CC BY
3УДК821.111
ПЕРАЕМНАСЦЬ АНТЫМШГГАРЫСЦКК ТРАДЫЦЫЙ У Л1ТАРАТУРЫ ЗША ДРУГОЙ ПАЛОВЫ XIX - ПЕРШАЙ ТРЭЦ1 ХХ СТАГОДДЗЯ
канд. фтал. навук З.1. ТРАЦЦЯК (Полацк дзяржауны утвератэш)
Разглядаецца сувязь антымШтарысцк1х тэндэнцый у слоунасц1 ЗША другой паловы XIX- першай трэц1 XX стагоддзя. Амерыканская лтаратура валодае багатай традыцыяй адлюстравання батальных падзей, што фарм1равалася на працягу некальтх стагоддзяу. Сусветную вядомасць атрымал1 творы, прысвечаныя Грамадзянскай i Першай сусветнай войнам. Уякасц1 аб'екта параунальна-супастауляльнага аналгзу вылучаны творы А. Бiрса, Дж.У. Дэфорэста, С. Крэйна (разглядалi nадзеi Грамадзянскай вайны) i Т. Бойда, Дж. Дос Пасаса, Э. Хемтгуэя (прысвечаны удзелу амерыканцау у Першай сусветнай). Агуль-ным для абодвух пакаленняу было крытычна-iранiчнае адлюстраванне вайны, зварот да яе негатыуных праяу, развенчванне гераiчных памкненняу, лтаратурнае вучнёуства у Л. Талстога.
Уводзшы. Псторыя ЗША непарыуна звязана з ваенныпш падзеям^ Барацьба за незалежнасць (17751783), амерыкана-мекаканскае сутыкненне 1846-1848 гадоу, Грамадзянская вайна (1861-1865), кпана-амерыканскае супрацьстаянне (1898), Першая i Другая сусветныя войны, канфлшт у В'етнаме (1965-1973), баявыя дзеянш у Перадсюм залiве (1991), 1раке (2003-2011), Афганютане (пачынаючы з 2001 года) -каротю пералш асноуных лакальных i глабальных узброеных сутыкненняу, што на розных этапах вызна-чылi амерыканскую унутраную i знешнюю палiтыку.
Прыгожае пiсьменства ЗША не засталася у баку ад ваеннай тэматыш. Другая палова XIX - 20-30-я гады XX стагоддзя - час штэнаунага узбагачэння щэйнага i эстэтычнага складшкау дадзенай традыцыi. З 1860-х гадоу антымштарысцюя тэнденцып сцвердзiлi сваю надзвычайную актуальнасць. I хаця П. Ф'юзэл [1], Б. Бергонцы [2], С. Хайнс [3] падкрэслш, што 1914-1918 гады нарадзш думю пра нежыццяздольнасць наiунага аптымiзму, пафасу героiкi, эстэтызацыi забойства, спецыфша амерыканскага лiтаратурнага пра-цэсу сцвердзша адваротнае. Па-першае, кнiгi пра звыроднасць вайны у Новы час з'явшся у другой па-лове XIX стагоддзя: А. Бiрс «Псторыи пра салдатау i цывшьных» («Tales of Soldiers and Civilians», 1891), Дж.У. Дэфорэст «Ператварэнне адданай канфедэратю мiс Равэнэл у прыхшьшцу пауночшкау» («Miss Ravenel's Conversion from Secession to Loyalty», 1867), Дж. Юркланд «Камандзiр роты К» («The Captain of Company K», 1891), С. Крэйн «Пунсовы знак за мужнасць» («The Red Badge of Courage», 1895). Па-другое, амерыкансюя празаш i паэты адгукнулiся на падзеi Першай сусветнай шэрагам добрапрыстойна-сентыментальных кнiг (К. Даусан, Н.П. Даусан, Дж. Томасан, А. Эмпi, Э. Шыпман-Эндруз i iнш.).
Лiтаратурная спадчына, прысвечаная Грамадзянскай вайне, мела выразны рэгiянальны характар. Натуральным быу падзел на мастацтва слова Поуначы i Поудня. Падрабязна гэты аспект даследаваны А. Стэцэнка [4], С. Уотчэл [5], Э. Фэкс [6], Р. Фулерам[7] i шшым1
У дадзеным даследаваннi мы разглядаем рэпрэзентатыуныя творы, нягледзячына iх прыналеж-насць да лiтаратуры абалiцыянiсцкiх щ рабауласнiцкiх штатау. Улiчваецца уплыу кожнай кшп на фармi-раванне антымштарысцкай традыцыi у амерыканскай лiтаратуры 1920-30-х гадоу.
Асноуная частка. Антываенныя творы другой паловы XIX - пачатку XX стагоддзя звязаны агуль-най праблематыкай: роляй чалавека на тэхналапзаванай вайне. Амерыканскiя празаiкi (ад Дж.У. Дэфорэста да Дж. Дос Пасаса) адзначыл^ што разбуральны патэнцыял зброi узрос, а яе выкарыстанне стала дыстан-цыйным. Удзельнiк вайны сутыкнууся з парадоксам: яго папярэднiя уяуленш патрабавалi актыунага ге-раiзму (атаю, прыгод на нiчыйнай зямлi, рыцарскага двубою), а новыя умовы кнавання вымушалi пасiу-на чакаць смерщ. Функцыi салдата зводзiлiся да абслугоування зброi, рыцця разгалiнаванай сеткi акопау i падпарадкавання камандаванню. Чалавек, адчуушы сябе прыдаткам да машыны, зведаушы глыбiнi мар-коты, губляу пачуццё годнасщ i значнасцi. Ужо у часы Дж.У. Дэфорэста прыйшло усведамленне змен у прыродзе гераiзму. Паводле А. Стэцэнка, шсьменшк упершыню у амерыканскай прозе адзначыу, што «гераiзм ... выяуляуся не толькi у баях, але i у пераадоленш побытавых нястач i, галоунае, у захаванш чалавечнасцi, бо вайна нявечыць душы людзей i абуджае у iх зло» [8, с. 360].
Галоуны герой рамана С. Крэйна «Пунсовы знак за мужнасць» зауважыу, што спачатку вайна уяулялася яму як «шэраг боек не на жыццё, а на смерць, што на каротю час перапынялкя на сон i ежу; але як толью яго полк трату на поле бивы, армiя нiчым не займалася, акрамя таго, што цiха сядзела на месцы i спрабавала сагрэцца» (He had had the belief that real war was a series of death struggles with small times in between for sleep and meals; but since the regiment had come to the field the army had done little but sit still and try to keep warm) [9, р. 11]. Разважанш маладога воша перапынялкя, калi полк «муштравалi i
муштраваш, а потым праводзiлi ваенныя агляды, i зноу муштравалi i праводзiлi ваенныя агляды» (he was drilled and drilled and reviewed, and drilled and drilled and reviewed) [9, р. 11]. У падобнай сггуацьи (але на больш маштабнай i чужой вайне у Старым Свеце) апынулкя персанажы Дж. Дос Пасаса. Шсьменшк параунау iснаванне салдата з «разбурэннем запыленых ... апаратау, якiя страцiлi уласнае жыццё, бо ix фiзiчныя абалоню так доуга пераносiлi муштру, што забылiся, як самастойна рухацца; гэтыя апараты бязвольна сядзелi i сумавал^ калi чакалi загадау» (the stagnation of dusty ... automatons that had lost all life of their own, whose limbs had practiced the drill manual so long that they had no movements of their own left, who sat limply, sunk in boredom, waiting for orders) [10, р. 274-275].
Паказальна, што у абодвух выпадках галоуная дзейная асоба - чалавек складанай духоунай аргань зацыи. Вобраз яго мыслення адрозшвауся ад светауспрымання шараговага салдата. Гэта акалiчнасць вы-значыла непрыманне патрабаванняу ваеннай машыны. Для наступнай лиаратурнай традыцыi значна i тое, што С. Крэйн пераасэнсавау асноуныя рысы «рамана выхавання». Надзённай у 1920-я гады падавалася яго iдэя пра тое, што жыццё не можа прывесщ персанажа да гармони з сабой, роднымi i грамадствам. Асноуныя крэйнаусюя прыёмы адлюстравання псixалогii чалавека на полi бою знайшлi паслядоушкау сярод пiсьменнiкау ЗША у ХХ стагоддзi (Т. Бойд, Л. Столшгс, Э. Хемiнгуэй i iнш.).
Раман С. Крэйна «Пунсовы знак за мужнасць» вызначыу яшчэ адну тэндэнцыю у амерыканскай лiтаратуры пра вайну. Маецца на увазе iмкненне празашау, якiя нiколi не Удзельнiчалi ва узброеным кан-флiкце, зрабiць унёсак у асэнсаванне яго сутнасщ. Недахоп франтавога вопыту не перашкодзiу Ф.С. Фщ-джеральду i У. Фолкнеру вызначыць антыгуманны характар Першай сусветнай.
Спецыфша Новага часу вымушала лиаратарау падаваць ваенныя падзеi вачыма «геаграфiчна, культурна i сацыяльна дэцэнтраванага чужынцы» (an alien who was geographically, culturally and socially decentered) [11, р. 3]. Падобны пратагашст адарваны ад звыклага асяродка i кiнуты у атмасферу хаосу, вар'яцтва i жорсткасцi. Асаблiвую яго увагу выклiкала абсурднасць забойства Чалавека.
Вайну А. Бiрс успрымау «як адзш з самых дэманстратыуных фонау, на ямм найбольш дакладна выяуляюцца кантрасты чалавечай псixiкi» [12, с. 15]. Празаша цiкавiлi жах i эйфарыя, разгубленасць i свядомае жаданне ахвяраваць сабой. Апавяданне «Бiтва у цяснше Коултэра» («The Affair at Coulter's Notch») успрымаецца як апафеоз абсурду. Чытачу цяжка зразумець, чаму галоуны герой вёу артылерый-скi агонь па уласным доме. Коултэр можа быць ахвярай абставiн, капрызу камандавання, уласных ге-раiчныx памкненняу. Наступнае пакаленне лиаратарау пагадзiлася з намаганнямi А. Бiрса разбурыць рамантызаваны вобраз вайны («Чыкамога», «Chickamauga»), але яны адмовiлiся ад уласцiвага папярэд-шку мiстыцызму.
Фiнальныя эпiзоды апавядання «Выпадак на мосце праз Савiны ручай» («An Occurrence at Owl Creek Bridge») сведчаць пра спробы А. Бiрса эксперыментаваць з хранатопам. У надзвычайнай сiтуацыi свядомасць асуджанага плантатара стварае альтэрнатыуны (шчаслiвы) сцэнар, па якому магло пайсщ яго жыццё. Выратаванне - плён яго фантазп, ахоуны меxанiзм, што спрацавау за некалью iмгненняу да паве-шання. Чытач не падрыхтаваны да радыкальнай часава-прасторавай трансфармацыi. Персанаж у адзш момант вырваны з шюзорна-бяспечнага свету яго апошняй мары, каб прыняць смерць. Фшальны сказ разбурае усе спадзяванш на гуманнасць i высакароднасць («Пэйтан Факуэр памёр; яго цела, з паламанай шыяй, мерна пагойдвалася пад кроквамi маста праз Савшы ручай» (Peyton Farquhar was dead; his body, with a broken neck, swung gently from side to side beneath the timbers of the Owl Creek bridge) [13, p. 45]). Бiрс вызначыу щкавасць да радыкальных змен хранатопу, адлюстравання свядомасщ чалавека у па-межных атуацыях.
Бiрсаускiя творы пра вайну вылучалкя увагай да мастацкай дэтал^ што, паводле Л. Цецерэвай, стварала «канцэнтраваную эмацыйную напружанасць» [12, с. 29]. Згадю пра асобную рэч цi дзеянне было дастаткова, каб дайсщ да сутнасцi больш глабальнай з'явы. Празаiк паслядоуна вывучау магчы-масцi падтэксту. Амерыканская ваенная лиаратура наступных эпох таксама звярталася да латдарнага стылю аповеду. Найбольш знакампым тэарэтыкам i практыкам у дадзеным кiрунку быу Э. Хемшгуэй, якi распрацавау «прынцып айсберга».
У адрозненне ад Грамадзянскай вайны, вышшчэнне на Першай сусветнай прымала апакалштычны характар. Пра псixалагiчны стан чалавека, што выжыу пасля атакi, апавядау Т. Бойд: «забiтыя ва усяляюх жаxлiвыx паставах, страта тых, каго ён ведау i да кога прыхшьна ставiуся, ... разрывы артылерыйсюх сна-радау, што даводзiлi да шаленства, калейдаскатчны рух святла i колерау аглушылi яго. Зараз ён ляжау няздольны да самарэфлексii i роздумау пра мiнулае, глуxi да патрабаванняу памерлых i жывых» (the dead in all of their postures of horror, the loss of whom he had known and felt affection for, . the infuriating explosion of artillery; the kaleidoscope icstir of light and color, had bludgeoned his senses. Now he lay, incapable of introspection or of retrospection, impervious to the demands of the dead and the living) [14, р. 252]. Персанаж адчуу абсурднасць быцця, адчужанасць ад самога сябе. Усе памкненш, думю i праблемы за-сталкя у м^лым, а сучаснасць узнагародзша яго агрэаяй i дэградацыяй.
У другой палове XIX стагоддзя амерыкансюя шсьменнш-антымштарысты усвядомш азнаям-ляльную функцыю сваix творау у дачыненш да людзей, далёкix ад ратных спрау. Права на адлюстраван-не антыгераiчнага твару меxанiзаванай бойш адстойвалi А. Бiрс, Дж.У. Дэфорэст, Дж. Юркланд. 1х пер-шыя чытачы не прымалi натуралiстычныя дэтал^ якiя наурад цi «санiравалi, рабш святымi i залiшне паэтызавалi смерщ падчас вайны» (to sanitize, sanctify, and sentimentalize war deaths) [5, p. 68]. Здзiуленне у сучасшкау выклiкалi сцэны, прысвечаныя некампетэнтнасцi камандавання i баязлiвасцi падначаленых, якiя сотнямi дэзерцiравалi з поля бою. Пачуццё катарсюу не узнiкала, бо шсьменнш пакiдалi чытача сам насам з сутнасцю новай вайны, заснаванай на далёюх ад xрысцiянства каштоунасцях.
Амерыканская лiтаратура пра Першую сусветную працягнула знаёмiць грамадзянiна краiны з ваен-нымi рэалiямi. Напрыканцы 1910 - напачатку 1920-х гадоу пiсьменнiкi, незадаволеныя афiцыйнай шфар-мацыяй, адчулi патрэбу распавесщ пра 1914-1918 гады так, каб чытач, якi быу на радзiме ('overthere'), знайшоу адказы на свае пытаннi. Лiтаратурна-мастацкiя творы дазвалялi разгледзець «вайну, што скон-чыць усе войны», без уплыву патрыятычных лозунгау i палiтыкi. Як зауважыу Дж.Т. Мэт'юз, «амеры-кансюя творы пра вайну самi былi вайной» (American writing of the war was the war) [15, р. 217]. Павод-ле А. Эмт, каб наблiзiць падзеi да тыповага амерыканца, неабходна было, каб «ён бачыу вайну, жыу вайной, дыхау яе паветрам» (... he must see war, must live war, must breathe war) [16, р. 2]. Навальшчная атмасфера у Еуропе узнаулялася у кантэксце прыватных амерыканскix праблем: пераасэнсаванне дэма-кратычных iдэалау, знiкненне веры у меаянскую ролю салдата, барацьба супраць перажыткау «мары», абурэнне фальшывым спачуваннем былым франтавшам (творы Дж. Дос Пасаса, Л. Столшгса, У. Фолкнера, Э. Хемшгуэя i iнш.).
Бясспрэчным з'яуляецца уплыу ваеннай прозы Л. Талстога на амерыканскую. Акрамя знаёмства з раманам-эпапеяй «Вайна i мiр» i «Севастопальскiмi апавяданнямi» у перакладах, пiсьменнiкi з ЗША (асаб-лiва напрыканцы XIX ст.) усталёуваюць асабютыя кантакты з рускiм класiкам. Напрыклад, 30 красавiка 1887 года Дж.У. Дэфорэст адсылае у Расiю лют, у яюм адзначаецца наступнае: яму «прыемна засведчыць, што ён шмат чым абавязаны ... выдатным даследаванням чалавечай прыроды - "Вайне i мiру" i "Ганне Карэншай" Першае асаблiва запала яму у сэрца, бо ён таксама быу салдатам i паспрабавау увасобiць у рамане што-небудзь са сваix уражанняу на вайне» [17, с. 344]. Празак з ЗША зазначыу, што яго дзiвiла ступень сумленнасцi у адлюстраванш баявых дзеянняу.
Амерыканскi паэт Э. Кросб^ якi прысвяцiу шмат вершау 1спана-амерыканскай вайне, выказвау сваё захапленне творчасцю замежнага пiсьменнiка. У кшзе «Талстой i яго iдэi» («Tolstoy and his Message», 1903) [18] ён згадвау псторыю знаёмства з творчасцю рускага празака. Асаблiва яго уразша праца «О жизни» i iдэя пра адмауленне любых форм гвалту. Пазней, калi Э. Кросбi прачытау iншыя раманы i аповесщ Л. Талстога, ён сфармулявау уласную дактрыну, згодна якой нiводная мэта не можа апраудаць забойства на вайне. Най-больш поунае адлюстраванне антымiлiтарысцкiя iдэi знайшлi у рамане «Каштан Джынкс, герой» («Captain Jinks, Hero», 1902).
Не застауся А. Бiрс у баку ад характэрнай для апошняй трэщ XIX стагоддзя тэндэнцыи: ён пазна-ёмiуся з рускай класшай (М. Гогаль, А. Пушкш, I. Тургенеу). Надзвычайнае захапленне выклшала твор-часць Л. Талстога: «шшто не выпадае з-пад яго увап, яго пранiкненне уражвае: ён даследуе саму душу рэ-чы, рэгiструе свае знаходк1 з бязлггаснай шч^1расцю .» (nothing escapes him: his penetration is astonishing: he searches the very soul of things, making record of his discoveries with a pitiless frankness . ) [19, p. 151]. Менавиа гэтыя асаблiвасцi талстоускага стылю былi той вышынёй, якую А. Бiрс iмкнууся дасягнуць.
Ужо у першых рэцэнзiяx на раман «Пунсовы знак за мужнасць», што датуюцца 1895-96 гадамi [20], зауважаецца iмкненне вылучыць тыпалагiчныя сыxоджаннi у творах амерыканскага i рускага пiсьменнi-кау. Тэндэнцыя тым больш слушная у святле асобных лiстоУ празаiка з ЗША (пабачылi свет пасмяротна). У адным з ix (датавауся маем 1896 г.) С. Крэйн выказвау захапленне талстоусюм рэалiзмам [21, p. 772].
Здабытм Л. Талстога не страцш актуальнасцi i у XX стагоддзя Адна са знакавых постацей амеры-канскай лiтаратуры - Э. Xемiнгуэй - неаднаразова разважала пра свае складаныя дачыненнi да ваеннай творчасщ рускага класiка (ад вучнёуства да адкрытага супернiцтва). У дадзеным выпадку каштоУнымi з'яу-ляюцца вытрымкi з этсталярнай спадчыны амерыканскага пiсьменнiка. Першыя згадкi пра творчасць Л. Талстога з'яуляюцца у 1920-я гады. Напрыклад, у лкце да А. Мак Лша (20 снежня 1925 г.) малады празаiк зазначае: «Тургенеу для мяне найвыдатнейшы пiсьменнiк, што толью iснавау на зямлi. Ён не стварау найвыдатнейшыя кнiгi, але быу выдатным шсьменшкам. ... "Вайна i мiр" - найлепшая кнiга, пра якую я ведаю, але толью уяв^ якой бы яна была, калi б належала Тургеневу» (Turgenieff to me is the greatest writer there ever was. Didn 't write the greatest books, but was the greatest writer. ... War and Peace is the best book I know, but imagine what a book it would have been if Turgenieff had written it) [22, р. 179]. На жаль, Э. Xемiнгуэй не патлумачыу гэту думку падрабязней. Праз некалью месяцау (24 красавка 1926 г.) у лкце да свайго рэдактара М. Перкшса шсьменшк засведчыу: «Пасля таго як я прачытау "Вайну i мiр",
я вырашыу, што няма шякай неабходнасцi пiсаць пра вайну» (After I read War and Piece, I decided there wasn't any need to write a war book) [23, р. 37]. Сваё абяцанне Э. Хемшгуэй не стрымау, хаця выкарыстау урою Л. Талстога, працуючы над раманам «Бывай, зброя!».
Перыяд лiтаратурнага вучнёуства скончыуся, але здабытю рускага класiка хвалявалi тсьменшка з ЗША. Рэдагуючы анталогiю «Чалавек на вайне», Э. Хемiнгуэй уключыу у кнiгу тры урыую з рамана-эпапеi «Вайна i мiр» (Bagration's Rearguard Action, Borodino, The People's War) [24]. У «Зялёных пагор-ках Афрыкi» («Green Hills of Africa», 1935) празаш разважау пра вопыт як абавязковы складшк вы-бiтнага ваеннага твора. У якасщ прыклада прыведзены «Севастопальскiя апавяданш» [25, p. 54-55]. Паз-ней Э. Хемшгуэй адзначыу, што асабюты удзел у баявых дзеяннях дапамагау асвятляць падзеi мiнулага: «Доктар Талсты быу у Севастопалi. Не пад Барадзшо. ... Але дзякуючы ведам, ён мог выдумляць. Усе мы былi у якiм-небудзь блазенскiм СевастопалЬ» (Dr. Tolstoi was at Sevastopol. But not at Borodino. ... But he could invent from knowledge. We were all at some damned Sevastopol) [22, р. 800]. Апошш сказ гучыць як апрауданне: амерыкансю шсьменшк разумеу, што на пачатковых этапах творчасцi яго веды, напрыклад, пра Першую сусветную, былi мiнiмальнымi. Таму ён мiмаволi звярнууся да бясспрэчнага аутарытэта.
Bhiiiiki. Даследчык амерыканскай лiтаратуры Г.Дж. Аткiнс падкрэслiу, што у 1920-я гады у лгга-ратуры ЗША суiснавалi дзве процiлеглыя плынi: традыцыйная (папулярная) i наватарская (мадэрнiсцкая) (popular and modernist war literature) [26, р. 8]. Менавгга прадстаунш апошняй (Т. Бойд, Дж. Дос Пасас, Э. Камшгс, У. Фолкнер, Э. Хемшгуэй i iнш.) працягнулi антымштарысцшя традыцыi А. Бiрса, Дж.У. Дэфо-рэста, Дж. Кiркланда, Э. Кросб^ С. Крэйна i iнш. Гэтыя творы яднау негатыуна-крытычны пачатак. Шсь-меннiкi лiчылi вайну трагiчнай недарэчнасцю, адмаулялi ёй у героiцы, хаця i карысталiся гэтай катэго-рыяй, каб надаць тэксту iранiчнае гучанне. Напрыканцы XIX - у першай трэцi ХХ стагоддзя iм пры-ходзiлася змагацца супраць iдэалау мужнасщ i подзвiгу, праяу культу самаахвярнай смерщ на полi бою (выяулены у кнiгах К. Даусана, Н.П. Даусана, Дж. Томасана, А. Эмт, Э. Шыпман-Эндруз).
Л1ТАРАТУРА
1. Fussell, P. The Great War and Modern Memory / P. Fussell. - New York, London: Oxford University Press, 1989. - 363 p.
2. Bergonzi, B. Heroes' Twilight: a Study of the Literature of the Great War / B. Bergonzi. - Carcanet, 1996. -248 p.
3. Hynes, S. The Soldiers' Tale: Bearing Witness to a Modern War / S. Hynes. - Penguin Group, 1998. - 336 p.
4. Стеценко, Е. Литература Гражданской войны / Е. Стеценко // История литературы США. Литература середины Х1Х в. Т. III / редкол.: Я. Засурский (гл. ред.) [и др.]. - М.: ИМЛИ РАН, 2000. - С. 381-450.
5. Watchell, C. War No More. The Antiwar Impulse in American Literature, 1861-1914 / C. Watchell. - Baton Rouge, Louisiana State University Press, 2010. - 233 p.
6. Fahs, A. The Imagined Civil War: Popular Literature of the North and South, 1861-1865 / A. Fahs. - North Carolina, The University of North Carolina Press, 2001. - 411 p.
7. Fuller, R. Battlefields Rising: How the Civil War Transformed American Literature / R. Fuller. - Oxford, New York, Oxford University Press, 2011. - 251 p.
8. Стеценко, Е.Дж. Дефорест / Е.Дж. Стеценко // История литературы США. Литература последней трети ХЕХ в. 1864 - 1900. Т. IV; редкол.: Я. Засурский (гл. ред.) [и др.]. - М.: ИМЛИ РАН, 2003. -
C. 350-374.
9. Crane, S. The Red Badge of Courage. An Episode of the American Civil War / S. Crane. - New York,
D. Appleton and Company, 1898. - 233 p.
10. Dos Passos, J. Novels 1920-1925 / J. Dos Passos. - New York, N.Y.: Literary Classics of the United States, Inc., 2003. - 476 p.
11. Sanborn, W.R. The American Novel of War. A Critical Analysis and Classification System / W.R. Sanborn. -North Carolina, McFarland & Company, Inc., 2012. - 239 p.
12. Тетерева, Л. Амброз Бирс и его новелла: автореф. дис. ... канд. филол. наук: 10.01.05 / Л. Тетерева; Моск. обл. пед. ин-т им. Н.К. Крупской. - М., 1975. - 33 с.
13. Bierce, A. An Occurrence at Owl Creek Bridge / A. Bierce // The Collected Works of Ambrose Bierce. -New York and Washington, The Neale Publishing Company 1909. - Vol. 2: In the Midst of Life. Tales of Soldiers and Civilians. - P. 27-45.
14. Boyd, Th. Through the Wheat / Th. Boyd. - New York, London: Charles Scribner's Sons, 1923. - 266 p.
15. Matthews, Jh.T. American writing of the Great War / Jh.T. Matthews // The Cambridge Companion to the Literature of the First World War; ed. by V. Sherry. - Cambridge: Cambridge University Press, 2005. - P. 217-242.
16. Empey, A.G. First Call. Guide Posts to Berlin / A.G. Empey. - New York and London: G.P. Putnam's Sons, 1918. - 369 p.
17. Гарленд, Х. Толстой-реформатор / Х. Гарленд // Толстой и зарубежный мир. - Кн. 1. - М.: Наука, 1965. - С. 343-345.
18. Crosby, E.H. Tolstoy and his Message / E.H. Crosby. - New York, Funk and Wagnall's Company, 1903. -93 p.
19. Bierce, A. 'The Kreutzer Sonata' / A. Bierce // The Collected Works of Ambrose Bierce. - New York and Washington, The Neale Publishing Company 1911. - Volume 10: The Opinionator. - P. 149-150.
20. Stephen Crane: The Critical Heritage / ed. by R.M. Weatherford. - New York, Psychology Press, 1997. -343 p.
21. The Correspondence of Stephen Crane / ed. by S. Wertheim and P. Sorrentino. - Vol. 1. - New York, 1988. -772 p.
22. Hemingway, E. Selected Letters. 1917-1961 / E. Hemingway; еd. by C. Baker. - The Ernest Hemingway Foundation, 1981. - 948 p.
23. Brucolli, M.J. The Only Thing that Counts: The Ernest Hemingway - Maxwell Perkins Correspondence, 1925-1947 / M.J. Brucolli. - New York, Scribner, 1996. - 367 p.
24. Men at War: The Best War Stories of All Time / Ed. with an introduction by E. Hemingway, based on a plan by W. Kozlenko. - New York: Crown Publishers, 1942. - 1072 p.
25. Hemingway, E. Green Hills of Africa / E. Hemingway. - London, New York, Simon & Shuster, 1995. - 172 p.
26. Atkins, G.J. Honor, Glory, and Individualism: Placing the American Literature of the First World War in a Cultural Context / G.J. Atkins // A Thesis Submitted to the Faculty of the Graduate College of the Oklahoma State University in partial fulfillment of the requirements for the Degree of Master of Arts. - Oklahoma Panhandle State University, 2005. - 89 p.
Пастуту 05.01.2015
CONTINUITY OF ANTIMILITARY AMERICAN LITERARY TRADITION IN THE SECOND HALF OF THE 19th - THE FIRST THIRD OF THE 20th CENTURY
Z. TRATSIAK
American literature has a rich tradition of portraying war events. It has been forming for several centuries. Works devoted to the Civil and the First World Wars became known all over the world. The article deals with the connection of antimilitary tendencies in American literature of the second part of the nineteenth - the first third of the twentieth centuries. The subject of the comparative-contrastive study is the works by A. Bierce, Jh. DeForest, S. Crane (worked with the Civil War events) and Th. Boyd, Jh. Dos Passos, E. Hemingway (described the American participation in World War I). The common features for both generations are critically-ironic depiction of war events, attention to its negative sides, dethronement of heroic moves, literary studies based on L. Tolstoy's works.
