Научная статья на тему 'СУРУНКАЛИ ЗЎРИҚИШДАГИ БОШ ОҒРИҚЛАРИДА БЕМОР НЕЙРОПСИХОЛОГИК ҲОЛАТИГА ДАВОЛАШ ЧОРАЛАРИНИНГ ТАЪСИРИНИ ҚИЁСИЙ БАҲОЛАШ'

СУРУНКАЛИ ЗЎРИҚИШДАГИ БОШ ОҒРИҚЛАРИДА БЕМОР НЕЙРОПСИХОЛОГИК ҲОЛАТИГА ДАВОЛАШ ЧОРАЛАРИНИНГ ТАЪСИРИНИ ҚИЁСИЙ БАҲОЛАШ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

210
9
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
сурункали зўриқишдаги бош оғриғи / Спилберг-Ханин сўровномаси / Зунг депрессияни аниқлаш тести / гирудотерапия / амитриптилин / chronic tension headache / Spilberg -Hanin questionnaire / Zung depression detection test / girudoterapiya / amitriptyline

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Дилафрўз Баҳодировна Ахмедова

Мақолада сурункали зўриқишдаги бош оғриғи бўлган беморларни анъанавий ва анъанавий давога қўшимча гирудотерапия қабул қилган беморлар қиѐсий тахлили нейропсихологик тест натижаларига кўра келтирилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о Земле и смежным экологическим наукам , автор научной работы — Дилафрўз Баҳодировна Ахмедова

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

COMPARATIVE EVALUATION OF THE EFFECT OF TREATMENT MEASURES ON THE NEUROPSYCHOLOGICAL STATUS OF THE PATIENT IN CHRONIC TENSION HEADACHES

The article presents a comparative analysis of patients with chronic tension headache who received additional girudoterapiya in traditional and conventional treatment according to the results of neuropsychological testing

Текст научной работы на тему «СУРУНКАЛИ ЗЎРИҚИШДАГИ БОШ ОҒРИҚЛАРИДА БЕМОР НЕЙРОПСИХОЛОГИК ҲОЛАТИГА ДАВОЛАШ ЧОРАЛАРИНИНГ ТАЪСИРИНИ ҚИЁСИЙ БАҲОЛАШ»

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-408-413

СУРУНКАЛИ ЗУРЩИШДАГИ БОШ ОГРЩЛАРИДА БЕМОР НЕЙРОПСИХОЛОГИК ^ОЛАТИГА ДАВОЛАШ ЧОРАЛАРИНИНГ ТАЪСИРИНИ КИЁСИЙ БА^ОЛАШ

Дилафруз Ба^одировна Ахмедова

Бухоро давлат тиббиёт институти таянч докторант doctordilya81 @mailru

АННОТАЦИЯ

Маколада сурункали зурикишдаги бош OFриFи булган беморларни анъанавий ва анъанавий давога кушимча гирудотерапия кабул килган беморлар киёсий тахлили нейропсихологик тест натижаларига кура келтирилган

Калит сузлар: сурункали зурикишдаги бош OFриFи, Спилберг-Ханин суровномаси, Зунг депрессияни аниклаш тести, гирудотерапия, амитриптилин

COMPARATIVE EVALUATION OF THE EFFECT OF TREATMENT MEASURES ON THE NEUROPSYCHOLOGICAL STATUS OF THE PATIENT IN CHRONIC TENSION HEADACHES

ABSTRACT

The article presents a comparative analysis of patients with chronic tension headache who received additional girudoterapiya in traditional and conventional treatment according to the results of neuropsychological testing

Keywords: chronic tension headache, Spilberg-Hanin questionnaire, Zung depression detection test, girudoterapiya, amitriptyline

КИРИШ

Жахрнда сурункали зурикишдаги бош OFриFида клиник неврологик ва нейропсихологик узгаришларни олдини олиш буйича чора тадбирлар, эрта ташхис куйиш усуллари ва даволашнинг самарали усулларини йулга куйиш учун фундаментал асосларни яратиш буйича бир катор илмий изланишлар олиб борилмокда. Турли мамлакатларда олиб борилган куп тармокли изланишлар шуни курсатдики, сурункали зурикишдаги бош OFриFида олий нерв тизимида ва вегетатив тизимда узгаришлар динамикада турлича намоён булади ва узига хос булган симптомокомплекс билан намоён булади. Шуни х,исобга олган х,олда,

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-408-413

сурункали зурикишдаги бош OFриFи билан OFp^aH беморларда клиник -неврологик, нейропсихологик бузилишлар, нейрофизиологик ва нейровизуологик узгаришларни солиштирма ташхиси, беморларни эрта ташхислаш ва уларни эрта реабилитация килиш чоралари, этиопатогенетик асосланган даволаш профилактика усулларини таклиф этиш; даволаш самарадорлигини бахолаш усулларини ишлаб чикишни такомиллаштириш алохида ахамият касб этади.

НАТИЖАЛАР ВА ТА^ЛИЛЛАР

Тадкикот объекти сифатида 117 нафар беморни олдик. Беморларнинг ёши буйича(ЖССТ 2017 йил таснифи буйича): 18 -44 ёшгача эркаклар 21 та, аёллар 59 нафар, 45-59 ёшгача эркаклар 9 , аёллар 28 нафарни ташкил килди. Беморларнинг уртача ёши 38,5±10.36 ни ташкил этиб, дунё микёсидаги уртача курсатгичлардан фарк килмади. Беморлар жинс тафовути хам 1/3 ни ташкил килиб, бу хам дунё микёсидаги уртача курсатгичларга туFри келади.

Касаллик давомийлиги ва унинг сурункали хусусиятга эгалиги беморларда депрессия холатларига олиб келади, айни вактда беморларда OFир рухий касаллик аникланмайди. СЗБО беморларида OFрик аффектив холатларга уларнинг узини тутишига, рухий холатига, кундалик фаолиятига, жамиятда узини тутишига таъсир килади. Беморларнинг мехнат фаолияти стресс билан боFлик булганда бу холатлар айникса кучаяди(укитувчилар, харбийлар, рахбарлар). Доимий стресс холатида булиш купчилик беморларга хосдир. Энг таркалган стресс холати оилавий можаролар, якин кариндошлар OFир касаллиги, масъулиятнинг юкорилиги ва ишда зурикишнинг юкорилиги, шунингдек беморлар моддий ахволининг ёмонлигини киритиш мумкин.

СЗБО беморларини психоэмоционал холатини Спилберг Ханин ва Зунг суровномаларига асосан бахоладик.

Ч.Д.Спилбергер, Ю.Л. Ханин хавотир даражасини аниклаш шкаласи урганилганда 19(16,2%) нафар беморда паст хавотир, 17(14,5%) нафар беморда енгил хавотир, 13(11,1%) нафар беморда юкори хавотир кузатилди (1- жадвал).

1жадвал

Ч.Д.Спилбергер, Ю.Л. Ханин хавотир даражасини аниклаш шкаласи

Паст хавотир Енгил хавотир Юкори хавотир

abc % abc % Abc %

БО мавжуд беморлар (n=117) 19 16,24 17 14,53 13 11,11

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-408-413

Жадвалдан куриниб турибдики, реактив ва шахс хавотири паст ва енгил шаклларда кечади. Реактив хавотир шахс хавотири даражасидан устунлик килади. Юкори даражадаги хавотир 13 нафар беморда, енгил хавотир 17 нафарда, паст хавотир 19 нафар беморда аникланди. Курсатгичлардан келиб чикиб, реактив хавотир даражаси нотурFун курсатгич эканлигини бахолашимиз мумкин. Реактив хавотир даражаси беморнинг айни дамда стресс вазиятига , стресс кучига боFлик.

Шахс хавотири индивид конституционал хусусиятларига боFлик булиб, унинг исталган узи учун стресс булган вазиятдан чикиб кетишга интилиши билан боFлик. Шахс хавотири СЗБО беморларида асосан паст ва енгил шаклларда кечди. Олинган маълумотлар шахс хавотири билан СЗБО клиник кечиши орасида боFликлик булиши мумкинлигини курсатади. 1-жадвалда СЗБО асосий клиник хусусиятларининг шахс хавотирига боFлик холда курсатгичлари келтирилган.

Зунг депрессияни аниклаш тести натижаларидан куринадики 44(37,6%) нафар беморда депрессия холати аникланмаган булса, 10(8,5%) нафар беморда вазиятга боFлик енгил депрессия кузатилди. субдепрессив ёки никобланган депрессия холати умумий беморларнинг 6(5,1%) нафарида, чин депрессия холати эса факатгина 3(2,6%) нафарида кузатилди (2- жадвал).

2 жадвал

Зунг депрессияни аниклаш тести натижалари

Депрессия х,олати мавжуд эмас Ситуатив ёки невротик генезли енгил депрессия Субдепрессив холат ёки никобланган депрессия Чин депрессия холати

abc % Abc % abc % abc %

БО мавжуд беморлар (n=117) 44 37,6 60 51.3 10 8.5 3 2,6

Анъанавий даво гурухи 21 17.9 32 27,3 4 3,4 2 1,7

Анъанавий+гирудот ерапия гурухи 23 19,6 28 23,9 6 5,1 1 0,85

Анъанавий даво гурухлари беморлари 21(17,9%) депрессия холати мавжуд эмас, ситуатив ёки невротик генезли енгил депрессия холати 32(27,3%), субдепрессив холат ёки никобланган депрессия 4(3,4%), чин депрессия холати 2(1,7%) холатда аникланди. Анъанавий+ гирудотерапия даво чораларини олган

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-408-413

гурухимизда 23(19,6%) депрессия холати мавжуд эмас. Ситуатив ёки невротик генезли енгил депрессия 28(23,9%), субдепрессив холат ёки никобланган депрессия 6(5,1%), чин депрессия холати 1(0,85%) аникланди.

ХУЛОСА

СЗБО беморларида депрессия холатлари юкори фоиз курсатгичларини ташкил килади, шу сабабли антидепрессантлар ёрдамида коррекциялашни талаб килади.

Даволаш усуллари.

Беморлар 2 гурухга булинди: 1 гурух беморларига анъанавий даво услуби кулланилди. Даво усули сифатида Бош OFриклaрини даволаш Европа стандарти, Россия цефалгологлари томонидан 2021 йилда кабул килинган стандартлар кабул килинди.

1-гурух беморлари анъанавий даво чоралари олди. Анъанавий даво сифатида биз амитриптилин дори воситаси бошида 25 мг кечкурун, секин аста 3 кун давомида дори дозасини ошириб бориб эрталаб 12.5 мг, кечкурун 25 мг бердик, хар 3 4 кунда доза ошириб борилиб кундузи 12.5 мг кечкурун 37.5 мг бердик. Амитриптилин дори воситаси сурункали зурикишдаги бош OFриклaри профилактикаси учун танлов воситаси хисобланада ва эффективлиги исботланган А гурух ягона антидепрессант воситадси булиб, дори дозаси оширилган сари анальгетик таъсирларини намоён этади. Бу унинг 3 шохли нервга таъсири натижасидир. Биз биламизки 3 шохли нерв СЗБО патогенетик механизмларидан биридир.

Перикраниал мушаклар таранглашуви булган беморларга толперизон(мидокалм) дори воситаси 150 мг 1 таблеткадан 3 махал берилди. Бошлаетич дозаси 150 мг, 4 5 кун ичида дори дозаси 450 мггача оширилди. Мазкур дори воситаси унинг бош OFрик компонентларига куп компонентли таъсири ва бошка дори воситалари билан комбинацияланиб ишлатилиши мумкинлиги сабабли кулланилди.

ОFрик хуружларида ностероид яллотланишга карши дори воситаси ибупрофен 400 мг кулланилди.

Гирудотерапия куллашга услубий ёндашув. Гирудотерапия кулланиладиган хонанинг харорати +22дан +25С гача булиши керак. Зулук куйиладиган жой илик сувга хулланган бинт булаги билан артилди. Биз гирудотерапия аспирацион услубини кулладик, яъни Hirudo medicinalis тула

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-408-413

кон билан тулгунича куйилди(20 минутдан 40 минутгача). Муолажадан кейин жарохат урнига асептик бойлам куйилди. Муолажадан кейинги куни бойлам алмаштирилиб, жарохат урнига 5% ли йоднинг спиртдаги эритмаси билан ишлов берилди. Зулук факат бир марта ишлатилди ва ишлатилгач йук килинди. Гирудотерапияни биз 3 боскичда утказдик.

1-боскич. Энса сохаси OFрикларида сийдик пуфаги ва ингичка ичак меридиани нукталаридан фойдаландик: V60- кунь -лунь, IG-Зхоу- си, VB-20-фан-чи. Пешона сохаси OFрикларида ошкозон ва йуFOн ичак меридианлари: Е8 тоу вай, VG23 шан-син, PC3 инь-тан. Чакка сохдси OFрикларида ут пуфаги нуктаси VB8 шуай-гу, тепа сохасидаги OFрикларда VG20 бай хуэй ишлатилди. Жами 6-8 та тиббиёт зулуги ишлатилди.

Иккинчи боскич (4-кун). 6 дона тиббиёт зулугини куйидаги нукталарга куйдик: T(XIII)14 (да-чжуй), РС(ВМ)9 (тай-ян), TR(X)18 (ци-май), V(VII)10 (тянь-чжу), VB(XI)21 (цзянь-цзин), V(VII)41 (фу-фэнь).

Учинчи боскич (6-чи кун). 6 та зулукни куйидаги нукталарга куйдик: V(VII)10, VB(XI)21, VB(XI)20, T(XIII)14 (да-чжуй), РС(ВМ)9 (тай-ян), TR(X)18 (ци-май).

3-жадвал

Спилберг Ханин хавотир даражасини аниклаш шкаласи даволашдан кейинги узгаришлари

Даволашдан олдин Даволашдан кейин

СЗБО аньанавий СЗБО СЗБО аньанавий СЗБО

даволаш + аньанавий даволаш + аньанавий

гирудотерапия даволаш гирудотерапия даволаш

Паст хавотир 10 9 2 1

Енгил хавотир 8 9 2 2

Юкори хавотир 8 5 5 4

Утказилган даво чоралари натижасида жадвалдан куриниб турибдики, юкори хавотир гурухи беморлари даво чораларига ёмон берилди. Айни вактда паст ва енгил хавотир гурухи беморлари хам анъанавий давода, хам анъанавий+гирудотерапия усулида юкори эффективлик курсатишди.

4-жадвал

Зунг депрессияни аниклаш тести натижаларининг даволашдан кейинги куриниши

Депрессия х,олати мавжуд эмас Ситуатив ёки невротик генезли енгил депрессия Субдепрессив х,олат ёки никобланган депрессия Чин депрессия х,олати

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-408-413

abs % abs % Abs % abs %

Анъанавий даволаш усули 41 35 13 11,1 3 2,6 - -

анъанавий+гирудоте рапия усули 55 47 5 4,27 - - - -

Зунг депрессияни аниклаш тести натижаларининг даволашдан кейинги куриниши куйидаги натижаларни кайд этди: Чин депрессия холати йуколди, субдепрессив холат курсатгичлари 70%га, невротик генезли енгил депрессия холати 70%га камайди, депрессия холати мавжуд эмаслиги 44(37.6%) тадан 96(82%) тага ошди.

Хулоса: СЗБО даволашда бемор шахс вахимаси даражаси прогностик ахамиятга эга булди, перикраниал мушаклар таранглашуви омилининг муолажага таъсири статистик ахамиятга таъсир этмади(Р>0.05). Юкори даражадаги шахс вахимаси булган беморлар утказилган терапияга ёмонрок берилдилар(Р<0.05), бу курсатгичлар бош OFриFи кундалигида уз аксини топди. Антидепрессант воситаларини ёмон кутарадиган кишилар, кушимча касалликлари мавжуд кишиларга юкори дори юкламаси бор беморлар, мехнат ва ижтимоий карши курсатмаси борлар(автомобилда юриш, бошка диккат талаб киладиган ишда ишловчилар) учун, шунингдек дори воситаси кабул килишдан бош тортадиган беморларга номедикаментоз усуллардан, бизнинг мисолимизда акупунктур нукталарга гирудотерапия куллаш усулидан фойдаланиш мумкин.

REFERENCES

1. Ахмадеева Л.Р и соавт. Первичные цефалгии:гиподиагностика в неврологическом стационаре, на амбулаторном этапе, дефекты ведения. Российский журнал боли//2017№1. 15-16стр

2. Барановский А. Лечение пиявками. ИГ"Весь".2015 ISBN 978-5-9573-0790-7

3. Лапина, С.Е. Вегетативная дисрегуляция при головной боли напряжения / С.Е. Лапина, К.М. Беляков // Медицинский альманах. - 2011. - Т. 14,№ 1. - С. 125-127.

4. Медведова Л. А и соавт. Влияние тревоги и депрессии на выраженность болевого синдрома у пациентов с хроническими головными болями. Российский журнал боли//2017№1. 24стр

5. Наприенко М.В. Головная боль напряжения. Повторение пройденного. Consilium medicum.2019

6. Шевченко Ю.Л. клинические рекомендации основанные на доказательной медицине. 2-еизд.испр.-М:ГЕОТАР-МЕД,2002.-1248с.:ЛЛ.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.