CC BY
82
Bogdan Kosowskia)*
a) The Jagiellonian University, Institute of Political Science and International Relations / Uniwersytet Jagiellonski, Instytut Nauk
Politycznych i Stosunkôw Miçdzynarodowych * Corresponding author / Autor korespondencyjny: bogdan.kosowski@gmail.com
Critical Infrastructure in the National Security System Infrastruktura krytyczna w systemie bezpieczeristwa narodowego
ABSTRACT
Aim: To present relationships resulting from legal regulations impacting the effectiveness of critical infrastructure protection, which is a part of the national security system. An auxiliary objective was a historical analysis illustrating the process of creating critical infrastructure in a modern form in the world and in Poland.
Project and methods: Article is based on the principles of functionalism theory and using literature analysis, expert interviews, participating observation in the organised Critical Infrastructure Forums, inference and deduction. This made it possible to identify the directions for improving the functioning of critical infrastructure protection in terms of institutional cooperation and the impact of infrastructure on the national security system. Results: Removal of critical infrastructure protection vulnerabilities as a contribution to the elimination of a weak link in the national security system in the context of assessing the effectiveness and efficiency of the national security system.
Conclusions: There is a need to create clear legislation and to integrate security entities in terms of institutional cooperation in the protection of critical infrastructure. This is related to the fact that in an organisation, which is a particular form of team activities, we often encounter chaos intensified by solutions which are the more inaccurate, the less the formation mechanism of disturbing factors is known. Then we experience only the consequences of their impact, responding according to the circumstances.
Keywords: critical infrastructure, national security, infrastructure protection, classified information, security management, efficiency and effectiveness of operations Type of article: review article
Received: 18.10.2019; Reviewed: 26.11.2019; Accepted: 17.12.2019; Author's ORCID ID: 0000-0003-3397-4445;
Please cite as: SFT Vol. 54 Issue 2, 2019, pp. 132-141, https://doi.Org/10.12845/sft.54.2.2019.10;
This is an open access article under the CC BY-SA 4.0 license (https://creativecommons.Org/licenses/by-sa/4.0/).
ABSTRAKT
Cel: Przedstawienie powiqzari wynikajqcych z uregulowari prawnych wplywajqcych na efektywnosc ochrony infrastruktury krytycznej b?dqcej elemen-tem systemu bezpieczeristwa narodowego. Za cel pomocniczy przyj?to analiz? historycznq obrazujqcq proces tworzenia infrastruktury krytycznej we wspölczesnej formie na swiecie oraz w Polsce.
Projekt i metody: Artkul zostal opracowany na podstawie zasad teorii funkcjonalizmu i przy wykorzystaniu analizy literatury, przeprowadzonych rozmöw eksperckich i obserwacji uczestniczqcej w organizowanych Forach Infrastruktury Krytycznej. Zastosowano takze wnioskowanie i dedukcj?, co pozwolilo na wskazanie kierunköw poprawy funkcjonowania ochrony infrastruktury krytycznej w aspekcie wspöldzialania instytucjonalnego oraz wplywu infrastruktury na system bezpieczeristwa narodowego.
Wyniki: Eliminacja slabych stron ochrony infrastruktury krytycznej przyczynkiem do likwidacji slabego ogniwa systemu bezpieczeristwa narodowego w kontekscie oceny efektywnosci i sprawnosci systemu bezpieczeristwa narodowego.
Wnioski: Zachodzi potrzeba tworzenia czytelnego prawa oraz koniecznosc integracji podmiotöw bezpieczeristwa w aspekcie wspöldzialania instytucjonalnego w ramach ochrony infrastruktury krytycznej. Jest to zwiqzane z tym, ze w organizacji, b?dqcej szczegölnq formq dzialari zespolowych, cz?sto spotykamy si? z chaosem pot?gowanym rozwiqzaniami tym bardziej nietrafionymi, im mniej znany jest mechanizm powstawania zaklöcajqcych czynniköw. Doswiadczamy wtedy jedynie konsekwencji ich oddzialywania, reagujqc stosownie do zaistnialych okolicznosci.
Stowa kluczowe: infrastruktura krytyczna, bezpieczeristwo narodowe, ochrona infrastruktury, informacje niejawne, zarzqdzanie bezpieczeristwem, sprawnosc i efektywnosc dzialania Typ artykutu: artykul przeglqdowy
Przyjçty: 18.10.2019; Zrecenzowany: 26.11.2019; Zatwierdzony: 17.12.2019; Identyfikator ORCID: - 0000-0003-3397-4445;
Proszç cytowac: SFT Vol. 54 Issue 2, 2019, pp. 132-141, https://doi.org/10.12845/sft.54.2.2019.10;
This is an open access article under the CC BY-SA 4.0 license (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/).
Introduction
The essence of the functioning of each society is to ensure a safe, effective and efficient course of action and elimination of potential threats resulting from the dependence of society on different environmental factors, guaranteeing stability of life at an acceptable level of safety. In addition to the primary existential resources such as water, food production and distribution, shelter and electricity, people are paying more and more attention to the various kinds of stimuli that in a systemic way provide them with the comfort of living. These include telephone communication systems, the Internet and communication and transport systems, which are described as broadly developed consumerism. These systems work in everyday life context and are subject to various types of threats causing disruptions in their functioning. Unfortunately, even small disruptions of one system may increase the level of threat, and the size, extent and scale of such events may affect not only individuals, but also have a significant impact on the functioning of society and the whole country.
The range of emerging disruptions that may turn into threats is very wide, due to the current political situation or the current level of technological and civilisational development. These include, among others, natural disasters, technological failures caused by malfunctions of equipment or unintentional human activity, acts of terrorism, cyber-terrorism, intentional sabotage, mass social unrest or warfare. When they occur, human existence depends on the State, which provides conditions of stability through the use of subsystems for recognising, preventing and combating threats. These subsystems, being connected with each other, form a specific whole, which is considered as a functional unity in the so-called national security system1 [1]. A change in any of the elements included in the national security system may lead to its disintegration.
In the conducted analytical process, including the paper content, the theoretical concept of J. Alexander, N. Luhmann2 [2] was used in relation to the conditions for the functioning of critical infrastructure protection3 [3]. Critical infrastructure is one of the elements of the national security system. In this system, an in-
1 According to the National Security Strategy of 2014 - the national security system comprises appropriately organised, maintained and prepared forces, means and resources allocated by the State to perform tasks in this area. It consists of the management subsystem and executive subsystems, including operational (defence and protection) and support (social and economic) subsystems.
2 As cited in Nowa Encyklopedia Powszechna PWN of 1995, the aforementioned theoretical concept in sociology and anthropology refers to the theory of func-tionalism, which is based on the following assumptions:
- society is a system composed of interconnected parts, each of which has a defined function in that system,
- the social system is in a state of dynamic equilibrium,
- tensions existing within the system can persist even for a long time, but they are solved,
- the system is changing, but gradually and evolutionarily, social macro-structures undergo the greatest changes, while social and cultural micro-structures remain largely unchanged,
- this system is characterised by the existence of diverse social roles and positions, associated with different rights and responsibilities, and by the existence of common standards and values. In order for the system to be sustainable, the following conditions must be met: it must be capable of adapting, achieving objectives, integrating and maintaining the set practice models,
- the social system aims to maintain order, i.e. proper functioning.
3 According to the Crisis Management Act of 2007, critical infrastructure is systems and their functionally interconnected facilities, including buildings, facilities, systems, services essential for the security of the State and its citizens, and serving to ensure the efficient functioning of public administration bodies, institutions and business entities.
Wprowadzenie
Istotq funkcjonowania kazdego spoteczenstwa jest zapewnie-nie bezpiecznego, skutecznego i efektywnego przebiegu procesu dziatania oraz eliminacja potencjalnych zagrozen wynikajqcych z uzaleznienia spoteczenstwa od odmiennych czynnikow otocze-nia, gwarantujqcych stabilnosc zycia na akceptowanym poziomie bezpieczenstwa. Oprocz podstawowych zasobow koniecznych do egzystencji, takich jak woda, produkcja i dystrybucja zywno-sci, schronienie i energia elektryczna, cztowiek przywiqzuje coraz wi?kszq wag? do roznego rodzaju bodzcow, ktore zapewniajq mu komfort zycia. Mozna tutaj wymienic systemy tqcznosci telefo-nicznej, Internet, czy tez system komunikacyjno-transportowy, ktore zaliczane sq do potrzeb z zakresu szeroko rozwini?tego kon-sumpcjonizmu. Wymienione systemy dziatajq w harmonii zycia codziennego i podlegajq roznego rodzaju zagrozeniom powodu-jqcym zaktocenia w ich funkcjonowaniu. Niestety nawet niewiel-kie zaburzenia dziatania jednego systemu mogq doprowadzic do zwi?kszenia stanu zagrozenia, a rozmiar, zasi?g i skala takich zda-rzen mogq dotknqc nie tylko pojedyncze osoby, ale takze znaczq-co wptynqc na funkcjonowanie spoteczenstwa i catego panstwa.
Katalog pojawiajqcych si? zaktocen, ktore mogq przerodzic si? w zagrozenia, jest bardzo szeroki - z uwagi na stan aktualnej sy-tuacji politycznej czy tez biezqcy poziom rozwoju technologiczne-go i cywilizacyjnego. Mi?dzy innymi mozna tutaj wymienic: kl?ski zywiotowe, awarie technologiczne spowodowane nieprawidtowym funkcjonowaniem urzqdzen lub nieumyslnym dziataniem cztowieka, akty terrorystyczne, cyberterroryzm, umyslne dziatania sabotazowe, niepokoje spoteczne o charakterze masowym, czy tez dziatania wo-jenne. W sytuacji ich zaistnienia byt cztowieka uzalezniony jest od panstwa, ktore zapewnia warunki stabilnosci poprzez stosowanie podsystemow rozpoznawania, przeciwdziatania oraz zwalczania za-grozen. Podsystemy te, b?dqc ze sobq powiqzane, tworzq okreslonq catosc, ktora rozpatrywana jest jako funkcjonalna jednosc, w tzw. systemie bezpieczenstwa narodowego1 [1]. Zmiana ktoregokolwiek z elementow wyst?pujqcych w systemie bezpieczenstwa narodo-wego moze doprowadzic do jego dezintegracji.
W przeprowadzonym procesie analitycznym wykorzystano teo-retycznq koncepcj? J. Alexander, N. Luhmann2 [2] w odniesieniu do
1 Wedtug Strategii Bezpieczenstwa Narodowego z 2014 r. - system bezpieczenstwa narodowego to sity, srodki i zasoby przeznaczone przez panstwo do realizacji zadan
w tym obszarze, odpowiednio zorganizowane, utrzymywane i przygotowywane. Sktada si? on z podsystemu kierowania i podsystemow wykonawczych, w tym podsystemow operacyjnych (obronnych i ochronnych) oraz podsystemow wsparcia (spotecznych i gospodarczych).
2 Za Nowq Encyklopediq Powszechna PWN z 1995 r., wspomniana koncepcja teore-tyczna w socjologii i antropologii odnosi si? do teorii funkcjonalizmu, ktory opiera si? na zatozeniach:
- spoteczenstwo jest systemem sktadajqcym si? z wzajemnie powiqzanych cz?sci, z ktorych kazda petni okreslonq funkcj? w tym systemie,
- system spoteczny jest w stanie dynamicznej rownowagi,
- istniejqce wewnqtrz systemu napi?cia mogq si? utrzymywac nawet przez dtuzszy czas, ale sq one rozwiqzywane,
- system ten ulega zmianom, ale w sposob stopniowy i ewolucyjny, najwi?k-szym zmianom ulegajq spoteczne makrostruktury, podczas gdy mikrostruktu-ry spoteczne i kulturowe pozostajq zasadniczo niezmienione,
- cechq charakterystycznq tego systemu jest wyst?powanie zroznicowa-nych rol i pozycji spotecznych, zwiqzanych ze zroznicowanymi prawami
i obowiqzkami, oraz istnienie wspolnych norm i wartosci. Aby system ten mogt trwac, muszq byc spetnione nast?pujqce warunki: musi byc zdolny do adaptacji, osiqgni?cia celow, integracji i utrzymywania wzorcow dziatania,
- system spoteczny dqzy do zachowania tadu, czyli prawidtowego funkcjonowania.
ternal balance must be maintained within the activities of many specialised entities performing statutorily assigned functions in order to ensure the stable life of society. Critical infrastructure protection is one of the primary tasks of State authorities responsible for the security of citizens, where the analysis conducted considers the manifestations of collective action resulting from authoritarian rules, principles and practices i.e. derived from a legitimate authority. These rules include, among others, legal regulations and public institutions and entities. The scope of the analysis conducted covered the functioning of critical infrastructure protection. The paper outlines social reality in the form of interconnected and balanced selected elements of the national security system. As already mentioned, the theory of functional-ism was used to indicate the impact of critical infrastructure on the national security system in terms of State institutions and entities. It was assumed that the efficiency and effectiveness of the national security system depends on the efficiency and effectiveness of its weakest link.
warunków funkcjonowania ochrony infrastruktury krytycznej3 [3]. Infrastruktura krytyczna jest bowiem jednym z elementów syste-mu bezpieczeristwa narodowego. Aby zapewnic stabilnosc zycia spoteczeristwa, w systemie tym musi byc zachowana wewnçtrzna równowaga w obrçbie dziatari wielu wyspecjalizowanych podmio-tów, petniycych przypisane ustawowo funkcjç. Ochrona infrastruktury krytycznej jest jednym z nadrzçdnych zadari organów paristwa odpowiedzialnych za bezpieczeristwo obywateli. W przeprowadzo-nej analizie rozpatrywane sy przejawy zbiorowego dziatania wyni-kajyce z autorytarnych, wywiedzionych regut, zasad i praktyk pra-womocnej wtadzy. Do regut tych zalicza siç miçdzy innymi normy prawne oraz instytucje i podmioty publiczne. Przeprowadzona analiza swoim zakresem objçta funkcjonowanie ochrony infrastruktury krytycznej. Przedstawiono zarys rzeczywistosci spotecznej w po-staci wzajemnie powiyzanych i pozostajycych w równowadze wy-branych elementów systemu bezpieczeristwa narodowego. Jak juz wspomniano, w celu wskazania wptywu infrastruktury krytycznej na system bezpieczeristwa narodowego w kategoriach instytucji i podmiotów paristwa, bazowano na teorii funkcjonalizmu. Przyjçto zatozenie, iz efektywnosc i sprawnosc systemu zalezy od sprawnosci i efektywnosci najstabszego ogniwa, wchodzycego w sktad systemu bezpieczeristwa narodowego.
The concept of critical infrastructure in the international context
The traditional approach to national security was inseparably connected with the balance of political and military forces, while the transformations taking place in the world and in Poland challenge this view. Currently, military threats often give way to threats resulting from the forces of nature, terrorism, dangerous techniques and technologies, generating more and more social and economic threats. Regardless of the type of threats, ensuring generally understood security is the task of each State. Depending on the size and extent of the threat, actions are taken to minimise losses at various levels of public administration and those incurred by individual security entities forming the State. There are many elements influencing the national security system, and in the age of globalisation one of them is the correct, undisturbed functioning of critical infrastructure.
A concept similar to the current concept of critical infrastructure has been used for many centuries. For the Phoenicians, these were ports and port installations used for commercial activities and shipbuilding to control sea trade routes. In ancient Egypt, these were irrigation devices connected to the Nile, and grain warehouses. For colonial Spain, these were gold mines in South America, and for Portugal or Great Britain, overseas estates with transport routes and ports enabling the transportation of various goods to their metropolises. Currently, the term critical infrastructure (CI) is used to refer to resources that are critical to the functioning of the State and its citizens. The term was first used in the US President B. Clinton's Directive of 22 May 1998, which indicated the need to take action to protect facilities, systems that are sensitive to impacts of potential opponents,
Pojçcie infrastruktury krytycznej w ujçciu miçdzynarodowym
Tradycyjne ujçcie bezpieczeristwa narodowego nieodtycz-nie zwiyzane byto z uktadem sit polityczno-militarnych. Tymcza-sem przeobrazenia zachodzyce w swiecie i w Polsce korygujy ten poglyd. Obecnie zagrozenia militarne czçsto ustçpujy miej-sca zagrozeniom wynikajycych z sit przyrody, terroryzmu, nie-bezpiecznych technik i technologii, generujyc takze zagrozenia spoteczno-ekonomiczne. Bez wzglçdu na rodzaj zagrozeri zapew-nienie ogölnie pojmowanego bezpieczeristwa jest zadaniem kaz-dego paristwa. W zaleznosci natomiast od wielkosci i rozmiaru zagrozenia podejmowane sy dziatania w zakresie minimalizacji strat na poszczegölnych szczeblach administracji publicznej oraz przez poszczegölne podmioty bezpieczeristwa tworzyce paristwo. Istotnym w dobie globalizacji czynnikiem wptywajycym na system bezpieczeristwa narodowego jest poprawne, niezaktö-cone funkcjonowanie infrastruktury krytycznej.
Z zasobami, ktöre wspötczesnie nazywamy infrastruktury kry-tyczny, spotykamy siç juz od wielu wieköw. Dla Fenicjan byty nimi porty i instalacje portowe wykorzystywane do dziatalnosci han-dlowej oraz budowy okrçtôw zapewniajycych kontrolç morskich szlaköw handlowych. W starozytnym Egipcie infrastruktur? tç sta-nowity urzydzenia irygacyjne zwiyzane z Nilem oraz magazyny na zboze. Dla kolonialnej Hiszpanii byty to kopalnie ztota w Ameryce Potudniowej, a dla Portugalii i Wielkiej Brytanii - posiadtosci za-morskie wraz ze szlakami komunikacyjnymi i portami umozliwia-
Wedtug ustawy o zarzydzaniu kryzysowym z 2007 r. infrastruktura krytyczna to systemy oraz wchodzyce w ich sktad powiyzane ze soby funkcjonalnie obiekty, w tym obiekty budowlane, urzydzenia, instalacje, ustugi kluczowe dla bezpieczeristwa paristwa i jego obywateli oraz stuzyce zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organöw administracji publicznej, a takze instytucji i przedsiçbiorcow.
and for the proper functioning of the State [4]. Critical infrastructure protection activities were intensified after the events of 11 September 2001, i.e. the terrorist attack in New York. This event resulted in the intensification and acceleration of work on the development of systems aimed at the protection of critical infrastructure as a resource having a fundamental impact on the functioning of society and the economy of the State. Therefore, the concept of critical infrastructure is associated with means of production, healthcare, telecommunications, transport, security services, etc., and its purely descriptive definition is from the perspective of the functioning of the State. An example is the definition of critical infrastructure in NATO, which indicates, among others, that these are "...facilities, services and information systems that are so vital to the State that their damage or destruction could have a significant impact on State security, national economy, public health and security and the proper functioning of the State..." [5] .
A similar definition can be found in the Directive of the Council of the European Union of 8 December 2008, which states that critical infrastructure "...means assets, systems or parts thereof4 located in Member States which are essential for the maintenance of vital societal functions, health, safety, security, economic or social well-being of people, and the disruption or destruction of which would have a significant impact in a Member State as a result of the failure to maintain those functions..." [6].
It is interesting to note that in the European Union, the intensification of work on the critical infrastructure protection model followed the attack in Madrid on 11 March 2004, which killed as many as 191 people. In June 2004, the European Council ordered that a strategy be drawn up for the protection of critical infrastructure. The work was aimed at improving systems for preventing terrorist attacks and improving preparedness and response capacity. This work culminates in the aforementioned Council Directive, which does not interfere with the solutions adopted by individual Member States, leaving the designation of critical infrastructure to the discretion of Member States, using the analysis of risk, hazards and vulnerabilities. It also identifies the need to draw up critical infrastructure protection plans, to appoint a liaison officer and to ensure communication, storage and flow of information with a specified classification level. The presented principles are directly related to the need to ensure the protection of the European Critical Infrastructure as infrastructure located in the territory of Member States whose disruption or destruction would have a significant impact on at least two Member States [6]. Thus, Poland, as a country forming the EU community, was obliged to provide a critical infrastructure protection system, which was statutorily implemented in 2007, by adopting in the Polish Parliament the Act on Crisis Management, which also included issues directly related to critical infrastructure.
4 According to the PWN Encyclopaedia of 1995, infrastructure is the basic facilities and institutions ensuring the proper existence and functioning of communities that provide services in the field of:
- services including transport, communication, energy, irrigation, land reclamation, etc. (economic infrastructure),
- services in the fields of law, security, education and training, health, personal communication, etc. (social infrastructure).
jqce transport róznych dóbr do metropolii. Obecnie termin infra-struktura krytyczna (IK) uzywany jest w odniesieniu do zasobów majqcych podstawowe znaczenie dla funkcjonowania panstwa i jego obywateli. Okreslenie to pojawito siç po raz pierwszy w dy-rektywie prezydenta USA B. Clintona z dnia 22 maja 1998 roku, która wskazywata na koniecznosc podejmowania dziatan w spra-wie ochrony obiektów, systemów bçdqcych wrazliwymi na uderze-nia potencjalnych przeciwników, a stanowiqcych systemy niezbçd-ne dla prawidtowego funkcjonowania panstwa [4]. Intensyfikacja dziatan w zakresie ochrony infrastruktury krytycznej przybrata na sile po zamachu terrorystycznym w Nowym Yorku 11 wrzesnia 2001 roku. Wydarzenie to spowodowato przyspieszenie prac nad stworzeniem systemów majqcych na celu ochronç infrastruktury krytycznej jako zasobu wywierajqcego zasadniczy wptyw na funk-cjonowanie spoteczenstwa i gospodarki panstwa. Stqd tez z po-jçciem infrastruktury krytycznej kojarzone sq srodki do produkcji, ochrony zdrowia, telekomunikacji, transportu, stuzb bezpieczenstwa itp., a jej wytqcznie opisowe definiowanie nastçpuje z per-spektywy funkcjonowania panstwa. Przyktadem jest tutaj definicja infrastruktury krytycznej funkcjonujqca w NATO, w której miçdzy innymi wskazuje siç, ze sq to „...obiekty, stuzby i systemy infor-macyjne, które sq zywotne dla panstwa, ze ich uszkodzenie lub zniszczenie mogtoby miec niebagatelny wptyw na bezpieczenstwo panstwa, krajowq gospodarkç, zdrowie i bezpieczenstwo publicz-ne oraz prawidtowe funkcjonowanie panstwa..." [Б] .
Podobny opis mozemy napotkac w Dyrektywie Rady Unii Europejskiej z 8 grudnia 2008 roku, w której okreslono, ze infra-struktura krytyczna „...oznacza sktadniki, systemy lub czçsci infrastruktury4 zlokalizowane na terytorium panstw cztonkowskich, które majq podstawowe znaczenie dla utrzymania niezbçdnych funkcji spotecznych, zdrowia, bezpieczenstwa, ochrony, dobro-bytu materialnego lub spotecznego ludnosci oraz którego zaktó-cenie lub zniszczenie miatoby istotny wptyw na dane panstwo cztonkowskie w wyniku utracenia tych funkcji..." [6].
Co ciekawe, w Unii Europejskiej intensyfikacja prac nad modelem ochrony infrastruktury krytycznej nastqpita po zamachu przeprowa-dzonym w dniu 11 marca 2004 roku w Madrycie, w wyniku którego zginçto az 191 osób. W czerwcu 2004 roku Rada Europejska naka-zata przystqpic do opracowania strategii w zakresie ochrony infrastruktury krytycznej. Dziatania skupiono na usprawnieniu systemów zapobiegania atakom terrorystycznym oraz podniesieniu gotowo-sci i zdolnosci do reagowania. Uwienczeniem tych prac jest wspo-mniana powyzej Dyrektywa Rady, która nie ingeruje w rozwiqzania przyjçte przez poszczególne panstwa, pozostawiajqc wyznaczanie infrastruktury krytycznej w gestii poszczególnych panstw cztonkowskich, przy wykorzystaniu analizy ryzyka, zagrozen i stabych punktów. Wskazuje jednoczesnie na potrzebç opracowania planów ochrony infrastruktury krytycznej, powotania urzçdnika tqcznikowego oraz zapewnienia komunikowania siç oraz magazynowania i przeptywu informacji, przy okreslonej klauzuli tajnosci. Przedstawione zasady
4 Wedtug Encyklopedii PWN z 1995 r., infrastruktura to podstawowe urzqdzenia i instytucje zapewniajqce nalezyte istnienie i funkcjonowanie spotecznosci, które wykonujq swiadczenia w zakresie:
- ustug obejmujqcych transport, komunikaj energetykç, irygaj melioraj itp. (infrastruktura ekonomiczna),
- ustug w dziedzinie prawa, bezpieczenstwa, ksztatcenia i oswiaty, stuzby zdrowia, komunikacji osobowej, itp. (infrastruktura spoteczna).
zwiyzane sy bezposrednio z potrzeby zapewnienia ochrony Europej-skiej Infrastruktury Krytycznej, jako infrastruktury zlokalizowanej na terytorium paristw cztonkowskich, której zaktócenie lub zniszczenie miatby istotny wptyw na co najmniej dwa paristwa cztonkowskie [6]. Tym samym Polska jako kraj tworzycy wspólnoty UE zostata zobo-wiyzana do zapewnienia systemu ochrony infrastruktury krytycznej, co ustawowo wykonano w roku 2007, uchwalajyc w Parlamencie RP ustawy o zarzydzaniu kryzysowym, obejmujycy takze zagadnienia odnoszyce siy bezposrednio do infrastruktury krytycznej.
Critical infrastructure protection in Poland
In terms of functionality5 critical infrastructure protection in Poland has been an issue since the beginning of work on a legal solution for the protection of the most important facilities for the security of the State and its citizens. This work resulted in the Act of 22 August 1997 on the Protection of Persons and Property, in which the legislator specified that facilities subject to mandatory protection are areas, facilities, equipment, transports important for defence and protection of the interests of the State and public security. The obligation to protect systems, equipment and facilities important for State defence, economic protection of the State, public security and protection of other important State interests was indicated [7]. This Act does not specify systems, equipment or facilities. It does, however, specify the necessity of protection due to its importance for defence and economic and social interests that are important for the State. Facilities subject to mandatory protection were detailed in the Regulation of the Council of Ministers of 24 June 2003 [8]. The document divided areas, facilities and equipment subject to compulsory protection as particularly important for the security of state defence into two categories. Category I includes plants involved in the production, repair and storage of military equipment and armaments, as well as research and development plants for security and defence purposes; warehouses of State reserves; facilities of units subordinate to the Ministry of National Defence; facilities of road, railway, water, sea and air transport infrastructure, as well as centres of geodesic and cartographic documentation; water dams and other hydrotech-nical equipment; facilities of the Intelligence Agency; facilities of the National Bank of Poland (NBP), BGK, the Polish Security Printing Works and the State Mint; facilities where nuclear materials, radioactive sources and waste are produced, used or stored; telecommunications facilities designed for broadcasting public radio and television programmes. Category II of facilities subject to protection as particularly important for national defence and security includes, among others: facilities of units subordinate to the Minister of Internal Affairs; organisational facilities of the Internal Security Agency; facilities of the Police, the Border Guard, the State Fire Service; facilities within the jurisdiction of the Minister of Justice, prison service; facilities related to the extraction of basic minerals; facilities which
5 The functional aspect is understood by the author to include, among others, common and similar characteristics of the discussed issue related to critical infrastructure systems.
Ochrona infrastruktury krytycznej w Polsce
O ochronie infrastruktury krytycznej w Polsce w aspekcie funk-cjonalnym5 mozna mówic od momentu zainicjowanych prac nad prawnym rozwiyzaniem ochrony obiektów majycych najistotniejsze znaczenie dla bezpieczeristwa paristwa i jego obywateli. Efektem tych prac stata siy ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 roku o ochronie osób i mienia, w której ustawodawca okreslit, ze obiekty podlegajy-ce obowiyzkowej ochronie to obszary, obiekty, urzydzenia, transporty wazne dla obronnosci i ochrony interesów paristwa i bezpieczeristwa publicznego. Wskazana zostata obowiyzkowosc ochrony dla syste-mów, urzydzeri, obiektów waznych dla obronnosci paristwa, ochrony gospodarczej paristwa, bezpieczeristwa publicznego i ochrony in-nych waznych interesów paristwa [7]. Ustawa ta nie precyzuje sys-temów, urzydzeri, czy tez obiektów. Okresla natomiast koniecznosc ochrony ze wzglydu na znaczenie dla obronnosci i interesów ekono-micznych oraz spotecznych istotnych dla paristwa. Uszczegótowie-nie wykazu obiektów podlegajycych obowiyzkowej ochronie nasty-pito w rozporzydzeniu Rady Ministrów z dnia 24 czerwca 2003 roku [8]. Dokument wprowadzit podziat obszarów, obiektów i urzydzeri podlegajycych obowiyzkowej ochronie jako szczególnie wazne dla bezpieczeristwa obronnosci paristwa na dwie kategorie. Do kategorii I nalezy: zaktady zajmujyce siy produkcjy, remontem, magazynowa-niem sprzytu wojskowego i uzbrojenia oraz zaktady badawczo-roz-wojowe na potrzeby bezpieczeristwa i obronnosci; magazyny rezerw paristwowych; obiekty jednostek podlegtych MON; obiekty infrastruktury transportu samochodowego, kolejowego, wodnego, morskiego, lotniczego oraz osrodki dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej; zapory wodne i inne urzydzenia hydrotechniczne; obiekty Agencji Wy-wiadu; obiekty NBP BGK, Paristwowej Wytwórni Papierów Wartoscio-wych oraz Mennicy Paristwowej; obiekty, w których produkuje siy, stosuje lub magazynuje materiaty jydrowe oraz zródta i odpady pro-mieniotwórcze; obiekty telekomunikacyjne przeznaczone do nada-wania programów radia i telewizji publicznej. Do II kategorii zostaty zaliczone miydzy innymi: obiekty jednostek podlegtych ministrowi wtasciwemu do spraw wewnytrznych; obiekty organizacyjne Agencji Bezpieczeristwa Wewnytrznego; obiekty policji, strazy granicznej, strazy pozarnej; obiekty znajdujyce siy we wtasciwosciach ministra sprawiedliwosci, stuzby wiyziennej; zaktady zwiyzane z wydobyciem kopalin podstawowych; obiekty, które produkujy, magazynujy lub sto-sujy materiaty szczególnie zagrozone wybuchem lub pozarem; obiekty, których dziatalnosc zwiyzana jest z wykorzystaniem toksycznych
Przez aspekt funkcjonalny Autor rozumie miydzy innymi wspólne i zblizone cechy charakterystyczne dla omawianego zagadnienia zwiyzanego z systemami infrastruktury krytycznej.
produce, store or use materials which are particularly prone to explosion or fire; facilities whose activity is related to the use of toxic chemical compounds and biological agents that may cause diseases in humans and animals; power plants and other power facilities; other facilities whose destruction or damage may pose a threat to human life and health, national heritage, the environment, and their destruction or damage may cause disturbances in the functioning of the State [8].
At that time in Poland, a discussion on critical infrastructure issues, including its protection, was also initiated. In 2001, representatives of Poland took part in the NATO SECURE 2001 conference, where the problems related to security in the ICT network were analysed. In 2002, the National Security Bureau and Telekomunikacja Polska SA organised a conference "Secure Infrastructure in Poland", where the leading theme was the coordination of security activities throughout the country. Under the auspices of the Ministry of Interior and Administration, work began on the development of legal solutions for the protection of critical infrastructure [9], which resulted in sanctioning the protection of critical infrastructure in the Act on Crisis Management of 26 April 2007 [3]. The definition of critical infrastructure in the Act refers directly to systems such as: "...energy, raw materials and fuels supply; communications; information and communication networks; financial; food supply; water supply; healthcare; transport; emergency; ensuring the continuous functioning of the public administration; production, storage, keeping and use of chemicals and radioactive substances, including pipelines of dangerous substances..." [3].
Doubts arise at a practical level when analysing the functional understanding of the normative provisions relating to the proposed definition of critical infrastructure. If, for example, transport infrastructure, which is treated as economic infrastructure [2] of the State, is considered to be a transport system in the sense of critical infrastructure, does this mean that the entire transport infrastructure of the State is critical infrastructure for the country? Can it then be critical due to its usability for the safe functioning of the State? In the author's opinion, it cannot, because if we follow this line of reasoning, then we will consider the critical condition of the infrastructure of the entity - the State, and not the critical condition of infrastructure understood as all transport systems. In such a case, systems that include facilities, equipment, installations and services crucial for the security and defence of the State must be subject to special protection, which involves the need to solve the problems contained, among other things, in the following questions6:
6 The presented questions are formulated in the light of the adopted course of reasoning and are the result of the conducted participating observation resulting from the author's practice, as well as participation in thematic seminars and the Forum for the Protection of Critical Infrastructure. Active participation in the seminars and the Forum made it possible to hold a discussion and expert interviews on the basis of which the author formulated the questions. These questions are directly related to the effectiveness of the activities of security entities which operate in accordance with and on the basis of the applicable law. The lack of precision of obligations resulting from legal regulations results in dualism or even discontinuation of activities by certain security entities participating in the system. Then it may turn out that when an event occurs, there will be organisational chaos which will contribute to the reduction of the efficiency of the national security system.
zwiqzkow chemicznych, a takze srodkow biologicznych mogqcych wywotywac choroby u ludzi i zwierzqt; elektrownie i inne obiekty elek-troenergetyczne; inne obiekty, ktorych zniszczenie lub uszkodzenie moze stanowic zagrozenie dla zycia i zdrowia ludzi, dziedzictwa na-rodowego, srodowiska naturalnego a ich zniszczenie lub uszkodzenie moze spowodowac zaktocenia funkcjonowania panstwa [8].
W Polsce w tym czasie rozpocz?to takze dyskusj? obejmujqcq bezposrednio problematyk? infrastruktury krytycznej tqcznie z jej ochronq. W 2001 roku przedstawiciele Polski uczestniczyli w zorga-nizowanej przez NATO konferencji SECURE 2001, na ktorej poddano analizie problemy zwiqzane z bezpieczenstwem w sieci teleinfor-matycznej. W 2002 roku Biuro Bezpieczenstwa Narodowego i Telekomunikacja Polska SA zorganizowaty konferencj? „Bezpieczna Infrastruktura w Polsce", ktorej wiodqcym tematem byta koordynacja dziatan w zakresie bezpieczenstwa na terenie catego kraju. Pod patronatem MSWiA rozpocz?to prace nad stworzeniem prawnych roz-wiqzan ochrony infrastruktury krytycznej [9], co w konsekwencji do-prowadzito do usankcjonowania ochrony infrastruktury krytycznej w ustawie z dnia 26 kwietnia 2007 roku o zarzqdzaniu kryzysowym [3]. Przedstawiona w ustawie definicja infrastruktury krytycznej odnosi si? bezposrednio do systemow takich jak: „...zaopatrzenia w energi?, surowce energetyczne i paliwa; tqcznosci; sieci telein-formatycznych; finansowe; zaopatrzenia w zywnosc; zaopatrzenia w wod?; ochrony zdrowia; transportowe; ratownicze; zapewniajq-ce ciqgtosc dziatania administracji publicznej; produkcji, sktadowa-nia, przechowywania i stosowania substancji chemicznych i pro-mieniotworczych, w tym rurociqgi substancji niebezpiecznych..." [3].
Przeprowadzajqc analiz? obejmujqcq funkcjonalne zrozumie-nie zapisow normatywnych odnoszqcych si? do przedstawionej definicji infrastruktury krytycznej na poziomie praktycznym, po-jawiajq si? wqtpliwosci. Jezeli bowiem np. infrastruktur? trans-portowq, ktorq traktujemy jako infrastruktur? ekonomicznq [2] panstwa, przyjmiemy za system transportowy w znaczeniu in-frastruktury krytycznej, to czy oznacza to, ze cata infrastruktura transportowa panstwa jest infrastrukturq krytycznq dla kraju? Czy wowczas moze ona byc w stanie krytycznym ze wzgl?du na jej zdolnosc uzytkowq w aspekcie bezpiecznego funkcjonowania panstwa? Zdaniem autora odpowiedz na tak postawione pytanie powinna byc negatywna - jesli przyjmiemy powyzszy tok rozumowania, wtedy b?dziemy rozpatrywac stan krytyczny infrastruktury podmiotu - panstwa, a nie stan krytyczny infrastruktury jako wszystkich systemow transportowych. W takim przypad-ku systemy, ktore obejmujq obiekty, urzqdzenia, instalacje, ustugi wazne dla bezpieczenstwa i obronnosci panstwa muszq zostac poddane szczegolnej ochronie, co wiqze si? z koniecznosciq roz-wiqzania problemow zawartych mi?dzy innymi w pytaniach6:
6 Przedstawione pytania sq sformutowane wobec przyjytego toku rozumowania i sq efektem przeprowadzonej obserwacji uczestniczqcej wynikajqcej z praktyki Autora, a takze udziatu w seminariach tematycznych oraz Forum Ochrony Infrastruktury Krytycznej. Czynne uczestnictwo w seminariach i Forum pozwolito przeprowadzic dyskusjy oraz rozmowy eksperckie na podstawie, których Autor sformutowat pytania. Pytania te sq bezposrednio powiqzane z efektywnosciq dziatania podmiotów bezpieczenstwa, które funkcjonujq na zasadach i w oparciu o obowiqzujqce prawo. Brak doprecyzowania obowiqzków wynikajqcych z unormo-wan prawnych powoduje dualizm bqdz wrycz zaprzestanie dziatan przez niektóre podmioty bezpieczenstwa uczestniczqce w systemie. Wtedy moze siy okazac, ze w przypadku wystqpienia zdarzenia nastqpi chaos organizacyjny, który przyczyni siy do obnizenia sprawnosci systemu bezpieczenstwa narodowego.
1. Will the register of areas, facilities and equipment subject to mandatory protection referred to in Article 5(2) of the Act on the Protection of Persons and Property include obligatorily all facilities also included in the list of critical infrastructure facilities, as indicated, for example, by the amendment to the provisions of the Act on the Protection of Persons and Property contained in Article 33 of the Act on Anti-Terrorist Activities?
2. Do the emergency services of Voivodeship Crisis Management Centres (as well as lower-level centres) have the ability and possibility to access, process and store classified documents with the CONFIDENTIAL clause?
3. Do the emergency services of Voivodeship Crisis Management Centres have 24-hour access to relevant extracts from the critical infrastructure list?
4. Do the plans, procedures and principles of operation used by the emergency services of Voivodeship Crisis Management Centres contain procedures for the notification of events occurring in critical infrastructure facilities?
5. Is it possible that crisis management plans at municipal and district levels, which are public documents, include duplicated information on critical infrastructure facilities? Answers to such questions are important not only for the
protection of information, but also for the protection of critical infrastructure and the integration of the activities of all State security institutions forming the national security system. Unfortunately, the analysis of normative acts and the used participating observation method show many ambiguities and the lack of precise statutory provisions. According to the author, in terms of creating new legal regulations in the discussed scope, there is no integration of security institutions and entities, and the direction of building systems protection in the sectoral system is dominant. An example of this was the work on the Act on the change of specific powers of the Minister of Energy and their exercise in certain corporations or groups of companies operating in the sectors of electricity, oil and gas fuels. At the time of drafting the Act, imprecise provisions appeared, for example, in the scope of wider cooperation between the Internal Security Agency (ABW) and CI operators. This applies, for example, to checking and responding to requests from a CI operator for whom an external economic operator performs modernisation, especially in electronic systems. In the case at hand, it is also important to:
- specify in the legal regulations the level of access to classified information and data to which the entity executing the modernisation order may have access,
- specify how to ensure destroyed or damaged equipment (e.g. destroyed turbines in the electricity sector) necessary for restoration (business continuity),
since these are issues that affect not only the security of critical infrastructure, but also the national security system, its effectiveness and efficiency.
Preserving legal transparency is very important to ensure the continuity of operation of an entity considered to be a critical infrastructure operator. These entities play a key role in citizens' lives and at the same time constitute an economic
1. Czy w ewidencji obszarów, obiektów i urzydzeri podlegajycych obowiyzkowej ochronie, o których mowa w art. 5, ust. 2 ustawy o ochronie osób i mienia, znajdy siy obligatoryjnie wszystkie obiekty zaklasyfikowane takze do wykazu obiek-tów infrastruktury krytycznej, na co chociazby wskazuje zmiana w przepisach ustawy o ochronie osób i mienia za-warta w art. 33 ustawy o dziataniach antyterrorystycznych?
2. Czy stuzby dyzurne Wojewódzkich Centrów Zarzydzania Kryzysowego (a takze centrów nizszego szczebla) posiada-jy zdolnosc i mozliwosc dostypu, przetwarzania i magazyno-wania dokumentów niejawnych o klauzuli POUFNE?
3. Czy stuzby dyzurne Wojewódzkich Centrów Zarzydzania Kry-zysowego posiadajy catodobowy dostyp do wtasciwych wy-ciygów z wykazu infrastruktury krytycznej?
4. Czy plany, procedury i zasady dziatania wykorzystywane przez stuzby dyzurne Wojewódzkich Centrów Zarzydzania Kryzysowego zawierajy procedury powiadamiania o zdarze-niach powstatych w obiektach infrastruktury krytycznej?
5. Czy przypadkiem w planach zarzydzania kryzysowego szczebla gminnego i powiatowego - które sy dokumentami jawnymi -nie dubluje siy informacji o obiektach infrastruktury krytycznej? Odpowiedzi na tak postawione pytania sy istotne nie tylko
z punktu widzenia ochrony informacji, ale takze ochrony infrastruktury krytycznej i integracji dziatari wszystkich instytucji bezpieczeristwa paristwa tworzycych system bezpieczeristwa narodowego. Niestety przeprowadzona analiza aktów normatywnych oraz wykorzystana metoda obserwacji uczestniczycej wskazujy na wiele niejednoznacznosci i brak precyzyjnych zapisów ustawo-wych. Zdaniem autora w zakresie tworzenia nowych uregulowari prawnych w omawianym obszarze nie nastypuje integracja instytucji i podmiotów bezpieczeristwa, a coraz bardziej przyjmowany jest kierunek budowania ochrony systemów w uktadzie sektoro-wym. Przyktadem mogy byc prace nad ustawy o zmianie szcze-gólnych uprawnieniach ministra wtasciwego do spraw energii oraz ich wykonywania w niektórych spótkach kapitatowych lub grupach kapitatowych, prowadzycych dziatalnosc w sektorach energii elek-trycznej, ropy naftowej oraz paliw gazowych. W czasie tworzenia ustawy pojawity siy nieprecyzyjne zapisy chociazby w zakresie szerszej wspótpracy miydzy ABW a operatorami IK. Odnosi siy to miydzy innymi do sprawdzania i odpowiedzi na zapytania opera-tora IK, dla którego zewnytrzny podmiot gospodarczy wykonuje modernizacjy, zwtaszcza w systemach elektronicznych. W rozpa-trywanym przypadku istotne jest takze:
- okreslenie w unormowaniach prawnych poziomu dostypu do informacji i danych niejawnych, do których dostyp moze miec podmiot wykonujycy zlecenie modernizacji;
- uszczegótowienie w jaki sposób nalezy zapewnic po-trzebne do odtworzenia (zapewnienia ciygtosci dziata-nia) zniszczone lub uszkodzone urzydzenia (np. znisz-czone turbozespoty w sektorze energii elektrycznej).
Sy to bowiem zagadnienia wptywajyce nie tylko na stan bezpieczeristwa infrastruktury krytycznej, ale takze na system bezpieczeristwa narodowego, jego efektywnosc i sprawnosc funkcjonowania.
Zachowanie przejrzystosci prawa jest bardzo istotne z punktu widzenia zapewnienia ciygtosci dziatania podmiotu uznanego jako
subsystem in the national security system7. The destruction, damage or disconnection of a single element of critical infrastructure may compromise or even cause the loss of defence or economic capacity or the functioning of public administration. This is obvious and understandable, which is reflected e.g. in the resolutions of the Council of Ministers [10] adopting the National Programme for Critical Infrastructure Protection. The programme is to contribute to the prevention of disruptions in the efficient operation of systems, preparing them for possible crisis situations, and in the case of failures or damage, develop appropriate response procedures and proceed to restore the damaged elements. The programme [11] primarily defines national priorities for the smooth functioning and restoration of critical infrastructure. It defines the competent ministers and heads of central offices who are responsible for the proper functioning of the systems assigned to them. The criteria for separating facilities, installations, equipment and services that are part of infrastructure systems have also been established. However, it is important to ensure the highest possible level of cooperation between the various institutions operating within the scope of critical infrastructure protection. This problem is partly solved by the Regulation of the Council of Ministers of 30 April 2010 [10], which contains the principles of creation, updating and structure of critical infrastructure protection plans. These plans are drawn up by a critical infrastructure operator taking into account general data, critical infrastructure data, characteristics and essential emergency response options to ensure the smooth restoration of critical infrastructure in the event of failure. The Regulation defines the rules of cooperation with the locally competent crisis management centre and public administration bodies, as well as the agreement of the plan with the Governor, Voivodeship Commander of the State Fire Service, Voivodeship Commander of the Police, Director of the Regional Water Management Authority (Wody Polskie), Voivodeship Building Supervision Inspector, Voivodeship Veterinarian, State Voivodeship Sanitary Inspector, and in the case of coastal areas with the Director of the Maritime Office. Thus, the range of persons having access to classified information in relation to the protection of critical infrastructure is growing significantly, and therefore it is necessary to solve the problems (posed problematic questions) referred to in the paper, especially in the area of cooperation and access, storage and protection of information on critical infrastructure, which significantly affects the national security system in an indirect way.
operatora infrastruktury krytycznej. Podmioty te spetniajq kluczowq rol? w funkcjonowaniu zycia obywateli, stanowiqc jednoczesnie pod-system gospodarczy w systemie bezpieczenstwie narodowego7. Zniszczenie, uszkodzenie lub wytqczenie jednego elementu sktado-wego infrastruktury krytycznej spowodowac moze zatamanie lub nawet utrat? zdolnosci obronnych, gospodarczych lub funkcjonowania administracji publicznej. Jest to oczywiste i zrozumiate, co uwidacz-niajq np. uchwaty Rady Ministrow [10],w ktorych przyj?to Narodowy Program Ochrony Infrastruktury Krytycznej. Program ma przyczynic si? do zapobiegania zaktoceniom w sprawnym dziataniu systemow, przygotowujqc je na ewentualne sytuacje kryzysowe, a w przypadku awarii bqdz uszkodzen, wypracowac wtasciwe procedury reagowania i przystqpic do odtworzenia zaistniatych uszkodzen. Program [11] okresla przede wszystkim narodowe priorytety stuzqce sprawnemu funkcjonowaniu, jak i odtwarzaniu infrastruktury krytycznej. Wskaza-no w nim wtasciwych ministrow i kierownikow urz?dow centralnych, ktorzy sq odpowiedzialni za poprawne funkcjonowanie przypisanych im systemow. Ustalono takze kryteria, ktore pozwalajq na wyodr?b-nienie obiektow, instalacji, urzqdzen i ustug, ktore wchodzq w sktad systemow infrastruktury. Istotne jest jednak, by zapewnic jak najwyz-szy poziom wspotdziatania poszczegolnych instytucji funkcjonujq-cych w obr?bie ochrony infrastruktury krytycznej. Po cz?sci problem ten rozwiqzuje rozporzqdzenie Rady Ministrow z dnia 30 kwietnia 2010 r. [10], zawierajqcy zasady tworzenia, aktualizacji oraz struktur? planow ochrony infrastruktury krytycznej. Plany te operator infrastruktury krytycznej opracowuje z uwzgl?dnieniem danych ogolnych, danych o infrastrukturze krytycznej, charakterystyki i zasadniczych wariantow dziatania w sytuacjach kryzysowych, ktore majq zapewnic sprawne jej odtworzenie w przypadku jej uszkodzenia. Rozporzqdze-nie okresla zasady wspotpracy z wtasciwym miejscowo centrum za-rzqdzania kryzysowego i organami administracji publicznej, a takze uzgodnienie planu z wojewodq, komendantem wojewodzkim PSF; komendantem wojewodzkim Policji, dyrektorem regionalnego zarzq-du gospodarki wodnej (Polskimi Wodami), wojewodzkim inspektorem nadzoru budowlanego, wojewodzkim lekarzem weterynarii, panstwo-wym wojewodzkim inspektorem sanitarnym oraz - w przypadku te-renow nadmorskich - z dyrektorem urz?du morskiego. Tym samym grupa osob majqcych dost?p do informacji niejawnych w odniesieniu do ochrony infrastruktury krytycznej znacznie si? powi?ksza. Powo-duje to koniecznosc rozwiqzania problemow (postawionych pytan problemowych), o ktorych mowa w artykule, zwtaszcza w zakresie wspotdziatania oraz dost?pu, magazynowania i ochrony informacji o infrastrukturze krytycznej, ktore w znaczqcy sposob posrednio wptywajq na system bezpieczenstwa narodowego.
Conclusions
Critical infrastructure protection has a significant impact on the national security system in Poland, and imprecise legal regulations undoubtedly contribute to lowering the level of national
7 Based on the provisions of the current National Security Strategy of 2014, the national security system comprises appropriately organised, maintained and prepared forces, means and resources allocated by the State to perform tasks in this area. The system consists of the management subsystem, executive subsystems and support subsystems, which include, among others, an economic subsystem.
Konkluzje
Ochrona infrastruktury krytycznej znaczqco wptywa na system bezpieczenstwa narodowego w Polsce, a nieprecyzyjne za-
7 W oparciu o zapisy ujyte w obowiqzujqcej Strategii Bezpieczenstwa Narodowego z 2014 r. - system bezpieczenstwa narodowego obejmuje sity, srodki i zasoby prze-znaczone przez panstwo do realizacji zadan w tym obszarze, które sq odpowiednio zorganizowane, utrzymywane i przygotowane. System sktada siy z podsystemu kierowania, podsystemów wykonawczych oraz podsystemów wsparcia, do które zalicza siy miydzy innymi podsystem gospodarczy.
security. Critical infrastructure includes equipment, installations, facilities and services which are characterised, among others, by the following features:
- long-term service life,
- they serve as basic and specialised services,
- they are public and serve the public,
- they provide services for the industrial and consumer sectors,
- they are owned by the State, corporations or private individuals,
- they are often international because of the network of connections and interdependencies (energy, telecommunications networks, etc.),
which undoubtedly points to the impact of critical infrastructure on citizens' sense of security. It is therefore necessary for the State to support the activities of critical infrastructure operators, as their activities contribute to the development of the country and ensure acceptable levels of security for people. This is all the more so as the resources of critical infrastructure operators are used in various situations, including emergency situations, disturbing the normal functioning of the State and its economy. This is the case, among others, with liquid fuel supply systems for the transport and electricity sectors. Long-term difficulties in this area always have serious economic consequences, lowering the security and comfort of life of citizens and disturbing their social life. For example, it is difficult to imagine the functioning of an agglomeration without electricity or drinking water supplies for more than a few hours. The prolongation of such a state of affairs may undoubtedly lead to the anarchisation of social behaviours. Critical infrastructure is therefore of key importance for the existence of the State and the national security system, and within its framework - an organised society. If it is disrupted, the State and its institutions may lose all or part of their ability to perform their basic administrative and service functions. Therefore, it is so important to ensure such legal norms that directly affect the proper organisation of activities and the creation of such a structure of security management that will provide a formula of action rather than reaction [12]. Reactions, in relation to an organisation as a particular form of team activities, often give rise to chaos intensified by solutions which are the more inaccurate, the less the formation mechanism of disturbing factors is known. Then we experience only the consequences of their impact, responding according to the circumstances. The effectiveness of the system is manifested by the possibility of functioning and correlation of actions in normal and crisis situations, using the full potential of the State. However, the efficiency of the organisational structures of the State depends on the readiness to face challenges and threats, which is the determinant of the State security.
pisy prawne niewytpliwe wptywajy na obnizenie stanu bezpieczeristwa paristwa. Infrastruktura krytyczna obejmuje bowiem urzydzenia, instalacje, obiekty oraz ustugi, ktöre:
- charakteryzujy siç dtugotrwatym okresem uzytkowania,
- petniy funkcjy ustug podstawowych i wyspecjalizowanych,
- posiadajy charakter publiczny i petniy rolç stuzebny wo-bec spoteczeristwa,
- swiadczy ustugi dla sfery przemystowej i konsumpcyjnej,
- stanowiy wtasnosc paristwa, korporacji bydz osöb prywatnych,
- czçsto posiadajy miçdzynarodowy charakter z uwagi na siec powiyzari i zaleznosci (sieci energetyczne, teleko-munikacyjne itp.).
Powyzej wymienione cechy pokazujy wptyw infrastruktury krytycznej na poczucie bezpieczeristwa obywateli. Tym samym konieczne staje siç ze strony paristwa wsparcie dziatalnosci operatoröw infrastruktury krytycznej, poniewaz ich dziatalnosc stuzy rozwojowi kraju oraz zapewnieniu akceptowalnego stanu bezpieczeristwa ludzi. Tym bardziej, ze zasoby operatoröw infrastruktury krytycznej wykorzystywane sy röwniez w sytuacji nad-zwyczajnych wydarzeri, zaktöcajycych normalne funkcjonowa-nie paristwa i jego gospodarki. Dzieje siç tak m.in. w przypadku systemöw dostaw paliw ptynnych dla sektora transportowego oraz energii elektrycznej. Dtugotrwate utrudnienia w tym obsza-rze zawsze niosy powazne skutki gospodarcze, obnizajy stan bezpieczeristwa oraz komfort zycia obywateli, zaburzajyc zycie spoteczne. Trudno np. wyobrazic sobie funkcjonowanie aglome-racji pozbawionej dostaw energii elektrycznej czy wody pitnej dtuzej niz kilka godzin. Przedtuzanie siç takiego stanu niewytpli-wie moze doprowadzic do anarchizacji zachowari spotecznych. Infrastruktura krytyczna ma zatem kluczowe znaczenie dla ist-nienia paristwa i systemu bezpieczeristwa narodowego, a w jego ramach - zorganizowanego spoteczeristwa. Jesli nastçpuje za-ktöcenie w jej funkcjonowaniu, paristwo i jego instytucje mogy utracic - w catosci lub w czçsci - zdolnosc do wykonywania swoich podstawowych funkcji administracyjnych i ustugowych. Styd tez tak istotne jest zapewnienie unormowari prawnych, ktöre bezposrednio wptywajy na poprawne organizowanie dziatari i tworzenie struktury zarzydzania bezpieczeristwem, ktöra za-pewni formutç akcji, a nie reakcji [12]. Reakcje bowiem, w od-niesieniu do organizacji jako szczegölnej formy dziatari zespo-towych, czçsto rodzy chaos potçgowany rozwiyzaniami tym bardziej nietrafionymi, im mniej znany jest mechanizm powsta-wania zaktöcajycych czynniköw. Doswiadczamy wtedy jedynie konsekwencji ich oddziatywania, reagujyc stosownie do zaistnia-tych okolicznosci. Efektywnosc systemu przejawia siç natomiast mozliwosciy funkcjonowania i korelacji dziatari w sytuacjach nor-malnych oraz sytuacjach kryzysowych, przy wykorzystaniu ca-tego potencjatu paristwa. Sprawnosc struktur organizacyjnych paristwa uzalezniona jest natomiast od gotowosci do sprostania wyzwaniom i przeciwstawiania siç zagrozeniom, co jest determi-nantem stanu bezpieczeristwa paristwa.
Literature / Literatura
[1] [2]
[3]
[4]
[Б]
[6]
Strategia Bezpieczenstwa Narodowego, Warszawa 2014. [7] Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, B. Petrozolin--Skowronska (red.), Wydawnictwo Naukowe PWN, War- [8] szawa 199Б.
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzqdzaniu kryzyso-wym (Dz. U. 2007 nr 89 poz. Б90, ze zmianami). Trejnis Z., Infrastruktura krytyczna - koncepcje i zarys, [9] w: Ochrona infrastruktury krytycznej, A. Tyburska (red.), Wyzsza Szkota Policji, Szczytno 2010. [10]
Piwowarczyk A., Europejska infrastruktura krytyczna, w: Ochrona infrastruktury krytycznej, A. Tyburska (red.), Wyzsza Szkota Policji, Szczytno 2010. [11]
Dyrektywa Rady 2008/114/WE z dnia 8 grudnia 2008 r. w sprawie rozpoznania i wyznaczenia europejskiej infrastruktury krytycznej oraz oceny potrzeb w zakresie popra- [12] wy jej ochrony (Dz. Urz. UE z dnia 23.12.2008, L345/75).
Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz. U. 1997 nr 114 poz. 740, ze zmianami.). Rozporzqdzenie Rady Ministrów z dnia z dnia 24 czerwca 2003r. w sprawie obiektów szczególnie waznych dla bezpieczenstwa i obronnosci panstwa oraz ich szczególnej ochrony (Dz. U. 2003 nr 116 poz. 1090, ze zmianami). Ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o dziataniach antyterro-rystycznych (Dz. U. z 2018 poz. 4Б2, ze zmianami). Rozporzqdzenie Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2010 r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej (Dz. U. 2010 nr 83 poz. Б41). Narodowy Program Ochrony Infrastruktury Krytycznej - Rzqdowe Centrum Bezpieczenstwa, Warszawa 2013, aktualizowany w 201Б r.
Kosowski B., Sprawne i elastyczne zarzqdzanie w kryzysie, Difin, Warszawa 2008.
BOGDAN KOSOWSKI, D.SC. ENG. - professor at the Jagiellonian University, fire officer. Graduate of the Cracow University of Technology (Eng.), the Main School of Fire Service (fire officer, since 1996 fire safety expert) and the AGH University of Science and Technology in Kraków, the Faculty of Management and Marketing. (MA, Manager in Mining). From 2005 to 2007 he participated in monthly seminars on the Development of the Theory and Practice of Management Sciences, organised by the "Orgmasz" Institute of Organisation and Management in Industry in Warsaw. He received his DSc degree in 2000, at the Faculty of Mining, AGH University of Science and Tech -nology, in the discipline of mining, speciality: management and marketing. In 2013, he received his post-doctoral degree at the Faculty of National Security of the National Defence University of Warsaw in the discipline of safety science. He was, among others: Deputy Voivodeship Commander of the State Fire Service in Katowice, Director of the Crisis Management Department in the Voivodeship Office in Katowice, and Vice-Chancellor and Deputy Commander at the Main School of Fire Service in Warsaw. Currently he holds the position of Professor at the Jagiellonian University and is employed as a researcher of the Institute of Political Science and International Relations at the Department of National Security. Research interests. He specialises in broadly understood issues of the theories of systems related to the organisation of security management in business entities, institutions and public administration bodies. He confronts practical experience gained in the State Fire Service, government and local government administration, public institutions and business entities with theoretical knowledge. He combines and adapts the theory of organisation and management science with safety science, using a systemic approach based on the analysis of risks associated with the variability of threats.
DR HAB. INZ. BOGDAN KOSOWSKI - profesor UJ, oficer pozarnictwa. Absolwent Politechniki Krakowskiej (inz.), Szkoty Gtównej Stuzby Pozarniczej (oficer pozarnictwa, od 1996 r. rzeczoznawca ds. zabez-pieczen przeciwpozarowych) oraz Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie na kierunku Zarzqdzanie i Marketing (mgr, menedzer w górnictwie). W latach 2005-2007 byt uczestnikiem comiesiycznych seminariów w zakresie rozwoju teorii i praktyki nauk o zarzqdzaniu organizowanych przez Instytut Organizacji i Zarzqdzania w Przemysle „Orgmasz" w Warszawie. Stopien doktora nauk technicznych uzyskat w roku 2000, na Wydziale Górniczym AGH, w dyscyplinie: górnictwo, spe -cjalnosc: zarzqdzanie i marketing. Stopien doktora habilitowanego uzyskat w roku 2013, na Wydziale Bezpieczen stwa Narodowego AO N, w dys -cyplinie: nauki o bezpieczenstwie. Byt miydzy innymi: z-cq Komendanta Wojewódzkiego PSP w Katowicach, Dyrektorem Wydziatu Zarzqdzania Kryzysowego na UW w Katowicach, Prorektorem i z-cq Komendanta SGSP w Warszawie. Obecnie profesor UJ zatrudniony jako pracownik naukowy INPiSM w Zaktadzie Bezpieczenstwa Narodowego. Specjali-zuje siy w szeroko pojytej problematyce teorii systemów zwiqzanych z organizacjq zarzqdzania bezpieczenstwem w podmiotach gospodar-czych, w instytucjach oraz organach administracji publicznej. Doswiad-czenia praktyczne nabyte w Panstwowej Strazy Pozarnej, administracji rzqdowej i samorzqdowej, instytucjach publicznych i podmiotach gospodarczych - konfrontuje z wiedzq teoretycznq. tqczy i adaptuje teoriy nauki organizacji i zarzqdzania z naukq o bezpieczenstwie, przy wykorzystaniu podejscia systemowego opartego na analizie ryzyka zwiqzanego ze zmiennosciq zagrozen.
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyzszego
Stworzenie anglojçzycznych wersji oryginalnych artykulów naukowych wydawanych w kwartalniku „BITP. Bezpieczeñstwo i Technika Pozarnicza" - zadanie finansowane w ramach umowy 658/P-DUN/2018 ze srodków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyzszego przeznaczonych na dzialalnosc upowszechniaj^c^ naukç.
