowiedzi na aktualne oraz prognozowane wyzwania i zagrozenia bezpieczenstwa ludnosci w röznych stanach funkcjonowania panstwa.

Stowa kluczowe: bezpieczertstwo narodowe, system bezpieczertstwa narodowego, zagrozenia bezpieczertstwa, zarzqdzanie kryzysowe, ochrona ludnosci, ratownictwo, organy administracji publicznej, system ochrony ludnosci, podsystem kierowania, podmioty wykonawcze Typ artykutu: oryginalny artykul naukowy

Przyjçty: 14.11.2019; Zrecenzowany: 17.12.2019; Zatwierdzony: 30.12.2019; Identyfikator ORCID autora: 0000-0002-4484-450X

Proszç cytowac: SFT Vol. 54 Issue 2, 2019, pp. 116-131, https://doi.org/10.12845/sft.54.2.2019.9; Artykul udostçpniany na licencji CC BY-SA 4.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/).

Introduction

The security-related needs of the State and society are generally a by-product of dynamically changing challenges and risks. Indeed, those create the need for systemic solutions for security management and for having a system that would be capable of reducing the risk associated with possible threats and emergency situations that could put people in danger, while also responding efficiently and restoring normal balance (the state and sense of security). In Poland, this role is fulfilled by the national security system whose primary objective is to guarantee the existence, maintenance and survival, to ensure normal functioning, and to create opportunities for uninhibited growth. Civil protection is a crucial mission implemented by public authorities to provide national security, and includes the capabilities and resources allocated for this purpose.

Wprowadzenie

Potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczenstwa panstwa i spoteczenstwa wynikajq gtównie z dynamicznego tempa zmian w sferze wyzwan i zagrozen. One tez powodujq koniecznosc po-siadania systemowych rozwiqzañ w zakresie zarzqdzania bez-pieczenstwem, funkcjonowania systemu, który bytby zdolny do obnizenia ryzyka zwiqzanego z mozliwosciq wystqpienia zagrozen i powstaniem sytuacji kryzysowej zagrazajqcej ludziom oraz sprawnego reagowania i powrotu do równowagi funkcjonowania (odtworzenie stanu i poczucia bezpieczenstwa). W Polsce takq rolç spetnia system bezpieczenstwa narodowego, którego zasad-niczym celem jest uzyskanie gwarancji istnienia, posiadania i prze-trwania, zapewnienie niezaktóconego funkcjonowania spoteczen-stwa oraz stworzenie mozliwosci swobodnego rozwoju. Ochrona ludnosci stanowi jednq z zasadniczych misji realizowanych przez organy administracji publicznej. To takze sity i srodki, jakie pan-stwo przeznacza na ten cel.

National security system as the framework for protecting people

In an attempt to define national security, the literature on the subject suggests that this concept can be explained in more detail by reference to challenges, threats, and opportunities [1, pp. 19-20]. What is specifically emphasised is the ability to recognise these and take preventive measures, reduce the risk of threats materialising, take on challenges, take up opportunities, prevent any risks, and provide protection against risks to ensure a risk-free environment and create a sense of safety. Other aspects that help further clarify the concept of national security are related to the needs, values, interests, and goals of both a given society and its State, the confidence in its existence and possessing, the ability to survive and grow, the maintenance of national balance, and the protection of society and the environment against threats. Using certain generalisations, one could assume that national security is the ability of the State and society to take on challenges, take up opportunities, reduce risks, and counteract threats. Security can thus be described as the ability to ensure the existence, possessing and survival, normal functioning, and uninhibited growth.

This study shows that the national security system has often been put by many theoreticians on equal footing with the

System bezpieczeñstwa narodowego jako srodowisko ochrony ludnosci

W literaturze przedmiotu bezpieczenstwo narodowe interpre-towane jest z wykorzystaniem odniesien do wyzwan, zagrozen i szans [1, s. 19-20]. W szczególnosci podkresla siç zdolnosc do: „ich rozpoznawania i skutecznego przeciwdziatania; redukowania ryzyka powstania zagrozen; podejmowania wyzwan, wykorzystywa-nia szans oraz przeciwdziatania wszelkiego rodzaju zagrozeniom; ochrony przed zagrozeniami, wolnosci od zagrozen i poczucia nie-zagrozenia". Kolejny obszar dookreslajqcy bezpieczenstwo narodowe zwiqzany jest z: „potrzebami, wartosciami, interesami oraz celami spoteczenstwa i panstwa; pewnosciq istnienia i posiadania; zdolnosciq do przetrwania i rozwoju; zachowaniem równowagi funkcjonowania panstwa; zapewnieniem ochrony spoteczenstwa i srodowiska wobec zagrozen". Na podstawie pewnych uogólnien mozna przyjqc, iz bezpieczenstwo narodowe to mozliwosc panstwa i spoteczenstwa do podejmowania wyzwan, wykorzystywa-nia szans i redukowania ryzyka oraz przeciwdziatania zagrozeniom. Bezpieczenstwo wyrazac siç bçdzie zdolnosciq do zapewnienia istnienia, posiadania i przetrwania, niezaktóconym funkcjonowaniem (bytem) oraz mozliwosciq swobodnego rozwoju.

Przeprowadzone badania wskazujq, ze czçsto system bezpieczenstwa narodowego przez wielu teoretyków utozsamiany jest

State's security system while under certain circumstances the two terms can actually be considered distinct. For instance, State's goals and interests do not necessarily have to be aligned with society's (nation's) goals. However, in a democratic State, individual and institutional interests altogether make up national interests and goals that should be aligned with the State's security policy. What is the fundamental entity of national security are people, considered as social beings, or specific communities. If, however, the State, as an organisation, is assumed to be that entity, then its actions (or activities) should be aimed at protecting and defending its current national interests, and at ensuring the viability of growth prospects and strategic goals. The State, defined as a territorial and sovereign organisation, operates for the benefit of the people living within its territory [2]. It thus has a specific territory that is inhabited by people, or a population, with shared history, culture, values, etc. Moreover, the State is characterised by sovereignty and most of its functions should embrace security. Without security, it can be difficult to operate efficiently and sustainably in various areas. In a democratic and responsible State, security should be of overriding importance compared to other functions.

In order to make both the internal and external conditions conducive to the development of the State, its vital interests, and protection and defence against any existing threats, people develop what is known as the national security system. It can be described as an internally coherent set of capabilities, measures and resources, allocated by the State for defence and protection against threats. Its primary mission is to be able to ensure the security of the State and society across various national circumstances. The security theory identifies three such circumstances, namely peace, crisis, and war. What seems to provide a more accurate description is the outline of the existing circumstances and situations. Normal situation (PEACE) - the State functions normally (is in equilibrium), with no adverse factors or threats at work. Crisis situation (CRISIS) - when the State, or its part, is thrown off balance as a result of some threat (a negative impact); in many cases, while the threat escalates, the State loses control over the situation and has to take extraordinary actions to restore its balance [3-5]. Danger-of-war situation (WAR) - when the State's vital interests are at risk (sovereignty, independence, territory); military risks escalate and the State often loses control over the situation.

Any contemporary national security system should address various challenges and risks. In addition, such systems should be capable of taking advantage of any opportunities, and anticipate risks and successfully prevent or respond to any military and non-military threats. The national security system consists of (Figure 1) a control subsystem and executive subsystems (defence, protection, social, and economic).

z systemem bezpieczenstwa panstwa. W pewnych uwarunkowa-niach mozemy zauwazyc istniejqcq odrçbnosc uzywanych pojçc. Przyktadowo cele i interesy panstwa nie muszq byc zbiezne z ce-lami spoteczenstwa (narodu). Jednak w panstwie demokratycz-nym suma interesów jednostkowych i instytucjonalnych tworzq interesy oraz cele narodowe, które powinny byc zbiezne z zatoze-niami polityki bezpieczenstwa panstwa. Podstawowym podmio-tem bezpieczenstwa narodowego jest cztowiek, traktowany jako jednostka spoteczna, a takze jako okreslona zbiorowosc spotecz-na. Natomiast jezeli przyjmiemy, ze podmiotem bezpieczenstwa jest panstwo (jako organizacja), to jego dziatalnosc (aktywnosc) powinna byc ukierunkowana na obronç i ochronç aktualnych interesów narodowych oraz zapewnienie mozliwosci rozwoju i realiza-cji celów strategicznych. Panstwo - rozumiane jako terytorialna i suwerenna organizacja, dziatajqca w interesach ludzi zamieszku-jqcych okreslone terytorium [2]. Tak wiçc panstwo posiada okre-slone terytorium, na którym zamieszkujq ludzie (ludnosc), o wspól-nej historii, kulturze, wartosciach itd. Ponadto charakteryzuje siç suwerennq wtadzq. Wiçkszosc funkcji panstwa powinna zawierac w sobie element bezpieczenstwa, bez bezpieczenstwa trudno jest trwale i skutecznie funkcjonowac w róznych obszarach. W demo-kratycznym i odpowiedzialnym panstwie powinno miec ono charakter nadrzçdny wobec pozostatych funkcji.

W celu sprawnego zapewnienia wewnçtrznych i zewnçtrznych warunków sprzyjajqcych rozwojowi panstwa, jego zyciowym intere-som oraz ochrony i obrony przed istniejqcymi zagrozeniami tworzy siç tzw. system bezpieczenstwa narodowego. Moze byc on interpre-towany jako skoordynowany wewnçtrznie zbiór wydzielanych przez panstwo i spoteczenstwo sit, srodków oraz zasobów przeznaczo-nych do wypetniania funkcji ochronnej i obronnej wobec zagrozen. Zasadniczq jego misjq bçdzie zdolnosc do zapewnienia bezpieczenstwa panstwa i spoteczenstwa w róznych stanach funkcjonowania panstwa. W teorii bezpieczenstwa przyjmuje siç trzy stany funkcjonowania panstwa. Sq nimi pokój, kryzys i wojna. Bardziej precyzyj-ne, zdaniem autora, jest postugiwanie siç okresleniem istniejqcych uwarunkowan i sytuacji. W sytuacji normalnej (POKÓJ) panstwo funkcjonuje bez zaktócen (wystçpuje równowaga funkcjonowania), nie wptywajq na nie czynniki destrukcyjne (zagrozenia). O sytuacji kryzysowej (KRYZYS) mówimy, kiedy dochodzi do zachwiania rów-nowagi funkcjonowania panstwa (lub jego czçsci) w wyniku jakie-gos zagrozenia (pojawia siç negatywne oddziatywanie). Czçsto moze nastqpic eskalacja zagrozen, utrata mozliwosci kontroli nad przebie-giem wydarzen, co generuje potrzebç podjçcia nadzwyczajnych dzia-tan w celu powrócenia do równowagi funkcjonowania [3-5]. Sytu-acja zagrozenia wojennego (WOJNA) zachodzi, kiedy zagrozone sq zywotne interesy panstwa (suwerennosc, niepodlegtosc, terytorial-nosc), nastçpuje eskalacja zagrozen militarnych i czçsto dochodzi do utraty kontroli nad przebiegiem wydarzen.

Wspótczesna organizacja systemu bezpieczenstwa narodo-wego powinna odpowiadac na róznorodne wyzwania i zagrozenia. Ponadto ów system powinien byc zdolny do wykorzystania poja-wiajqcych siç szans, a takze przewidywac ryzyko oraz skutecznie przeciwdziatac i reagowac na pojawiajqce siç zagrozenia militar-ne i niemilitarne. System bezpieczenstwa narodowego sktada siç z (ryc. 1) podsystemu kierowania i podsystemów wykonawczych (obronnego, ochronnego, spotecznego i gospodarczego).

Figure 1. Structure of the national security system Rycina 1. Struktura systemu bezpieczenstwa narodowego

Source/Zrodto: Own elaboration based on/Opracowanie wtasne na podstawie: Biata ksiçga bezpieczenstwa narodowego RP, Warszawa 2013 [6, s. 36]

The control subsystem (Figure 2), which is responsible mainly for security management, should make it easy to efficiently make decisions about how to ensure and maintain national security, and to control the executive subsystems. National security management involves top government bodies in the development and implementation of national security with regard to the State's functional and structural framework [7]. The control subsystem includes public government bodies and managers of organisational units that serve national security roles, as well as advisory bodies and administration apparatus (consulting and staff bodies), procedures and relationships, and control infrastructure (command posts, headquarters, and communication systems) [8].

Podsystem kierowania (ryc. 2), którego gtównym przezna-czeniem jest zarzqdzanie bezpieczenstwem, powinien stwa-rzac mozliwosc sprawnego podejmowania decyzji w zakresie zapewnienia i utrzymania bezpieczenstwa narodowego oraz kierowania funkcjonowaniem podsystemów wykonawczych. Zarzqdzanie bezpieczenstwem narodowym to dziatalnosc kierownicza najwyzszych organów panstwowych w zakresie opracowania i realizacji strategii bezpieczenstwa narodowego, w otoczeniu funkcjonalnym i strukturalnym panstwa [7]. Pod-system kierowania obejmuje organy wtadzy publicznej i kie-rowników jednostek organizacyjnych, które wykonujq zadania zwiqzane z bezpieczenstwem narodowym, wraz z organami doradczymi i aparatem administracyjnym (doradczym, sztabo-wym) oraz procedurami i relacjami funkcjonowania, jak tez in-frastrukturq kierowania (stanowiska i centra kierowania oraz systemy tqcznosci) [8].

PRESIDENT PREZYDENT

4.

г

DECISION-MAKER DECYDENT

National Security Council Rada Bezpieczenstwa Narodowego

ч_ г

Consulting bodies Organy doradcze

Council of Ministers' Security Committee Komitet Rady Ministrów ds. bezpieczenstwa

National Security Bureau Biuro Bezpieczenstwa Narodowego

Government Security Centre Rzqdowe Centrum Bezpieczenstwa

Executive subsystems Podsystemy wykonawcze

T

t:

Figure 2. Poland's national security control structure at the central level

Rycina 2. Struktura kierowania bezpieczenstwem narodowym RP na poziomie centralnym

Source/Zrodto: Own elaboration based on/Opracowanie wtasne na podstawie: Biata ksiçga bezpieczenstwa narodowego RP, Warszawa 2013 [8, s. 37]; W. Kitler, Organizacja bezpieczenstwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Wyd. Adam Mardzatek, Torun 2018 [9, s. 13].

Executive subsystems can be described as the capabilities and resources allocated by the State to implement its statutory security goals, and available to security management authorities [10]. The overriding goal of such subsystems is to promptly detect and prevent any security threats, and once these actualise, to prevent their negative consequences. There are two types of executive subsystems - operating and support subsystems.

Operating subsystems include the defence and protection subsystems (see Figure 1). The former is military in nature and its purpose is to take up opportunities, take on challenges, reduce risks, and counter (prevent and resist) external political and/or military threats. The defence subsystem is made up of controls, the border service, diplomacy aimed at military security, executive capabilities and resources (both military and non-military), and the armaments industry. Industrial military capacity means all tangible and non-tangible resources provided by the Polish industry which satisfy the State's defence needs, including those of Poland's Armed Forces, in terms of weapons and military equipment.

Dokonujqc proby interpretacji podsystemow wykonawczych, mozna uznac, iz sq to wyodrçbnione przez panstwo sity i srodki, przewidziane do realizacji ustawowo okreslonych zadan w dziedzi-nie bezpieczenstwa, pozostajqce w dyspozycji organow kierowania bezpieczenstwem [10]. Zasadniczym zadaniem podsystemow wykonawczych jest wczesne rozpoznawanie wyzwan i zapobiega-nie zagrozeniom bezpieczenstwa, a w razie ich wystqpienia - prze-ciwdziatanie ich negatywnym nastçpstwom. Wyroznia siç dwa ro-dzaje podsystemow wykonawczych: operacyjne oraz wsparcia.

Podsystemy operacyjne tworzq podsystem obronny i pod-system ochronny (zob. ryc. 1). Pierwszy ma charakter militarny i jest przeznaczony do wykorzystywania szans, podejmowania wyzwan, redukowania ryzyk i przeciwdziatania (zapobiegania i przeciwstawiania siç) zewnçtrznym zagrozeniom o charakterze polityczno-militarnym. Podsystem obronny tworzq elementy kierowania, stuzba zagraniczna, dyplomacja dziatajqca na rzecz bezpieczenstwa militarnego, sity i srodki wykonawcze (militarne i nie-militarne) oraz przemyst zbrojny. Przemystowy potencjat militarny to wszystkie zasoby materialne i niematerialne polskiego przemy-stu, ktore zaspokajajq potrzeby obronne panstwa - w tym rowniez

The State and citizen protection subsystem (non-military, civil security) - designed to take up opportunities, take on challenges, reduce risks, and counter (prevent and resist) non-military (civil) internal and external threats [8]. The protection subsystem ensures that the State and its citizens are in equilibrium by preventing, preparing for, and successfully responding to, any emergency (or crisis) situations. This subsystem includes the judiciary, government authorities, guards and inspectorates specialising in security and public order protection, civil protection and rescue services, crisis management components, border services, and other institutions, such as the road inspectorate, the construction supervision authority, etc., directly or indirectly responsible for public security protection.

Support subsystems include social and economic subsystems. The former, understood as the social potential, including human capital, constitutes an important driver for the national economy and performance level. It includes the national heritage protection system, safety education institutions, media within the national security system, prevention of demographic threats, and welfare. The latter is referred to as the economic potential, and its overarching goal is to develop and deploy relevant strategies and programmes to ensure that businesses can safely operate within the State during the times of peace, crisis, and war. Its responsibility is, generally speaking, to provide economic support to the operating subsystems of the national security system. It includes financial security institutions, power security operators, the strategic reserve system, and natural environment protection organisations.

potrzeby Sit Zbrojnych RP- w zakresie wyposazenia w uzbrojenie i sprzçt wojskowy.

Podsystem ochronny panstwa i jego obywateli (bezpieczenstwa cywilnego, pozamilitarnego) jest przeznaczony do wykorzy-stywania szans, podejmowania wyzwan, redukowania ryzyk i prze-ciwdziatania (zapobiegania i przeciwstawiania siç) zewnçtrznym i wewnçtrznym zagrozeniom o charakterze niemilitarnym (cywil-nym) [8]. Podsystem ochronny zapewnia rownowagç funkcjonowania panstwa i jego obywateli poprzez zapobieganie, przygoto-wanie i skuteczne reagowanie na sytuacje kryzysowe. Podsystem ten tworzq: wymiar sprawiedliwosci; stuzby panstwowe, straze i inspekcje wyspecjalizowane w ochronie bezpieczenstwa i po-rzqdku publicznego; stuzby ratownictwa i ochrony ludnosci; ele-menty zarzqdzania kryzysowego; stuzby graniczne; inne instytu-cje, ktorych posrednim lub bezposrednim zadaniem jest ochrona bezpieczenstwa publicznego (np. inspekcja drogowa, nadzor bu-dowlany, itp.).

Podsystemy wsparcia obejmujq podsystemy: spoteczny i go-spodarczy. Pierwszy rozumiany jako potencjat spoteczny - w tym takze kapitat ludzki - jest waznym czynnikiem warunkujqcym roz-woj gospodarki narodowej, sprawnosci funkcjonowania panstwa. Obejmuje on system ochrony dziedzictwa narodowego; instytu-cje edukacji dla bezpieczenstwa; media w systemie bezpieczen-stwa narodowego; przeciwdziatanie zagrozeniom demograficz-nym; bezpieczenstwo socjalne. Drugim podsystemem wsparcia jest potencjat gospodarczy, ktorego zasadniczym celem jest opra-cowanie i wdrozenie odpowiednich strategii i programow zapew-niania bezpiecznego funkcjonowania podmiotow gospodarczych panstwa w czasie pokoju, sytuacji kryzysowych i wojny. Istota za-dan sprowadza siç do wsparcia gospodarczego operacyjnych pod-systemow systemu bezpieczenstwa narodowego. Obejmuje on in-stytucje bezpieczenstwa finansowego, podmioty bezpieczenstwa energetycznego, system rezerw strategicznych, podmioty ochrony srodowiska naturalnego.

Core focus and essence of civil protection

The structure of the national security system has a very crucial element, namely civil protection (public security). The framework used to ensure civil security is the civil protection system, with life-saving as its primary concern. With the unpredictable and indeterminate hazards of today, the reality around us is full of situations that upset and disturb our everyday lives, and, as such, require appropriate responses to allow us to restore normal balance.

Such events can certainly be addressed by civil protection, in its broad sense. The core focus of civil protection are actions designed primarily to reduce any possible risks to human life or health (prevention and counter measures), and once such risks materialise, to provide efficient response to ensure effective security. The main objectives in civil protection can be divided into two categories. The first, which can be described as prevention and preparation measures, includes such actions as [11]:

- analysing and assessing possible risks;

- anticipating and monitoring any risks;

Ochrona ludnosci: istota i zakres dzialan

W strukturze systemu bezpieczenstwa narodowego mozemy wyroznic bardzo istotny jego element, jakim jest ochrona ludnosci (bezpieczenstwo powszechne). Organizacyjnq postaciq zapewnie-nia bezpieczenstwa ludnosci jest system ochrony ludnosci, a jego wiodqcq dziedzinq - ratownictwo. Nieprzewidywalnosc i nieokreslo-nosc wspotczesnych zagrozen sprawiajq, iz otaczajqca nas rzeczy-wistosc obfituje w liczne sytuacje, ktore zaburzajq nasze codzienne zycie, a w zwiqzku z tym wymagajq podejmowania stosownych dzia-tan w celu przywrocenia stanu rownowagi funkcjonowania.

Odpowiedziq na tego typu zdarzenia jest niewqtpliwie szeroko rozumiana ochrona ludnosci. Istotq ochrony ludnosci jest dziatal-nosc majqca na celu w szczegolnosci obnizanie ryzyka mozliwosci powstania zagrozen dla zycia i zdrowia cztowieka (profilaktyka i prewencja), a w przypadku ich wystqpienia sprawne reagowanie, ktore powinno objawiac siç skutecznq ochronq. Gtowne zadania w ramach ochrony ludnosci mozemy podzielic na dwa etapy. Pierwszy - traktowany jako dziatania zapobiegawczo-przygotowawcze - spetnia gtowne zadania polegajqce na [11]:

- taking preventive measures to reduce risks;

- planning response measures;

- preparing organisational support for response procedures, including

• evacuation sites and resources;

• resources to support everyday life;

- providing training for civil protection institutions, including drills;

- preparing civil protection and civil defence resources;

- educating the public on civil protection and civil defence, and raising the awareness of potential risks and appropriate behaviours;

The second category of civil protection measures are rescue and restoration measures, including such actions as [11]:

- detecting and identifying risks;

- warning, notifying and alerting people of any risks;

- responding to emergency situations, with relevant civil protection organisations taking rescue actions;

- ensuring public order and security, including a stable policy for notifying people of any emergencies and casualties;

- taking other steps necessary to support the above-mentioned goals, including planning and organisation.

Civil protection can be understood as the set of measures implemented by government and local-government administration, plus any security-related capabilities and measures (national resources), allocated or set up to prevent, prepare for, or respond to any security risks, or to efficiently and effectively restore balance after an emergency. In a broader sense, civil protection within national security can be considered as a set of projects intended to ensure the safety of all citizens, property and the environment (Figure 3).

- analizie i ocenie ryzyka wystqpienia zagrozen;

- prognozowaniu i monitorowaniu zagrozen;

- dziataniach prewencyjnych zmniejszajqcych ryzyko po-wstania zagrozen;

- planowaniu dziatan w postaci reagowania;

- przygotowaniu organizacyjnym do reagowania polegajq-cych w gtównej mierze na:

• przygotowaniu miejsca i warunków do ewakuacji;

• przygotowaniu warunków funkcjonowania ludnosci;

- prowadzeniu szkolen podmiotów ochrony ludnosci, w tym organizowanie cwiczen;

- przygotowaniu zasobów stuzqcych ochronie ludnosci i obro-nie cywilnej;

- prowadzeniu edukacji spoteczenstwa w zakresie ochrony ludnosci i obrony cywilnej, w tym ksztattowanie swiado-mosci zagrozen i adekwatnych zachowan;

Drugim etapem dziatan w ramach ochrony ludnosci b?dq dziatania ratowniczo-odtworzeniowe. Do ich gtównych zadan zaliczajq si? [11]:

- wykrywanie i rozpoznanie zagrozen;

- ostrzeganie powiadamianie i alarmowanie ludnosci o zagrozeniu;

- reagowanie na powstatq sytuacj? w postaci podejmowa-nia dziatan ratowniczych przez wtasciwe podmioty syste-mu ochrony ludnosci (w zaleznosci od potrzeb);

- zapewnienie bezpieczenstwa i porzqdku publicznego, w tym tez prowadzenie statecznej polityki informacyjnej o zaistniatej sytuacji i osobach poszkodowanych;

- realizacja innych dziatan niezb?dnych do wypetnienia wyzej wymienionych zadan, w tym planowanie i prace organizacyjne.

Ochron? ludnosci mozemy wi?c interpretowac jako zestaw dziatan administracji rzqdowej i samorzqdowej oraz uzywanie sit i srodków (zasobów panstwa) w zakresie bezpieczenstwa, z za-miarem zapobiegania, przygotowania, reagowania i odtworzenia równowagi w sposób sprawny i skuteczny w razie wystqpienia zagrozen. W uj?ciu szerokim ochron? ludnosci w bezpieczenstwie narodowym mozna traktowac jako zespót przedsi?wzi?c, których celem jest zapewnienie bezpieczenstwa ludzi, ale tez mienia i sro-dowiska funkcjonowania cztowieka (ryc. 3).

Figure 3. Areas covered by civil protection

Rycina 3. Obszary oddziatywania ochrony ludnosci Source: Own elaboration. Zrodto: Opracowanie wtasne.

MAN CZtOWIEK

ENVIRONMENT SRODOWISKO

LU O

O w z o

LU Z

ll Q y 3

CRITICAL INFRASTRUCTURE INFRASTRUKTURA KRYTYCZNA

o

LU I-

o cc

CL

_J

>

O

o cc

Cû O

z

o cc

X

o o

Civil protection involves actions by public authorities and institutions responsible for the protection of human life and health, as related to risk prevention, and once such risks actualise, for efficient response. In summary, today civil protection is understood as

- an integral part of national security, often realised as security management during times of peace (normal functioning), in situations involving risks to public security (abnormal functioning as a result of some threat), or civil protection during war,

- measures to ensure the security of people (society) and the natural environment in which they live, and the property they have,

- operations which include planning and prevention (prevention measures to reduce the likelihood of risks to human life or health, and situations that can be dangerous to security), as well as rescue and restoration (responses - taking control and restoring normal balance),

- a process that includes four steps of efficient management, namely planning, organising, motivating, and controlling, which are related to the organisational resources (executive bodies - human, financial, material, and informational) allocated with the aim of preventing, preparing for action, responding and restoring functional balance.

This study shows that civil protection can be considered as State activities (mainly those by public authorities, along with capabilities and resources at the State's disposal) to protect the life and health of its population against possible threats. Obviously, this also includes the protection of property and the natural environment, as elements necessary for people to function safely. Civil protection is realised across three national circumstances (peace, crisis, and war), but during war it takes the form of civil defence.

Civil protection can be considered as a broad spectrum of activities to protect citizens in normal, everyday situations which involve no significant threats, with both the State and its citizens functioning normally; in crisis situations brought about by non-military threats which cause abnormal functioning and create the need for extraordinary measures; and in military risk situations / danger-of-war situations, i.e., during martial law or war (Figure 4).

Ochrona ludnosci jest wiçc dziatalnosciq organow admi-nistracji publicznej i podmiotow realizujqcych zadania w celu ochrony zycia i zdrowia cztowieka, przeciwdziatania zagrozeniom - a w przypadku ich powstania - skutecznego reagowania. Doko-nujqc podsumowania wspotczesnej interpretacji ochrony ludnosci, mozna przyjqc, ze jest ona:

- integralnq czçsciq bezpieczenstwa narodowego, czçsto wyrazajqcq siç jako zarzqdzanie bezpieczenstwem w cza-sie pokoju (sytuacjach normalnego funkcjonowania), sy-tuacjach powstania zagrozen bezpieczenstwa ludnosci (zaburzenie rownowagi ich funkcjonowania w wyniku zagrozen) oraz w czasie wojny,

- dziataniem ukierunkowanym na zapewnienie bezpieczen-stwa: ludzi (spoteczenstwa), srodowiska naturalnego, w ktorym funkcjonujq ludzie i mienia, ktore posiadajq,

- dziataniem, w ktorym mozna wyroznic etap planistyczno--zapobiegawczy (dziatania prewencyjne, zmniejszajqce prawdopodobienstwo zagrozenia zyciu i zdrowia ludno-sci oraz powstania sytuacji zagrazajqcy bezpieczenstwu) i etap ratowniczo-odtworzeniowy (reagowania: przejçcie kontroli i przywracanie stanu rownowagi funkcjonowania),

- procesem sktadajqcym siç z czterech faz sprawnego zarzqdzania: planowania, organizowania, motywowania i kontroli, skierowanych na zasoby organizacji (podmioty wykonaw-cze: ludzkie, finansowe, rzeczowe i informacyjne), wykony-wanych z zamiarem zapobiegania, przygotowania do dzia-tan, reagowania i powrotu do rownowagi funkcjonowania.

Uzyskane wyniki badan wskazujq, ze ochronç ludnosci mozemy traktowac jako dziatalnosc panstwa (gtownie dziatalnosc organow administracji publicznej oraz sit i srodkow, jakimi panstwo dysponu-je) na rzecz ochrony zdrowia i zycia ludnosci przed mozliwymi zagro-zeniami. Oczywiscie proces ten obejmuje rowniez ochronç mienia i srodowiska naturalnego jako warunek niezbçdny do bezpiecznego funkcjonowania ludnosci. Proces ochrony ludnosci realizowany bç-dzie w trzech stanach funkcjonowania panstwa (pokoj, kryzys i woj-na), z tym ze w okresie wojny przybierze on formç obrony cywilnej.

Ochronç ludnosci mozemy traktowac jako szerokie spektrum dzia-tan na rzecz ochrony obywateli w sytuacji normalnej, codziennej, przy braku istotnych zagrozen i zachowaniu rownowagi funkcjonowania panstwa i jego obywateli, w sytuacjach kryzysowych spowodowanych za-grozeniami niemilitarnymi, ktore burzq rownowagç funkcjonowania i po-wodujq potrzebç nadzwyczajnych dziatan oraz w sytuacjach zagrozenia militarnego panstwa tj. w stanie wojennym lub w czasie wojny (ryc. 4).

PEACE

Normal situation, normal functioning, no impact of threats

POKÖJ

Sytuacja normalna, zachowana jest rownowaga funkcjonowania, brak oddziatywania zagrozen

CRISIS

Crisis situation, abnormal functioning as a result of non-military or military threats

KRYZYS

Sytuacja kryzysowa, zachwiana jest rownowaga funkcjonowania w wyniku zagrozen niemilitarnych lub militarnych

WAR

Military conflict situation caused by political and/or military risks

WOJNA

Sytuacja konfliktu zbrojnego powstatego w wyniku zagrozen polityczno-militarnych

CIVIL PROTECTION / OCHRONA LUDNOSCI

CIVIL DEFENCE / OBRONA CYWILNA

Figure 4. State circumstances in relation to civil protection and civil defence

Rycina 4. Stany funkcjonowania panstwa w aspekcie ochrony ludnosci i obrony cywilne

Source/Zrödto: Own elaboration./Opracowanie wtasne.

Civil protection is provided during peace, meaning normal situations where the State and its people can function normally. Under such circumstances, there is usually no experience of any adverse effects of threats, and there may be zero issues or concerns. In such situations, the State implements prevention and counter measures to minimise the risk of crisis situations.

Crisis situations and crises (including military crises) are emergencies which can be caused by military or non-military threats. Crisis situations are circumstances where internal or external factors cause some abnormality and, frequently, the loss of control over the situation and an unacceptable level of risk to core values, interests and goals of the organisation in question, which, in turn, creates the need for extraordinary action to restore normal functioning [12]. Civil protection measures are aimed at saving people's lives and health, minimising any negative consequences, and restoring normal balance. During war, the State and its population face political and military threats, escalating into various forms of military operations and affecting vital interests of the State. The vital national interests of the Republic of Poland are to ensure the survival of the State and its citizens. Under Article 5 of the Constitution of the Republic of Poland, those include the independence and integrity of its territory, respect for human and citizen rights and freedoms, and the security of citizens and national heritage, and environmental protection through sustainable development [13]. Whether during peace or crisis, civil protection provides security against non-military threats, while during war, civil protection is realised as civil defence to provide security against military threats.

In simple terms, civil defence is about how people function during martial law or war. This includes some objectives referred to in the Act [14] on the general obligation to defend the Republic of Poland, and its secondary legislation [1 5], as a set of organisational and planning measures taken during times of peace to prepare the State to successfully accomplish such objectives during war. Moreover, some civil protection objectives in Poland are defined in Article 61(1) of the first supplementary document to the Geneva Convention of 12 August 1949 on the protection of the victims of international military conflicts, as drawn up in Geneva on 8 June 1977 [16-17].

This means that the State is to fulfil humanitarian objectives to protect civilians against the dangers resulting from military operations, and to overcome their immediate consequences, along with providing the conditions necessary for survival. Another area of civil defence are actions to support national defence in the event of a military threat.

To sum up, civil defence during peace is a set of organisational and planning measures to efficiently prepare the State (including all its bodies and institutions) for accomplishing civil defence goals during war. Consequently, during peace the civil protection system should provide the resources (reserves required for war) necessary to successfully accomplish the goals to secure and allow civilians to survive during war, and to serve national defence objectives.

Ochrona ludnosci realizowana jest w warunkach pokoju, czy-li normalnej sytuacji równowagi funkcjonowania panstwa i ludno-sci. W takich warunkach zazwyczaj nie jest odczuwalne negatywne oddziatywanie zagrozen, mogq nie wystçpowac zadne zaktócenia. W tym okresie realizowane sq dziatania zapobiegawcze, prewencyjne, które majq zminimalizowac ryzyko powstania sytuacji kryzysowych.

Sytuacja kryzysowa i kryzys (w tym tez kryzys militarny) to okres, kiedy mamy do czynienia z powstaniem sytuacji kryzysowej, któ-rej zródtem mogq byc zagrozenia niemilitarne lub militarne. Sy-tuacjq kryzysowq bçdziemy nazywali zespót okolicznosci (stan), w którym w wyniku czynników zewnçtrznych bqdz wewnçtrznych dochodzi do zachwiania równowagi funkcjonowania panstwa, czç-sto utraty kontroli nad rozwojem sytuacji i powstania nieakcepto-wanego poziomu zagrozenia podstawowych wartosci, interesów oraz celów rozpatrywanego podmiotu, co wywotuje potrzebç pod-jçcia nadzwyczajnych dziatan w celu powrotu do stanu równowagi [12]. Dziatania w ramach ochrony ludnosci sq ukierunkowane na ratowanie zycia i zdrowia ludnosci, zmniejszaniu negatywnych skutków kryzysu oraz powrót do równowagi funkcjonowania. Okres wojny to okres funkcjonowania panstwa i ludnosci w cza-sie zagrozenia polityczno-militarnego, kiedy nastçpuje eskalacja róznych form dziatan militarnych i zagrozone sq zywotne interesy panstwa. Zywotne interesy narodowe Rzeczypospolitej Polskiej zwiqzane sq z zapewnieniem przetrwania panstwa i jego obywa-teli. Zgodnie z art. 5 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej zalicza-my do nich: niepodlegtosc i nienaruszalnosci swojego terytorium, gwarancjç wolnosci i praw cztowieka i obywateli oraz bezpieczen-stwo obywateli, dziedzictwa narodowego oraz zapewnienie ochro-ny srodowiska, kierujqc siç zasadq zrównowazonego rozwoju [13]. Zarówno w okresie pokoju, jak i kryzysu mozemy gtównie mówic o ochronie ludnosci przed zagrozeniami niemilitarnymi. Natomiast w czasie wojny bçdziemy mieli do czynienia z problematykq obro-ny cywilnej jako obrony ludnosci przed zagrozeniami militarnymi.

Obrona cywilna to w uproszczeniu okres funkcjonowania ochrony ludnosci w czasie stanu wojennego lub w czasie wojny. Obejmuje ona zadania, o których mowa w ustawie o powszech-nym obowiqzku obrony Rzeczypospolitej Polskiej [14] oraz wy-nikajqcych z niej rozporzqdzen w tym zakresie [15], jako zespót przedsiçwziçc organizacyjno-planistycznych podejmowanych w czasie pokoju w celu przygotowania panstwa do realizacji tych zadan w czasie wojny. Ponadto zadania w ramach ochrony ludnosci w Polsce wynikajq z art. 61 lit. (a), I-go protokotu dodatkowego do Konwencji genewskich z dnia 12 sierpnia 1949 r. dotyczqcego ochrony ofiar miçdzynarodowych konfliktów zbrojnych sporzqdzo-nego w Genewie dnia В czerwca 1977 roku [16-17].

Powyzsze oznacza wypetnianie przez panstwo zadan huma-nitarnych, majqcych na celu ochronç ludnosci cywilnej przed nie-bezpieczenstwami wynikajqcymi z dziatan zbrojnych i przezwyciç-zanie ich bezposrednich nastçpstw oraz zapewnienie warunków koniecznych do przetrwania. Kolejnym obszarem dziatania obrony cywilnej jest dziatalnosc na rzecz wsparcia obronnosci panstwa w przypadku zagrozenia militarnego.

Podsumowujqc uzyskane wyniki badan, obrona cywilna w czasie pokoju stanowic bçdzie jedynie zespót przedsiçwziçc organi-zacyjno-planistycznych zapewniajqcych sprawne przygotowanie panstwa (w tym wszystkich organów i podmiotów) do realizacji

Where should civil protection in Poland evolve

The organisation and functioning of civil protection within the State's security system is an extremely complex, fragmented and difficult issue. What makes it so complex is the multitude of approaches to its definition, the number of objectives, and the multi-faceted functional and structural relationships. The issue of civil protection frequently intermingles with such areas as crisis management, life-saving, public security, safe and secure public environment, and national defence. An effective civil protection system should be an interdisciplinary and well-integrated system capable of responding to any current and expected civil security challenges and threats across various national circumstances.

The structure of civil protection can be based on the existing administrative division, with wójts (Vogts), starostas, and province governors being in charge of civil protection and acting as decision-makers. The organisations responsible for civil protection, from this point on referred to as "civil protection organisations," are [18]:

- public administration (government and local-government) bodies,

- components of emergency monitoring, warning, and alerting systems,

- capabilities and resources available to different services, inspectorates and guards,

- volunteer fire department units,

- capabilities and resources of the national rescue and firefighting system,

- other rescue organisations not included in the national rescue and firefighting system,

- Armed Forces units assigned to support the public,

- NGOs operating in civil protection,

- emergency medical services' capabilities and resources,

- organisations which have been made responsible for civil defence by the relevant authority in charge of civil protection.

In the civil protection system in Poland, the central role may be served by the managing authority (decision-maker), who is primarily responsible for any decision-making, dividing tasks between specific executive bodies, and coordinating operations during any events when public security is at risk. The managing authority defines the extent of any goal and is responsible for the steps taken at each stage of civil protection. And these are: preventing any security risks to the public, making preparations for emergencies to be able to take effective action, efficiently responding to any risks or emergencies, and restoring normal functioning. This subsystem achieves its objectives through management, which is a decision-making process based on information retrieval, collection, processing, and distribution.

zadan obrony cywilnej w czasie wojny. Wobec tego system ochrony ludnosci w okresie pokoju powinien posiadac takie zabezpiecze-nie (rezerwy w niezbçdnym wymiarze na czas wojny), aby w czasie wojny mógt skutecznie realizowac zadania do zabezpieczenia i prze-trwania ludnosci cywilnej oraz wykonywac zadania na rzecz obron-nosci panstwa.

Pozgdane kierunki zmian ochrony ludnosci w Polsce

Problem organizacji i funkcjonowania ochrony ludnosci w sys-temie bezpieczenstwa panstwa jest niezwykle ztozony, rozproszo-ny i trudny. O jego ztozonosci moze swiadczyc róznorodnosc de-finiowania, wielorakosc zadan oraz wieloaspektowe powiqzania funkcjonalno-strukturalne. Bardzo czçsto problematyka ochrony ludnosci przeplata siç z zagadnieniami z zakresu zarzqdzania kry-zysowego, ratownictwa, bezpieczenstwa publicznego, bezpieczen-stwa spotecznego i obronnosci panstwa. Poprawnie funkcjonujq-cy system ochrony ludnosci powinien byc interdyscyplinarnym, zintegrowanym systemem zdolnym odpowiadac aktualnym, a tak-ze prognozowanym wyzwaniom i zagrozeniom bezpieczenstwa ludnosci w róznych stanach funkcjonowania panstwa.

Struktura ochrony ludnosci moze opierac siç na istniejqcym administracyjnym podziale terytorialnym kraju, gdzie wójtowie, starostowie i wojewodowie sq szefami ochrony ludnosci i petniq rolç decydentów. Podmiotami realizujqcymi cele i zadania ochrony ludnosci, zwanymi dalej „podmiotami ochrony ludnosci", sq [18]:

- organy administracji publicznej (rzqdowej i samorzqdowej),

- elementy systemu monitorowania, ostrzegania i alarmo-wania o zagrozeniach,

- dostçpne sity i srodki stuzb, inspekcji i strazy,

- jednostki ochotniczych strazy pozarnej,

- sity i srodki krajowego systemu ratowniczo-gasniczego,

- inne podmioty ratownicze niewchodzqce w sktad krajowe-go systemu ratowniczo-gasniczego,

- wydzielone do wsparcia ludnosci jednostki Sit Zbrojnych,

- organizacje pozarzqdowe wykonujqce zadania ochrony ludnosci,

- sity i srodki systemu panstwowego ratownictwa medycznego,

- podmioty, na które organ wtasciwy w sprawach ochrony ludnosci natozyt obowiqzek realizacji zadan obrony cywilnej.

W systemie ochrony ludnosci w Polsce nadrzçdnq funkcjç moze petnic organ zarzqdzajqcy (decydent), którego zadaniem w gtównej mierze bçdzie podejmowanie decyzji, podziat zadan dla poszczególnych wykonawców i koordynowanie dziatan w czasie wystqpienia zagrozen bezpieczenstwa ludnosci. Organ zarzqdza-jqcy okresla zakres przedsiçwziçc, jak tez ponosi odpowiedzialnosc za podjçte dziatania w poszczególnych fazach procesu ochrony ludnosci, które sprowadzajq siç do: zapobiegania powstawaniu zagro-zen bezpieczenstwa ludnosci, przygotowania do podejmowania skutecznych dziatan w przypadku powstania zagrozenia, sprawne-go reagowania na powstate zagrozenia i sytuacjç kryzysowq oraz powrotu do stanu normalnego funkcjonowania. Podsystem realizu-je swoje zadania poprzez zarzqdzanie, które jest procesem decyzyj-nym sktadajqcym siç z pozyskiwania, gromadzenia, przetwarzania oraz dystrybucji informacji.

Given the importance of civil protection within the national security system across different national circumstances, it seems reasonable to consider a different approach to the organisation and operation of the civil protection system (Figure 5).

Majqc na uwadze znaczenie ochrony ludnosci w systemie bezpieczenstwa narodowego w poszczególnych stanach funkcjonowania panstwa, nalezatoby rozwazyc inne podejscie do organi-zacji i funkcjonowania sytemu ochrony ludnosci (ryc. 5).

A

N

D <

A

N

SY S

AO

Y

N

C

S Y S D O

DECISION-MAKER DECYDENT

ES г

A

EO MR RB

A

N i

i sis

A T AE z д M

OPINION-FORMING AND ADVISORY BODY ORGAN OPINIODAWCZO-DORADCZY

> о TI

er 3

C

ш

Í? ^

^ N

A G

C O

D O

Figure 5. Systemic approach to civil protection Rycina 5. Systemowe podejscie do ochrony ludnosci

Source/Zrodto: Own elaboration based on/Opracowanie wtasne na podstawie: Sobolewski G., Sity zbrojne RP wzarzqdzaniu kryzysowym. Aspekt narodowy i miqdzynarodowy, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2013 [12, s. 77-78].

The proposed approach is that, similar to crisis management, the managing authority be a combination of three organised elements, with the following roles:

- a decision-making body: the Head of Civil Protection and Civil Defence (appointed by the Prime Minister; during peace this role could be served by the Minister of the Interior and Administration, with the Chief of the National Fire Service serving as Deputy Head of Civil Protection and Civil Defence), the province governor, the starosta, the wójt (Vogts), or the mayor. This body would be authorised under laws or regulations to make sovereign decisions and, as such, it would govern the actions of the organisations which are essentially responsible for civil protection;

- an advisory body: the Civil Protection Team, a team working with the Head of Civil Protection and Civil Defence, and province or commune civil protection teams - they all serve opinion-forming and advisory functions, develop policies for emergencies, and recommend solutions to ensure communication between the decision-making, and planning and coordination levels;

- a planning and coordination unit - analyses and evaluates information, develops scenarios and proposed

Proponuje siç, aby na wzór zarzqdzania kryzysowego, organ zarzqdzajqcy byt uktadem trzech uporzqdkowanych elementów, spetniajqcych odpowiednio nastçpujqce role:

- Organu decyzyjnego: Szef Ochrony Ludnosci i Obrony Cywilnej Kraju (którego powotuje Prezes Rady Ministrów, takq funkcjç w okresie pokoju mógtby petnic Minister Spraw Wewnçtrznych i Administracji, a Komendant Gtówny Pan-stwowej Strazy Pozarnej petnitby funkcjç zastçpcy Szefa Ochrony Ludnosci i Obrony Cywilnej Kraju), wojewoda, starosta, wójt, burmistrz, prezydent miasta. Organ posiadtby prawo do decyzji wtadczych, powierzonych mu na podstawie ustaw lub rozporzqdzen. Tym samym miatby wptyw na dziatania podmiotów, które w istocie swojego funkcjonowania posiadajq zadania w zakresie ochrony ludnosci;

- Organu doradczego: Zespót Ochrony Ludnosci, zespót funkcjonujqcy przy Szefie Ochrony Ludnosci i Obrony Cywilnej Kraju, wojewódzkie, powiatowe i gminne zespoty ochrony ludnosci - posiadajq funkcjç opiniotwórczo-do-radczq, okreslajq strategie dziatania w danej sytuacji zagrozen bezpieczenstwa ludnosci, rekomendujqc propozy-cje rozwiqzan, zapewniajqc komunikacjç miçdzy cztonem decyzyjnym i planistyczno-koordynacyjnym;

- Komórki planistyczno-koordynujqcej - analizuje i ocenia

solutions, and is responsible for the implementation of decisions, division of responsibilities and coordination of actions. At the central level, this role could be served by the Government Security Centre, and at provincial, district, and communal levels by security centres. During war, such units could operate as the staff of the Head of Defence at each level.

The second element of the civil protection system is the executive subsystem which comprises various services, guards, and inspectorates, and their human resources and technologies. In civil protection, executive subsystem components (capabilities and resources available to each decision-maker) are the primary executive bodies without which even the most complex decision-making systems and security authorities would be unable to serve their statutory roles. Their importance for civil protection, in many cases manifested through organised collaboration, is associated with a number of principles that guide their operation and cooperation to defuse crisis situations. Capacities of individual organisations are very specific and only with a thorough knowledge of those can decision-makers successfully organise this collaboration and coordination during emergencies [12, pp. 77-78].

In addition to the expected increase in the country's defence capabilities in the event of a military threat, the establishment of the Territorial Defence Force (WOT), a new branch of Poland's Armed Forces, creates better conditions for supporting public authorities and society in civil protection during emergencies. With good organisation, equipment and training, and often unique operational capabilities, WOT units assigned to risk elimination can provide valuable support to the public and a high level of successful emergency resolution. Those units have some qualities that are useful for civil protection, namely they are 'attached' to specific land (they are responsible for specific areas), they function within local communities, and are in a close relationship with local authorities. They are much quicker to arrive at the crisis location and respond to the emergency than the regular armed forces. This opens up many possibilities for WOT to support the civil protection system, but this requires further design, legislative, and organisational work to take maximum advantage of this valuable potential related to civil protection.

As a member of the NATO and the EU, we need to approach civil protection from a broad perspective, as a process aimed at ensuring national security at all times and under any circumstances. Whether during natural or man-made or war disasters, it is necessary to take the same actions, such as alerting and evacuating people, providing medical assistance, delivering basic necessities to the affected population, and protecting property.

The purpose of civil protection is to prevent situations that could put human life or health at risk, to make the civil protection system ready to respond, and once a threat materialises, to efficiently respond to it and restore normal balance after the crisis is defused. This is why civil protection can be identical to crisis management, and can be divided into four stages - mitigation, preparedness, response, and recovery (Figure 6).

The first two stages (mitigation and preparedness) take place even before there is an actual threat to any population or the crisis situation develops. The primary goal of mitigation is to eliminate

informacje, przygotowuje warianty dziatan i propozycje rozwiqzan oraz odpowiada za wdrozenie podjçtych decy-zji, podziat zadan i koordynacjç dziatan. Na szczeblu cen-tralnym takq funkcjç mogtoby spetniac Rzqdowe Centrum Bezpieczenstwa, na szczeblach wojewódzkich, powiato-wych i gminnych - centra bezpieczenstwa. Komórki te w czasie wojny mogtyby petnic funkcjç sztabu wojenne-go Szefa Obrony na danym poziomie.

Drugim elementem systemu ochrony ludnosci jest podsystem wykonawczy, który stanowiq w gtównej mierze stuzby, straze, in-spekcje w postaci zasobów ludzkich i technologii. Elementy pod-systemu wykonawczego (dostçpne sity i srodki jakimi dysponuje dany decydent) w ochronie ludnosci stanowiq zasadniczq sitç wy-konawczq, bez której nawet najbardziej ztozone systemy decyzyjne oraz organy odpowiedzialne za bezpieczenstwo nie bytyby w stanie realizowac swoich ustawowych zadan. Ich rola w ochronie ludnosci, przejawiajqca siç niejednokrotnie w zorganizowanym wspótdziata-niu, jest zwiqzana z przestrzeganiem szeregu zasad ksztattujqcych ich dziatanie i wspótdziatanie w rozwiqzywaniu sytuacji kryzyso-wych. Mozliwosci poszczególnych podmiotów charakteryzujq siç bardzo specyficznymi wtasciwosciami. Dopiero doktadne ich po-znanie moze stanowic dla organów decyzyjnych podstawç do or-ganizowania wspótdziatania i koordynacji ich dziatan w sytuacjach zagrozen bezpieczenstwa ludnosci [12, s. 77-78].

Powstanie nowego rodzaju Sit Zbrojnych RP - Wojsk Obrony Terytorialnej (WOT), oprócz zaktadanego wzrostu zdolnosci obron-nych panstwa na wypadek zagrozenia militarnego, stwarza wiçksze mozliwosci wsparcia organów wtadzy i spoteczenstwa w zakresie ochrony ludnosci w sytuacjach kryzysowych. Wtasciwie zorganizo-wane, wyposazone i wyszkolone, czçsto o unikatowych zdolnosciach dziatania, wydzielone do likwidacji zagrozen jednostki WOT mogq za-pewnic wartosciowe wsparcie ludnosci i wysoki stopien skuteczno-sci rozwiqzywania róznych sytuacji kryzysowych. Powstate wojska posiadajq cenne wtasciwosci w zakresie ochrony ludnosci. Mianowi-cie sq „przywiqzane" do danego terytorium (posiadajq rejony odpo-wiedzialnosci), funkcjonujq w ramach ludnosci lokalnej i sq w scistej relacji organami wtadzy lokalnej. Czas dotarcia i rozpoczçcia dziatan w rejonie sytuacji kryzysowej jest zdecydowanie krótszy niz w przy-padku wojsk operacyjnych. Otwiera to szerokie mozliwosci wsparcia sytemu ochrony ludnosci przez WOT. Aby wtasciwie wykorzystac tak wartosciowy potencjat panstwa w zakresie ochrony ludnosci nie-zbçdne jest przeprowadzenie dalszych prac koncepcyjnych, legisla-cyjnych i organizacyjnych.

Obecnosc w strukturach NATO i UE sprawia, ze na ochronç ludnosci powinnismy patrzec szeroko, jak na proces majqcy na celu zapewnienie bezpieczenstwa obywatelom w kazdym czasie i warunkach. W sytuacji zagrozenia katastrofq naturalnq lub spo-wodowanq przez cztowieka czy dziataniami wojennymi koniecz-ne jest podjçcie tych samych przedsiçwziçc, m.in.: alarmowania, ewakuacji ludnosci, udzielenia pomocy medycznej, zapewnienia poszkodowanej ludnosci podstawowych warunków przetrwania czy tez zabezpieczenia mienia.

Celem ochrony ludnosci jest zapobieganie powstawaniu sytuacji stwarzajqcych zagrozenie zycia i zdrowia ludnosci, przygotowanie systemu ochrony ludnosci do reagowania, a w chwili wystqpienia zagrozen - sprawne jego reagowanie

or reduce the likelihood of the threat actualising. This stage serves to minimise the risk of a crisis situation through prevention. Preparedness is all about defining any relevant procedures based on the necessary action plans. This stage is a collection of planning and organisational measures to successfully counter any risks. This stage serves to prepare the governing and executive authorities to efficiently resolve (take control over) any emergency.

Response is mainly about taking action to reduce the damage and take control over the emergency as soon as possible, and using specific plans and procedures to recover. The final stage, recovery, focuses especially on providing immediate help to any affected population (providing basic necessities) and ensuring that public institutions and services can function, if only on an emergency basis, and to restore the normal conditions for the affected population.

PRZYGOTOWANIE

A

ZAPOBIEGANIE

DZIAtANIA PLANISTYCZNO-ZAPOBIEGAWCZE

WNIOSKI I KOREKTA

REAGOWANIE

V

DZIAtANIA RATOWNICZO-ODTWORZENIOWE

Figure 6. Stages of civil protection Rycina 6. Etapy procesu ochrony ludnosci

Source/Zrodto: Own elaboration based on/Opracowanie wtasne na podstawie: Lidwa W., Zarzqdzanie kryzysowe, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2015 [19, s. 23]; Michailiuk B., Ochrona ludnosci. Wybrane problemy, Warszawa 2017 [20, s. 59].

oraz odbudowa po kryzysie (powrot do rownowagi funkcjono-wania). Dlatego tez proces ochrony ludnosci moze bye tozsa-my z procesem zarzqdzania kryzysowego i mozna go podzie-lie na cztery etapy: zapobiegania, przygotowania, reagowania, odbudowy (ryc. 6).

Dwa pierwsze etapy (zapobiegania i przygotowania) realizo-wane sq jeszcze przed wystqpieniem realnego zagrozenia ludnosci i powstania sytuacji kryzysowej. Gtownym celem etapu zapobiegania jest eliminowanie oraz redukowanie prawdopo-dobienstwa wystqpienia zagrozenia. Istotq tej fazy jest zmniej-szenie ryzyka powstania sytuacji kryzysowej poprzez dziata-nia prewencyjne. Z kolei na etapie przygotowania okresla si? procedury post?powania poprzez opracowanie potrzebnych planow dziatania. Etap ten stanowi zbior przedsi?wzi?e plani-stycznych i organizacyjnych, ktorych zadaniem jest skuteczne przeciwdziatanie zagrozeniom. Jego istota wyraza si? przygo-towaniem organow zarzqdzajqcych i elementow wykonawczych do sprawnego rozwiqzywania (przej?cia kontroli) powstatej sytuacji kryzysowej.

Etap reagowania to w gtownej mierze podejmowanie dziatan w celu ograniczania strat i zniszczen oraz jak najszybszego prze-j?cia kontroli nad zaistniatq sytuacjq kryzysowq i - w drodze zor-ganizowanych dziatan (okreslonych planow i procedur) - przy-wrocenia rownowagi funkcjonowania. Ostatni - etap odbudowy, w pierwszej kolejnosci skupia si? na doraznej pomocy ludnosci poszkodowanej (minimalnych standardach zycia spotecznego) oraz zapewnieniu doraznego funkcjonowania obiektow i urzq-dzen uzytecznosci publicznej, a nast?pnie przywroceniu warun-kow funkcjonowania poszkodowanej ludnosci sprzed zaistnienia sytuacji kryzysowej.

Przytoczone przedsi?wzi?cia mogq zapobiegae powstawa-niu sytuacji kryzysowych (dziatania prewencyjne), a w momencie ich wystqpienia pozwolie na szybkie i skuteczne ich rozwiqzywa-nie. Takie podejscie moze bye podstawq do wtasciwego interpre-towania ochrony ludnosci jako elementu procesu zapewnienia bezpieczenstwa narodowego.

These actions can help prevent emergencies (prevention measures), and if these occur, support rapid and effective resolution. This approach can be the basis for a correct interpretation of civil protection as an element of the process to ensure national security.

Summary

The issue of ensuring civilian security is one of the greatest challenges of the 21st century. International Red Cross data indicate that military conflicts occurring in the early 21st century show a steady increase in the number of casualties among civilian populations. What confirms this increase in civilian casualties in present-day conflicts is the mass migration of civilian populations from the regions where fighting takes place to Europe in search of security. Moreover, the world is constantly facing natu-

Podsumowanie

Problem zapewnienia bezpieczenstwa dla ludnosci cywilnej jest jednym z najwi?kszych wyzwan XXI wieku. Dane Mi?dzyna-rodowego Czerwonego Krzyza wskazujq, ze w konfliktach zbroj-nych prowadzonych na poczqtku XXI wieku systematycznie rosnie procentowy udziat strat wsrod ludnosci cywilnej. Potwierdzeniem wzrostu ofiar cywilnych we wspotczesnych konfliktach jest ma-sowa migracja ludnosci cywilnej z rejonow obj?tych walkami do Europy w poszukiwaniu bezpieczenstwa. Ponadto swiat stale zma-

ral disasters which also constitute a serious risk to human life and health, and property. The response to such military and non-military risks are national, regional, and international security systems. Poland, similar to many other EU Member States, has a security system based on modern organisational and legal solutions, which covers civil protection as a way to prevent threats posed mainly by socio-economic progress, natural phenomena, and typical military, including terrorist, threats.

The purpose of this study was to identify the civil protection system within the domain of Poland's national security, to describe its mission and range of operations during peace, crisis, and war, and to suggest what should be changed. The course of the study made it possible to achieve this goal and to verify the adopted assumptions. As expected, civil protection is a core mission undertaken within national security by public administration, and is allocated a significant proportion of the State's capabilities and resources. Consequently, civil protection can be considered the primary area of responsibility for government and local-government administration, and of the security-related capabilities and resources deployed for the purposes of mitigation, preparedness, response and recovery. In Poland, this role is served by the civil protection system, an internally coordinated system of capabilities, measures, and resources designed to efficiently prevent, and effectively respond to, any risks to civil security. But today this system is fragmented, and its areas often overlap with the State's crisis management or defence. Therefore, there is a need for it to be enhanced, mainly in legislative, organisational, and functional terms. It is proposed that the civil defence system be a framework that includes control and executive subsystems, and is integrated enough to be able to respond to both current and expected threats to civil security across different national circumstances. Integration and a systemic approach are crucial for the continued enhancement of the organisation of civil protection against any potential military (resulting from military operations) or non-military risks (natural disasters), and successful response to any actualised risks. Such integration should be brought about during planning and response (deployment of the available capabilities and resources), within both crisis management and defence systems. As crisis management and civil protection systems each have, in many cases, identical control bodies (public authorities) and capabilities and resources, such integration is simply desirable. This approach could limit redundant planning projects and enhance response efficiency. Civil protection is about taking measures to save and protect people against potential risks. During war, it takes the form of civil defence, and its responsibilities are extended to include national defence support measures. In the event of natural risks or disasters, technical disasters, or armed conflicts, it becomes necessary to take the same steps, such as saving lives, evacuating people, providing medical assistance, organising logistics for the affected populations, and protecting property and national heritage.

Research shows that perhaps the civil protection system should be reorganised, especially at the central level, and have a separate organisation during war. It is not clear who should have such broad powers in relation to so many national as-

ga siç z klçskami zywiotowymi, które takze stanowiq powazne za-grozenie dla zycia i zdrowia oraz mienia. Odpowiedziq na militarne i pozamilitarne zagrozenia bezpieczenstwa ludzi sq funkcjonujq-ce systemy bezpieczenstwa w uktadzie narodowym, regionalnym i miçdzynarodowym. W Polsce, podobnie jak w wiçkszosci krajów Unii Europejskiej, funkcjonuje system bezpieczenstwa oparty na nowoczesnych rozwiqzaniach organizacyjno-prawnych. Obejmuje on sferç ochrony ludnosci jako sposób przeciwdziatania zagroze-niom wynikajqcym gtównie z rozwoju cywilizacyjnego, zachodzq-cych zjawisk naturalnych i typowych zagrozen militarnych, w tym tez terrorystycznych.

Cele badan obejmowaty identyfikacjç systemu ochrony ludnosci w problematyce bezpieczenstwa narodowego, przedstawie-nie istoty i zakresu dziatan w czasie pokoju, kryzysu i wojny oraz okreslenie pozqdanych jego kierunków rozwoju. Przeprowadzo-ny proces badawczy pozwolit na osiqgniçcie zamierzonego celu badan oraz weryfikacjç przyjçtych zatozen. Tak jak przypuszcza-no, ochrona ludnosci to jedna z zasadniczych misji realizowanych w ramach bezpieczenstwa narodowego przez organy administra-cji publicznej oraz sity i srodki, jakie panstwo przeznacza na ten cel. Dlatego tez ochronç ludnosci mozemy traktowac jako gtówny obszar odpowiedzialnosci organów administracji rzqdowej i samo-rzqdowej oraz uzywanie sit i srodków (zasobów panstwa) w zakre-sie bezpieczenstwa, w celu zapobiegania, przygotowania, reago-wania i odtworzeniu równowagi funkcjonowania poszkodowanej ludnosci. W Polsce takq rolç spetnia system ochrony ludnosci, który funkcjonuje jako skoordynowany wewnçtrznie uktad wydziela-nych przez panstwo sit i srodków oraz zasobów ukierunkowanych na sprawne zapobieganie i skuteczne reagowanie na zagrozenia bezpieczenstwa ludnosci. Niemniej jednak wspótczesnie system ten jest rozproszony, a jego obszary dziatalnosci czçsto pokrywajq siç z problematykq zarzqdzania kryzysowego publicznego i obron-nosci panstwa. Wobec tego istnieje potrzeba jego doskonalenia - gtównie w sferze legislacyjnej, organizacyjnej i funkcjonalnej. Pro-ponuje siç, aby system ochrony ludnosci byt strukturq obejmujqcq podsystem kierowania i podsystemy wykonawcze. Powinien byc zintegrowanym systemem zdolnym odpowiadac na aktualne, a tak-ze prognozowane wyzwania i zagrozenia bezpieczenstwa ludnosci w róznych stanach funkcjonowania panstwa. Kontynuowanie pro-cesu doskonalenia organizacji ochrony ludnosci przed mozliwymi zagrozeniami militarnymi (wynikajqcymi z dziatan zbrojnych) lub niemilitarnymi (klçsk zywiotowych) oraz skutecznego reagowania w przypadku ich powstania wymaga integracji i ujçcia systemowego. Przedmiotowa integracja powinna miec wymiar w procesie pla-nowania dziatan oraz samego reagowania (dziatan dostçpnych sit i srodków) zarówno w ramach funkcjonowania sytemu zarzqdzania kryzysowego, jak i sytemu obronnego. Podobnie jak w systemie zarzqdzania kryzysowego, tak i w systemie ochrony ludnosci organy kierowania (organy administracji publicznej) oraz sity i srodki sq czç-sto tozsame, dlatego taka integracja jest wrçcz pozqdana. Podejscie to moze ograniczyc zbçdne przedsiçwziçcia w okresie planowania i poprawic skutecznosc reagowania. Istotq ochrony ludnosci sq dzia-tania majqce na celu ratowanie i ochrona ludnosci wobec mozliwych zagrozen. W przypadku wojny przybierze ona formç obrony cywilnej, której zadania sq poszerzone o przedsiçwziçcia w zakresie wsparcia obronnosci panstwa. W sytuacji wystqpienia zagrozenia naturalnego,

sets (capabilities and resources) associated with civil protection. It might also be useful to decide who should be responsible at the central level for civil defence during war. Some new legislative solutions (legal acts or regulations) might be considered in relation to civil defence only. This would help define civil protection objectives, identify civil protection organisations, describe how such a system should operate in the event of an armed conflict, and also identify the organisations or institutions in charge of civil defence during war. An effective civil protection system should be an interdisciplinary and well-integrated system capable of ensuring public security across various national circumstances.

katastrofy naturalnej, katastrofy technicznej czy tez konfliktu zbrojne-go konieczne stanie siç podjçcie tych samych przedsiçwziçc, takich jak: ratowanie zycia, ewakuacji ludnosci, zapewnienie opieki medycz-nej, organizacji zabezpieczenia logistycznego poszkodowanej ludnosci oraz zabezpieczenie mienia i dóbr narodowych.

Badania wskazujq, ze moze warto rozwazyc zmiany organiza-cyjne systemu ochrony ludnosci, zwtaszcza na szczeblu central-nym oraz innej jej organizacji w okresie wojny. Nie jest jednoznacz-ne, kto powinien miec tak szerokie kompetencje w odniesieniu do tak wielu zasobów panstwa (sit i srodków) na rzecz ochrony ludnosci. Zasadne bytoby zastanowienie siç, kto bçdzie kierowat obronq cywilnq w trakcie wojny na szczeblu centralnym. Nalezy rozwazyc, czy nie warto przyjqc rozwiqzañ prawnych (ustawy lub rozporzq-dzenia) w zakresie tylko obrony cywilnej. Pozwoli to na okreslenie zadan w zakresie obrony cywilnej, wskazanie podmiotów obrony cywilnej, zatozen funkcjonowania takiego systemu na wypadek konfliktu zbrojnego, wskazanie podmiotów odpowiedzialnych za wtasciwe przygotowanie i realizacjç zadan z zakresu obrony cywilnej w czasie wojny. Poprawnie funkcjonujqcy system ochrony ludnosci powinien byc interdyscyplinarnym, zintegrowanym sys-temem zdolnym do zapewnienia bezpieczenstwa ludnosci w róz-nych stanach funkcjonowania panstwa.

Literature I Literatura

[1] Wróblewski R., Zarzqdzanie kryzysowe jako element zarzqdzania bezpieczenstwem narodowym, UPH, Siedl-ce 2013.

[2] Kucinski J., Nauka o panstwie wspófczesnym, Wydawnic-two Spotecznej Akademii Nauk , tódz 2019.

[3] Ustawa z 18 kwietnia 2002 r. o stanie klçski zywiotowej (Dz.U. 2002 Nr 62, poz. 558 z pózn. zm.).

[4] Ustawa z 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjqtkowym (Dz.U. 2002 Nr 113, poz. 985 z pózn. zm.).

[5] Ustawa z 26 kwietnia 2007 r. o zarzqdzaniu kryzysowym (Dz.U. 2007 Nr 89, poz. 590 z pózn. zm.).

[6] Biata ksiçga bezpieczenstwa narodowego RP Warszawa 2013.

[7] Wróblewski R., Zarzqdzanie bezpieczenstwem narodowym, w: Metodologia badan bezpieczenstwa, t. IV, P. Sienkiewicz, M. Marszatek, H. Swieboda (red.), Akademia Obrony Naro-dowej, Warszawa 2012.

[8] Biata ksiçga bezpieczenstwa narodowego RP Warszawa 2013.

[9] Kitler W., Organizacja bezpieczenstwa narodowego Rzeczypospo-litej Polskiej, Wyd. Adam Mardzatek, Torun 2018, s. 213.

[10] Strategia bezpieczenstwa narodowego RP Warszawa 2014.

[11] Projekt ustawy o ochronie ludnosci i obronie cywilnej z dnia 29 grudnia 2017, art. 5, pkt. 1 .

[12] Sobolewski G., Siiy zbrojne RP w zarzqdzaniu kryzysowym. Aspekt narodowy i miçdzynarodowy, Akademia Obrony Na-rodowej, Warszawa 2013

[13] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku, art. 5.

[14] Ustawa z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obo-wiqzku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 1967 Nr 44, poz. 220).

[15] Rozporzqdzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 roku w sprawie szczegótowego zakresu dziatania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin (Dz. U. 2002 Nr 96, poz. 850).

[16] Konwencje o ochronie ofiar wojny, podpisane w Genewie dnia 12 sierpnia 1949 roku, (Dz. U 1956 Nr 38, poz. 171).

[17] Michailiuk B., Ochrona ludnosci. Wybraneproblemy, Akademia Sztuki Wojennej, Warszawa 2017.

[18] Projekt ustawy o ochronie ludnosci i obronie cywilnej z dnia 22 grudnia 2016 roku.

[19] Lidwa W., Zarzqdzanie kryzysowe, Akademia Obrony Naro-dowej, Warszawa 2015.

[20] Michailiuk B., Ochrona ludnosci. Wybrane problemy, Akademia Sztuki Wojennej, Warszawa 2017.

PROF. GRZEGORZ SOBOLEWSKI, D.SC. ENG. - university teacher at the Main School of Fire Service in Warsaw. He has studied national security for many years, specialising in such research areas as national security management, (military and non-military) security risks, national defence, crisis management at the national, EU, and NATO levels, and civil protection and life-saving. He has authored or co-authored more than 200 publications on national defence and security management. As part of his research work, he has built or joined national and international research teams to explore problems related to security in its broad sense.

PROF. DR HAB. INZ. GRZEGORZ SOBOLEWSKI - nauczyciel akade-micki Szkoty Gtôwnej Stuzby Pozarniczej w Warszawie. Od wielu lat zajmuje siç problematykg bezpieczenstwa narodowego. Specjali-zuje siç w obszarach badawczych, takich jak: zarzgdzanie bezpie-czenstwem panstwa, zagrozenia bezpieczenstwa (militarne i nie-militarne), obronnosc panstwa, zarzgdzanie kryzysowe w wymiarze narodowym, UE i NATO, ochrona ludnosci i ratownictwo. Jest auto-rem lub wspotautorem ponad 200 publikacji z obszaru obronnosci panstwa i zarzgdzania bezpieczenstwem. W zakresie dziatalnosci naukowej organizowat krajowe i miçdzynarodowe zespoty badawcze o zasiçgu krajowym i miçdzynarodowym oraz uczestniczyt w ich pra -cach dotyczgcych problematyki szeroko pojçtego bezpieczenstwa.

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyzszego

Stworzenie anglojçzycznych wersji oryginalnych artykulów naukowych wydawanych w kwartalniku „BITP. Bezpieczeñstwo i Technika Pozarnicza" - zadanie finansowane w ramach umowy 658/P-DUN/2018 ze srodków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyzszego przeznaczonych na dzialalnosc upowszechniajgcg naukç.