Научная статья на тему 'СУВЕРЕН ФОНДЛАРНИ САМАРАЛИ БОШҚАРИШНИНГ ХОРИЖ ТАЖРИБАСИ'

СУВЕРЕН ФОНДЛАРНИ САМАРАЛИ БОШҚАРИШНИНГ ХОРИЖ ТАЖРИБАСИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
0
1
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
суверен фонд / инвестициялар / молиявий активлар / даромад / акциялар / облигациялар. / sovereign fund / investments / financial assets / income / shares / bonds.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Сатторов Комилжон Орипович

Ушбу мақолада давлат суверен фондларини яратишнинг тарихий мазмуни, суверен фондлар фаолияти ва уларни бошқаришнинг ривожланган мамлакатлар тажрибалари, давлатнинг ўзига хос хусусиятларидан келиб чиқиб, давлат суверен жамғармалари фаолиятининг хорижий тажрибаси кўриб чиқилади. Суверен фондларни иқтисодий ва сиёсий муносабатларнинг субъектлари сифатида кўриб чиқишга, шунингдек, замонавий глобал сиёсат ва иқтисодиёт шароитида фаолият шаклларини таҳлил қилишга бағишланган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

FOREIGN EXPERIENCE IN EFFECTIVE MANAGEMENT OF SOVEREIGN FUNDS

This article examines the historical content of the creation of state sovereign funds, the experience of sovereign funds and their management in developed countries, foreign experience of state sovereign funds, based on the specific characteristics of the state. It is devoted to the consideration of sovereign funds as subjects of economic and political relations, as well as to the analysis of forms of activity in the conditions of modern global politics and economics.

Текст научной работы на тему «СУВЕРЕН ФОНДЛАРНИ САМАРАЛИ БОШҚАРИШНИНГ ХОРИЖ ТАЖРИБАСИ»

СУВЕРЕН ФОНДЛАРНИ САМАРАЛИ БОШЦАРИШНИНГ ХОРИЖ

ТАЖРИБАСИ

Сатторов Комилжон Орипович

Банк-Молия академияси тингловчиси

Аннотация: Ушбу маколада давлат суверен фондларини яратишнинг тарихий мазмуни, суверен фондлар фаолияти ва уларни бошкаришнинг ривожланган мамлакатлар тажрибалари, давлатнинг узига хос хусусиятларидан келиб чикиб, давлат суверен жамгармалари фаолиятининг хорижий тажрибаси куриб чикилади. Суверен фондларни иктисодий ва сиёсий муносабатларнинг субъектлари сифатида куриб чикишга, шунингдек, замонавий глобал сиёсат ва иктисодиёт шароитида фаолият шаклларини тахлил килишга багишланган.

Калит сузлар: суверен фонд, инвестициялар, молиявий активлар, даромад, акциялар, облигациялар.

ЗАРУБЕЖНЫЙ ОПЫТ ЭФФЕКТИВНОГО УПРАВЛЕНИЯ

СУВЕРЕННЫМИ ФОНДАМИ

Сатторов Комилжон Орипович

Слушатель Банковской и финансовой академии

Аннотация: В данной статье рассматривается историческое содержание создания государственных суверенных фондов, деятельность суверенных фондов и опыт развитых стран в управлении ими, зарубежный опыт деятельности государственных суверенных фондов, основанный на особенностях государства. Посвящен рассмотрению суверенных фондов как субъектов экономических и политических отношений, а также анализу форм деятельности в контексте современной глобальной политики и экономики.

Ключевые слова: суверенный фонд, инвестиции, финансовые активы, доход, акции, облигации.

FOREIGN EXPERIENCE IN EFFECTIVE MANAGEMENT OF

SOVEREIGN FUNDS

Sattorov Komiljon Oripovich

Student of the Banking and Finance Academy

Abstract: This article examines the historical content of the creation of state sovereign funds, the experience of sovereign funds and their management in developed countries, foreign experience of state sovereign funds, based on the specific characteristics of the state. It is devoted to the consideration of sovereign funds as subjects of economic and political relations, as well as to the analysis of forms of activity in the conditions of modern global politics and economics.

Key words: sovereign fund, investments, financial assets, income, shares,

bonds.

КИРИШ

Жахон иктисодиётининг бугунги глобал узгаришлар шароитида, бир томондан, молиявий захиралар, иккинчи томондан, халкаро молия бозорининг энг йирик иштирокчилари хисобланган суверен фондларнинг фаолиятига жиддий эътибор каратишни такозо этади. Молия тизимида суверен маблаглардан фойдаланиш инкироз даврида йуколган бюджет даромадларини коплаш, молия бозорларини баркарорлаштириш, хукуматнинг кредит тизимида макбул ликвидлик даражасини таъминлаш, истеъмол талаби ва фукароларнинг ишончини тиклаш учун ягона мумкин булган инкирозга карши восита булиб колмокда.

Суверен бойлик фондлари давлат инвестиция фондлари ёки давлат органлари томонидан тулов баланси профицити ёки бюджет профицити хисобидан молиялаштириладиган компаниялардир.

Суверен фондни яратишда куплаб максадлар мавжуд: баркарор иктисодий усишга эришиш, хорижий валюта окимини стерилизация килиш, инвестициялар муаммосиз ва баркарор окимини таъминлаш, давлат захираларини купайтириш.

Суверен фонд молиявий активлари акциялар, облигациялар, мулклар, кимматбахо металлар ва бошка молиявий воситалардан иборат булган давлат инвеститция фондларидир. Купгина суверен фондлар мамлакатнинг экспорт операцияларидан тушган тушумлар оркали молиялаштирилади. Энг катта машхур жамгарма сифатида Норвегия Давлат пенсия жамгармасини эътироф этиш мумкин.

АДАБИЁТЛАР ТАХДИЛИ

Суверен фонд атамасини илк бора куллаган А.Розанов суверен фондларни давлат инвестиция фондлари сифатида таърифлаган ва пул-кредит сиёсатини амалга ошириш доирасида фойдаланиладиган олтин-валюта захиралари ва давлат пенсия фондларидан функционал фаркларига эътибор каратган. Унинг таъкидлашича, -иктисодиётда суверен фондларни бошкарувчилар, улар хох марказий банклар ёки мамлакатлар хукумати булсин, давлат захираларини анъанавий бошкарувдан суверен

бойликни бошкаришга утиши жараёни кузитилмокда. Бунда суверен фондларга маълум бир мажбуриятлар юклаб куйилмайди ва давлат пенсия фондлари ёки олтин-валюта захираларидан фаркли равишда, уларнинг маблаглари рисклилик даражаси юкори булган активларга инвестиция килинмайди [1].

С.Цвирко (2014) фикрича Суверен фонд - бу давлат инвестиция фонди булиб, унинг активларида турли хил молиявий воситалар, масалан, акциялар, облигациялар, шунингдек мулк, кимматбахо металлар ва бошкалар булиши мумкин. Функционал ёндашувга кура, суверен фонд давлат томонидан ташкил этилган ва бевосита давлатга тегишли булган, якуний фойда олувчи бутун мамлакат ахолиси булган алохида фонд (активлар жамгармаси) сифатида белгиланади.

С.Ловерс (2007) суверен фондларни чет эл валютасидан шакллантириладиган ва бошка давлат молиявий захираларидан алохида бошкариладиган давлат инвестиция механизмлари сифатида белгилайди [2].

Бундан ташкари, жахон амалиётида суверен жамгармаларнинг турли таърифлари мавжуд. Улар орасида: суверен фонд - бу давлатга тегишли булган ва назорат килинадиган хамда инвестиция стратегияси хорижий активларни сотиб олишни уз ичига олган фонд; суверен фонд - давлатга тегишли булган, давлат маблагларини туплайдиган, бошкарадиган ва тасарруф этувчи, хар хил турдаги активларнинг кенг доирасига инвестиция килувчи молиявий восита; суверен фонд - акцияларнинг назорат пакети давлатга тегишли булган фонд.

Суверен фонд, коида тарикасида, маълум бир давлатнинг экспорт операцияларида юкори савдо профицити мавжуд булганда шаклланади. Купинча бу табиий ресурслар (нефт, газ) ва бошка (саноат) товарларни экспорт килишдир. Товарларни ташки бозорда сотиш давлатнинг катта микдордаги чет эл валютасини саклаб колишига олиб келади.

ТАХЛИЛ ВА НАТИЖАЛАР

Бугунги кунда хар бир мамлакат уз иктисодий тараккиётини таъминлаш оркали жахон иктисодиётида уз урнини мустахкамлашга интилмокда. Дунёнинг турли мамлакатларида суверен фондларни шакллантириш тенденцияси, шунингдек уларнинг хажми ва фаолият географиясининг кенгайиши, бундай институтларнинг пайдо булиши ва ахамияти, шунингдек, айрим давлатларнинг ижтимоий-иктисодий ривожланиши учун амалий инструмент сифатидаги иштироки бу фондларни самарали бошариш долзарблигини курсатади.

Сунгги йилларда куплаб мамлакатларнинг суверен жамгармаларида катта захиралар тупланиб, жахон молия бозорида уз таъсирини кучайтириб бормокда.

Коидага кура, суверен фондлар давлатларнинг, шу жумладан марказий банклар томонидан бошкариладиган валюта захираларининг бир кисмини

КДОДМЫ !ОТ!5О0!УОТ" !1М!У-Е1ЕКТКОМ | б-БОЫ

WWW.INFOCOM.UZ

ажратиш йули билан яратилади. Жахон амалиётидан келиб чикиб айтиш мумкинки, суверен фондлар анча фаол инвестиция сиёсатини олиб борадилар, улар олтин-валюта захираларига одатдаги инвестициялар билан солиштирганда юкори даромад келтирадиган камрок ликвидли ва хавфлирок активларга инвестиция киладилар.Суверен фондларнинг хусусиятлари анъанавий равишда узок муддатли инвестициялар, даромадларнинг киска муддатли узгаришига токат килиш ва спекулятив операцияларни чеклашдир.

Суверен фондлар куйидаги функциялардан камида биттасини бажаради: жамгарма, урта муддатли макроиктисодий баркарорлаштириш, миллий иктисодиётни ривожлантириш, давлат молиявий активларини юкори рентабелликда бошкариш.

Жахон хамжамияти мамлакатларнинг турли фондларини назорат килиш воситаларини излаб, суверен фондларнинг шаффофлигини биринчи уринга куйган Сантяго тамойилларини халкаро даражада мустахкамлади. Бу шаффофлик курсаткичи нафакат маълум бир мамлакат фукаролари, балки кабул килувчи давлатлар томонидан хам инвестиция рискларини кузатиш имконини беради, чунки мамлакатлар инвестициялари хам сиёсий контекстга эга булиши мумкин ва шунинг учун миллий хавфсизликка тахдид солиши мумкин.

Биринчи марта ташкил этилган суверен фондлар турли фаолият сохаларига эга эди. Биринчи 1854 йилда устав капитали 2 миллион АКШ доллари булган Техас доимий мактаб фонди фаолият курсата бошлаган. Жамгарма уз маблагларини Техас штатининг таълим тизимига сармоя киритган. 1876-йилда барча давлат ерларининг ярми шу фондга инвестиция килинган ва шу вактдан бошлаб у бу ерлардан суверен фондни ташкил этувчи даромадларни олиш бошланган.

Кейинчалик баркарорлаштириш жамгармаси 1953 йил 23 февралда Шайх Абдулла Ал-Салем Ал-Саба томонидан ташкил этилган Кувайт инвестиция маъмурияти (Kuwait Investment Authority - KIA) ташкил этилган. Кувайт инвестиция маъмурияти Кувайт хукуматининг нефт сотишдан тушган ортикча маблагларни маблагларини бошкариш учун ташкил этилган. KIA Кувайтнинг умумий захиралар жамгармаси, Кувайт келажак авлодлар жамгармасини, шунингдек, Молия вазирлиги томонидан берилган бошка активларни бошкаради.

1961 йилда Кувайт мустакил суверен давлат сифатида дунёга келганидан сунг, ёш мамлакатнинг баркарор усишини таъминлаш учун замонавий инвестиция парадигмаси, жумладан, кейинчалик Келажак авлод жамгармасига айланган асосий инвестиция тамойиллари жорий этилди. Бир неча йил утгач, 1965 йилда Кувайт активлар ва портфелни диверсификация килиш сиёсатини кабул килди. Ушбу бой тарихга асосланиб, KIA даромад окимларини

диверсификация килиш ва молиявий баркарор ва хавфсиз келажакни таъминлаш оркали Кувайтнинг хозирги ва келажак авлодларининг молиявий фаровонлигини химоя килиш устида ишлашда давом этмокда.

Хрзирги вактда дунёда 70 дан ортик суверен фондлар мавжуд. Дунёдаги энг йирик суверен жамгарма Норвегия хукуматининг Пенсия жамгармаси булиб, унинг активлари 1 триллион долларни ташкил этади. 2018 йил бошида 7 давлат (Норвегия, БАА, Хитой, Кувайт, Саудия Арабистони, Сингапур, Катар) 5,55 трлн.дан доллардан ортик суверен жамгарма активларини бошкарган, бу бутун дунёдаги суверен жамгармалар умумий активларининг тахминан 80% ни ташкил килади. Маблагларнинг асосий кисми хомашё, асосан нефт ва нефт махсулотларини экспорт килиш хисобидан шакллантирилди - 56% (1-расм).

Товар булмаган фондлар 32%

Бошка минераллар 12%

Нефт ва газ 56%

1-расм. Шаклланиш манбалари буйича маблаFларнинг таксимланиши [3]

Бундай маблагларнинг асосий кисми Якин Шаркда (БАА ва Саудия Арабистони), шунингдек, Европада (Норвегия ва Россия) тупланган. Нотовар фондлари активлари Осиёда тупланган - 32% (Сингапур ва Хитой), улар уз маблагларини хисобдаги ижобий колдик ва жорий операциялар хисобига шакллантирган.

Жахон суверен жамгармалари орасида алохида уринни Норвегиянинг Хукумат Пенсия жамгармаси - Government Pension Fund - Global деб номланган суверен жамгармаси эгаллайди, у Норвегия хукумати бошчилигидаги иккита алохида фонддан иборат: Давлат Пенсия жамгармаси - Глобал; Давлат Пенсия жамгармаси - Норвегия. Норвегия нефт бошкармасининг иши куйидаги асосий тамойилларга асосланади: нефт бутун жамиятга яъни мамлакат иктисодиёт ва ахола фаровонлиги учун керак булган ресурс сифатида бутун жамият манфаати учун таксимланиши керак.

Норвегиядаги демографик вазият шундай эдики, мутахассислар ахолининг фаол каришини башорат килишди, бу эса 2030 йилга келиб пенсия туловлари

улушини ЯИМнинг 15 фоизигача оширишга олиб келади деб башорат килишган. Government Pension Fund - Global суверен фонди Норвегия марказий банки томонидан бошкарилади.

Government Pension Fund - Global бир катор хусусиятларга эга. Биринчидан, жамгарма маблаглари факат Стортинг (Норвегия парламенти) карори асосида марказий хукумат бюджетига утказма сифатида ишлатилиши мумкин. Уз навбатида, но-нефт бюджети такчиллиги жамгарма маблагларининг 4 фоизини ташкил килиши керак. Иккинчидан, жамгарманинг барча маблаглари мамлакатдан ташкарида инвестиция килинади ва одатда фонд хеч качон узи инвестиция килган компанияларнинг назорат пакетига эга эмас. Аксинча, одатда хар бир компанияда жамгармага тегишли акцияларнинг улуши жуда кам (5% дан куп булмаган), бу хавфларни камайтиришга ёрдам беради. Учинчидан, фондни бошкариш жараёнида одоб-ахлок меъёрларига риоя этилиши устидан назоратни амалга оширувчи Ахлок буйича кенгаш фондни бошкаришда мухим рол уйнайди. Яна бир мухим жихати шундаки, жамгарма маблагларини харбий саноатга киритишга йул куйилмайди.

Жамгарма нафакат нефт ва газ сотишдан тушган маблаглардан, балки давлат бюджетидан утказиладиган нефт фаолиятидан олинадиган даромадлар хамда фонддан олинадиган даромад ва нефт фаолияти билан боглик молиявий операциялардан соф даромад хисобидан хам шакллантирилади.

Жамгармага маблагларнинг келиб тушиши давлат бюджети профицитига эришиш билан боглик (нефт саноати бюджетига даромадларни тулашдан озод килинганлиги сабабли). Дастлаб, барча даромадлар, шу жумладан нефт даромадлари, бюджетда жамланади ва маблагларнинг бир кисмини жамгарма хисобварагига утказиш тугрисидаги карор хар йили бюджетнинг ижросини хисобга олган холда кабул килинади. Жамгарма маблаглари хорижий кимматли когозларга куйилган булиб, уларнинг бир кисми доимий даромадли облигациялар (50-70%), бир кисми эса нефт секторида иштирок этмайдиган хорижий компанияларнинг (30-50%) акциялари билан ифодаланади. Ушбу ёндашув нефтнинг жахон нархларининг кутарилиши таъсирини юмшатишга ёрдам беради. Бундан ташкари, фонд маблагларини якка тартибдаги корпорацияларга инвестиция килиш овоз берувчи акциялари ёки устав капитали кийматининг 3 фоизидан ошмаслиги керак.

0

1998 1999 2 ООО 20-01 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2C10 2011 2012 2013 2014 2013 2016 2C17 2018 2№ 2020 2021 2C22

2-расм. 1998-2022 йилларла Норвегиянинг Government Pension Fund -Global ривожланиш тенденциялари2

Давлат ташкилотлар тулик ёки кисман хукумат назорати остидаги корхоналар булиб, уларнинг хар бири уз активлари ва инвестицияларига эга булиши мумкин.

Юкорида келтирилган шакллардан фаркли уларок, суверен фондлар одатда хавфлирок инвестиция лойихаларини ва юкори даромад олишни максад килиб куядилар ва шу оркали маълум бир солик туламасдан давлат бойлигини оширишга интиладилар.

Шунингдек, яратилиш жараёнида кузланган асосий максадлар турига кура, суверен фондлар одатда куйидагиларга булинади:

- захираларни инвестициялаш учун корпорациялар;

- пенсия захира фондлари;

- фискал баркарорлаштириш фондлари;

- фискал жамгарма фондлари;

- ривожланиш фондлари [4].

1-жадвал

Фаолияти максадларига кура суверен фондларнинг турлари

№ Ташкилий шакли Асосий максад

1. Захираларни инвестициялаш учун корпорациялар; Захираларни инвестициялашдан даромад олиш

2. Пенсия захира фондлари; Баркарор даражаларни таъминлаш учун активларни туплаш ижтимоий таъминот (асосан пенсиялар)

2 https://www. nbim. no/no/

3. Фискал баркарорлаштириш фондлари; Бюджет даромадларининг узгарувчанлигини юмшатиш, шов-шув экспорт нархларининг узгариши (биринчи навбатда, хом ашё)

4. Фискал жамгарма фондлари; Экспортдан тушган ортикча даромадлар билан боглик бюджетдан ташкдри маблагларни ахолининг турли ижтимоий гурухлари уртасида кайта таксимлаш

5. Ривожланиш фондлари. Устувор лойихаларни молиялаштириш учун активларни жамлаш ижтимоий-иктисодий лойихалар (масалан, инфратузилма)

Шу билан бирга, экспертларнинг фикрича, хозирги вактда суверен фондларни шакллантиришнинг асосий манбалари куйидагилардир.

1) натижада давлат бюджети профицити

- табиий ресурсларга соликлар шаклида бюджетга тушириладиган экспортдан юкори тушумлар;

- бюджет харажатларини чеклаш;

- хусусийлаштиришдан даромад олиш;

2) натижада олтин-валюта захираларининг ортикча хажми

- баркарор ижобий савдо баланси;

- миллий валютанинг мустахкамланишига йул куймаслик максадида чет эл валютаси билан операциялар.

Активлари буйича энг йирик суверен фондлар мавжуд булган биринчи гуруу деб аталадиган мамлакатларда шаклланиш жараёни, шунингдек, кайта капиталлашув (бошкарилаётган активлар хажмини купайтириш) кушимча маблагларни утказиш (масалан, экспорт килинадиган табиий ресурслар нархи унинг чегаравий кийматидан ошиб кетиши натижасида) оркали амалга оширилади. Хусусан, Чили ижтимоий-иктисодий баркарорлаштириш жамгармаси учун маблаглар миснинг реал экспорт нархи базавий нархдан ошиб кетганда пайдо буладиган ортикча бюджет даромадларидан келиб чикади. Миснинг асосий нархи хар йили Чили Молия вазирлиги томонидан белгиланади.

Иккинчи гуруу мамлакатларида суверен фондлар олтин-валюта захираларининг "ортикча" микдорида тупланиши натижасида вужудга келади. Ортикча хажм деганда бевосита макроиктисодий баркарорлаштириш максадлари учун зарур булган даражадан ошиб кетиши тушунилади: миллий валюта курсидаги узгаришларни юмшатиш, шунингдек киска муддатли капиталнинг чикиб кетишини коплашни англатади (захиралар хажми киска муддатли ташки карзни коплаши керак).

WWW.INFOCOM.UZ

КДОДМЫ 10Т1Б001УОТ" ILMIY-ELEKTRON JURNALI | 6-SON

ХУЛОСА

Сунгги йилларда суверен фондларнинг жахон иктисодиётидаги роли, асосан, жахон молиявий-иктисодий инкирози туфайли сезиларли даражада узгарди. Хрзирги вактда улар нафакат турли хил активлар гурухларига маблагларни инвестиция килиш билан шугулланадилар, балки узига хос стабилизаторлар, хусусан, инфляцияни назорат килиш вазифасини бажарадилар. Экспорт натижасида хосил булган ортикча капитал хорижга кайта инвестиция килинса, валюта курсининг кутарилиш тенденцияси сусаяди.

Шунингдек, суверен фондлар маблагларининг салмокли микдори давлатга миллий валюта курсининг янада баркарорлигини ва бюджет тизимининг баркарорлигини таъминлаш имконини беради.

Суверен фондларнинг маблаглардан фойдаланиш максадлари хар хил -инкироз даврида мамлакат ичидаги баркарор иктисодий вазиятни саклаш, ички ва ташки карзларни тулаш ва давлатнинг иктисодий холатига караб бошка максадлар. Бюджетнинг хом ашё экспортига карамлиги кучли булган давлатларнинг тажрибаси шуни курсатадики, экспорт килинадиган товарларга юкори нархлар даврида олинган ортикча пул окими келажак авлодлар учун маблаг ва баркарорлаштириш фондларини яратишга йуналтирилиши мумкин.

Ташкилий ва институционал фаркларга карамай, барча суверен фондларнинг фаолияти умумий тамойилларга асосланади:

- капитал ("бойликнинг соф тупланиши" натижасида олинган);

- давлатга мансублик (жамгарма давлат ёки инвестиция назорати функцияларини амалга оширадиган давлат органи томонидан бошкарилади);

- асосий фаолият тури сифатида инвестиция килиш (суверен фонд турли активларга инвестиция киритиб, хавф-хатарсиз даромад даражасидан юкори даромад олишга интилади).

Шуни таъкидлаш керакки, бугунги кунда суверен жамгармаларни ташкил этувчи мамлакатларда ривожланаётган мамлакатлар устунлик килади. Асосий сабаблар каторида ички молия бозорининг тор профили (бу уларга инфляцияни тезлаштирмасдан ёки валюта курсининг узгаришисиз экспорт тушумларини туплашга имкон бермайди) хисобланади. Ривожланган мамлакатлар пенсия тизимининг баркарорлигини таъминлаш максадида асосан суверен фондлар яратадилар (Норвегия, Австралия, Ирландия).

Шуни таъкидлаш жоизки, суверен фондларнинг хам иктисодий, хам сиёсий сохадаги фаолият кулами хали энг йирик молиявий воситачилар -банклар, пенсия жамгармалари, пай фондлари ва сугурта компаниялари, шунингдек, давлатлар, трансмиллий корпорациялар, халкаро молия ташкилотлари жахоннинг етакчи иктисодий субъектлари билан таккосланмайди.

КАОАМЫ 1аТ15О0!УОТ" !1М!У-Е1ЕКТКОМ | б-БОЫ

WWW.INFOCOM.UZ

Бирок, замонавий сиёсий ва иктисодий жараёнларнинг йуналишини, шунингдек, суверен фондлар ихтиёридаги ресурсларни хисобга олган холда, ишонч билан айтишимиз мумкинки, келажакда суверен фондлар етакчи глобал сиёсий ва иктисодий сохалардан бирига айланиш учун барча имкониятларга эга.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ

1. I.Jumaniyazov., International Journal of Finance and Digitalization, www.ijfd.uz, ISSN: 2181-3957, Vol. 1 Issue 01, 2022 y.

2. Lowery. C. Remarks on Sovereign Wealth Funds and the international financial system. US Department of the Treasury [Электронный ресурс]. - 2007. -Режим доступа: http://www.treasury.gov/press-center/press-releases/Pa-ges/hp1174.aspx (дата обращения: 15.04.2014).

3. O.A.Boytush, «Evolyutsionnaya paradigma sozdaniya suverennix fondov gosudarstva», Stolipinskiy vestnik №8/2023, УДК 330.526, -2023.

4. A.A. Kinyakin, «Suverennie fondi blagosoctoyaniya kak globalnie politiko-ekonomicheskiye aktori: k predeleniyu ponyatiy», nauchnoy stati po spetsialnosti «Ekonomika i biznes»., 2014.

5. Institut issledovaniya bistrorazvivayushixsya rinkov Skolkovo. — «Suverennie fondi Blagosostoyaniya i novaya era bogatstva BRIK». Iyul 2010 g.

6. Baronovskaya M.G. Suverennie fondi blagosostoyaniya: institutsionalnaya organizatsiya i rol na mirovom finansovom rinke // Vestnik ekonomicheskoй integratsii. - Moskva, 2010. - № 8. — S. 143-148.

7. https://www.nbim.no/en/ Norvegiya global pensiya fondining rasmiy sayti.

8. https://www.adia.ae/En/home.aspx. Abu Dabi investitsiya agentligi-ning rasmiy sayti.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.