Научная статья на тему 'СУЗУВЧИЛАРНИНГ ПОРТЛОВЧИ КУЧ ҚОБИЛИЯТИНИ АНИҚЛАШ'

СУЗУВЧИЛАРНИНГ ПОРТЛОВЧИ КУЧ ҚОБИЛИЯТИНИ АНИҚЛАШ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
13
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Fan-Sportga
Область наук
Ключевые слова
НАЗОРАТ ТЕСТЛАРИ / БРАСС УСУЛИ / ТАЖРИБА ГУРУҲИ / НАЗОРАТ ГУРУҲИ / ПЕДАГОГИК КУЗАТУВ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Ишимов Б.А.

Ушбу мақолада ўсмир ёшидаги сузувчиларнинг брасс усулидаги машғулотлар дастурига оёқ кучи тайёргарлигини ривожлантириш услубиятини такомиллаштириш масаласи ёритилиб берилган.В данной статье рассматривается вопрос совершенствования методики развития силовой подготовленности ног юношей пловцов брассистов в программе тренировок.In this article, the methodology for the development of strength readiness among young men specializing in swimming training has been improved and introduced.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «СУЗУВЧИЛАРНИНГ ПОРТЛОВЧИ КУЧ ҚОБИЛИЯТИНИ АНИҚЛАШ»

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

Вывод: Решая проблему развития координационных способностей, необходимо работать над осмысленностью на основе выделения логических вершин; добиваться стабильности и вариативности двигательных действий. Опережающее отражение действительности, происходит в виде ярких представлений. Двигательная реакция и восприятие должны "протекать" одновременно.

Заключение: за время исследования, спортивные результаты учащихся явно улучшились за счёт формирования осознанной потребности в развитии координации. Учащиеся научились снимать стрессовые состояния, регулировать общее состояние организма.

В ходе исследования выявлено следующее:

В процессе развития у занимающихся сложилось правильное представление о распределении мышечных сокращений.

Дети научились быстро воспринимать, адекватно осознавать, анализировать, оценивать соревновательную ситуацию и принимать решение в соответствие с уровнем своей подготовленности и своего оперативного состояния; строить свои действия в соответствии с целями соревнований и задачей конкретной состязательной ситуацией.

Учащиеся правильно и вовремя использовали способы саморегуляции, благодаря чему повысился

уровень активации, концентрации и распределения внимания. В результате чего произошла реализация потенциальных возможностей учеников.

Данная работа показала, что необходимо развивать координационные способности. Для этого необходимо создавать сообразные данной проблеме условия, прибегая к различным приёмам и методам, учитывая все принципы и методы.

Литература:

1. Аверина, И.Е. Физкультурные минутки и динамические паузы в дошкольных образовательных учреждениях: практическое пособие [Текст] / И.Е. Аверина. - М.:3-е изд. Айрис-пресс, 2007. - 144 с.

2. Винер, И.А. Подготовка высококвалифицированных спортсменок в художественной гимнастике: автореф. дис. канд. пед. наук И. А. Винер; СПб. гос. акад. физ. культуры им. П.Ф. Лесгафта. - СП. [Текст] / И. А. Винер. - М., 2003.

3. Горбачева Ж.С. Формирование пластической выразительности в художественной гимнастике: Автореф.дис. канд.пед.наук [Текст] / Ж. С. Горбачева. - М.: СП.ГАФК им.П.Ф.Лесгафта. - СП., 2000.

4. Гусев, Г.П. Методика преподавания народного танца [Текст] / Г. П. Гусев. - М., 2004.

5. Женская гимнастика под ред. Л. Лансон. [Текст] / Л. Лансон. - М., 1976.

6. Зуев, В.Н. Итоги исследования и методологические предпосылки совершенствования управления системой спортивного соревнования / Зуев В.Н. //Современные проблемы физической культуры и спорта: за качество подготовки и профессиональной деятельности специалистов физической культуры и спорта: Материалы очно-заоч. науч. конф. 25 лет ФПК МГАФК [Текст] / В. Н. Зуев. - М., 2004.

Педагогика фанлари буйича фалсафа доктори (PhD) Б.А. ИШИМОВ1

Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети Чирчик шадри, Узбекистан

Муаллиф билан богланиш учун:

info@jtsu.uz

СУЗУВЧИЛАРНИНГ ПОРТЛОВЧИ КУЧ ЦОБИЛИЯТИНИ АНИ^ЛАШ

Аннотация

Annotation

В данной статье рассматривается вопрос совершенствования методики развития силовой подготовленности ног юношей пловцов брассистов в программе тренировок.

Ключевые слова: Контрольные тесты, способ брасс, экспериментальная группа, контрольная группа, педагогический анализ.

Ушбу маколада усмир ёшидаги сузувчиларнинг брасс усулидаги машгулотлар дастурига оёк кучи тайёргарлигини ривожлантириш услубиятини такомиллаштириш масаласи ёритилиб берилган.

Калит сузлар: назорат тестлари, брасс усули, тажриба гурууи, назорат гурууи, педагогик кузатув.

In this article, the methodology for the development of strength readiness among young men specializing in swimming training has been improved and introduced.

Key words: Control tests, way breaststroke, experimental group, control group, pedagogical observation.

CO CM О CM CM

to та t

0 d w

1

с to

Долзарблиги. Жадонда спорт амалиёти ва спорт содасидаги катор илмий тадкикотлар сузиш спортида юкори натижаларга эришишда узига хос морфологик хусусиятлар, юкори даражадаги жисмоний ва психологик кобилиятлар, юкори техник ва тактик мадорат дамда тайёргарлик жараёнларини тугри ташкил килиш ва бошкариш катта адамиятга эга эканлигини курса-тади. Бундай узига хос кобилиятлар мажмуасининг барча шугулланувчиларда кузатилмаслиги иктидорли спортчиларни аниклаш ва уларни йуналтириш дамда сузувчиларнинг тайёргарлик жараёнини шугулланув-чиларнинг ёши ва биологик ривожланишига боглик долда ташкил килиш муаммолари накадар мураккаб-лигидан далолат беради.

Республикамизда юксак маданиятга эга бул-ган дар томонлама етук дамда жисмонан соглом инсонни шакллантириш максадида, адолининг жисмоний тарбия ва спорт содасида малака ва билимларини орттиришга каратилган устувор йуналишларни белгилаш, иктидорли спортчиларни танлаб олиш жараёнига инновацион воситалар ва усулларни жорий этиш максадида амалга оши-рилган ишлари. Х,озирги кунда жамиятнинг ишти-моий ва иктисодий эдтиёжларини дисобга олган долда мактаб укувчиларининг жисмоний тарбия-сига оид муаммолар кескин юзага кела бошлади. Ёшларимизнинг спорт содасида эришган улкан ютуклари мамлакатимизда амалга оширилаётган

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

ижобий ислохатлар, яратилаётган шарт-шароитлар мевасидир.

Узбекистан Республикаси Президентининг 2021 йил 5 ноябрдаги ПК-5282-сонли "Спорт таълим муассасалари фаолиятини 2025 йилгача ривожлан-тириш дастури тугриси" ги Карори. ПК-5281-сонли Париж шахрида (Франция) 2024 йил булиб утадиган ХХХШ ёзги Олимпия ва XVI Паралимпия уйинла-рида Узбекистон спортчиларини комплекс тайёрлаш тугриси"ги Карори 2020 йил 24 январдаги ПФ-5924-сонли "Узбекистан Республикасида жисмоний тарбия ва спортни янада такомиллаштириш ва омма-лаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги) Фармони, хамда бу сохага тегишли бошка меъёрий-хукукий хужжатларда белгиланган вазифаларни амалга оширишга ушбу диссертация тадкикоти муайян даражада хизмат килади.

Юкоридаги айтилган фикрларни умумлашти-риб, куч ва портловчи кучни ривожлантириш учун авваламбор спортчида куч харакат кобилиятларини шакллантириш максадга мувофикдир. Чунки бу кобилият машгулот жараёнининг зарур шарти хисо-бланади. Мусобакада эса бу галаба килишнинг хал килувчи омили сифатида иштирок этади. Шунинг учун спортчида куч кобилиятларини ривожланти-ришнинг янги йулларини излаш хозирги долзарб муаммоларнинг бири хисобланади. Замонавий талабларга жавоб берадиган, илмий асосланган методологияни яратиш тезкор-куч спорт турларида спортчиларнинг куч харакат кобилиятларини усти-ришга катта ёрдам беради.

Спортчиларнинг куч сифатини ривожлантириш буйича республикамиз олимлари ва чет эл олимлари хам илмий изланишлар олиб борган. Бирок улар уз навбатида портловчи харакат кобилиятини аник улчаш ва ривожлантиришга алохида эътибор карат-маган. Республикамиздаги ва чет элдаги бир катор муаллифлар дарслик, укув кулланма, диссертасия ва авторефератларда бу борада кискача тарзда уз фикр ва мулохазаларини билдириб утганлигини куришимиз мумкин.

Тадкикот максади брасс усулида сузувчилар-нинг бурилишдаги депсиниш кучини инновацион восита ва услублар оркали ривожлантириш сама-радорлигини ошириш.

Тадкикот вазифалари.

брасс усулида сузувчиларнинг курукликда ва сувда депсиниш кучини оширишга каратилган мах-сус машклар мажмуасидан фойдаланиш.

брасс усулида сузувчиларнинг бурилиш техника-сини бажаришда куллар симметрияси ва бир вактда бассейн деворига тугри тегишини ва бурилишни амалга оширишда сарфланган вактини "Сув спорти-нинг етакчи омиллари параметрларини мониторинг тренажери" номли мосламада аниклаш.

укув машгулот гурухи боскичида шугулланувчи брасс усулида сузувчиларнинг бурилиш самарадор-лигини «Swimming Dash» иловаси да назорат килиш.

13-14 ёшли сузувчиларнинг куч тайёргарлигини

оширишга каратилган машклар мажмуасини "Сув спортининг етакчи омиллари параметрларини мониторинг тренажери" да самарадорлигини аниклаш.

Тадкикот объекти: Тошкент шахри Бектемир тумани 1-Болалар ва усмирлар спорт мактаби брасс усули сузувчилари иштирок этдилар. Бунда 13-14 ёшдаги брасс усулида сузувчиларнинг укув машгу-лоти жараёнида амалга оширилди.

Тадкикот предмети: 13-14 ёшдаги брасс усулида сузувчиларнинг оёк кучи тайёргарлигини ошириш.

Тадкикот усуллари. Олдимизга куйилган вазифаларни хал килиш максадида куйидаги услубият-лардан фойдаланилди:

Тадкикот мавзуси буйича илмий услубий адаби-ётларни тахлили, педагогик кузатув, педагогик та-жриба, анкета суровномаси, педагогик тестлар, инс-трументал услуб, математик статистика услублари.

Сузиш спортида брасс усулида сузувчиларда мусобака фаолиятида бурилишни амалга оширишда сарфлаган вакти ва депсиниш кучининг урни канча-лик мухим эканлиги ва уни ривожлантириш услублари хамда назорати буйича сохада олиб борилаётган ишлар, муаммолар ва уларнинг ечимлари тугрисида маълумотларга эга булиш максадида Тошкент ва Тошкент вилояти худудидаги болалар ва усмирлар спорт мактабларида брасс усулида сузиш ихтисосли-ги буйича иш олиб борувчи мураббийлар уртасида суровнома утказдик.

Суровномада 50 нафар мураббий иштирок этди. Суров жараёнида 100% мураббийлар сузиш спор-тида, айникса, брасс усулида сузувчиларнинг куч тайёргарлиги мусобакада бурилиш жараёнида ута мухим ахамият касб этишини таъкидладилар.

Ушбу суровномадан олинган маълумотларни инобатга олган холда сохада мавжуд муаммоларни кисман булса-да хал этиш максадида мураббийларга улар кул остида шугулланувчи брасс усулида сузув-чиларнинг оёк кучини ошириш хамда ривожланиш динамикаси хакида тулик, объектив ва тезкор маълу-мотлар такдим эта олиш максадида биз махсус электрон дастур (илова) яратишга карор килдик. Ушбу дастур (илова) сенсор асосида яратилган булиб, сузувчи бурилишни амалга ошириш жараёнидаги сарфланган вакт ва итарилишда депсиниш кучи кат-талигини кайт эта олади. Ушбу дастур (илова) андроид дастурига эга электрон курилмаларга (компютер, планшет) юклаб олиниши ва кулланилиши мумкин.

"Swimming Dash" дастури (илова) компьютерга урнатилади ва бурилиш давомида сузувчининг бу-рилишда сарфлаган вактини ва депсиниш кучини кайд этиб боради. Шу билан бирга дастурда (илова) даги натижаларни компьютер хотирасида сузувчилар тугрисидаги маълумот сакланиб борилади. Курил-манинг афзаллик томони шундаки, у мураббийларга бурилишдаги натижаларнинг усиб ривожланиши буйича барча натижаларни олиш, курсаткичларни таккослаш хамда усиш динамикасини кузатиб бо-риш имконини беради.

"Swimming Dash" брасс усулида сузувчиларнинг

со см о см

го та t

0

Q. W

1

с го

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

со см о см

го га

0

ю

1

оёк кучи тайёргарлигини назорат килиш билан бирга биз томондан яратилган махсус "Сув спортининг етакчи омиллари параметрларини мониторинг тренажери" номли тренажёрининг ажралмас кисми булиб дисобланади.

Ишлаб чикилган "Сув спортининг етакчи омиллари параметрларини мониторинг тренажери" ин-новацион тренажёри тайёргарлик даврида машгулот жараёнини фаол рагбатлантириб, тугридан-тугри мусобака фаолиятига боглик долда шакллантиришга оид брасс усулида сузувчиларнинг сувдаги куч ко-билияти фаолиятига максимал даражада якинлашти-риш имконини беради (№FAP 01753).

Брасс усулида сузувчиларнинг оёк кучи тайёргарлигини ривожлантириш буйича машгулотлар дафтасига 5 марта Душанба, Сешанба, Чоршанба, Пайшанба ва Жума кунлари кечкурунги машгулотда амалга оширилди. Машгулотлар биз томонимиздан ишлаб чикилган тренажерда дафта давомида 5 марта фойдаланилган долда машгулот мазмунидан келиб чикиб 4-6-8-10 сериядан такрорлаш дам олиш ораликли усулдан фойдаланиб машгулот ташкил етилган. Шунингдек машгулотларда огирликлар билан бажариладиган машклар, махсус резинада бажариладиган машклар ва шунингдек, "Сув спорти-нинг етакчи омиллари параметрларини мониторинг тренажери" каби махсус тренажёрдан фойдаланган долда утказилди. Дар бир дафта учун «оёк кучини ошириш буйича машгулот режаси» тайёрланди. Дар бир машгулот 5 дакикалик чигал ёзди, саккизта махсус машклари ва тренажёрда ишлашдан иборат. Кучга булган машклар (дар бир машк 4-5 дакика, машклар орасида 30 сониялик дам олиш вакти берилган) айланма усулда 40 дакика давомида бажа-рилади. Жисмоний машклар оддийдан мураккабга караб амалга оширилди, машгулот темпи аста-секин керакли тезликка кутарилади.

Бу машклар мажмуаси шугулланувчиларда оёк кучини ошириш дамда бурилишда самарали да-ракатларни тезрок эгаллаб олиш кобилиятларини оширади. Бу ёшдаги болалар организми бу даврда атроф - мудитнинг ташки ва ички таъсирларга тез таъсирланувчан булади. Шунинг учун 13-14 ёшли шугулланувчиларни машгулотларида катта куч талаб килувчи ва юкори тезликда бажариладиган машклар-дан фойдаланиш максадга мувофикдир.

Укув тайёргарлик гурудидаги 13-14 ёшли шугулланувчиларнинг портловчи куч, тезкор-куч, куч даражаси, каби жисмоний сифатларининг ри-вожланганлик даражаси курсаткичлари тадкикот давомида аникланди. Педагогик тажриба бошлани-шида тажриба ва назорат гурудлари уртасида 13-14 ёшли брасс усулида сузувчиларнинг жисмоний тай-ёргарлиги буйича статистик фарклар кузатилмади.

Тажриба ва назорат гурудларидаги 13-14 ёшли брасс усулида сузувчиларнинг куч тайёргарлиги урганилганда тажриба гурудидаги сузувчиларда на-зорат гурудидаги сузувчиларга нисбатан сезиларли узгаришлар юз берди

Шуни ишонч билан айтиш мумкинки, биз томонимиздан тажриба гуруди синалувчилари учун ишлаб чикилган махсус машклар дастури брасс усулида сузувчи болаларнинг жисмоний тайёргар-лигини ривожлантиришга, бурилишда оёк кучини оширишда сезиларли таъсир курсатди.

Тажриба гурудида сузувчи болаларнинг порт-ловчи-куч, тезкор-куч, кобилиятларини аниклаш максадида 13-14 ёшли брасс усулида сузувчиларнинг масофага сузганда бурилиш буйича тажрибадан олдин тажриба ва назорат гурудлари уртасидаги ишончли фарклар кузатилмади. Педа-гогик тажриба охирида 13-14 ёшли брасс усулида сузувчиларнинг тажриба ва назорат гурудлари сузувчи болаларининг жисмоний тайёргарлик, портловчи-куч, тезкор-куч курсаткичлари урта-сидаги ишончлилик даражаси тажриба гуруди шугулланувчиларини жисмоний тайёргарлик даражасининг ошишига ёрдам берди.

Тадкикотларнинг курсатишича, болалар-усмир-лар спорт мактаби укув тайёргарлик гурудидаги шугулланувчилар билан бурилишда оёк кучуни ривожлантириш бошка спорт турларида кулланила-диган машклар билан биргаликда куллаш услубияти болалар жисмоний ривожланишига салбий таъсир курсатмайди. Оёк мушаклари кучи курсаткичлари тажриба гуруди шугулланувчиларида куп долларда назорат гуруддагиларга нисбатан юкори булди. Шунингдек тадкикот буйича педагогик тажрибалар утказилгандан кейинги барча долатларда тажриба гурудларида назорат гурудларига нисбатан сезилар-ли даражадаги фарклар борлигини курсатди.

13-14 ёшли укув тайёргарлик гуруди шугулла-нувчиларининг бурилишда портловчи кучни ва сарф-ланган вактини даражасини аниклаш максадида биз томонимиздан яратилган мослама асосида аниклаш амалга оширилди.

Тадкикотлардан маълум булишича, брасс усу-лида сузувчиларнинг бурилишда кулланиладиган машкларнинг мунтазам олиб бориши болалардаги бир катор психологик долатларга юкори даражада таъсир утказадики, бу, уз навбатида, давотирла-ниш курсаткичининг пасайишига олиб келади. Олиб борилган тадкикотлардан шу маълум булди-ки, болалар-усмирлар спорт мактабларининг 13-14 ёшли укув тайёргарлик гуруди шугулланувчилари укув-машгулотларида бурилиш элементларидан иборат тажрибавий методиканинг кулланилиши бир катор жисмоний, техник курсаткичларнинг яхшиланишини таъминлади. Куйидаги жадвал ва расмларда брасс усулида сузувчиларнинг бу-рилишни амалга оширишда бассейн деворидан депсинганда досил буладиган итарилиш кучи ва бурилишга сарфлаган вакти курсаткичлари кур-сатиб утилган.

Ушбу илмий иш 13-14 ёшли, брасс усулига мутахасислашган сузувчиларнинг куч тайёрлан-ганлигини ва портловчи куч кобилиятини тако-миллаштириш услубини ишлаб чикиш давомида

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

куйидаги вазифалар назарда тутилди: илмий ва услубий адабиётларни изланишлар мавзусида тах-лилдан утказиш; 13-14 ёшли брассчиларнинг куч тайёрланганлигини такомиллаштиришага йунал-тирилган маш^лар мажмуасини ишлаб чи^иш; ишлаб чи^илаган маш^лар самарадорлигини

анщлаш. Биз утказган илмий ва услубий адаби-ётлар тахлили брасс усулида сузувчиларнинг куч тайёрланганлигидаги муаммоалрни ани^лаб олиш имкониятини берди. усиши учун сузувчи ма^сад сари кучни ошириб бориши керак.

со см о см

го га

0

ю

1

го

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

Тажриба ва назорат гурудларидаги 13-14 ёшли брасс усулида сузувчиларнинг сув давзаси деворига келиб, бурилишни амалга ошириб сунгра итарилишни амалга оширади айнан уша итарилишда сузувчиларнинг оёк кучи ута мудим дисобланадиган элементла-рининг узлаштирганлик даражаси буйича тадкикот бошида статистик фарклар аникланмади [р>0,05]. Тадкикот охирида эса тажриба гурудидаги сузувчи-ларнинг натижалари назорат гурудидаги болаларни-кига нисбатан устуворликка эга булди [р<0,05]. 13-14 ёшли тажриба ва назорат гурудларида ушбу натижа-ларининг самарадорлиги эса биз танлаган методика самарали эканлигидан далолат беради.

Вацти [сония]

Назорат гурухи

Тажриба гурухи

■ Тадцщотдан олди ШТадщцотдан к

1-Расм. Тажриба ва назорат гурухларининг бурилишда цант этилган вацт натижалари динамикаси

Изох;: Суратда - Тадцицотдан олдинги ва тадцицотдан кийинги тажриба ва назорат гурух натижалари ;. ТГ- Тажриба гурухи, НГ-Назорат гурухи,.

Бу назорат синовлари бизларга назорат ва тажриба гурудлардаги синалувчиларнинг бурилишни амалга оширишда сарфланган вакти ва депсинишда куч буйича курсаткичларини таккослаш дамда усиш динамика-сини кузатиб бориш имконини берди. Юкоридаги кайт этилган жадвал ва расмлардан куриниб турибдики биз томонимиздан ишлаб чикилган машклар мажмуаси ва яратилган "Сув спортининг етакчи омиллари пара-метрларини мониторинг тренажери" номли мослама брасс усулида сузувчиларнинг бурилишда депсиниш кучи ва сарфлаган вактини аниклашда дозирги замон талабларига мос эканлигини куриш мумкин.

Итарилиш кучи [кг}

СО СМ О СМ

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

ГО

га t

0

w

1

Назорат гурухи

ШТадцщотдан о/

2-Расм. Тажриба ва назорат гурухларининг бурилишда кайт этилган итарилиш кучи натижалари динамикаси

Изоу: Суратда - Тадцицотдан олдинги ва тадцицотдан кийинги тажриба ва назорат гуруу натижалари ;. ТГ- Тажриба гурухи, НГ-Назорат гурухи,.

Бу бадсларда муваффакиятга эришиш учун уларда портловчи куч кобилиятини ривожлантириш мак-садга мувофикдир. Сузувчини бурилишда портловчи куч кобилиятини, бассейн деворига тугри кулларни теккизишни ва булиб утган шу жараёнга канча вакт кетганлигини куришимиз имконини берди. Бунинг сабаблари ушбу кобилиятга спорт турининг талаби, спортчиларнинг мадорати, ёши, стажи, жинси, ваз-ни, ривожланиши учун махсус шароит яратилиши, мураббийларнинг восита ва усуллардан тугри фой-даланганлиги мисол булиши мумкин. Демак бундан хулоса келиб чикадики, тезкор куч спорт турларида юкори натижаларни курсатиш учун портловчи куч кобилиятини дам юкори даражада ривожланганлиги мудим адамиятга эга.

Хулосалар.

1. Ишлаб чикилган "Swimming Dash" электрон дастурини (илова) куллаш оркали назорат ва тажриба гурудларида бурилишни амалга оширишда депсиниш кучи ва вакти тургунлигини назорат килиш буйича тест синовларни утказиш, курсаткичларни таккослаш, усиш динамикасини кузатиб бориш дамда олинган маълумотларни тадлил килиш натижасида машгу-лотларда кулланилган воситалар ва усулларнинг канчалик самарадор эканлигини аниклаш, зарурат юзага келганида педагогик жараённинг боришига тузатишлар киритиш имконини берди.

2. Олиб борилган тадкикотлар асосида яратилган янги компьютерлаштирилган улчов ускунаси дозирги вактда сузувчиларга керакли булган мудим талабларга жавоб бериши аникланди. Буларни куйидаги натижа-лар ифодалайди. 13-14 ёшли брасс усулида сузувчилар тадкикот бошланишида бурилишда уртача 2,15 сек вакт кетган булса тадкикот якунида 1,56 сек вакт кайт этилди. Бассейн деворидан итарилишда тадкикотдан олдин 86,86 кг куч билан итарилган булса, тадкикот якунида 128,97 кг куч кайт этилди. Ушбу натижалар янги мосламанинг куйидаги талабларини: объектив-лиги, сифатнинг адекватлиги, олинган натижалар педагогик кузатишлар билан мослиги, ишончлилиги ва баркарорлигини исботлайди.

3. Портловчи даракат кобилиятини устириш учун махсус машклар яратилиши ушбу кобилиятни кескин ривожланишини таъминланиши исботланди. Ёш суз-увчилар билан утказилган тадкикот буни исботлади. Яратилган мослама ёрдамида утказилган тадкикотда брасс усулида сузувчиларнинг 100м ва 200м масофада сузганда дар бир бурилиш машкида спортчиларнинг портловчи даракат кобилияти адамиятли усиши куза-тилди ва юкори натижаларга эришишда кам куч ва кам вакт сарфланди. Тадкикот давомида тажриба гуруди сузувчиларнинг оёк кучи олдинги натижага нисбатан уртача 55,6 % га усиш кузатилди.

Адабиётлар:

1. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil 24 yanvardagi "O'zbekiston Respublikasida jismoniy tarbiya va sportni yanada takomillashtirish va ommalashtirish chora-tadbirlari to'g'risida" PF-5924-sonli Farmoni, 2020 yil 28 yanvar "Xalq so'zi" gazetasi.

2. Ишимов Б.А. 13-14 ёшли брасс усулида сузувчиларнинг куч тай-ёргарлигини ривожлантириш самарадорлиги. автореферат п.ф.б.ф.д. (PhD). 2022 йил. 13.00.04. - Ч.,2022 й.

2,5

1,5

0,5

87,16 89,44

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

3. B. A. Ishimov Development of strength training of swimmers by the Breaststroke method Eurasian Journal of Sport Science. Vol. : Iss. 1, Article 5.

4. Платонов, В.Н. Спортивное плавание. Путь к успеху / В.Н. Платонов. - Кн. 1. - М.: Советский спорт, 2012.

5. Б.А.Ишимов Использование инновационных технологий в развитии силы ног у пловцов - брассистов Мирзо Уг^бек номидаги Узбекистан миллий университети хабарлари илмий журнали 2020, [1/2] issn 2181-7324 (98-101)

6. Б. Б. Мусаев, Б. А. Ишимов Брасс усулида сузувчиларнинг оёк кучини оширишга тавсия этилган эксперимент машкларнинг самара-дорлигини тадкик этиш Фан-спорт №-7-2020 Илмий-назарий журнал. (21-23).

7. Б.А.Ишимов Развитие силовых показателей пловцов 15-17 лет Фан- спорт №-2-2020 й. Илмий-назарий журнал. (55-59).

8. Платонов В.Н., «Система подготовки спортсменов в олимпийском спорте». Киев: Олимпийская литература - 2004.С..

Педагогика фанлари буйича фалсафа доктори (PhD), доцент А.Ж. ТАНГРИЕВ1 'Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети Чирчик шахри, Узбекистон

Муаллиф билан боFланиш учун:

alishertangriyev2021@gmail.com

ЁШ ДЗЮДОЧИЛАРДА ТЕЗКОР-КУЧ ЦОБИЛИЯТИНИНГ РИВОЖЛАНГАНЛИК ДАРАЖАЛАРИ

Аннотация

Annotation

В статье приведены данные по результатам осуществленного педагогического эксперимента с целью повышения скоростно-силовых способностей молодых дзюдоистов с использованием подобранных специальных упражнений, направленных на развитие этих показателей, и обсуждению их изменений в ходе эксперимента.

Ключевые слова: скоростно-силовые способности, статистическая достоверность, число степеней свободы, распределение критерий ^Стьюдента, физические показатели.

Маколада ёш дзюдочиларнинг тезкор-куч кобилиятларини ривожлантиришга йунал-тирилган махсус танлаб олинган машклардан фойдаланиб спортчиларнинг мазкур кур-саткичларини ошириш максадида амалга оширилган педагогик тадкикот натижалари ва уларнинг тажриба давомида узгаришининг мухокамаси буйича маълумотлар келтирилган.

Калит сузлар: тезкор-куч цобилиятлар, статистик ишончлилик, эркинлик даражаси сони, t-стюдент тацсимоти, жисмоний курсаткич.

The article presents data on the results of a pedagogical experiment carried out in order to increase the speed-strength abilities of young judokas using selected special exercises aimed at developing these indicators, and discussing their changes during the experiment.

Key words: speed-strength abilities, statistical significance, number of degrees of freedom, Student's distribution, physical index.

Долзарблиги. Республикамизда жисмоний тарбия ва спортни оммалаштириш, ахоли уртасида соглом турмуш тарзини таргиб килиш хамда мамлакатнинг халкаро спорт майдонларида муносиб иштирок эти-шини таъминлаш борасида изчил чора-тадбирлар амалга оширилмокда. Жумладан, дзюдо спорт турида хам жахон спорт харакатидаги ракобатнинг кескинла-шиши ва жадал суратларда акс этаётганлиги ёш дзю-дочиларни мусобакаларга тайёрлаш самарадорлигини оширишнинг янги йулларини излаб топишни такозо этади. Шу уринда, Узбекистон спортчилари Олимпия уйинлари ва жахон спорт майдонларида мухим гала-баларни кулга киритиб келмокда. Аммо, эришилган галабаларни янада мустахкамлаш учун мусобака тайёргарлигини ва укув машгулот жараёнларини келгусида хам такомиллаштириш чора тадбирлари-ни куришимиз лозим. Бизнингча ёш дзюдочиларни тайёргарлик даврларида умумий жисмоний тайёр-гарлик машкларига киритиш хамда махсус тезкор-куч машклари(воситалари)ни куллаган холда бажариш максадга мувофик хисобланади. Махсус тайёргарлик машклари деб асосан шерик билан бажариладиган машклар гурухига булинади [1,2,3].

Хозирги вактда дзюдо спортида мутахассислар томонидан инновацион ва ахборот технологиялари асосида дзюдочиларнинг техник-тактик харакатлари-ни тезкор равишда тахлил килишни амалга ошириш йуллари талаб килиб борилмокда, бу уларнинг халка-ро мусобакаларда самарали харакатларни бажариш

самарадорлигини анчагина оширишларига имкон беради. Шунга кура, дзюдочиларнинг машгулот жараёнларини, мусобака фаолиятидаги иштирокларини тахлил этиш буйича компьютер дастурларини ишлаб чикиш ва амалиётга татбик этиш зарурати юзага келмокда [4,5].

Тезкор-куч сифатлари даражаси дзюдо спорт тури билан машгулотлар олиб бораётган ёш спортчиларда мухим ахамият касб этади ва бу сифатни машгу-лотлар давомида шакллантириб, ривожлантириб ва усулларини тобора такомиллаштириб бориш долзарб масалалардан бири хисобланади.

Тадкикотнинг максади ёш дзюдочиларнинг тез-кор-куч даражалари курсаткичларини тадкик килиш.

Тадкикотнинг вазифалари:

- Ёш дзюдочиларнинг жисмоний тайёргарлик давомида тезкор-куч сифат даражаларини аниклаш;

- Ёш дзюдочиларнинг жисмоний тайёргарлик холатини урганиш.

Тадкикотнинг предмети: Ёш дзюдочиларнинг умум жисмоний тайёргарлиги динамикасини тадкик килиш.

Тадкикот усуллари: Илмий-услубий адабиётлар тахлили, педагогик кузатув, педагогик тестлаш, математик-статистик тахлил.

Тадкикотни ташкиллаштириш. Чирчик шахар Болалар ва усмирлар спорт мактабида шугулланувчи ёш курашчиларнинг укув-машгулотлари жараёнлари давомида утказилди. Тажрибаларимизда укув машгу-

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.