Научная статья на тему 'СУФИЗМ И ЕГО ОСНОВНЫЕ ЭЛЕМЕНТЫ С ТОЧКИ ЗРЕНИЯХУСАЙНА ВОИЗА КОШИФИ'

СУФИЗМ И ЕГО ОСНОВНЫЕ ЭЛЕМЕНТЫ С ТОЧКИ ЗРЕНИЯХУСАЙНА ВОИЗА КОШИФИ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
81
16
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
КОШИФИ / "ФУТУВВАТНОМАИ СУЛТОНИ" / ТАСАВВУФ / СУФИЗМ / КОММЕНТАРИИ / СУФИЙСКАЯ ПРОЗА / СУФИЙСКАЯ ЛИТЕРАТУРА / KOSHFI / FUTUVATNOMAISULTONI / SUFISM / COMMENTS / SUFI PROSE / SUFI LITERATURE

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Мусозода Хочи Хусайн

В статье предпринята попытка исследовать точку зрения Хусайна ВоизаКошифи о суфизме и его основах. Автор статьи, на основе изучения книги «Футувватномаи Султони», в которой содержится своеобразная интерпретация некоторых суфийских понятий и терминов, определяет позиции Хусайна Воиза Кошифи относительно суфийских понятий и их комментирования. Автор статьи приходит к выводу, что этот известный оратор и ученый, наравне с тем, что являлся религиозным человеком, обладал собственной точкой зрения относительно суфизма и его основных элементов, что свидетельствует о его интересе к данному явлению.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

SUFISM AND ITS BASIC ELEMENTS UNDER THE ANGLE OF HUSSEIN VOIZIKOSHIFI

The author makes an endeavor to explore Hussein Voizi Koshifi’s viewpoint concerning Sufism and its fundamentals in the article. Designing on the premise of the studyof the book entitled “FutuvatnomaiSultoni”which comprises original interpretation of certain Sufi notions and terms, the author of the article reveals Hussein Voizi Koshifi` position in regard to Sufi notions and their commentary. The author of the article concludes that this well-known orator and scholar, along with the fact that he was a religious person, had his own point of view regarding Sufism and its main elements, which indicates its interest in this phenomenon.

Текст научной работы на тему «СУФИЗМ И ЕГО ОСНОВНЫЕ ЭЛЕМЕНТЫ С ТОЧКИ ЗРЕНИЯХУСАЙНА ВОИЗА КОШИФИ»

18. Куллиёт,ч.1, сах. 154.

9. Таърихи адабиёти советии точик.ч.1, с.ах.229.

10. Куллиёт ч.1. сах.119.

КОНСЕПЦИЯ ФОРМИРОВАНИЯ ХУДОЖЕСТВЕННЫЕ ОБРАЗА В ПРОЗЕ

САДРИДДИНА АЙНЙ

В данной статье рассматривается формирование художественного образа в «Цаллодони Бухоро» Садриддина Айни. Писатель в своей повесте создаёт образ Му^аммадфарид, Хршимэшон, Хрйдарча, Рузисарноси, Хрмроговбоз, Курбондевона, Турдигург, Крдирибуз в период нового общественного строя. Автор исследует основание фармиравания образов разных слоев общества в повести «Одина», романов «Дохунда», «Гуломон», «Воспамания» и други произведениях.

Ключевые слова: творчество, фармирования образ, просветительство, джадидизм, проза, роман, литература, поэзия. Повест «ЦаллодониБухоро»

CONCEPTION OF IMAGE FORMATION IN THE NOVEL SADRIDDIN AYNI

The article deals with the formation of image in "Jallodoni Bukhoro" of Sadriddin Ayni. The athour creates the image of Muhammadfarid, Hoshimeshon, Haydarcha, Ruzisarnosi, Hamrogovboz, Qurbondevona, Turdigurg, Qodiribuz in the new period of society structure. The author investigates the basic of formation images of different layers society in "Odina" story, "Dokhunda", "Ghulomon", "Yoddoshtho" (Memories) and other works.

Keywords: creation, image, formation of image, enlightenment (education), jadidism, prose, novel, literature, poetry, "Jallodoni Bukhoro " novel.

Сведение об автор:

Муллоев Абдусамад - доктор филологисеский наук, декан таджическая филология Таджикского государственного педагагического университет имени САйни Тел: +992917585877

About the autor:

Mulloev Abdusamad - Doctor of philological sciences, Dean of Tajik philology, Tajik State Pedagogical University named after S.Aini Phone: +992917585877

ТАСАВВУФ ВА АРКОНИ ОН АЗ НИГОХД ^УСАЙН ВОИЗИ КОШИФЙ

Мусозода ХХ

Донишгощ давлатии Хуцанд ба номи академик Б. Гафуров

Таваччух ба таърихи тасаввуф ва андешахои ирфонии форсу точик баёнгари он аст, ки дар тули хазорсолахои охир масоили назарй ва амалии он на танхо намояндагони хосаи чараёнхои он, балки ахли илму адабу маърифатро ба суи худ кашидааст. Яке аз чунин суханварони мумтоз Хусайн Воъизи Кошифй ба шумор меравад, ки дар асри понздахум зиндагй карда, аз худ осори гаронбахои ба мерос гузоштаанд. Хусайни Кошифй бо сабаби ин ки миёни мардум ва дар мачолису нишастхо аз илму хикмат бо лутфу мехрубонй сухан мегуфт, аз ин ру барои аз руи ихлосу иродат хамчун воиз мурочиат мекунанд.

Хусайн Воизи Кошифй бо таълифу эчоди «Тафсири Хусайнй» дар каламрави тамаддуни исломй машхуру маълум гардид. Хамчунин асархои у ба номи «Ахлоки мухсинй», «Анвори сухайлй», «Махбубул-зухал», «Рисолаи хотамийях», «Футувватномаи султонй», шархе ба «Маснавии маънавй»-Чалолуддини Румй бо номи «Лубби лубоби Маснавй» макоми ин шахсияти барчастаи каламрави адабиёт ва андешаи исломиро нуфузи вофире бахшидаанд.

Хусайн Воизи Кошифй дар тамоми осори ба мерос гузоштаи худ бахри начоти чомеъаи башарй аз ахлоки замима ва бо хадафи мусоидат дар ташаккули инсони комил эхтимоми зиёд ба харч додааст. Дар баробари ин, хамчун донишманду муфассир, воизу нависанда, муаллими ахлок дар аксари осори хеш аз масоили назарии тасаввуфй истикбол намудааст, ки ин амр ба тачассуми ахлоки суфиёна ва баррасии масоили назарии тасаввуф дар навиштахои у ишорат мекунад. Кошифй чй дар «Лубби лубоби Маснавй» ва хам дар «Футувватномаи султонй» рочеъ ба баёни илми тасаввуф, одоби ахли тасаввуф, анвои тарикат ва сулуки суфиён ва аркони ирфон маълумоти мухим ва кобили мулохида додааст.

Мувофики акидаи Хусайн Воизи Кошифй тасаввуф пеш аз хама тахлия, тасфия аст, яъне холй ва орй нигох доштани калб аз хутуроти шайтон ва васавасахои он ба шумор мераад. Тасфия ин поку мусаффо нигох доштани дилу дида махсуб меёбад.. Сафо ба маънои мусаффо ва ин сифат пеш аз хама сифати хазрати Одам алайхиссалом аст, ки эшонро Одами сафийюллох меномиданд. Яъне, инсон халк карда ва мусаффокардаи Худованд аст. Яке аз фарзандони Одам Шис ном дошт ва гуянд, ки у хамеша дарбар либосе дошт, ки аз матои пашм духта шуда буд. Пашмро бо забони арабй Суфун гуянд.

Пaшминaпyшpo ^фй гуянд. Шиc aлaйxиccaлoм дap reiany ибoдaт вa чу^ду pиёзaт миcли пaдap xeлe ycтyвop буданд. Дap ин acapи Кaфишй дap мaвpиди apкoни тacaввyф чунин oмaдaacт:

<<Arap пypcaнд, ки бинoи ax^ тacaввyф бap бoлoи чaнд cy^ Kapop дopaд, 6o^ чaвoб гуфт, ки бap бoлoи дax cy^ Kapop дopaд. Якум, илму мaъpифaт» (39)

As ин 4o paвшaн мeгapдaд, ки чун дигap нaмoяндaгoни 8^ли тacaввyф Кoшифй низ нaxycтин cyгyни тacaввyфpo xaмoнoн илм мyкappap мeкyнaд, ки ин aлбaтгa мaнзyp пeш aз xaмa шapиaт дap мapoxили ceгaнa мeбoшaд.

Бa нaвиштaи Xycaйн Вoизи Кoшифй «Сутуни дуюм, х,илм acт. Хдлму pифкaт вa нapмгyфтopй пeшaи бyзypгaн acт. Пaёмбapи гиpoмикaдp фapмyцaaнд: «An-х.илму мил^ул axnorçH» яънe, <а,илму нapмй нaмaки axnorçH инcaн acn».

Сутуни теюм, тaквocт. Ta^o бa мaънoи rnpxe3 ad. Пapxeзгopoнpo 6o лиcoни apaбй муттакиён гуянд. Pacyли aкpaм caллaллoxy aлaйx,и вa caллaм фapмyцaaнд: «Baл-oкибaтy лилмуттакин». Яъж, «oкибaт вa пoдoши тек бaxpи пapxeзгopoн acn». napx.ee ш тaнxo aз тaнoвyли xapoм бaлки aз paфтopи нoшoям, aз ^фтсри 6exyia. Сутуни чaxopyм, caxo ad. Caxopo чуд низ гуянд. Caxo вa чуц ин бa мaънoи чaвoнмapдиcт. Яъж 8хли тacaввyф дap ин тapикaт xaмeшa чaвoнмapдaнд вa шapaфи orn,o дap xaмин чуцу чaвoнмapдиcт. Кapoмaти ишoн дap дap ибoдaти xaмeшaгиcт. Мyaллифи «Aшиъaт-yл-лaмaoт» (шapxи фopcии «МишкaIyл мacoбиx») мeгyяд:

Шapaфu мapдй 6a ууд acmy rnpouam 6a суууд, X,apm un ходу нaдopaд, aba^am бе% 3u вуууд.

Сутуни шнчум, шу^ ad. Шу^у ottoot Хyцoвaнд вaзифaи xap иншн ad. Aгapчй инcoн ивaзи нeъмaтxoи aлвoн тaмoми yüp caнoгyю тacбexxoн xaм бoшaд, xиcoбy ниcoби шу^и илoxиpo бa 4o oвapдa нaмeтaвoнaд. Он тaвpe, ки Шaйx Сaъдй мeгyяд: Аз àacmu зaбoнu кй бapoяд, K-a3 yxfiau myvpam 6a àap ояд.

Гyфтaнд Пaёмбap aлaйxиccaлoм: <<X,amy шyкpи бapдaвoм мoнeъи зaвoли нeъмaт ad». Мaвлoнo Ч,aлoлyццини Бaлxй фapмyцaaнд:

Шук-pu нeъмam нeъмamam a/фзун кунид, Кyфpu нeъмam as кaфam бepyн кунпд.

Сутуни шaшyм, cидк acr Сaдoкaт a3 бexтapин xиcлaтxoи инcoниcт. Дусти бoвaфopo оэдик вa дусти чoнфидopo cидцик гуянд. X,aмoн тaвpe, ки Пaёмбapи гиpoмикaдp Aбyбaкp ибни Kaxx^po caдoкaтxoи гай дap пaй cифaти cидцикй дoдaaнд. Ba мapдyм arap yüappo yüap ибни Хaтгoб мeгyфтaнд, aммo Aбyбaкppo Aбyбaкpи Сидцик мeнoмидaнд. AXли тacaввyф xaмeшa мeкyшaнд, ки 6o ин xиcлaт opoda вa бa ин cифaт apзaндa бoшaнд.

Сутуни xaфтyм, вaфo ad. Хyцoвaнд дap ^ypъoи кapим бaндaгoнaшpo бa вaфo кapдaн бa axци xyц дaъвaт мeкyнaд. Инcoн бoяд дap xaмa xoл вaфoдop бoшaд. Aß xaзpaги AM кappaмaллoxy вaчxaxy дap бopaи вaфoю вaфoдopй пypcидaнд, xaзpaт гyфтaaнд: «Мaн мexocтaм, ки инcoн вaфoю вaфoдopиpo aз car oмyзaд». aлбaттa ишopa ad бa вaфoи cara acxoби Кaxф. <<Ba иcмy кaлбyxyм китмиp» - <<Ba буц ж>ми caraшoн Китм^». Сaъдй мeгyяд:

Пиcapи Hyx 6o бaдoн нишacтy мyxpи нyбyввaтaш чун шуц, Сaги acxoби Кaxф пaи нeкoн paфтy мapдyм шуц.

Сутуни xaштyм, pизo acr Axre тacaввyф дap xaмa xoлy xaнгoм 6a кaзo pизo 6a бaлo ca6p вa 6a нeъмaтx,oи xyцoвaнд шyкp мeкyнaнд. Pизo будан 6a мyкaдцapoти илoxй acли имoн ad. Pизo дap лyFaт xyшнyциpo гуянд. Муъмин 6a ивaзи o^ ки aз axли имoн ad, y бapдaвoм вa илaл-aбaд xyшнyц ad.

Сутуни нyxyм, caфo ad. Сaфopo xaмeшa 6o cидкy caAow мypoдиф мeгyзopaнд. Taвpe мeгyянд: Сидку caфo, яънe бинoи axли тacaввyф 6ap бoлoи cидкy caфo Kapop дopaд. Axли тacaввyф кaлби мycaффo вa пoкy бeaлoиш дopaнд.

Сутуни дaxyм, ишк ad. Ишки илoxй. Ишкe, ки oшикpo як нaфac Kapop нaгyзopaд ин гyнa ишкpo axли тacaввyф ишки xaKHKH нoмaнд. Ин гyнa ишку иштиёк мyнтaxoи кopи oнxocт. Онoн инчунин ишкpo aз бaxpи xyц шиop мeдoнaнд. Он тaвpe, ки Мaвлoнo Чaлoлyццини Pyмй мeгyянд: Он py^po, m umK¡u цощцй muop mcm, Нoбyàaнaш 6e%, m бyàaнaш saüpu op mcm. (1,41)

Ab тaxлили бappacии ин нaзapoти Кoшифй бapмeoяд, ки xapчaнд у cyтyнoти дaxгoнaи тacaввyфpo 6ap пoяи дидгoxи xocaи xeш мyкappap мeнaмoяд, aммo 6o3 xa! xaмoнoн шaбoxaтe миёни дидгoxxoи у вa дигap нaмoяндaгoни axли тacaввyф 6a мyшoxидa мepacaд. Arapчй 3maxo ё apкopи тacaввyф 6ap aндeшaи вaй дaxгoнaaнд, aммo дap xaмин xoл xaм 6o илм шypyъ гapдидa, дap ишк 6a интиxo мepacaнд. A3 xaмин нaзap, миёни aндeшaxoи у вa диrap нaмoяндaгoни тacaввyфи нaзapй poбитae дидa мeшaвaд.

Axли тacaввyф a3 ишки мaчoзй xaмeшa дap тapcy пapxeзaнд. Ишки мaчoзй ишкepo гуянд, ки бaйни oдaмoн гox пaйдoвy гox нoпaдид ad. Мyнтaxoю фapчoми ингyнa ишку arcap вaкт ba нoкoмию

нaдoмaт мepacaд. Дap ишки мaчoзй oxиpи кop 6o фypкaгy чуцой aнчoмaд. Aммo дap ишки xaкикй oшикy му^ибб oxиp-yл-aмp бaъди фaнo 6o мax6yби xyц бoкй мoнaд.

Axre тacaввyф ишки xaкикиpo пeшa кapдa a3 ишки мaчoзй ичтинoб мeкyнaнд. 3epo 6a ишки мaчoзй axcap вaкт axли xaвac rиpифтop мeшaвaнд. Шoиp мeгyяд:

Maàey чун бyжщвac àap cuнa цай umv¡u мayазupа,

Мйкун 6o мaъcuяm напак àoмaнu нaмoзupo.

Axre тacaввyфp бoшaд acocaн чун axли cидк xacтaнд, a3 ин poxи нoдypycти ишки зaминй пaйpaвй нaмeкyнaнд. Дap тaъбиpoти ax^ тacaввyф xoлaтepo, ки cyфй 6a oн гиpифтop шaвaд, a4a6 шaклy шaмoилepo кacб мeкyнaд, 4a3a6a гуянд. Оpифe, ки 6a xoлaти 4a3a6a гиpифтop мeшaвaд, гуяд, ки мaн 6a пapвoз oмaдaм arapчй дap зoxиp ин тaвp нecт вa ин чaшмoн кoдиp нecтaнд, ки ин xoлaтpo мyшoxидa кyнaнд 6a кaлoми у бoвap кapдaн мeтaвoн. 4,a3a6a якe a3 мaкoмoти интшси axли тacaввyф 6a шyмop мepaвaд. 4a3a6a arap xoлaт бoшaд мaчзyб шaxcepo гуянд, ки 6a ин xoл гиpфтop шyцaacт. 4,a3a6a ин яъда тaкappyби бaндa ad 6a xaк cyбxaнaxy вa тaъoлo. X,ap cyфй, ки 6a 4a3a6a г^ифтс^ шaвaд ин мaънoи oнpo дopaд, ки y 6e Ч^^ди зиëдaтй ë 6e мaшaккaт a3 poxи кapoмaт 6a мaкcyц мepacaд. Яъж Хyцoвaнд ypo кapoмaт бaxшид вa y бecaъй вa xapaкaти зиëдaтй 6a мaнзили мypoд мepacaд. Пaëмбap ъaлaйxиccaлoм гyфтaнд: «чaзбaтaн мин 4a3a6aran xaкки тaвoзи ъaмaлac-caкaлaйни». Яъж, <<4a3a6ae a3 4a3a6axM пapвapдигop бapoбapи ду 4axoH ad». Baктe пaëмбap aлaйxиccaлoм 6a 4a3a6a rиpифтop шyцaнд дap шaби мeъpoч a3 мacчид-yл-aкco 6o кyцpaти илoxй 6a нaзди paфики aълo бapoмaд. Он xaзpaт caллaллoxy ъaлaйxи вa caллaм бaъди мyшoxaдaи a40^arn Хyцoи тaъoлo дap xaфт ocмoнy кoинoт 6оз 6a кyppaи зaмин фypy биoмaд. Суфи Aллoxëp мeгyяд:

Омйд ан кют тму утму шapм,

Цайга^aш щнуз будй

Мли тacaввyфpo pиëзaт вa мyчoxaдaт a3 вaзифaxoи acocиcт. Яъда axли тapикaт xaмeшa дap зaxмaтy кушиш вa бо нaфcи capкaш дap rиpyцopaнд. Xycaйн воизи Кошифй дap бapoбapи мyaйян кapдaни aprac™ тacaввyф pиëзaт вa мyчoxaдaтpo xaмчyн pyкни му^им вa acocии он боз xaм дap дax киcмaт бappacй мeкyнaд:

Tapки дyнë вa тaлaбт oxиpaт.

Tapки xaвoю нaфac, opзyю омол вa тaлaби caфoи дил.

Tapки cyxбaти ëpи номуношб вa дap xилвaт нишacтaн дap capи кaлoм.

Tapки cyxaнoни бexyцaвy ло яънй вa тaлaби мaъopифи paббoнй.

Tapки xyфтy xoби зиëдaтй вa тaлaби бeдopии бстинй.

Tapm xypдy xypom зиëд вa тaлaби Fизoи pyx,OHH

Tapки иcтиpoxaти бapдaвoм вa ycтyвop бyцaн дap ибoдaти илoxй.

Tapки тaклид вa тaлaби тaxкик.

Tapки ноз вa тaлaби ниëз.

Tapки шyxpaтy иззaт вa тaлaби xopию зиллaт. (1,40)

Axre тacaввyф, яънe coликoни poxи тapикaт чун a3 ин мapxaлaxo мeгyзapaнд 6a якe a3 мaкoмaгиpи ни^ой Сaмoъ нaздик мeшaвaнд.

Xycaйн Воизи Кошифй дap acapи xyд <<Лубби лубоби Мacнaвй» дap мaвpиди caмoъ мyлoxизoти чолиб мaнзyp мeкyнaд: «Сaмoъ opoмиши дили ошикон, cypypи шши coдикoн, Fизoи чони coиpoн (яъда caйp кyнaндaгoн) вa дaвoи дapди coликoн ad. Сaмoъ xocи xocoH, бaлки лиaxaccил xoc ad. Соликон xaнгoми caмoъ он чиpo шyнaвaнд, ки Faйpи ohxo кace нaшyнaвaд вa oнчиpo шyнaвaнд, ки дap xe4 иллaтe нecт. Соликон xaнгoми caмoъ a3 oлaми apвox caAoe шyнaвaнд. Дap caмoъи coликoн зaвкy лaззaтecт, ки чуз coликoн race нaдoнaд».

Шойх Сaъдyл^aк^uвaддuн Алщмуй мeфapмаяд: Дт ea^mu aauob 6yu ôunàop бapaд, ^o^o 6a caponapàau acpop 6apaà. Ин ym-ya/ua мapкa6 acm мap pyщ m)po, Бapàаpaày хуш 6a алaмu ëp 6apaà.

Мyтacaввифин xaм дap caмoъ вa xaм дap xoлaги Faйpи caмoъ пaйвacтa 6a зикpy ëди xaк тaъoлo мaшFyлaнд. Зикpи ощо зикpи acrä 6yia, вaктe aнчoм мeшaвaд, ohxo тaчaллиëти илoxиpo 6o чaшми 6aœparn бстинй мeбинaнд a3 poxи зи^и бapдaвoм дap xoлe, ки Faйpи Худо xaмapo фapoмyш мeкyиaнд, pyxaH 6o xyдoи xyд пaйвaидy итгиcaл мeëбaд. Ин зyмpaи axли тapикaтpo ^dc^ Хуцо нoмaнд.

Дyamанu Хyàа Хyàа нa6ашaнà, Лeкuн ж Хyàа ууào нa6ашaнà.

Axre тacaввyф 6o чищу pyx зикpи Хуцо гуянд, Ha миали aвoмyн-нoc, ки зикpaшoн aFлaб Foфилoнa ad. Ин ryHa зикpи Foфилoнa acap HaAopaA. Он тaвpe, ки Мaвлoнo мeгyянд: Дap забан mac6ety àap дт гавy xap, Аз чунш mac6e% шй 6ашaд acap? (1,39)

Он тaвpe мaълyм мeшaвaд гaълимaги тacaввyфй дap xaëги ичгимоии axли имон тaъcиpи пypфaйзe гузо^г^ бо мoxияти aмикm axлoкию фaлcaфй xyц дap xидoяги мapдyм мycoидaг нaмyцaacг, зepo тaмoми poxxoe, ки инcoнpo бa oлaми мaъoнй мeбapaд вa иншн дap ин oлaм зинa бa зинa тaшaккyл мeëбaд xaмa as мaъpифaти илoxй OFaз мeшaвaд. Бyзypгии axли тacaввyф дap xaмин aCT, ки ожо илму мaъpифaгpo чун гaвxapи илoxй дap дил чой мeдиxaнд вa омили илми xeш xacгaнд. Лдли тacaввyф бap ин aкидaaнд, ки дил нaзapгoxи xa^ дил мaк;oми Худо, дил apши aълocг. xaмoн диле, ки бa ëди xarç бигaпaд. Мaвлoнo Чaлoлyццини Румй opифoнa мегуянд: Гуфт пайзамбар, ки ущ фармудааст, Ман назунуам уеу дар болову паст. Дар замину осмону арш низ, Ман назунуам ин яцин дон эй азиз. Дар дили муъмин бизунуам эй ауаб, Гар маро ууй дар он дилуо талаб.

Фaкp нaзди axли тacaввyф aB ycyjrn мaк;oмaг acr Дap мaк;oми фaк;pи иpфoнй зиcгaн пeшaи oнxocг. Зepo пaëмбapи гиpoмик;aдp дap xaдиcи шapиф гyфтaнд: «Лл-фaк;py фaxpй». Яъне «^a^Hpora зиндaгй кapдaн ифтиxopи мaн acr». Дap лyFaти axли тacaввyф фaкmp oнpo гуянд, ки xeч нaдopaд, яъне aз capи xap чиз ^ap кapдaн acг, то дyppи мaкcyц, ки тaчaллиëги aнвopи икрист, бa дacг ояд. (1,41)

Солики pox, яъне cyфй oнpo нoмaнд, ки мaк;cyци y тaнxo caфoи дил acг. Ин гyнa голико^о cyфии coф гуянд. Пиpy мypшиди ожо xaзpaти Aбyбaкpи cиддщ paвияллoxy aнxycг. Суфй Лбу Содик; Мyxaммaд Лллoxëp мегуянд: Ёpи aввaл, ки годику coф acг y Aбyбaкp ибни K;axxoф acг. xaмoн тaвpe ки гуфтем cyфиpo пaшминa пуш низ гуянд. Зepo чaндaи шшмин xaм дap гapмo вa xaм дap capмo бapoи coлик вa caлoмaтии бapдaвoми y муфид acr Як нaвъи cyфиëнpo cyфии caф мегуянд. Ин ишopa acг бa мyaззинoни мacчид, ки xaмeшa pидoи cyфи caфeд бa бap дopaнд вa aгap як вaвифaи он шинoxги вaк;гy бонги aзoн бoшaд, дигap фaзифaи oнxo пеш aз комгт гyфтaнaшoн pocг кapдaни caфи нaмoзxoнoн acг.

Лз нигoxи Xycaйн Воизи кошифй мaк;oми oxиpини ax^ тacaввyф мyшoxaдa бyцaacг. Суфй бaъди гyзap кapдaни мapxaлaxoи тaчpид, тaфpид вa тaвxид бa ин мaк;oм мepacaд. Лз ин мaк;oм то фaнo бо илoxи бaкoбиллox тaвpe мегуянд як к;aдaм мeмoнaд. Marçcy^ ивaзи ин кaдap paнчy зaxмaт кaшфи ин мaкoм acг. Ban-oxy aълaмy биc-caвoб.

Лкcapи мyxaккикoни тacaввyф бap ин aкmдaaнд, ки там олимон миcли Koшифи илми тacaввyфpo чунин мyappифй вa мaъpифaг кapдaвy aндeшaxoи чолиб дap мaъpифaти apкopи он бaëн нaмyцaacг. Ин дoнишмaнди coxибнoм дap acpи 15 чун воизи бexaмгo xaмeшa дap мaчлиcy xaвзaxoи илмии Х^от иш^Е^ок мeкapд. У бо Мaвлoнo Aбдypaxмoни Ч,омй вa Ллишepи Haвoй poбигa вa xaмкopии нaвдик

дошт^ пaйвaнди aдaбивy фикpии онон бapoи pивoчи aдaбиëги иpфoнии ин дaвpa пypтaъcиp бyцaacг. Дap кaнopи ин, Koшифй бeвocигa xyд тобеъ вa шомили тapикaти Haк;шбaндия бyдaacг, ки дap aйëми зиндaгaнии y дap к;aлaмpaви Мoвapoyннaxpy Хypocoн мaъpyфияги тaмoм дод.

^шифй дap яке aв мacoчиди чомеи шaxpи Х^от имoмxaгиб буц. Сoxиби илм, coxиби cyxaн вa coxиби кдшм буц. Apкoни имон бap чaxop нaвъ acг: ^були омм^ нуткки томм^ зеби чoмa вa xycни XOмa. Лз ин py, Taъpиxнигopoн мeнaвиcaнд, ки дap зoxиpy богини Xycaйн Воизи Koшифй кулли чaxop pyкни имoмaтй зoxиp буц.

Xycaйн Воизи Koшифй бо лутф cyxaн мегуфт вa кaлoмaш бо кaлoми Худову pacyл зебу opo ëфтa

буц.

Рузе бaъди aдoи нaмoз як нaфap cyoл ^д: -Уогод, чй гyнa cyxaнpo нок^ мегуянд? Xaзpaт бо тaxaммyл чунин гyфтaнд:

-Xap cyxaнe, ки бa кдвли Хуцову pacyл мувофищг нaкyнaд, xaмoн cyxaн нок^ acг. (3, 62) Нкл acг, ки aмиpи Х^от бa тaфcиpи Koшифй мapoк; зoxиp кapд вa pyзe aмиp гуфт, ки мexoxaм aв шapxи cypaи «^a^apa» бeштap oгaxй ëбaм. Х^йн Воизи Koшифй тaфcиpи дт^е нaвишт,ки «Ч,aвoxиpyт-тaфcиp aт-тyxфaгyл-лил-aмиp» унвон дошт. Mrnp Ллишep Haвoй дap ин бopa дap «Мaчoлиcyн-нaфoиc» мегуяд, ки «одчми ин тaфcиpи cypaи «^arçapa» 100 чузъ бyдaacг» (4,77).

Xaмин тaвp, aв ин бappacиxo paвшaн мeшaвaд, ки Xycaйн воизи йэшифй дap бapoбapи мyфaccиp вa шaxcияги мaвxaбй бyцaн aв чyмлaи aдибoн вa cyxaнвapoнecг, ки xaмeшa aз тacaввyф иегикбол жмуд^ axлoкm opифoнapo дap кaлoми xyд тaфcиpy тaблиF нaмyдaacг. Лз ин чо paвшaн мeшaвaд, ки ocopи ин aдиби нoмвap дap бapoбapи мycoидaт бa мaъpифaги acлy бyнëди тacaввyф бa xyкми capчaшмaи мyxими шинoxги тacaввyфи нaвapй вa aмaлияи чapaëни нaкшбaндия xидмaг нaмoянд, ки бeвocигa xyirn y яке aв пешгомони ин мaктaби бонуфузи иpфoнй бa myiwop мepaвaд.

ПАЙЫАВИШТ

11. Komni^ñ, Xyca™ воиз. Фyтyввaгнoмaи Сулгонй. Дyшaнбe, «Лдиб», 1991.

2. Гyлпинopлй, Лдулбокй. «TacabEyi^ дф caA пypcишy nocy»>. Texpoн, мyaccиcaи фapxaнгии Eampn «Дapë».

1387. 16c.

3. Зарринкуб, Абдулхусайн. Чустучу дар тасаввуфи Эрон. Душанбе, нашриёти «Ирфон», с. 1992. 32с.

4. Навой, Алишер. Мачолис ун-нафоис. Бо эхтимоми Алй Асгари Хркмаг. Техрон, 1363,

5. «Тазкираи Кайюмия». Тошканд, 1998.

6. Гулпинорлй, Абдулбо^й. «Тасаввуф дар сад пурсишу посуху». Техрон, муассисаи фархангии нашри «Дарё».

1387.

СУФИЗМ И ЕГО ОСНОВНЫЕ ЭЛЕМЕНТЫ С ТОЧКИ ЗРЕНИЯХУСАЙНА ВОИЗА

КОШИФИ

В статье предпринята попытка исследовать точку зрения Хусайна ВоизаКошифи о суфизме и его основах. Автор статьи, на основе изучения книги «Футувватномаи Султони», в которой содержится своеобразная интерпретация некоторых суфийских понятий и терминов, определяет позиции Хусайна Воиза Кошифи относительно суфийских понятий и их комментирования.

Автор статьи приходит к выводу, что этот известный оратор и ученый, наравне с тем, что являлся религиозным человеком, обладал собственной точкой зрения относительно суфизма и его основных элементов, что свидетельствует о его интересе к данному явлению.

Ключевые слова: Кошифи, «Футувватномаи Султони», тасаввуф, суфизм, комментарии, суфийская проза, суфийская литература

SUFISM AND ITS BASIC ELEMENTS UNDER THE ANGLE OF HUSSEIN

VOIZIKOSHIFI

The author makes an endeavor to explore Hussein Voizi Koshifi's viewpoint concerning Sufism and its fundamentals in the article. Designing on the premise of the studyof the book entitled "FutuvatnomaiSultoni "which comprises original interpretation of certain Sufi notions and terms, the author of the article reveals Hussein Voizi Koshifi" position in regard to Sufi notions and their commentary.

The author of the article concludes that this well-known orator and scholar, along with the fact that he was a religious person, had his own point of view regarding Sufism and its main elements, which indicates its interest in this phenomenon.

Keyword: Koshfi, FutuvatnomaiSultoni, Sufism, comments, Sufi prose, Sufi literature.

Сведения об авторе:

Мусозода Хочи Хусайн - главный хатиб Мечети Шейха Муслихиддина г.

Худжанда, кандидат филологических наук. Email: musozoda@mail.ru

Тел. (+992)927716401.

About the author:

Musozoda Hoji Husain - Candidate of philological sciences, main Khatib of Sheikh

MuslihiddinMosque of Khujandcity, E-mail: musozoda@mail.ru Tel(+992)927716401.

ИННОВАЦИОННОСТЬ ИНТЕРНЕТ - СМИ В КОНТЕКСТЕ ИНФОРМИРОВАНИЯ

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

НАСЕЛЕНИЯ О МЕЖДУНАРОДНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ МАДЖЛИСИ ОЛИ

РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН

Салимзода О.

Маджлиси намояндагон Маджлиси Оли Республики Таджикистан

Одной из примечательных характеристик развития современных коммуникационных систем является утверждение инновационных способов оперативного информирования населения о наиболее значимых событияхв стране и за рубежом. Именно эта тенденция становитсясвоеобразным индикатором успешной реализации информационной политики Республики Таджикистан, предусматривающей «расширение Интернет - присутствия государственных органов путем использования разнообразных сетевых форм (сайты, порталы, социальные сети и другие), а также «обеспечение организации интерактивной коммуникации с населением, создание и развитие таджикского сегмента Интернет для предоставления электронных услуг населению»[5]. В правовом демократическомобществе, к которому идет в своем развитииРеспублика Таджикистан, многократно возрастают роль и значение средств массовой информации. В связи, с чемхарактер взаимодействия органов власти и населения играет сегодня все более важную роль в реализации основных положений концепции государственной информационной политики Республики Таджикистан.

Динамичноеразвитие средств массовой коммуникации, процессы информатизациии демократизации таджикского общества за последние годы существенным образом изменили уровень и качество взаимоотношений между государством игражданами республики. В системе государственного управления все большее значение приобретают методы информации и

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.