CC BY
14САРНАВИШТИ СИДДИЦИИ А^ЗИ: ОМУЗИШ ВА ПАЖУ^ИШ ДОИР БА
ЗИНДАГИНОМА ВА Э^ОДИЁТИ У
Худойдодов А.
Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи Садриддин Айнй
Ба пажудиши Саидах,мадхоча Сиддикии Лчзии Самаpкандй (1865-1927) Холик Mиpзозода хднгоми донишчуи Донишгоди давлатии Самаpканд бyданаш шypyъ намyдааст. X. Mиpзозода эчодиëти Ачзиpо ба сифати мавзyи коpи дипломй ба анчом pасонидааст. Даp бобати таpчyмаи х,ол ва меpоси адабии Ачзй ба чуз маълyмоти «Намунаи адабиëти точик»-и С. Айнй дигаp ягон саpчашмае, ки доиp ба ин мавзyъ ахбоpот ë маълумоте дихдд, мавчуд набуд. M. Шакypй низ омyхта нашудани эчодиëти Ачзиpо даp солдои сиюм таъкид намудааст, ки «Myтаассифона зиндагонии пyppаи Ачзй... аз таpафи касе навишта нашyдааст...Tасвиpи ^ëra шоиp даp асоси наклдои фаpзанди y Аъзамхони Сиддикй..., маълумоти устод С. Айнй ва он маводе, ки X. Mиpзозода ва Ш. Дусейнзода даp солдои сй аз Самаpканд чамъ каpдаанд, инчунин аз pyи ахбоpоти pyзномавy мачалладо, _х,уччатх,ои бойгонии вилояти Самаpканд ва Бойгонии Mаpкази Давлатии Tаъpихи Узбекистон ба вучуд оваpда шуд»1. Баpои чунин коpи мух,им, яъне иншои pисолаи дипломй X. Mиpзозода «чанд pyз даp бозоpи китобфypyшии шах£и кухда (мypод ша^и кухдаи Самаpканд- Л.X) гашта, асаpx,ои y «Ганчинаи дикмат» (с.1914). «Айн-ул-адаб» (с.1915), достонх,ои «Mиpъоти ибpат» ва «Анчумани аpвоx,» (Тифлис, 1913), «Mиpъоти ибpат»-и тypкй, таpчyмаи худи шоиp (с.1914)-pо аз дасти фypyшандаx,о хаpид2, чамъ намудааст. Mиpзозода инчунин аз тазкиpаx,ои ибтидои асpи XX, «аз иловаи Салимй даp «Tyx,фат-yл-аx,боб фи тазкиpат-ил-асх,об» -и Возех, (1914), аз маколадои Вадуд Mаx,мyдй «Typк шоиpи Ажзий», pисолаи Умняков И.И. «К ист^ии новометодной школь в Бyхаpе» ва маколаи Typсyнкyл «Сиддикий тyFpисида мyлоx,изалаp» истифода намуда, pисолаи дипломие, ки «бо pyx^ муносибати умумии ичтимой, адабй ва сиëсие, ки ба солх,ои сиюм хос аст» иншо каpдааст. Шакли мyхтасаpи pисола бо хдмон унвони даp кафедpа тасдикшуда бо номи «Mиpъоти ибpат» ва эчоджти Ачзй» даp се шyмоpаи мачаллаи «Баpои адабиëти сотсиалистй»3 чоп шудааст. X. Mиpзозода ба хдмин пах,луи масъала ишоpа намуда навиштааст, ки «Даp мавзyи эчодиëти Ачзй баъд аз «Намунаи адабиëти точик»-и С. Айнй сухани мyсбатpо муаллифи ин сатpx,о (X. Mиpзозода- А^.) даp коpи дипломии худ «Mиpъоти ибpат» ва эчодиëти Ачзй» (с.1935) бо баъзе нуксондо баëн намуд ва он даp мачаллаи «Баpои адабиëти сотсиалистй» нашp шуд»4. Tавассyти маколаи мазкyp фаъолияти Ачзишиносй ва чадидияшиносии X. Mиpзозода OFOЗ ëфта, он тамоми yмp як чузъи зиндагинома ва коpy пайкоpи эшон мадсуб ëфтааст.
Mасъалаи баppасй, таълиму тадpиси чаpаëни чадидия ва даp баpобаpи ин таpFибy ташвик ва омузиши эчодиëти Ачзй низ аз соли 1937 чун чаpаëни бypжyазй ва намояндагони он хдмчун миллатчжни бypжyазй то соли 1943 аз назаpx,о дyp монд. Бо OFOЗи Чднги Бyзypги Ватанй муттадидию дустии халкдо боз макому манзалати зиëдтаp пайдо намуд ва мухдккикону мyаppихони точик низ баpои пайдо намудани pешаx,ои таъpихии он ба чунбиш даpомадаанд. «Даp эчодиëти Ачзй,-навиштааст X. Mиpзозода,-дустии халки точику pyс pавшантаp акс ëфтааст. Ин маъниpо собик котиби KM ДК ^чи^агон маpx,yм Б. Fафypов аз ман хох,иш каpд ва ба китобе, ки бо имзои y ва M. Пpохоpов ба табъ pасид (с.1943), даpч каpданд». Пас, маълум мегаpдад, ки X. Mиpзозода аз фypсат истифода намуда, Ачзии ба фаpомyшй pафтаpо як нав сафед
1 ^Œaxypï M. Нигоде ба адабжти точикии садаи бист.- Душанбе: Пайванд, 2006- С.бб.
2 Mиpзозода X. TаFЙиpоти куллй. Xотиpаxо.Ч,авонй ва пояи камолот- 1929-1939. Myсаввада.- С. 79-80.
3 Mиpзозода X. «Mиpъоти ибpат» ва эчодиëти Ачзй II Баpои адабиëти сотсиалистй, 1936, №2, 3, 4.- С.16-19;23-26;30-34.
4 Mиpзозода X. Ба шохи ^p даpахтам доми сайëде...Myбоpиза даp атpофии шахсият ва эчоджти Сиддикии Ачзй I Садои маpдyм, 1991, 14 май
каpда, ба баpномаи таълимии адабиëти мактабдои мдана5 воpид намyд ва ба ин васила таваччyди мyтахаccиcонpо ба масъалаи фаpомyшшyда pавон каpд. ^ли 1950 бошад даp китоби «Mатеpиалдо аз таъpихи адабиëти точик» (аcpдои XУ1-X1X ва ибтидои аcpи XX)6 даp боби «Tаъcиpи адабиëт ва маданияти пешкадами pyc ба адабдат ва маданияти пеш аз pеволюционии точик» фасли махcycеpо бо номи «Ачзй- ^ддикй» воpид намyда, ypо аз ботлоки «миллатчиëни бypжyазй-чадидй» беpyн кашида, чун таpFиботгаpи забон ва адабдат, маданияти pyc, инчунин даp кушодани мактабдои усули нав дамчун шахси таpаккипаpваp, мyтаpчими аcаpдои Л. Толстойу Гогол, Typгеневy Леpмонтов ба калам додааст. X. Mиpзозода дангоми маълумот додан ба меpоcи адабии Ачзй ва мазмуни мyхтаcаpи ондо, даp баëни фикpy андеша ypо чун шахси таpаккипаpваp, маоpифпаpваpй, таpFибгаpи мактаби нав, маданият ва техникаи нав баpомад намуда, ypо ба насли «дуюми маоpифпаpваpони точик» шомил намудааст. Бо дамин восита y хостааст, ки ба таълими эчоджти Aчзиpо даp баpномавy китобдои даpcии мактабдои олй ва миëна pод кушояд. Ин буд, ки X. Mиpзозода фypcатpо муносиб дониста, даp китоби дастачамъии «Адабда»7 низ даp боpаи Ачзй ва эчодиëти y фасли махcycеpо ихтисос медидад. Даp китоби мазкyp муаллиф нотаpcона нисбат ба аcаpи пештаpааш даp боpаи таpчyмаи дол ва фаъолияти эчодиву меpоcи адабй, Fояи аcаpдои бадей ва достондои «Mиpъоти ибpат» ва «Анчумани аpвод» ва дамчунин оид ба маддудият ва адамияти эчоджти Ачзй ба тавpи васеъ маълумотдои мушаххас пешнидод каpда, Aчзиpо чун «намояндаи бошyypтаpини адабиëти ибтидои аcpи XX-и точик» ба калам медидад.
X. Mиpзозода даpк намуд, ки бо воpид каpдани эчоджти Ачзй ба баpномавy китобдо даpcй мавзyи мазкyppо пyppа даллу фасл намудан Fайpи имкон аст. Ин буд, ки баpои ба тавpи пyppа тадкик шудани эчодиëти Ачзй мавзyи мазкyppо чун pиcолаи номзадй бо шогиpди худ M. Шyкypов бо номи «Эчодиëти Cиддикии Ачзй (1865-1927)» пешнидод каpд. M. Шакypй даp «Зиндагиномаи худнавишт» ном маколааш ба ин масъала дахл намуда, навиштааст, ки «Устоди ман даp аcпиpантypа Xолики Mиpзозода буданд. Бо тавсияи эшон даp давpаи аcпиpантypа «Эчодиëти Cиддикии Ачзй (18651927)» мавзyъи тадкикоти ман шуд»8. Пас, маълум мегаpдад, ки X. Mиpзозода ба воситаи чунин усул, яъне «замона ба ту насозад, ту ба бо замона бисоз» амал намуда, мехостааст, ки эчоджти яке аз чадидони машдypи ибтидои аcpи XX Ачзии Cамаpкандй ба даp pоде, ки бошад мавpиди баppаcй каpоp гиpад. «Чанде даp бойгонй ва китобхонадои Душанбе, Cамаpканд, ^шканд ва Mаcкав, - навиштааст M. Шакypй,-Чycтоpдо каpда, pиcолаи дифоъй (диccеpтатcия) навиштам»9, вале бо кадом сабабу боисдо бошад, ки мавзyи адабиëти чадида ва эчодиëти намояндагони он, бахусус Ачзй аз нав боиси эътиpоз ва интикоди донишмандони замон, ба вижа AбдyлFанй Mиpзоев гаpдидааcт. M. Шакypй аз он pyздо ва ладзадои такдиpcози зиндагии худ ëдоваp мешавад, ки «pиcолаpо аз кафедpа гyзаpонида, фишypдаи он- автоpефеpатpо ба pycï таpчyма кунонида, ба димоя омода шуда будам, ки домулло AбдyлFанй Mиpзоев иддао каpданд, ки Aчзиpо на pавшангаpy маоpифпаpваp, балки аз чадидон ва миллатгаpоëни бypжyазй донист. Бобочон Fафypов даp OFOЗ ба даcтгиpии банда баpхоcт, лекин пас ба назаpи AбдyлFанй Mиpзоев pозй шуд»10. Аз ин ëддошти академик M. Шакypй ва маколадои А. Mиpзоев11 инчунин маколаву cаpмаколадои ба ин мавзyъ бахшидаи солдои 30-50-уми садаи XX маълум мегаpдад, ки яке аз мухолифони асосии чаpаëни
5 Пpогpаммаи адабиëт. Cинфдои УШ-X. Mypаттиб X. Mиpзозода- Cталинобод: Нашpдавточик, 1943 - 35 сад.
6 Mиpзозода X. Mатеpиалдо аз таъpихи адабиëти точик (аcpдои XУ1-X1X ва ибтидои аcpи XX).-Cталинобод, 1950.- C.217-227.
7 Mиpзоев А, Mиpзозода X, Болдиpев А.Н., Tабаpов C. ва Tочиддинов C. Адабжт. Китоби даpcй баpои синфи 1X мактабдои ждана.- Cталинобод: Нашpиëти давлатии Tочикиcтон, 1951.-295 с.
8 Aбаpмаpди илму фаpданг. Mypаттиб Абдухолики Набавй.- Душанбе: Дониш, 2006- C.15
9 Хдмон чо, сад. 15.
10 Хдмон чо, сад. 15
11 Mиpзоев. Ба мукобили кашола каpда гаштани FOячадои бypжyазияи миллй // Mактаби Cоветй, 1952, №12; Пpотив пpотаcкивания
чадидия ва намояндагони он - Ачзй, Mиpзо Cиpочи Даким ва дигаpон донишманди мyдтаpам А. Mиpзоев будааст.
Бинобаp мyбоpизадои мафкypавии солдои 50-ум, ба вижа мачлиси 29 декабpи соли 1952-и АИ Ч,yмхypии Tочикиcтон ва cаpмаколаи pyзномаи «Газетаи муаллимон» (20.01.1953) бо номи «Баp зидди таpFиб каpдани идеядои чадидизм» 12 боз аз нав ба Ачзй тамFаи «чадид» ва «идеологи бypжyазияи мадаллй»-pо часпонда, таpFиби ypо аз таpафи X. Mиpзозода чун «хатои даFали cиëcй» маънидод каpдаанд, зеpо «аз таpафи Mиpзозода даp пpогpаммадои доиp ба адабиëти мактабдои мдана дамчун pодбаpи даpакати маоpифпаpваpии ибтидои аcpи XX дохил каpда шудани Ачзй, даp маколаю баpомаддояш дамчун шахси таpаккипаpваpи демокpат таpFиб каpда шудани он хатои даFали сдасй мебошад». Датто коp ба даpачае pаcид ва «хавфе пеш омад, ки Xолики Mиpзозода ва маpо (M. Шакypй-A.X.) низ миллатгаpо 6игуянд»13. X. Mиpзозода ба чунин таддиддо ва маколадои моломоли «таpFибy ташвики» y, ки чандин маpотиба нашp шуда буд, тавассути баpомаддо ва маколадои худ чавоби cазовоp додааст. Mаълyм мегаpдад, ки y ин маpотиба низ y чун даpвакта даp мавкеи худ ycтyвоp будааст. Рyзнома кайд мекунад, ки <фафик Mиpзозода ба сухан баpомада, ба чои софдилона эътиpоф каpдани хатодои худ бо даp восита кушиш каpд, ки танкиди pафиконpо pад намояд, датто вай бешаpмона аpз намуд, ки даp соли 1936 Aчзиpо идеологи бypжyазияи мадаллй ^н хато каpда будааст. Баp акс, Ачзй маоpифдycт ва таpаккипаpваp будааст». Myноcибати манфй ба чаpаëни чадида ва намояндагони он бахусус Ачзиву дигаpон даp маколаву китобдои даpcй ва pиcоладои илмии то давpони бозсозй давом каpдааcт.
Mаcъалаи адабжти чадида ва таpFибy ташвики эчоддати намояндаи баpчаcтаи он Ачзй то нимаи дуюми солдои шастуми садаи гузашта гyë бо дамин баста шуд. Вале, X. Mиpзозода даp ин муддат низ аз он казиядои худ даp боpаи Ачзй даст накашидааст. У даp фасли «Адабжти ибтидои аcpи XX»- и китоби «Mатеpиалдо аз таъpихи адабжти точик» дангоми баppаcии мавзуи мазкyp аз даpакати маоpифпаpваpии охиpи аcpи X1X ва ибтидои аcpи XX ва даp бобати омухтани адабжту маданият, техникаю забони pycï ва f. бидуни зикpи номи шоиp се байти Aчзиpо истифода намудааст. Дамчунин дамон казиядои солдои 50-ум пешнидод каpдаи хyдpо даp боpаи даpакати чадидй даp шакли дигаp ба миëн мегyзоpад, ки «^p натичаи даpакати бypжyазияи миллй даp мудити Оcиëи Mиëна даpакати чадидй (навпаpаcтй)-pо ба майдон оваpд. Баъд аз вокеаи бyзypги pеволюцияи соли 1905, даpакати чадидй дамчун чаpаëни мустакил ба пеш кадам гузошт». Даp дамин макола даp мyндаpичаи фикpй ва шаклдои ифода ба ду майлон: майлони FOявй-халкй ва феодалй-бypжyзй чудо шудани адабиëтpо ба мдан гузошта, ба чаpаëни аввал адабжти маоpифпаpваpиpо шомил мекунад ва масъалаи мазкyppо аз дамин нуктаи назаp ба доиpаи тадкикоти худ мекшад. Даp баpобаpи ин y андеша ва фадмиши уламои точило даp масъалаи адабиëти чадидй нишон додааст, ки «^p адабиëтшиноcии точик аз адабжти чадидй миллатчиëни бypжyазй ва аз адабиëти маоpифпаpваpй адабжти халкй-демокpатиpо мефадманд». Даpчанд ки муаллиф даp ин чо оид ба эчоджти Ачзй махсус таваккуф накаpда бошад дам, вале зимни даp адабиëти маоpифпаpваpй мавчуд будани yнcypдои pеализми танкидй аз аcаpдои Ачзии Cамаpкандй ëдоваp мешавад. У зи^ намудааст, ки «даp ин давpа даp адабиëти маоpифпаpваpй yнcypдои pеализми танкидй бештаp кувват мегиpад. Аз чумлаи аcаpдои pеалиcтонаи ин давp достони «Tимcоли Acиpй даp чавоби «Mиpъоти ибpат»-и Ачзии Cамаpкандй»-pо ном бypдан мумкин аст». Аз ин казиядои маълум мегаpдад, ки X. Mиpзозода ба тавpи даpоc бошад дам, вале ба даp pод мекушад, ки ба ин ë он воситае даp тафаккypy шyypи хонанда аз Ачзй ва аcаpдои y нишоне гyзоpад, то ки он як навъ заминае баpои андешаву маколадои баъдй гаpдад.
Андешадои фавкии X. Mиpзозода на тандо ба мдан гузоштани заминадои чиддй оид ба адабиëти чадидаву эчоджти Ачзй буд, балки он як навъ даъвати адабжтшиносони точик баpои чустучуву тадкикотдои чиддй оид ба чаpаëнy адабиëти
12 Баp зидди таpFиб каpдани идеядои чадидизм / Газетаи муаллимон, 1953, 20 янваp.
13 Aбаpмаpди илму фаpданг. Mypаттиб Абдухолики Набавй.- Душанбе: Дониш, 2006- C.16
чадида ва намояндагони ин нудзат мадсуб меёфт. Вале, мутаассифона ин даъвату пешнидоддо ва казиядои матрац намудаи Х. Мирзозода то соли 1965 бе чавоб монд. Дама ба дадон об гирифта буданд, намехостанд ба чунин масъаладои пурмуаммову чанчолй асаби худро вайрон созанд. Ин буд, ки Х. Мирзозода дар маколаи навбатии худ «Муносибати партия ба адабиёт ва тарбияи кадрдои адабй»14 Ачзиро ба гуруди «нависандагони ба халк наздик» дохил мекунад. Чунин мулодизадои муаллиф дар бораи Ачзй ва эчодиёти у дар маколадои «Адабиёти чадидаи демократй»15, «Адмади Дониш ва маорифпарварони ибтидои асри ХХ» («Маориф ва маданият», 1976, 11 декабр) «Революцияи якуми рус ва масъаладои мактаб, маориф ва таълими адабиёти нави точик дар ибтидои асри ХХ» («Мактаби советй», 1976, №7, сад. 39-47), «Устод Айнй ва маорифпарварони ибтидои асри ХХ» («Садои Шарк»,1980,№4,сад.87-91) одиста-одиста инкишоф ёфта, он дар маколадои «Маорифпарварони точик дар бораи омухтани забони рус» ва «С. Айнй ва масъалаи мактаб дар ибтидои асри ХХ» хеле густариш меёбад. Муаллиф дар ин солдо эдсос намуд, ки бо вучуди мавчуд будани монеадо ва садддо оид ба адабиёти чадидаву эчодиёти намояндагони он завлонаи таддиддои сиёсй ва тамгазанидои идеологй хеле гусаста гардида, фазои нисбатан ороми баёни андешадо ва фикру мулодизадои як замон «мадбус» ба вучуд омада истодааст. Ин буд, ки Х. Мирзозода дар маколаи «Маорифпарварони точик дар бораи омухтани забони рус» эчодиёти Ачзиро дар омухтани забони русй ва тарчумадои уро ба мадди аввал гузошта, навиштааст, ки «нахуст касе, ки аз маорифпарварони точик забони русиро аввал ба тарики худомузй ва баъд дар курси махсуси тайёркунандаи муаллимони забону адабиёти рус омухт (охири асри Х1Х), шоири маорифпарвари самаркандй Саидадмадхочаи Сиддикии Ачзй буд». Бад-ин васила муаллиф аз тарчумадои у ёдовар шуда, порчадои шеърии ашъори уро дар бораи омухтани забони русй мавриди баррасй карор додааст. Дамчунин дар дошияи (повараки) маколаи мазкур И. С. Брагинскийро сахт интикод намуда, навиштааст, ки «Баъзе аз касоне, ки ба маорифпарварони ибтидои асри ХХ, аз чумла ба эчодиёти Сиддикии Ачзй муносибати субъективонаи нигилистй доранд, дар асоси калимаи «кисаи зар» таргиби забони русй кардани маорифправаронро ба манфиатдои буржуазияи савдо ва саноат, бар зидди манфиатдои халк медонанд». Х. Мирзозода дар ду шумораи рузномаи «Газетаи муаллимон»16 бо номи «Сиддикии Ачзй» аз зиндагиномаву эчодиёти Ачзй маколаи муфассале иншо намуда, зиндагинома ва модияти ашъори шоирро ба ханандагон шарду тавзед медидад. Бо ходиши шунавандагони гуруддои тайёрии факултети филологияи точики Донишгоди давлатии Точикистон (имруз Донишгоди миллии Точикистон- А.Х.), ки муродашон маълумот гирифтан дар бораи адабиёти чадидаву эчодиёти намояндагони он, ки гуё бадси ондо «дар атрофи Ачзй муаммои сарбаста» мондааст, Х. Мирзозода бо ходиши редаксияи «Паёми Душанбе» бо номи «Имонаш аз офтоб равшан»17 маколаи пурмудтавое иншо намуда, аз чараёни зиндагиву эчодиёти шоир маълумоти муфассале додааст. Дамчунин барои устодони мактабдои мутавасситаи чумдурй ва хонандагон бо номи «Осиёи осмон то чанд гардонам ба сар?» (Назаре ба адвол ва ашъори шоир ва омузгор Сиддикии Ачзй)18 бо намунаи чор газали шоир аз адволу ашъори шоир накл намудааст. Х. Мирзозода дар арафаи 80 -солагии зодрузи хеш маколаеро бо номи «Ба шохи дар дарахтам доми сайёде» (Мубориза дар атрофии шахсият ва эчодиёти Сиддикии Ачзй) -ро иншо намуда, модияти мубориза дар атрофии шахсият ва эчодиёти Сиддикии Ачзиро ба хонанда бо асноду далоили сарчашмадо пешнидод мекунад ва андешадои худро хулоса кардааст, ки 125 -солагии Ачзиро «дар Душанбе низ чашн гирифтанй буданд, ки маглубияти нигилистдо ва галабаи дакикатро тасдик менамояд. Вале ин амали хайр доло анчом наёфтааст, зеро
14 Мирзозода Х. Муносибати партия ба адабиёт ва тарбияи кадрдои адабй // Садои Шарк, 1965,№7.- С. 139-150
15 Мирзозода Х.Адабиёти чадидаи демократй // Садои шарк, 1969, №9- С.101-124.
16 Мирзозода Х. Сиддикии Ачзй / Газетаи муаллимон, 1985, 18, 21 май.
17 Мирзозода Х. Имонаш аз офтоб равшан / Паёми Душанбе, 1990, 14 июл.
18 Мирзозода Х. Осиёи осмон то чанд гардонам ба сар? / Омузгор, 1990, 7 август.
нигилистон ва гурухбозон холо хам дар ин кор дасти зиёнкорй доранд. Наход то хол ба шохи хар дарахт бар зидди Сиддикии Ачзй доми сайёде бошад?...».
Сиддикии Ачзй аз шоирони даврони бедории халкхои Осиёи Миёна буда, акидаи ичтимой ва сиёсии у хамчун махсул ва инъикоси шароитхои таърихии кишвари Туркистон ва Бухоро бо таъсири револютсияи 1905 рус ва маданияти тараккипарваронаи он ба вучуд омада, ташаккул ёфтааст. У шоир ва чамоатчии маорифпарвар буда, давом ва инкишофдихандаи акидахои Ахмади Дониш дар шароити ибтидои асри XX аст. Акидаи сиёсй ва ичтимоии у мавзуъ, мундарича ва кисман шакли шеърхои уро муайян кардааст. Мавзуъи эчодиёти Сиддикии Ачзй ватандустй, халкдарварй, инсондустй, нафрат ба синфи хоким ва рухониён, таргиби илму маданияти нав, ташвики забон, маданият ва тарзи русиву аврупой, ислохоти зиндагй, танкиди амирон, амалдорон, рухониён ва буржуазияи навхез, танкиди диндории чахолатпарастона таргиби озодии миллй аз юги истилогарон ва мустамликачиёни подшохй ва хоричй, тараннуми инкилоби Октябр, хокимияти Советй, озодии занон ва танкиди беамони синфхои муфтхур ва бокимондаи мероси бади хаёти кухна аст. Махдудиятхои гоявии у бо шароитхои таърихй, иктисоди ва ичтимой эзохшаванда мебошад.
СУДЬБА СИДДИКИ АДЖЗИ: ИЗУЧЕНИЕ И ОСВЕЩЕНИЕ ЕГО ЖИЗНИ И
ТВОРЧЕСТВА
Худойдодов А.
Первым из таджикских литературоведов написал о Сиддики Аджзи С. Айни в «Намунаи адабиёти точик». В дальнейшем продолжал его дело (1935 г.) Х. Мирзо-зада. О жизнь и творчестве Сиддики Аджзи в начале выполнил дипломную работу. Он потом напечаталь отдельную статью, которое было напечатано в журнале «Барои адабиёти сотсиалистй» (1936 г.) Автор в данном статье подробно анализирует степень освещенности жизнь и творчества этого поэта в статьях Х. Мирзо-заде.
Ключевые слова: судьба, жизнь, творчества, дипломная работа, архив, джадидизм, просветительство.
FATE OF SIDDIQI AJZI: STUDY OF HIS LIFE AND CREATION
Khudoidodov A.O.
The first Tajik philologists who wrote about Siddiqi Ajzi in the "Namunai adabiyoti tojik" is Sadriddin Aini. Kh. Mirzozoda continued the activity of S. Aini and wrote a diploma about life and creation of Siddiqi Ajzi in 1935, and later he wrote a separate article in the magazine of "Baroi adabiyoti sotsialisti" in 1936. The author of this article analyses the degree of the research of life and creation of the poet in the works and articles of Kh. Mirzozoda.
Key words: fate, life, creation, diploma, archive, jadidizm, prosperity.
Сведения об авторе: Худойдодов Аъзам Авлододович - кандидат филологических наук, доцент кафедры таджикской литературы Государственный педагогический университет им. С. Айни. Эл. почта: Khudoidodov59@ mail.ru
Information about the author: Khudoidodov Azam Ovlododovich, Ph. D in Philology, docent, Tajik Literature Chair, Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini, tel.: (992)919-32-82-20, e-mail khudoidodov59 @ mail.ru
