CC BY
2УДК 82(091)+ 821.111(73)
СТУПЕНЬ ДАСЛЕДАВАНАСЦ1 АМЕРЫКАНСКАЙ Л1ТАРАТУРЫ ПРА ПЕРШУЮ СУСВЕТНУЮ ВАЙНУ У СУЧАСНЫМ Л1ТАРАТУРАЗНАУСТВЕ
канд. фЫал. навук, дац. З.1. ТРАЦЦЯК (Полацк дзяржауны ушвератэш) zoya. tretyak@ramb ler.ru
Праводзщца агляд асноуных навуковых даследаванняу, прысвечаных амерыкансюм творам пра Першую сусветную вайну. Увага сюравана на канцэптуальна значныя працы, выдадзеныя за аnошнiя трыц-цаць гадоу. Прасочваюцца розныя падыходы да ваеннай лтаратуры, якая разглядаецца на розных узроу-нях: тэматычным, структурным, параунальным, матыуным i г.д. Адзначаецца, што паняцце «страчанае пакаленне» як набытак амерыкатстыю за час свайго кнавання набыло шмат сэнсау: iх астэматызацыя i ттэрпрэтацыя займаюць адно з цэнтральных месцау у сучасных навуковых росшуках.
Ключавыя словы: амерыканская лтаратура, ваенная лтаратура, Першая сусветная вайна, «страчанае пакаленне», канон.
Уводзшы. Вывучэнне амерыканскай прозы i паэзи, прысвечаных Першай сусветнай вайне, мае бага-тую псторыю. Даследчыш з розных краш свету усведамлял^ што так адмысловы лиаратурна-мастацш матэрыял за час свайго кнавання загучау надзвычай полiфанiчна. Спадчына Т. Бойда, Дж. Дос Пасаса, А. Зп-ера, М. Каул^ У. Кэзер, Л. Столшгса, Д. Трамба, Э. Уортан, У. Фолкнера, Э. Хемшгуэя i шш. спа-лучыла у сабе i аутабiяграфiчны, i пстарычны, i «метафарычны» планы, бо ваенныя падзеi прыадкрывалi «нешта надзвычай глыбiннае у чалавечай прыродзе i створаных чалавекам штстытутах» (something deeper about human nature and human institutions) [1, p. 29], што, у сваю чаргу, патрабавала разнастайных сродкау мастацкага увасаблення. У такiх умовах навуковы аналiз i iнтэрпрэтацыя толькi ускладнялюя, бо даследчык улiчвау гiсторыка-культурны кантэкст, жыццятс канкрэтнага пiсьменнiка, разгалiнаваную сiстэму уласна-лггаратурных уплывау у асобным творы, яго рэцэпцыю шараговым чытачом, крытыкам щ навуковай супольнасцю.
Асноуная частка. У 1975 г. свет пабачыла манаграфiя П. Фасэла «Вялжая вайна i сучасная памяць», якая дастаткова хутка стала бэстсэлерам, культавым даследаваннем, прысвечаным прозе i паэзii, тэматычна звязаным з падзеямi Першай сусветнай вайны. Абапiраючыся на мастацкую спадчыну еурапейсюх лиа-ратарау (у асноуным брытанцау), аутар выявiу шэраг значных заканамернасцей, як1я у свой час дапамагл адэкватнай штэрпрэтацш творау пра 1914-1918 гг. Адначасова П. Фасэл дазволiу сабе шэраг правакацыйных выказванняу, яшя непакояць даследчыкау па сённяшнi дзень. Напрыклад, навуковец пiсау: «пры адсут-насцi шэрагу значных паэтау-"фшосафау", чыя дзейнасць узыходзiць да чатырнаццатага стагоддзя, у вакууме, дзе няма Чосэрау, Спэнсэрау, Шэкспiрау, Мiльтанау, Ютсау, Вордсвартау, Тэнiсанау, Браунiнгау, Арнальдау, дзе няма m Мэлары, нi Бэньяна, амерыканская допiсы пра вайну выглядаюць сцiпла i адна-стайна» [2, p. 158]. Праз дваццаць пяць год пасля першага выдання кнш выйшла яе абноуленая версiя. П. Фасэл зноу падкрэслiу сваё асаблiвае стауленне да амерыканскай лiтаратуры пра Першую сусветную вайну. Навукоуца патлумачыу, што, паводле яго назiранняу, 1914-1918 гг. не пакiнулi вялiкага следу у прозе i паэзii ЗША [2, p. 336-337]. Гэтая гшотэза грунтавалася не столько на уласна лiтаратурным матэрыяле, кольк1 на агульнавядомых пстарычных фактах (амерыканцы Удзельнiчалi у вайне толькi дзевятнаццаць месяцау, а непасрэдны франтавы досвед iх экспедыцыйных войскау зводзiуся да шасцi месяцау).
Адзначым, што некальк1 пакаленняу амерыкансшх даследчыкау так цi iнакш аспрэчваюць пазщыю П. Фасэла, сцвярджаючы самабытнасць i тэматычную разнастайнасць лiтаратуры ЗША, прысвечанай па-дзеям 1914-1918 гг. Высока ставячы блiскучае даследаванне творчасщ брытансшх паэтау, сучасныя наву-коуцы адзначаюць, што асобныя высновы П. Фасэла у 1970-я гг. стрьг^ват вывучэнне пэуных лакун: жаночай прозы пра Першую сусветную вайну, салдацкага наратыву i г.д. Тэндэнцыйнасць назiранняу П. Фасэла становiцца яшчэ больш вiдавочнай, калi прыгадаць грунтоунае выданне «Энцыклапедыя амерыканскай ваеннай лпаратуры» [3], дзе знайшлося месца каротшм, але ёмiстым артыкулам пра розныя творы на згаданую тэматыку ад часоу вайны за незалежнасць амерыкансшх калонш да вайны у В'етнаме. Щкавай будзе i кнiга «Першая сусветная вайна i Амерыка. Расказана амерыканцамi, што перажылi яе» [4]. Сярод успамшау знакамiтых людзей, прамоу палiтыкау, разважанняу журналiстау у выданш знайшлося месца i урыукам з мастацшх i публщыстычных творау А. Зтера, М. Бордэн, Р. Фроста i шш. 1х спадчына аргашчна Уваходзiла у дыялог з шшыш творамi таго часу, пацвярджаючы, накольш глыбока Першая сусветная вайна адбшася перадусiм на адукаванай частцы амерыканскага грамадства.
Х. Хатчынсан паспрабавала вытлумачыць спецы^чнае месца амерыканскага прыгожага тсьменства пра Першую сусветную вайну у шэрагу шшых нацыянальных лiтаратур. На яе думку, амерыканская лиара-трура «грэбавала шмат якiмi сталыеШ культурныеш перавагамi i памылковыш уяуленнямi пра вайну» [5, p. 2].
Даследчыца зауважыла, што у 1960-70-я гг. сусветная навуковая супольнасць дастаткова насцярожана сгавiлася да амерыканскай лiтаратуры, бо аутары большасцi творау - нонкамбатанты, як1я адмыслова успры-малi падзеi 1914-1918 гг. Адначасова гэтыя аутары - Дж. Дос Пасас, Э.Э. Камшгс, У. Фолкнер, Э. Хемшгуэй -распачалi эксперименты з формай твора пра вайну, што адбiлiся не тольк1 на амерыканскай лтаратуры.
Даследчык1, як1я на сучасным этапе звярталiся да амерыканскай прозы i паэзii пра Першую сусвет-ную вайну, карысталiся рознай оптыкай, што дазволiла шматаспектна разгледзець гэты матэрыял. Адны навукоуцы засяроджвалюя выключна на амерыканск1х творах пра 1914-1918 гг., падрабязна аналiзуючы ix у культурным i лiтаратурна-мастацкiм кантэкстах эпох1 (Б. Бергонцы [6], С. Вотчэл [7], К. Гэндал [8], С. Куперман [9], Дж. Мэт'юз [10], К. Нэнк [11], К. Пайп [12], С. Сарджэнт [13], В. Сэнборн [14], Х. Хат-чынсан [5], Дж. Хэйтак [15]); шшыя спрабавалi «утсаць» гэтыя кшп у шэраг уласна амерыканск1х щ замеж-ных творау на ваенную тэматыку, як1я пабачылi свет напрацягу усяго ХХ ст. (А. Вернон [1], Ш. Кокер [16], Дж. Лайман [17]). У большасцi выпадкау спрацоувау мiждысцыплiнарны падыход да ваеннай лтаратуры, спецыфжа якой пауставала у непасрэднай залежнасцi ад грамадска-палиычных працэсау; пад увагу бра-лiся дасягненш медыцыны i псixалогii, як1я дапамагалi дэшыфраваць асобныя вобразы i сюжэты у кнiгаx пра Першую сусветную вайну.
У плыш амерыканскай «ваеннай лтаратуры» А. Вернон вылучыу i «лтаратуру, створаную ветэра-намЬ> (war and veteran literature) [1, p. 19]. На думку навукоуца, менавта шсьменшк-франтавж аб'ектыуна меу больш магчымасцей дэталёва Увасобiць падзеi вайны без пасрэднщтва аповедау iншыx: псторыкау, рэпарцёрау, фатографау, медыцынск1х служачых, бежанцау, майстроу афiцыйнай прапаганды, палиычных дзеячау. Сутыкненне з так1м «наратывам» не замшала аутару-сведку выкласщ аутэнтычныя факты пра вайну. «Ваенная» i «ветэранская» плыш, паводле А. Вернона, ядналiся, калi мастак! слова (незалежна ад ix во-пыту) мелi унiверсальную мэту - увасобiць трансфармацыi чалавечай прыроды пад жудасным уплывам вайны. Свае назiраннi даследчык iлюстравау прыкладамi з кшг, прысвечаных тром канфлiктам, адрозным па маштабах i наступствах: Першая i Другая сусветныя, вайна ва В'етнаме.
Паказальна, што А. Вернон да «шсьменшкау-ветэранау» адносiць Э. Хемшгуэя, ваенны вопыт якога (асаблiва пад час Першай сусветнай) значна адрозшвауся ад перажытага шараговымi амерыканскiмi вай-скоУцамi у Еуропе. У дадзеным выпадку варта адзначыць даследаванне К. Гэндала «Вайна - не адзшае пекла: Новае прачытанне амерыканскай лтаратуры пра Першую сусветную вайну» [8], дзе падаецца шшы погляд на «ветэранскую лiтаратуру». Калi А. Вернон успрымае яе у шырошм сэнсе (ветэран - кожны Удзельнiк баявых дзеянняу незалежна ад яго вайсковага статусу), то К. Гэндал разважае пра неаднародна-сць досведу непасрэдных вiдавочцау падзей на фронце. Таму аутар манаграфii «Вайна - не адзшае пекла» вылучае групу шсьменшкау-камбатантау (Т. Бойд, Л. Столшгс) i аутарау, як1я маглi мець пэуныя вайско-выя пасады, незаусёды звязаныя са знаходжаннем на пол! бою, што не магло не адбщца на успрыманш i асэнсаванш падзей вайны у прыватных творах на тэматычным i дойным узроунях (Дж. Дос Пасас, М. Каул^ Э. Хемшгуэй; у больш радыкальных выпадках Ф.С. Ф!цджэральд, У. Фолкнер).
Кшга В. Сэнборна «Амерыканск1 ваенны раман» з'яуляецца даследаваннем, якое прэзентуе !ншы па-дыход да праблемы. Мэтай працы было стварэнне сютэмы пэуных крытэрыяу, што дазволш б клаафшаваць i анал!заваць амерыканскую ваенную прозу розных эпох. Ва уводзшах аутар падкрэсл!у уласнае !мкненне спалучыць храналапчны, фшасофсш, структурны падыходы, каб эфектыуна правесщ даследаванне [14, р. 1]. Навуковая канцэпцыя базавалася перш за усё на тэматычнай спецыф!цы амерыканскай ваеннай прозы1, таму В. Сэнборн на прыкладзе 23 раманау, створаных у другой палове Х1Х - ХХ ст. вылучае наступныя параметры: вайна як галоунае дзеянне твора (war as central action); жорсткасць вайны (the violence of war); ваенная рыторыка (the rhetoric of war); ваенны рыштунак i амунщыя (the equipage of war); смерць таварышау па службе (death of fighting peers); усюдьпсныя смерць i разбурэнне (omnipresent death and destruction); ператварэнне мясцовага насельтщва у бежанцау (displacement of locals to refugees); процшастауленне аку-пацыйных войскау i мясцовага насельнщтва (the oppositional dyad between occupying / invading forces and indigenous / local people); процшастауленне кадравых вайскоуцау i прызваных салдат (the oppositional dyad between officers and enlisted men); ландшафт i надвор'е як вораг (the terrain / weather as enemy); матыу агню (the burning /fire motif); прастытуцыя (prostitution); абсурд вайны (the absurdity of war).
Акрамя таго, В. Сэнборн вызначыу шэраг характарыстык, што вылучаюць амерыканск1 ваенны раман першай паловы ХХ ст. на фоне шшых лтаратурных творау: наяунасць адасобленага ад уласнай сям'! i соцыума персанажа; асабл!вае стауленне да гера1зму у !ндустрыяльную эпоху; прысутнасць аднаго апавя-дальшка; прота-экзютэнцыйныя матывы; аповед, заснаваны на пстарычных фактах; натуралютычныя за-малёуш [14, р. 2-7]. Пазней В. Сэнборн перал!чвае рысы, як1я характарызуюць амерыкансш ваенны раман ХХ ст.: вайна паустае як галоуная падзея у творы; гвалт - рэч сапраудная, а не метафарычная, гэта перш
1 Амерыкансюя даследчыю-папярэднт В. Сэнборна ужо звяртанся да тэматычнай клаафжацш ваенных творау. Так П. Джонс у кшзе «Вайна i тсьменнж» [18] вылучыу наступныя групы: ваенныя «раманы выхавання», творы, прысвечаныя камандаванню, кшп, у яюх увасоблены сэксуальны гвалт, проза, што увасабляе пахалопю бою i баявых дзеянняу. Тэматычны прынцып пакладзены у аснову культавай анталоги «Чалавек на вайне» [19], складзенай Э. Хе-мшгуэем i В. Казленка.
за усё фiзiчныя пакуты i пахалапчны прэсiнг, а не адцягнены амвал; адмысловы моуны складнiк (ад агульнапрынятай ваеннай тэрмiналогii да слэнгу); адлюстраванне звышдэструктыунага патэнцыялу вайны, якая зшшчае чалавека, жывых iстот, плён працы некальк1х пакаленняу людзей [14, p. 12-19].
Адзначым, што не усе амерыкансшя даследчыш лiчаць клаафжацыю амерыканскай ваеннай лтга-ратуры паводле тэматычнага крытэрыя мэтазгоднай. А. Вернон, напрыклад, успрымае працы, падобныя да кшг П. Джонса i В. Сэнборна, як адмысловыя бiблiяграфiчныя каталогi, пазбауленыя глыбокага кры-тычнага аналiзу сашх тэкстау [1, p. 31].
Дж. Уолш у кнiзе «Амерыканская ваенная лтгаратура ад 1914 да В'етнама» прапанавау адмысловую сюжэтную схему, паводле якой будавалася большасць празаiчных творау на ваенную тэматыку: галоуны герой - добрасумленны малады амерыканец добраахвотна щзе у войска, трапляе на фронт, дзе знаёмщца з асобаш, як1я прэзентуюць розныя сацыяльныя групы i адрозны светапогляд. Гэты персанаж робiць адкры-ццё за адкрыццём: уплыу ваеннай дысцыплшы i муштры на асобу, яе рэакцыя у момант сутыкнення з гвал-тоунай смерцю, барацьба з адзiнотай [20, p. 5]. На думку Дж. Уолша, гэта прыблiзная схема у аднолькавай ступенi iлюстравала спецыфiку сюжэтау у творах, прысвечаных розным узброеным канфлiктам ХХ ст.
Асобным аб'ектам асэнсавання амерыкансшх лiтаратуразнауцау i мастакоу слова стау змест i харак-тарыстыш такой з'явы як «страчанае пакаленне», бо за час свайго iснавання яна атрымала практычна ут -версальнае гучанне. На думку К. Монка, сам «шлях, па яшм паняцце набывала новыя сэнсы, яшчэ не дасле-даваны» [21, p. 3]. Як вядома, першьЕШ да адмысловай працы з гэтым паняццем падышлi амерыканск1я лiтаратары. Э. Хемшгуэй i Г. Стайн па-рознаму тлумачылi эпiзод нараджэння словазлучэння, якое пазней выклжала палемiку у навуковых колах. Версiя лаурэта Нобелеускай прэмп2 у кнiзе «Свята, што заужды з табой» не супала з успамiнамi Г. Стайн. У «Аутабiяграфii кожнага» яна падкрэслiла, што моладзь, якая патрапiла на вайну, згубша прыдатны для сацыялiзацыi час. Г. Стайн адзначыла, што маладыя ветэраны -«страчанае пакаленне. Сапрауды, калi знаходзiцца на вайне, то уплыу жанчын, бацькоу, [прафесiйнай] падрыхтоуш зшкае» (They were a lost generation. Naturally if they are at war they do not have the influence ofwomen, ofparents and of preparation) [23, p. 53]. Да «страчанага пакалення» Г. Стайн пераважна адносша маладых штэлектуальна вытанчаных амерыканск1х «мадэршстау, як1м не давала спакою адчуванне здрады i спустошанасцi, прынесенае ваенным разбурэннем» (modernists haunted by a sense of betrayal and emptiness brought about by the war's destruc-tiveness) [24, р. 75]. 1х думш i пачуцщ былi выдатна знаёмымi пiсьменнiцы дзякуючы яе кантактам у шэрагах экспатрыянтау з ЗША, як1я шукалi сябе у Еуропе.
Дж. Олдрыдж у склад «страчанага пакалення» таксама уключыу маладых эстэтау з ЗША. Будучыя лiтаратары «з безразважнасцю спартсменау-паляунiчых вырашыт звязаць сябе з цяжкасцямi i небяспекай» (they had made a sportsman's decision, committed themselves to hardship and danger with the recklessness of big-game hunters), спазнат «узбуджэнне смерщ без яе болю» (... they wanted to experience the excitement of death without the pain of it) [25, р. 4]. Паводле Г. Стайн i Дж. Олдрыджа, паняцце «страчанае пакаленне» характарызавала пстарычныя падзеi i рэальных творцау з ЗША. Пазней да iх пачалi далучаць прадстау-нiкоУ i iншых нацый, як1я вызнавалi падобныя каштоУнасцi i супрацьдзейнiчалi састарэлым грамадск1м кан-венцыям. Ветэраны вайны, маладыя эстэты з Амерыш, жыхары Старога Свету, што вытрывал 1914-1918 гг., выступiлi, напрыклад, прататыпамi герояу у рамане «Фiеста».
Першыя спробы даследавання псторш «страчанага пакалення» звязаны з аутабiяграфiямi амерыкан-цау-экспатрыянтау (А. Крэймборга, Г. Стайн, Г. Стэарнса i iнш.). Леташсцам еурапейскай адысеi стау М. Каулг кнiгi «Вяртанне выгнаннiка» (1934, перавыдадзена з дадаткамi у 1951 г.) i «Другi росквiт» (1973). М. Каулi iмкнуУся «занатаваць псторыю ... страчанага пакалення пакуль яго прыгоды свежыя у памяцi, ... распавесщ, як яно зарабiла сваё ii^ ..., як потым ... знайшло сябе» (to set down the story of... lost generation while its adventures are fresh in my mind, ... to tell how it earned its name ... and then ... it found itself) [26, р. 12]. Ён падкрэ^у значнасць Першай сусветнай у фармiраваннi асноу «страчанасщ». У кшзе «Вяртанне вы-гнаннiка» зауважана, што моладзь спачатку шукала на вайне «ключ да сусвету» (a key to unlock the world), бо адукацыя адкрыла перад i!i только «спецы^чны свет навук1: па-за часам i прасторай» (the special world of scholarship - timeless, placeless) [26, р. 33]. Непрыманне бацькоусшх каштоунасцей (разам з прагай прыгод) падштурхнула да падарожжа у Еуропу. На думку М. Каул^ праца будучых лiтаратарау прыпадабнялася да павышэння квалiфiкацыi пасля каледжу [26, р. 47]. Моладзь з ЗША не успрыняла увесь трапзм падзей, разглядала iх выключна як «выдатнае вiдовiшча» [26, р. 49]. Расчараванне у «амерыканскай мары», якая юра-вала жыццём папярэднiкау, стрэс, выклшаны знаёмствам з асобным рэалiямi Першай сусветнай, дапамог усвядомщь «страчанасць» для мшулага, а часам i для будучыш.
Калi у кнiзе «Вяртанне выгнаншка» разглядалiся пстарычныя, сацыяльныя, культурныя чыннiкi, што паскорылi нараджэнне «страчанага пакалення», то яе працяг - «Друп росквiт» [27] - непасрэдна пры-свечаны лiтаратуразнаучаму разгляду феномена. Паводле М. Каул^ дадзеную плынь прэзентавалi Т. Вулф,
2 y pa3MOBe 3 Э. Хемiнгуэем r. CTaftH 6tmHaM 6h ag3Hantma: «Boct bh xto! yce bh TaKia. ... yea Monag3t, maa ray:®Hma nagnac BaftHH. Bh - cTpaname naKaneHHe. . Bh Hinora He naBaxae^. Bh yce gan'e^ca ga cMep^» (That's what you are. That's what you all are. ... All of young people who served in the war. You are a lost generation. ... You have no respect for anything. You drink yourselves to death) [22, p. 21].
Дж. Дос Пасас, Э.Э. Камшгс, Х. Крэйн, Т. Уайлдэр, Ф.С. ФГцджэральд i Э. Хемшгуэй. 1х творчасць харак-тарызавалася як друг! кульмшацыйны момант развщця амерыканскага прыгожага шсьменства (пасля усплёс-ку, звязанага з творчасцю Н. Готарна, Г. Мэлвша, Г. Торо, У. Упмэна i Р. Эмерсана, яюя прымусш заходне-еурапейскага чытача звярнуць увагу на сваю нацыянальную лтгаратуру). Канцэпцыя М. Каул выклшала у навукоуцау шэраг зауваг. Ф. Янг лчыу, што уам параметрам «страчанасщ» адпавядал Дж. Дос Пасас, Э.Э. Камшгс i Э. Хемшгуэй: «Кал! я зразумеу «Вяртанне выгнаншка» правшьна, то КаулГ меу на увазе, што людзГ, пра яшх ён тсау, страцш свае каран!, вызвалшся ад любой ... традыцыГ, ... не прымал старыя нормы паводзш ... А што рабщь, кал! тыя ж зауваг! мажтва распаусюдзщь на пакаленне бгтшкау щ безы-меннае пакаленне амерыканск1х шасщдзясятых?» [28, р. 84-85].
Псторыя «страчанага пакалення» паустае на старонках успамшау менш вядомых амерыкансшх лггаратарау i грамадсшх дзеячау. С. Путнэм (аутар аутабГягафи «Парыж быу нашым каханкам») выкары-стау тэрмш «страчанае пакаленне» (lost generation) у дачынент да уах экспатрыянтау незалежна ад ix на-цыянальнасщ, што спрабавалГ самасцвердзщца у м1жваеннай Францы!. Ён адзначыу: «Гэта . кшга пра пакаленне у Парыжы. Малаверагодна, што гэта пакаленне было б тым жа дзе-небудзь яшчэ» (This is ... a book about a generation in Paris. That it would have been the same generation anywhere else is inconceivable) [29, p. 6]. С. Путнэм вылучыу дзве хвал! амерыканцау-экспатрыянтау: першыя трапш у Стары Свет пры-блГзна у 1921 г.; друпя нашравалкя у Францыю у 1925-1930 гг. [29, p. 69]. Побыт першай групы ахарак-тарызаваны у рамане «ФГеста» Э. Хемшгуэя. Што датычыцца выхадцау з ЗША, як1я апынулГся у Францы! пасля 1925 г., то «на ix глыбою след пашнула только ... звар'яцелая ад заможнасщ Амерыка часоу Кэлвша КулГджа, Амерыка да краху 1929 г.» [29, р. 69-70]. На думку С. Путнэма, псторыя гэтай хвал! увасобшася у «ВялЫм ГэтсбЬ» Ф.С. ФГцджэральда i «Трошку Рака» Г. Мшера. Аутар аутабГяграфп «Парыж быу нашым каханкам» не выказау ацэначных меркаванняу наконт згаданых кшг.
Дж. Валдмаер звярнуу увагу на асноуныя щэалапчныя рысы «страчанасщ», што значна пауплывалГ на далейшае развщцё прозы ЗША на падобную тэматыку. Разважаючы пра тыповых «страчаных» (перса-нажау i ix прататыпау з рэальнага жыцця) Дж. Валдмаер адзначау дэструктыунасць ix крытый грамадскага ладу, абвостранае усведамленне такой характарыстык1 як 'nada' (вера не ва усемагутнае «шшто», а у рэдука-ванне лтгаральна усяго значнага для папярэдшх пакаленняу у «шшто»), щкавасць да прыватнай асобы (як адзшай больш-менш стабшьнай i значнай адзшш быцця) [30, р. 42].
Савецкая навука таксама займалася даследаваннем праблемы «страчанага пакалення». Як i у замеж-ных працах, паняцце «страчанае пакаленне» разглядаецца у пстарычным i лтгаратуразнаучым планах. У першым выпадку размова щзе пра «маладых франтавГкоу, як1я был! цяжка траумаваныя вайной i не змаглГ знайсщ ... месца у пасляваенным свеце» [31, с. 706]. З савецшх часоу укараншася меркаванне, што «страчанае пакаленне» - «група замежных шсьменшкау, як1я у 20-я гг. 20 ст. выступш з шэрагам кшг, што ува-собш расчараванне у кашталютычнай цывшзацып, абвостранае трапчным вопытам 1-й сусветнай вайны» [32, с. 914]. Паводле гэтай дэфшщып, «страчанымЬ» лГчылюя не только экспатрыянты са Злучаных Штатау, але усе мастак! слова, яшя выступш супраць Першай сусветнай. Вопыт узброенага канфлшту абсалюты-завауся, аднак, на наш погляд, пачуццё незадаволенасщ цывшзацыяй было больш ушверсальным. Напрыклад, шсьменнш з ЗША адчувалГ, што яны супрацьстаят «амерыканскай мары» яшчэ да пачатку вайны. Персанажы Р. Олдынгтана разумел!, што ix апда да поствГктарыянскага ладу узмацншася пад уплы-вам франтавога вопыту.
Савецкая штэрпрэтацыя паняцця засталася б маладоказнай без мютыфшацый щ замоучвання асоб-ных фактау. Яскравы прыклад - жыццяшс Э. Хемшгуэя. Дзякуючы намаганням самога празаша i мана-графп Ф. Янга «Эрнэст Хемшгуэй» (1952), у замежным лггаратуразнаустве 1950-70-х гг. укараншася «тэорыя раны» (wound theory). Так, 8 лшеня 1918 г. успрымалася як самы значны момант у жыцщ шсьмен-тка. ЛГчылася, што тады паранены «ганаровы лейтэнант» асэнсавау ролю чалавека на вайне. Некаторыя спецыфГчныя рысы яго творчасц! тлумачыл!ся гэтым эп!зодам б!яграф!! (наяунасць героя--!ндыв1дуалюта, што вызнавау «ста1чную непах!снасць»). Савецшя навукоуц^1 (з часоу 1.А. Кашкша [33]) трап!л! пад уплыу дадзенай тэоры!, яна распаусюдз!лася i на постсавецкае лтаратуразнауства. У сярэдз!не 1980-х гг. замеж-н^1я спец^1ял!сты перагледзел! ж^1ццёвы шлях п!сьменн!ка i прыйшл! да высновы, што Першая сусветная -не адзшы фактар, яш уплывау на станауленне творчай !ндыввдуальнасщ Э. Хем!нгуэя [34-36].
За некальш дзесяц!годдзяу у савецкай i расшскай навуцы склауся своеасабл!вы канон лггаратуры «страчанага пакалення». На думку А.С. Мулярчыка, дадзеная пл^1нь прадстаулена раманам! Дж. Дос Пасаса «Тры салдаты», Э.Э. Камм!нгса «Вял!зная камера», У. Фолкнера «Салдацкая узнагарода^>, О. Хаксл! «Жоу-ты Кром», Ф.С. Фщджэральда ^<Вял!к1 Гэтсб!», Э. Хем!нгуэя «Ф!еста». Дасдедч^1к л!ч^1у, што 1929 г. - апагей разв!цця «страчанай» лггаратуры (апубл!каваны творы Р. Олдынгтана «Смерць героя», Э.М. Рэмарка «На Заходшм фронце без перамен» i Э. Хемшгуэя «Бывай, зброя!») [37, слуп. 772-773]. Навукоуца пашы-р^1у сшс з васьм! аутарау, прапанаваны М. КаулГ, дадаушы прозвГшчы англ!йск1х i нямецкага пГсьменнГкау. Зроблена было гэта на падставе асобных аналогГй, што назГралГся у кнГгах празаГкау. М. Балонава пайшла далей, кажучы, што «у рэчышчы . паэт^1кГ лггаратуры "страчанага пакалення" пГсалГ мастацк1я творы ангачанш Д.Г. Лорэнс, француз Жан Жыано, немец Р.М. Рыльке» [38, с. 71], яшя расча-равалюя у грамадстве, што заахвочвала масавае забойства.
У першай палове 1980-х гг. з'явшся даследаванн П.М. Топера [39] i А.М. Зверава [40], у яшх ад-значалася разнапланавасць феномена «страчанага пакалення». А.М. Зверау сцвердз!у плыткасць тэрмiна у дачыненнi да заходнееурапейскага i амерыканскага пiсьменства: «Тое, што здавалася лiтаратурным адзiнствам, на самой справе было только аб'ектыуным супадзеннем пройдзеных у юнацтве шляхоу i натуральным падабенствам рэакцый на дадзены вопыт - у гэтым сэнсе амерыканск1 раман вельмi блiзкi еура-пейскаму, ад Барбюса да Рэмарка. Але юнавау яшчэ i агульны настрой думак. I тут амерыканская спе-цыфша адбiваецца надзвычай адчувальна. Вайну успрымал! у непазбежнай суаднесенасцi з "марай" ...» [40, с. 28]. Асаблiвую актуальнасць гэты каментар набывае падчас разгляду раманау Ф.С. Фiцджэральда «Па гэты бок раю» i «ВялЫ Гэтсбi» i У. Фолкнера «Салдацкая узнагарода».
Сучасныя расiйскiя даследчык1 працягнулi рознабаковае вывучэнне творау, як1я яскрава прэзента-валi рысы лiтаратуры «страчанага пакалення». Перш за усё асноуныя тэарэтычныя дасягненн лиаратураз-науцау папярэднiх дзесяцiгоддзяy удакладнены у шостым томе акадэмiчнай «Лсторьн амерыканскай лiта-ратуры». Зроблена гэта як у абагульняючых раздзелах, так i частках, прысвечаных жыццёваму i творчаму шляху асобных амерыкансшх мастакоу слова (Дж. Дос Пасаса, Ф.С. Фiцджэральда, У. Фолкнера, Э. Хе-мiнгуэя). У выданн паслядоуна праводзiцца думка, паводле якой «буйным мастакам былi цеснымi межы "страчанага пакалення", яны былi не тольш яго прадстаyнiкамi, але i крытыкаш, а яго светауспрыманне стала для ix матэрыялам, стымулам i нагодай для роздумау пра месца чалавека у свеце i гiсторыi ..., для пошука абсалютных ... каштоунасцей» [41, с. 16].
Робячы агляд амерыканскай лiтаратуры першай паловы ХХ ст., В.М. Талмачоу вылучыу некальш канцэптуальных характарыстык «страчанасцi», значных для штэрпрэтацш гэтага паняцця у пстарычным i лiтаратуразнаyчым планах. Даследчык адзначау: «"страчанасць" сутыкнула асобу не тольк з канстата-цыяй крызiсу, але i з неабходнасцю процiпаставiць яму шдывщуальна сфармуляваную вдэю узора ... яна [«страчанасць» - З.Т.] заклжана супрацьпаставщь грамадск1я каштоУнасцi, быццам бы не закранутыя вай-ной, ... адчужанасщ, унiверсалiзацыi безасабовых сiл iндустрыйна-бюракратычнага "дз!унага новага свету"» [42, с. 345]. Навукоуца падкрэслiвае, што генэзю гэтага паняцця шчыльна звязаны з амерыканскай культарнай элiтай, якая абрала экспатрыянцш лёс, але паступова яно набыло yнiверсальнае (незалежнае ад пэуных нацыянальных меж) гучанне.
А.Я. Пахаленкау адзначыу нацыянальную спецыфшу творау, аб'яднаных дадзеным паняццем (у пра-цы праанал!заваны раманы Э.М. Рэмарка, Р. Олдынгтана, Э. Хемiнгуэя, А. Зурмшскага, А. Лебядзенка, В. Некрасава i шш.). Навукоуца адзначае, што «сэнсавым ядром рамана "страчанага пакалення" з'яуляецца адмова героя ад подзвiга, здяйсненне якога характарызуецца абавязковым пераадоленнем прастарова-часавых межау: герой вяртаецца дадому, але яго вяртанне характарызуецца унутраным! зменамi, што ста-новяцца ввдавочныгш на прасторава-часавым узроУнi - у адмауленн "сваёй" прасторы (дома, роднага горада) i далучэннi сябе да "чужой" прасторы (фронту)» [43, с. 29].
У кандыдацкай дысертацып «Духоуна-эстэтычныя асновы лiтаратуры "страчанага пакалення" i яе уплыу на айчынную "ваенную прозу" 50-80-х гадоу ХХ стагоддзя» В.А. Беражная звярнула увагу на тыя спе-цыф!чныя мастацк1я прыёмы, якiмi карысталiся мастак! слова, чыя проза адносiлася да лiтаратуры «страчанага пакалення»: унутраны маналог (у кнпах Э. Хемiнгуэя, Р. Олдынгтана, Э.М. Рэмарка), спалучэнне розных часавых пластоу (творы У. Фолкнера, Т. Уайлдера), выкарыстанне «плын свядомасцi» [44, с. 11]. Далей у дысертацып праводзшася параyнальна-тыпалагiчнае даследаванне, вылучалкя рысы, што яднал творы К. Оманава, Ю. Бондарава, Г. Бакланава, М. Шолахава, К. Вараб'ёва, А. Адамовiча, В. Быкава са знаным раманамi А. Барбюса, Р. Олдынгтана, Э.М. Рэмарка, Э. Хемшгуэя i шш. Паказальна, што су-часныя расшсшя лiтаратуразнаyцы усё часцей робяць лиаратуру «страчанага пакалення» аб'ектам кампа-ратывюцшх росшукау, спрабуюць прасачыць тыпалапчныя i генетычныя сувяз!, што яднаюць рускую i савецкую ваенную лиаратуру з сусветнай.
У беларусшм лпаратуразнаустве словазлучэнне «lost generation» перакладаецца як «згубленае» [45-47], «страчанае» [48; 49], «паюнутае пакаленне» [50, с. 106]. Нягледзячы на варыятыунасць, практыка свед-чыць, што тэрмшы узаемазамяняльныя. 1х канцэптуальнае напауненне адпавядае сучасным амерыканскай, заходнееурапейскай i расшскай традыцыям. Е. Лявонава, напрыклад, характарызуе лиаратуру «страчанага пакалення» так: «невыпадкова шсьменнЫ "страчанага пакалення" часта спалучал! у сва!х творах ваенную фактуру з пасляваенным вопытам - сва1м i, адпаведна, сва1х герояу. Таму вайна вырастала у эмблему часу, усёй цывшзацып, станавшася амвалам рэчаюнасщ у цэлым ... Па сутнасщ, гэта было пакаленне, для мно-пх прадстаушкоу якога вайна так i не скончылася» [48, с. 157].
Айчынныя навукоуцы зауважаюць недахопы некаторых трактовак тэрмша. Л.Д. Сшькова адзначае, што даследчыш нястомна паядноуваюць творы А. Цвэйга, Ж. Дзюамеля, Р. Олдынгтана, Э. Хемшгуэя i нават I. Шоу, Н. Мэйлера, Дж. Джонса, Дж. Хера, К. Вонегута i шш. [49, с. 368]. Асноунае пытанне, што узшкае перад беларускай навукай - дачыненне некаторых шсьменшкау-сведак i удзельшкау Першай сусветнай вайны (З. Бядул!, А. Гародш, М. Гарэцкага i шш.) да дадзенай плыш.
Высновы. Асэнсаванне амерыканскай лиаратуры пра Першую сусветную вайну звязана з паступо-вым пашырэннем аб'екта даследавання. У апошняй трэщ ХХ - на пачатку ХХ1 стст. у поле даследчыцкага
зроку траплялi не только творы Дж. Дос Пасаса, У. Фолкнера щ Э. Хемiнгуэя, але i аповеды людзей, як1я не был прафесшнывш пiсьменнiкамi; аутарау, творчасць яшх па шэрагу прычын пэуны час знаходзiлася на перыферыi лггаратуразнаучых росшукау. З нябыту вяртал1ся не только асобныя iмёны (Т. Бойд, М. Бордэн i iнш.), але i цэлыя пласты дакументальна-мастацк1х крынщ. Нараджалася ц1кавасць да жаночай прозы, сал-дацкага наратыву, аповедау вайскоуцау. Колькаснае i якаснае павел1чэнне анал1зуемых тэкстау, поруч з пе-раглядам асобных рыс ваеннай лiтаратуры у творах, што трывала увайшл у канон амерыканскай прозы i паэзй («Ыцыяцыя аднаго маладога чалавека», «Тры салдаты» Дж. Дос Пасаса, «Бывай, зброя!», «Салдацк1 дом» Э. Хемшгуэя), прысвечанай Першай сусветнай вайне, запатрабавала класiфiкацыi назапашанага. Гэта выкл1кала да жыцця некальк1 канцэптуальна адрозных падыходау. Працы А. Вернона i К. Гэндала даюць клаафшацыю паводле экстралтаратурных фактарау (напрыклад, наяунасць цi адсутнасць вайсковага вопыту у прыватнага аутара), а кнiгi С. Вотчэл, К. Нэнка, В. Сэнборна, Х. Хатчынсан - у адпаведнасцi з уласналтара-туразнаучыш крытэрыят (тэматыка, праблематыка твора, спецыфша сюжэтабудовы i сiстэмы персанажау).
Паняцце «страчанае пакаленне» займае асаблiвае месца у сучаснай навуцы. Лтаратуразнауцы, гi -сторык1, сацыёлагi з розных краш карыстаюцца iм, асвятляючы пераважна наступствы вайны. Усё часцей зауважаецца аморфны характар тэрмiна. Павярхоунае вывучэнне «страчанасцi» прыводзiць да таго, што фiлолагi яднаюць вдэйна i тэматычна адрозную спадчыну творцау з Еуропы i ЗША (Дж. Дос Пасаса, Р. Олдынгтана, А. Барбюса, Э.М. Рэмарка i iнш.). Шмат хто з навукоуцау (Л.Р. Броер, Дж.Д. Волзэр, Е.А. Лявонава, К. Монк, Л.Д. Сшькова, В.М. Талмачоу, П.М. Топер, Ф. Янг) зауважыу разнапланавасць i пiсьменнiцкiх лёсау, i кнiг, як1я, паводле iх апанентау, утварылi тэматычнае адзiнства.
Л1ТАРАТУРА
1. Vernon, A. Soldiers Once and Still. Ernest Hemingway, James Salter, and Tim O'Brien / A. Vernon. - Iowa City : University of Iowa Press, 2004. - 314 p.
2. Fussell, P. The Great War and Modern Memory / P. Fussell. - New York, London : Oxford University Press, 1989. - 363 p.
3. Jason, P.K. Encyclopedia of American War Literature / P.K. Jason, M.A. Graves, M. Schaefer. - Westport, CT : Greenwood Press, 2001. - 424 p.
4. World War I and America. Told by the Americans who Lived It / ed. by A. S. Berg. - New York : The Library of America, 2017. - 121 p.
5. Hutchinson, H. The War that Used up Words. American Writers in a European Conflict, 1914-1918 / H. Hutchinson. -New York, London : Yale University Press, 2015. - 292 p.
6. Bergonzi, B. Heroes' Twilight: a Study of the Literature of the Great War / B. Bergonzi. -New York : Coward-McCann, 1966. - 235 p.
7. Watchell, C. War No More. The Antiwar Impulse in American Literature, 1861-1914 / C. Watchell. - Baton Rouge : Louisiana State University Press, 2010. - 233 p.
8. Gandal, K. War Isn't the Only Hell: A New Reading of World War I American Literature / K. Gandal. - Baltimore : Johns Hopkins University Press, 2018. - 274 p.
9. Cooperman, S. World War I and the American Novel / S. Cooperman. - Baltimore : The Johns Hopkins Press, 1969. - 271 p.
10. Matthews, J.T. American writing of the Great War / J.T. Matthews // The Cambridge Companion to the Literature of the First World War / ed. by V. Sherry. - Cambridge : Cambridge University Press, 2005. - P. 217-242.
11. Nank, K. World War I Narratives and the American Peace Movement, 1920-1936 : A Dissertation Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Philosophy / K. Nank; Florida State University. - Florida, 2005. - 150 p.
12. Piep, K.H. Embattered Homefronts: Politics and Representation in American World War I Novels / K.H. Piep. - Amsterdam, New York : Rodopi, 2009. - XI-310 p.
13. Sergeant, S. Mobilizing Sentiment: Popular American Women's Fiction of the Great War 1914-1922 : A Dissertation Presented in Partial Fulfillment of Requirements for the Degree of Doctor of Philosophy / S. Sergeant; University of Nebraska. - Lincoln, 2011. - 196 p.
14. Sanborn, W.R. The American Novel of War. A Critical Analysis and Classification System / W.R. Sanborn. - North Carolina : McFarland & Co, 2012. - 239 p.
15. Haytock, J. At Home, at War. Domesticity and World War I in American Literature / J. Haytock. - Ohio : Ohio State University Press, 2003. - 145 p.
16. Coker, C. Men at War. What Fiction Tells Us About Conflict, from The Iliad to Catch-22 / C. Coker. - New York : Oxford University Press, 2014. - 325 p.
17. Limon, J. Writing after the War. American War Fiction from Realism to Postmodernism / J. Limon. - Oxford, New York : Oxford University Press, 1994. - 255 p.
18. Jones, P. War and the Novelist: Appraising the American War Novel / P. Jones. - Columbia : University of Missouri Press, 1976. - 260 p.
19. Men at War: The Best War Stories ofAll Time / Ed. by E. Hemingway and W. Kozlenko. - New York : Crown Publishers, 1942. - 1072 p.
20. Walsh, J. American War Literature, 1914 to Vietnam / J. Walsh. - New York : St. Martin's Press, 1982. - 218 p.
21. Monk, C. Writing the Lost Generation. Expatriate Autobiography and American Modernism / C. Monk. - Iowa City : University of Iowa Press, 2008. - 213 p.
22. Hemingway, E. A Moveable Feast / E. Hemingway. - New York : Dell Publishing Company, 1971. - 128 p.
23. Stein, G. Everybody's Biography / G. Stein. - Cambridge : Exact Change, 1993. - 319 p.
24. O'Brian, S.M. 'A, Also, Am in Michigan': Pastoralism of Mind in Hemingway's 'Big Two-Hearted River' / S.M. O'Brian // The Hemingway Review. - 2009. - Vol. 28, № 2. - P. 66-86.
25. Aldridge, J. After the Lost Generation: a Critical Study of the Writers of Two Wars / J. Aldridge. - New York : McGraw-Hill, 1951. - XV-263 p.
26. Cowley, M. Exile's Return: A Literary Odyssey of the 1920-s / M. Cowley. - New York : Penguin, 1994. - 354 p.
27. Cowley, M. A Second Flowering: Works a Days of the Lost Generation / M. Cowley. - New York : Penguin, 1973. - 276 p.
28. Young, Ph. 'The Lost Generation': War, Home, and Exile / Ph. Young // Dancing Fools and Weary Blues: The Great Escape of the Twenties / ed. by L.H. Broer, Jh.D. Walther. - Bowling Green, Ohio : Bowling Green State University Press, 1990. - P. 77-85.
29. Putnam, S. Paris Was Our Mistress: Memoirs of a Lost and Found Generation / S. Putnam. - New York : Viking Press, 1947. - 264 p.
30. Waldmeir, J. American Novels of the Second World War / J. Waldmeir. - The Hague, Paris : Mouton, 1969. - 180 p.
31. Старцев, А. Молодой Хемингуэй и «потерянное поколение» / А. Старцев // Хемингуэй Э. Собр. соч. : в 4 т. - М. : Худож. лит., 1968. - Т. 1. - С. 705-716.
32. Гиленсон, Б. «Потерянное поколение» / Б. Гиленсон // Краткая литературная энциклопедия : в 8 т. / редкол.: А. Сурков и др. - М. : Сов. энцикл., 1968. - Т. 5. - С. 914-915.
33. Кашкин, И.А. Эрнест Хемингуэй. Критико-биографический очерк / И.А. Кашкин. - М. : Худож. лит., 1966. - 295 с.
34. Ernest Hemingway in Context / ed. by D.A. Moddelmog, S. del Gizzo. - Cambridge, New York : Cambridge University Press, 2013. - 479 p.
35. Lynn, K.S. Hemingway / K.S. Lynn. - Cambridge, MА, London : Harvard University Press, 1996. - 702 p.
36. Дирборн, М. Эрнест Хемингуэй. Обратная сторона праздника: первая полная биография / М. Дирборн. - М. : Эксмо, 2018. - 728 с.
37. Мулярчик, А. Потерянное поколение / А. Мулярчик // Литературная энциклопедия терминов и понятий / гл. ред. А. Николюкин. - М. : НПК «Интелвак», 2001. - Стб. 772-773.
38. Балонова, М.Г. Проблема героя в позднем творчестве Э. Хемингуэя (40-50-е гг.) : дис. ... канд. филол. наук : 10.01.03 / М.Г. Балонова; Нижегородский гос. пед. ун-т. - Нижний Новгород, 2002. - 205 с.
39. Топер, П.М. Ради жизни на земле. Литература и война. Традиции. Решения. Герои / П.М. Топер. - М. : Сов. писатель, 1985. - 656 с.
40. Зверев, А.М. Американский роман 20-30-х годов / А.М. Зверев. - М. : Худож. лит., 1982. - 256 с.
41. Стеценко, Е.А. Литература США между двумя мировыми войнами / Е.А. Стеценко // История литературы США. Литература между двумя мировыми войнами. Т. VI, кн. 1 / редкол.: Я.Н. Засурский (гл. ред.) [и др.]. - М. : ИМЛИ РАН, 2013. - С. 12-41.
42. Толмачёв, В.М. Литература США между двумя мировыми войнами и творчество Э. Хемингуэя / В.М. Толмачёв // Зарубежная литература ХХ века : учеб. для академ. бакалавриата : в 2 т. / под ред. В.М. Толмачёва. - 2-е изд., перераб. и доп. - М. : Юрайт, 2014. - Т. 1 : Первая половина ХХ в. - С. 336-380.
43. Похаленков, О.Е. Мотивные комплексы и повествовательные стратегии романов «потерянного поколения» в контексте военной прозы ХХ века : автореф. ... д-ра филол. наук : 10.01.03 / О.Е. Похаленков. - Смоленск, 2019. - 34 с.
44. Бережная, В. А. Духовно-эстетические основы литературы «потерянного поколения» и её влияние на отечественную «военную прозу» 50-80-х годов ХХ века : автореф. ... канд. филол. наук : 10.01.02 / В.А. Бережная; Адыгейский гос. ун-т. - Майкоп, 2005. - 22 с.
45. Баршчэусю, Л. Беларуская лггаратура i свет: ад эпох! рамантызму да нашых дзён : папулярныя нарысы / Л. Бар-шчэусю, П. Васючэнка, М. Тычына. - МГнск : Радыёла-плюс, 2006. - 575 с.
46. Локун, В.1. Васшь Быкау у кантэксце сусветнай лггаратуры / В.1. Локун. - Мшск : Тэхнапрынт, 2005. - 228 с.
47. Тычына, М.П. Проза / М.П. Тычына // Псторыя беларускай лггаратуры ХХ стагоддзя : у 4 т. - МГнск : Беларуская навука, 1999-2015. - Т. 2 : (1921-1941 гг.). - 1999. - С. 62-133.
48. Лявонава, Е.А. Беларускае мастацтва слова ХХ ст. у еурапейсюм мастацкш кантэксце: тыпалопя, рэцэпцыя, пераклад / Е.А. Лявонава. - МГнск : БДУ, 2014. - 319 с.
49. Сшькова, Л. Д. Беларуская проза у люстэрку Гдэй страчанага пакалення, рэмарюзму / Л.Д. СГнькова // Слова у кантэксце часу: да 80-годдзя доктара фшал. навук, прафесара А.1. НаркевГча : зб. навук. пр. / пад агул. рэд. В.1. 1учанкГ -Мшск : Адукацыя i выхаванне, 2009. - С. 367-373.
50. Марозава, Т.А. Камапазщыя мастацкага твора / Т.А. Марозава // Уводзшы у лггаратуразнауства : вучэб. дапам. : у 2 ч. - Мшск : БДУ, 2012. - Ч. 2 : Паэтыка. Тэорыя лггаратуразнаучага працэсу / В.П. Рагойша, М.П. Кенька, Т.А. Марозава; пад рэд. В.П. Рагойшы. - С. 102-114.
Пастушу 31.05.2020
RESEARCH OF AMERICAN LITERATURE ABOUT THE FIRST WORLD WAR IN MODERN LITERARY STUDIES
Z. TRATSIAK
The article reviews the main scientific works devoted to American prose and poetry about the First World War. The focus is on the conceptually significant works published over the past thirty years. There are different approaches to war literature which are considered at different levels: thematic, structural, comparative, motif ones, etc. It is noted that the concept of 'lost generation' as an acquisition of American cultural studies has acquired many meanings. Their systematisation and interpretation occupy one of the central places in modern scientific research.
Keywords: American Literature, Literature about War, First World War, Lost Generation, canon.
