Научная статья на тему 'СТУДЕНТТЕРДІҢ ЕРІКТІ ЖӘНЕ ЕРІКСІЗ ЕСТЕ САҚТАУ ҚАБІЛЕТІН ЗЕРТТЕУ'

СТУДЕНТТЕРДІҢ ЕРІКТІ ЖӘНЕ ЕРІКСІЗ ЕСТЕ САҚТАУ ҚАБІЛЕТІН ЗЕРТТЕУ Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
183
26
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ПРОИЗВОЛЬНАЯ ПАМЯТЬ / НЕПРОИЗВОЛЬНАЯ ПАМЯТЬ / СПОСОБНОСТЬ / ИНТЕЛЛЕКТ / СТУДЕНТ / ЕРіКТі ЕСТЕ САқТАУ / ЕРіКСіЗ ЕСТЕ САқТАУ / қАБіЛЕТ / АқЫЛ-ОЙ / ARBITRARY MEMORY / INVOLUNTARY MEMORY / ABILITY / INTELLECT / STUDENT

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Альмурад Б., Умбетьярова Л.Б., Маутенбаев А.А., Еланцев А.Б., Кулбаева М.С.

Ес үрдістерінің бірі, жаңадан түсіп жатқан ақпаратты жадыға енгізуді белгілейді. Адамның есте сақтау қабілеті үнемі дамып, жетіліп отырады. Адам баласы 20 минут ішінде естіген ақпараттың 30%-ын, ал жарты сағатта 50%-ын ұмытып қалады екен. Еріксіз есте сақтау күнделікті болған оқиғалардың элементтерінің есте қалуы, яғни ол адамның еркінсіз жадыда сақталатын ақпараттар. Күнделікті іс-әрекеттің қалыпты түрде қайталануы да, адамға еріксіз ақпараттың сақталуына алып келеді. Ерікті түрде есте сақтаудың бір ерекшелігі адамның еркінен тыс мәжбүрлі түрде немесе қажеттілігі туындаған жағдайда мақсатты түрде есте сақтау болып табылады. Адам ерікті түрде сақталған ақпаратты қажетіне жарату мақсатында қолданылады. Кей жағдайда ол адам үшін жүктеу болса, ал кей жағдайда өте дұрыс шешімнің бірі болып табылады. Осыған байланысты біз, студенттердің ерікті және еріксіз есте сақтау қабілеттерін зерттедік. Олардың қаншалықты ақпаратты қабылдайтындығы туралы, есте сақталған ақпаратты қаншалықты қолданатындығы туралы қарастырдық.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о здоровье , автор научной работы — Альмурад Б., Умбетьярова Л.Б., Маутенбаев А.А., Еланцев А.Б., Кулбаева М.С.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE STUDY OF VOLUNTARY AND INVOLUNTARY MEMORY OF STUDENTS

Memory is one of the processes that records newly entered information, is memory. Human memory is constantly evolving and improving. People forget about 30% of the information they heard in 20 minutes and 50% in half an hour. Involuntary memory is the memory of the elements of everyday events. Regular repetition of daily activities can also lead to consolidation of information. People use arbitrary memory with the purpose of providing information. In some cases it becomes problematic for a person in difficulty remembering. In this regard, we set the task to study the students ' arbitrary and involuntary memory. We looked at how much information they get, how much they use the stored information.

Текст научной работы на тему «СТУДЕНТТЕРДІҢ ЕРІКТІ ЖӘНЕ ЕРІКСІЗ ЕСТЕ САҚТАУ ҚАБІЛЕТІН ЗЕРТТЕУ»

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Баранов А.А., Кучма В.Р., Сухарева Л.М. и др. Оценка состояния здоровья детей // Новые подходы к профилактической и оздоровительной работе в образовательных учреждениях. - М., 2008. - 432 с.

2 Ермаков С.П. Современные возможности интегральной оценки медико-демографических процессов.- М.: Центр Демографии РАН, 1996. - 61 с.

3 А.А. Баранов, Л.А.Шеплягина Физиология роста и развития детей и подростков (теоретические и клинические вопросы). - М.: 2006. - 464 с.

4 Семейная организация здравоохранения. Департамент здоровья и развития ребенка и подростка (САН). ЮНИСЕФ, Интегрированное введение болезней детского возраста. - 2000. - С. 2-6.

5 Журавлева И.В. Здоровье подростков: социологический анализ. - М.: 2002. - 240 с.

6 Окнин В.Ю. Проблема утомления, стресса и хронической усталости // Русский медицинский журнал. - 2004. - Т.12, №5(205). - С. 276-279.

7 Новик A.A. Синдром хронической усталости. Сообщение 1. // Проблемы реабилитации. - 2000. - №1. - С. 118-125.

8 Новик А.А., В.Н. Цыган, Н.Х. Дулатова, К.Д Жоголев и др. Синдром хронической усталости и иммунной дисфункции. - СПб.: ВМедА, 2001. - 104 с.

9 Зайцева Н., Красавина H.A., Алексеев В.Б. О состоянии здоровья детей в Пермской области (по итогам Всероссийской диспансеризации 2002 г.). - Пермь: 2003. - 62 с.

10 Ковалёв Ю.В. Депрессия, клинический аспект. - М.: Медицинская книга, Изд-во НГМА, 2001. - 144 с.

А.Б. Жа^сыльщ1, Л.Б. Умбетьярова1, А.А. Маутенбаев1, А.Б. Еланцев1, М.С. Кулбаева1, Г.Ц. Атанбаева1, О.К. Дарменов1, Л.К. Бактыбаева1, Ж.А. Иманбекова2, Т.Т. Мельдеханов2

1Казахский национальный университет имени аль-Фараби 2Казахский Национальный медицинский университет имени С.Д. Асфендиярова

ИЗУЧЕНИЕ ХРОНИЧЕСКОЙ УСТАЛОСТИ И ЕЕ ВЛИЯНИЕ НА СОСТОЯНИЕ ЗДОРОВЬЯ СТУДЕНТОВ

Резюме: Адаптация к современному развитию человека отрицательно влияет на физиологию. Вредные привычки жизни, неблагоприятные условия окружающей среды, стрессовые факторы и т.д. Могут привести к синдрому хронической усталости человека. Основными симптомами хронической усталости являются чувство постоянной усталости и повышенной усталости. Хроническая усталость в настоящее время растет и растет среди молодежи. Одна из основных причин этого заключается в том, что большинство людей не заботятся о своем здоровье, злоупотребляя своим временем. Ключевые слова: усталость, хроническая усталость,гипоксия, иммунная система

A.B. Zhaksylyk1, L.B. Umbetyarova1, A.A. Mautenbayev1, A.B. Elantsev1, M.S. Kulbayeva1, G.K. Atanbayeva1, O.K. Darmenov1, L.K. Baktybayeva1, Zh.A. Imanbekova2, T.T. Meldekhanov2

1al-Farabi Kazakh national university 2Asfendiyarov Kazakh National medical university

THE STUDY OF CHRONIC FATIGUE AND ITS IMPACT ON THE HEALTH OF STUDENTS

Resume: Adaptation to modern human development has a negative impact on physiology. Bad habits of life, adverse environmental conditions, stress factors, etc. Can lead to chronic fatigue syndrome. The main symptoms of chronic fatigue are a feeling of constant fatigue and increased fatigue. Chronic fatigue is now growing and growing among young people. One of the main reasons for this is that most people do not care about their health by abusing their time. Keywords: fatigue, chronic fatigue, hypoxia, immune system

УДК 159.9

Б. Альмурад, Л.Б. Умбетьярова, А.А. Маутенбаев, А.Б. Еланцев, М.С. Кулбаева, Г.К. Атанбаева, О.К. Дарменов, Л.К. Бактыбаева, А.А. Белходжаев, С. Манкибаева

Эл-Фараби атындагы Цазсщ ¥лттьщ Университетi

СТУДЕНТТЕРДЩ ЕР1КТ1 ЖЭНЕ ЕР1КС1З ЕСТЕ САКТАУ КАБ1ЛЕТ1Н ЗЕРТТЕУ

Ес Yрдiстерiнiц бiрi, жацадан туст жатцан ацпаратты жадыга енгiзудi белгiлейдi. Адамныц есте сацтау щбiлетi y^Mi дамып, жетiлiп отырады. Адам баласы 20 минут iшiнде ест^ен ацпараттыц 30%-ын, ал жарты сагатта 50%-ын умытып цалады екен. Ерiксiз есте сацтау KYнделiктi болган оцигалардыц элементтерiнiц есте цалуы, ягни ол адамныц ерюн^з жадыда сацталатын ацпараттар. КYнделiктi iс-эрекеттiц цалыпты турде цайталануы да, адамга ерiксiз ацпараттыц сацталуына алып келедi. Ерiктi турде есте сацтаудыц бiр ерекшелiгi адамныц ерюнен тыс мэжбYрлi турде немесе цажеттiлiгi туындаган жагдайда мацсатты турде есте сацтау болып табылады. Адам ерiктi турде сацталган ацпаратты цажетне жарату мацсатында цолданылады. Кей жагдайда ол адам yшiн жуктеу болса, ал кей жагдайда вте дурыс шешiмнiц бiрi болып табылады. Осыган байланысты бiз, студенттердiц ерiктi жэне ерiксiз есте сацтау цабiлеттерiн зерттедiк Олардыц цаншалыцты ацпаратты цабылдайтындыгы туралы, есте сацталган ацпаратты цаншалыцты цолданатындыгы туралы царастырдыц. TyrnHÖi свздер: ерiктi есте сацтау, ерiксiз есте сацтау, цаблет, ацыл-ой, студент.

ЮеиЫ1к ХажМММ №2-2019

Зерттеу жумысыныц мандаты. Студенттердiц ерiктi жэне ерiксiз есте са;тау ;абыетш зерттеу. Жумыстьщ мiндеттерi:

Ба;ылау жэне тэжiрибелiк топ студенттершщ суреттермен сандарды бiрге жадыда са;тау ар;ылы реттiлiкке, толы;тай жан-жа;ты зерттеуге Yйренуiн аны;тау.

Студенттердiц магынасыз буындар мен ;ыс;артылган свздердi ;олдану бойынша ерiктi тYPде есте са;тау ;абшетшщ артуын аны;тау

Студенттердiц геометриялы; фигураларды ;олдану ар;ылы а;параттыц жылдам жэне оцай тYPде ерiктi жэне ержаз есте са;талатынын аны;тау.

Адамныц есте са;тау ;абыет тылсым дYние, ол YPДiстiц ;алай iске асатыны толы; белгiлi емес. Бiра; ми кейде бiзге керектi а;параттарды умытып ;алып жатады немесе адамда еамдердь жерлердi жаттау ;абшет жа;сы дамыган болуы мYмкiн. Есесiне сандарды есте са;тауда ;иналады. Бiра; бул ;абшеттерд1 дамытуга болады. Ми да адамныц булшы;еттер1 секiлдi, оны жатты;тырмаса, элаз болады. КYнделiктi жаттыгу ар;асында мидыц жаттау ;абыетш дамытуга болады.

Есте са;тау динамикасын психодиагностикалау эдiстемесi -адамныц есте са;тауыныц динамикалы; сипаттарын аны;тауга квмектеседi, квбiне бул эд^темелер адам ;аншалы;ты тез есте са;тайтынын жэне а;паратты вндеуiн аны;тайды. Ес тYрлерi бiр-бiрiмен езара байланысты. Мысалы, сездж-магыналы; ес магыналы болумен бiрге ерiксiз не ерiктi де болады. Сондай-а;, ол ;ыс;а мерзiмдi не тYпкiлiктi болуы да мYмкiн. Ес бiрнеше дара процестерден турады. Олардыц негiзгiлерi: есте ;алдыру, ;айта жацгырту, умыту [1].

Есте ;алдыру дегенiмiз жацадан ;абылданган бейнелер мен материалдарды, олардыц мэнiн есте бурынгы са;талгандармен байланыстырып отыру. Ерiксiз есте ;алдыруда адам алдына арнайы ма;сат ;оймайды. Ол Yшiн мынадай шарттар ;ажет: арнайы ма;сат ;ою, оны мецгеруге умтылу; есте ;алдырудыц ;огамды;, тэжiрибелiк мэнiнiц адам ;ажетше байланысты болуы; есте ;алдыруды жоспарлап, о;ыган материалдардыц iшiнен еске тYсерлiк тYЙiндi мэселелердщ мэнiн быу; сол мэн-магыналарды тYсiну Yшiн оларды ойлау процесiмен тыгыз уштастыру. Генетика жэне молекулярлы; физиологияныц, сонымен ;атар кибернетиканыц дамуына байланысты соцгы бiрнеше онжылды;та естiц биологиялы; негiздерi мен физиологиялы; амалдарын зерттеу езше ерекше назар аударды. Бул зерттеулердщ бiр бвлiгi нейронды; децгейде, демек, жекелеген ЖYЙке жасушаларыныц жумысын зерттеу децгейiнде жэне олардыц кешендерi еске са;тау YPДiсiнде ЖYргiзiлдi. Б1ра; а;параттыц есте ;алдыруы жэне ;айта жацгыру YPДiстерiнде мидыц эртYрлi жасушаларыныц рeлi туралы, сонымен ;атар молекулярлы; децгейде iске асып жат;ан езгер^тердщ ес Yшiн мацызы туралы сура;тарга толы;тай бiржа;ты, сендiретiндей жауаптар эзiрше алынган емес. Осыпан байланысты ес жумысыныц зацдарын тYсiну

Yшiн ерекше пайдалы жэне оны бас;арудыц тэалдерш талдау естiц психологиялы; теориялары болып табылады [1,2,5,6,7].

Кроссвордтар мен тYрлi логикалы; есептердi шешiп, немесе ;ара елец атауларын жат;а о;ып, шет тiлдерiнен саба; алу -есте са;тау ;абыетшщ ец мы;ты ;алыптасуыныц себепкерi екен. Бул - мига жумыс берудiц ец оцай тэсiлдерi саналады. Есте са;таудыц тиiмдi тYрлерi: Есте са;таудыц жетекшi тYрiне CYЙену керек. Келемдi жэне шагын материалдармен жумыс ^тегенде, Yлкенiнен бастаган дурыс. Есте са;таудыц шогырланган тYрiнен герi Yлестiрмелi тYрi тиiмдiрек. Бэрiненде тиiмдiсi саналы тYPде есте са;тау. Сонды;тан материалды ойланып, аздап о;у тшмдь Бiрнеше рет жай о;ыганнан герь есте са;тай отырып о;уга жiберген уа;ыт тиiмдiрек. Егер екi тапсырмамен жумыс iстесец, Yлкенiнен бастаган дурыс. эр;айсысымыздыц есте са;тау ;абiлетiмiз эр тYрлi. Бiреуiмiз керу ар;ылы жа;сы есте са;таймыз, ал екiншiмiз есту ар;ылы жа;сы есте са;таймыз. Белгш бiр нэрсенi уза; уа;ыт есте са;тау Yшiн бiздiц соны элденеше рет ;айталауымыз ;ажет болады [3,4,8,9,10]. Зерттеу материалдары мен эдiстерi. Зерттеу 2018 оку жылыныц ;ацтарынан бастап, 2019 о;у жылыныц наурыз айлары арасында еткiзiлдi. Жумыс жоспарга сэйкес жэне келес кезецдерге белiнiп ЖYргiзiлдi: 1-топтарды ;уру (ба;ылау жэне тэжiрибелiк), 2-екi топ;а децгей бойынша берыетш эдiстердi ецдеу, 3-тэжiрибелiк топ;а жыл бойы саба; ЖYргiзу, 4-агымдагы керсеткштерш жинау, 5-зерттеу нэтижелерiн ецдеу.

Ба;ылау тобына Цаз¥У биология жэне биотехнолоия факультетшщ «5В060700-Биология» мамандыгыныц 3 жэне 4 курс студенттер^ 200 адам, оныц iшiнде ;ыздар - 145, улдар -55 арасында ЖYргiзiлдi. Зерттеу жумысы барысында мынадай эдiстер ;олданылды: П.И. Зинченконыц сурет жэне сандар бойынша есте са;тау эдiсi, Эббингауз эдiсi, сандар ;атарын есте са;тау эдiстемесi, А. Р. Лурияныц «Пиктограмма эд^темесЬ, геометриялы; фигураларды ;олдану ар;ылы есте са;тау эдiстемесi. Зерттеу нэтижесь

Берiлген эдiс бойынша тапсырма сурет жэне сандар ретшде берiлдi, оларды ;айталаган сайын студенттер тез жаттай бастады. Сурет ар;ылы берiлген тапсырма студенттер Yшiн ;иынды;;а со;пады жэне берыген суреттер балды; ЖYЙемен багаланды. Ба;ылау тобыныц студенттерi сурет бойынша орындалган тапсырмада ерiктi есте са;тау ;абiлеттiлiгi жогары керсеткiшке ие болды. Ягни, максимальдi 30 балл есеппен ержэт есте са;тау орташа есеппен 25,6 балл, ержаз пассивтi тYPде есте са;тау 20,3 балл жэне ержаз активтi тYPде есте са;тау 23,7 балл болды. Тэжiрибелiк топ студенттерi сурет бойынша орындалган тапсырмада ержэт есте са;тау ;абiлеттiлiгi жогары керсеткiшке ие болды. 30 балл есеппен ержэт есте са;тау орташа есеппен 10,8 балл, ержаз пассивт тYPде есте са;тау 16,2 балл жэне ержаз активтi тYPде есте са;тау 13,7 балл болды.

3000

2500

2000

# 1500

1000

500

Ер1КС13 Ершс1з актива Ер1кт1 есте пасснвп турде турде есте сакгау есте сактау сакгау

■ бакылау тобы | тзж1рибел1К топ

Сурет 1 - Ба;ылау жэне тэж1рибелж топтардыц сурет бойынша орында^ан тапсырмасыныц нэтижес1, %

Ekî топта да epiKci3 пассивтi есте сацтау баскаларга Караганда темен кврсеткiш керсетт (сурет 1). Тэжiрибелiк топтыц бакылау тобына Караганда керсеткiшi темен болгандыгын байкай аламыз. Акыл-ой дамуыныц бузылулары бар балалардагы ерiксiз есте сактаудыц енiмдiлiгiнiц жетiспеушiлiгiнiц негiзгi себептерiнiц бiрi олардыц танымдык белсендiлiгiнiц темендеуi болып табылады. Бiздiц байкауымыз бойынша, ей топтагы студенттердiц берiлген тэжiрибедегi есте сактаудыц тураксыздыгы, умыту жылдамдыгы, эпизодтык

умытшактык жэне нашар еске алуымен ерекшелендi.

Ец жаксы керсеткiшке ие - ол ержэт есте сактау. Суреттер усынылганнан кейiн студенттер тек объекллер мен кубылыстардыц сырткы белплерш гана есте сактады. Сандар бойынша берыген тапсырмада бакылау тобыныц студенттершщ ерiктi есте сактау кабшеттшп жогары, максимальдi 30 балл есеппен ержэт есте сактау орташа есеппен 20, 5 балл, ержаз пассивтi турде есте сактау 19, 2 балл жэне ержаз активтi турде есте сактау 16, 5 балл болды. Тэжiрибелiк топ студенттерiнiц ерiктi есте сактау кзбшеттшп жогары, максимальдi 30 балл есеппен ержэт есте сактау орташа есеппен 20, 5 балл, ержаз пассивтi турде есте сактау 19, 2 балл жэне ержаз активтi турде есте сактау 16, 5 балл болды (сурет 2).

3500

3000

2500

2000

1500

1000

500

EpiKci3 EpiKciî акгивт1 Epiicri есте naccHBii турде турде есте сактау

есте сактау саюгау

■ оакылау тооы ' тэ)гарибел1к топ

Сурет 2 - Бакылау жэне тэж1рибел1к топтардыц сандар бойынша орындаган тапсырмасыныц нэтижес1, %

Зерттелген санаттагы балалардыц улкен киындыктары кабылданган материалды еске тYсiру кажеттшпне себеп болды. Сандар избепне караганда сурет бойынша жумыс жасаган студенттер ушш оцайырак болды. Зерттеулер керсеткендей, ержт жад калыптастырудыц жеткiлiктi децгейiнсiз, оку толыаданды бiлiм алу мYмкiн емес.

Г. Эббингауз усынган «;исы; умыту сызыгы» эдiсi, ягни магынасы жо; буындарды немесе кыскартылган сездердi студенттерге толыгымен жаттау Yшiн бiрнеше рет кайталау жасатты;. Алынган нэтиже бойынша бакылау тобы студенттерi 9-шы рет кайталауда толыгымен студенттер 20 магынасыз буындарды жэне кыскартылган сездердi жаттап алды (кесте 1).

Кесте 1 - Бакылау жэне тэж1рибел1к топ студенттершщ ;ыс;артыл^ан сездерд1 немесе магынасыз буындарды есте сактау дэрежес1н1ц орташа

Цайталау саны 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Бакылау тобы 5 8 11 14 16 18 18 19 20

Тэжiрибелiк топ 4 7 9 11 12 14 15 17 18 19 20

Тэжiрибелiк топтаны студенттерде бакылау тобымен салыстырганда калыспады, барынша тырысты. Дегенмен,

толыгымен барлык топ студенттерi 11^i кайталауда жаттап, айта алды (сурет 3).

■ бакылау тобы

■ тэж1рибел1к топ

1 К 2 к Зк 4 к 5 к бк 7 к В к 9 к 10к Пк кайталау, п

Сурет 3 - Ба;ылау жэне тэж1рибел1к топ студенттер1н1ц есте сактау дэрежес1н1ц орташа керсетк1ш1

Сонымен барлыгы екi топ бойынша 11 рет кайталау, оныц iшiнде толыктай 20 буынды ертерек жаттап айтып берген бакылау тобы болды. Эрбiр кайталамада сэйкесiнше кате саны да кебейдь Акпараттыц есте сактау дэрежес кайталау саныныц артуымен жэне есте сакталатын материалдыц улгаюы азаяды. Ец каркынды есте сактау - кайталаудыц бастапкы кезецiнде.

Студенттер Yшiн пиктограмма эдiсi алдындагы колданылган эдiстермен салыстырганда жецш жэне кызыкты болды. Ал ержэт тYPде берiлген сездер кiшкене киындау болды. Дэл осы реттiлiкпен тэжiрибелiк топ студенттерiде есте сактау кабшеттшжтерш бакылап кердi. Дегенмен, бакылау тобына караганда есте калган сездер саны шамалы аздау болды. Тэжiрибе барысы 2 кезецнен

ЮеаЫ1к КштММ №2-2019

турды. 1-кезец барысында 20 сез берiлдi, оныц магынасы эрекеттер сипатта болды. Екiншi кезецде бiрiншi кезец

та;ырыптарына у;сас сипаттагы 20 сез бершдь Есте са;тау Yшiн эр сездi белгiшемен белгiлеу усынылды.

Сурет 4 - Ба;ылау жэне тэж1рибел1к топтыц сездерд1 пиктограмма бойынша ер1кт1 жэне ержс1з есте са;тау ;абшет1, орта есеппен %

Жалпы пиктограмма бойынша берыген тапсырмада орта есеппен ей топты салыстырганда ешбiр айырмашылы; болмады десек те болады (сурет 4).

Корытындылай, геометриялы; фигуралар ар;ылы орындалган тапсырмаларды есте са;тау ;абiлеттiлiктi арттыруга болатындыгыныц дэлелi десек те болады.

■ бакылау тобы

■ тэнарибелк топ

Моторлык Керу - есту есте сактау - моторлык есте сактау

Сурет 5 - Ба;ылау жэне тэж1рибелж топтардыц геометриялы; фигураларды б1рнеше есте са;тау турлер1н ;олдану ар;ылы ержс1з турде есте са;тау, %

Ба;ылау тобы мен тэжiрибелiк топ студенттерiнiц басым тYрде ержаз есте са;тау ;абiлеттiлiгi «керу-есту-моторлы; есте са;тау» тYрiнде жогары керсеткiш болды. Ал «есту ар;ылы жадында са;тау» ец теменгi керсеткiш керсеттi. Керсетыген геометриялы; фигураларды есту ар;ылы жадында са;тау тэжiрибелiк топ студенттерi Yшiн ;иынды;;а со;ты (сурет 5).

Цорытынды. Жумысымды ;орытындылай келе есте са;таудыц: ерiктi жэне ерiксiз екенш аны;тауда бiрнеше практикалы; мацызы бар эд^тер ;олданылды. Ата;ты Эббингауздыц «Кисы; умыту» эдiстемесi, Зинченко, А. Р. Лурияныц «Пиктограмма эдiстемесi» есте са;таудыц таптырмас эдiстерi болып табылды. Кептеген

тапсырмалардыц болуы, оныц iшiнде: сурет, сандар реттшп, пиктограмма, сездер ар;ылы орындалды. Бул эдiстердiц Yлкен бiр ерекшелiгi, бiрнеше реттiк жаттыгудан кешнп студенттердiц есте са;тау ;абiлеттiлiктерiнiц жадында са;талуы, эрбiр болтан iс-эрекетке баса назар аударылуы, ;ажет а;паратты дер кезшде есте са;тауды YЙреттi.

1.И.П.Зинченконыц сурет жэне сандар бойынша есте са;тау эдiсiнде ба;ылау жэне тэжiрибелiк топтардыц ержаз тYрде есте са;тауы ете жогаргы керсеткiштi керсеттi. Ал ерiктi тYрдегi ерiктi тYрде активтi есте са;тау, ерiктi тYрде пассивтi есте са;тауга ;араганда жогары болды. Yш тапсырмада тэжiрибелiк топ теменгi керсеткiштi керсетть Эдiстiц студенттер Yшiн негiзгi пайдасы суреттермен сандарды бiрге жадыда са;тау ар;ылы KYрделi тYрде реттiлiкке, толы;тай жан-жа;ты зерттеуге YЙреттi.

2.Студенттерiнiц сандар ар;ылы а;паратты са;тау ерiктi жэне ержаз тYрдеде есте са;тау кiшiгiрiм ;иынды; экелдi. Дегенмен осы тапсырмадан кейiнгi студенттердiц KYрделi а;параттыц еркш ;абылдауына алып келдi. 3.Эббингауздыц «Кисы; умыту сызыгы» студенттерге оцай болмады. Себебi берiлген тапсырмаларды жылдам тYрде орындау ;ажет болды. Тез есте са;тау жэне ;анша уа;ыт аралыгында умыт;андыгын бiле алды;. Сездердi жаттаудыц ;иынды;;а со;;андыгы олардыц магынасыз буындардан ;уралгандыгы немесе ;ыс;артылган сездердiц болгандыгынан болды. Дегенмен толы; ба;ылау тобы 9-шi реттiк ;айталауда, ал тiжiрибелiк топ 11-шi ;айталауда толыгымен бершген буындарды жаттап алды. Бул эд^теме студенттерге ерiктi тYрде есте са;тауды дамытуына кемектестi. Тэжiрибелiк жумыстыц нэтижесшде А. Р. Лурияныц «Пиктограмма эд^темеа» бойынша ерiктi жэне ерiксiз есте са;таудыц жылдам жэне оцай тYрде жадыда са;талатыны бай;алды. Есте са;таудыц таптырмас эдiстемесi болып табылады. Ей топтыц нэтижесiнде ешбiр айырмашылы; болмады.

Адам езшщ ;абiлетiндегi тел мYмкiндiктерiнiц он пайызын гана пайдаланады. Естi дамытып, жетквдрш отырудыц басты шарты - адамныц эр тYрлi iс-эрекеттерi. А;ыл-ойды тарих жасаган бiлiм ;орымен Yнемi байытып отыруга умтылу естiц мэн-мазмунын терецдете тYCпек. Есте ;алдырудыц сапасы оны ;айталай алуга да байланысты. Корыта келе, ержт есте са;тау студенттер белгш бiр а;паратты бiрнеше рет ;айталау ар;ылы ерiксiз тYрде жадында са;тады. Осылайша адамныц есте са;тау ;абшетшщ артуын бай;ауымызга болады.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Tzipi Horowitz- Kraus and ZviaBreznitz. Can the Error Detection Mechanism Benefit from Training the Working Memory? A Comparison between Dyslexics and Controls // An ERP Study.PLoS One. - 2009. - №4(9). - 7141 p.

2 Tiina Salminen., Baddeley A., Hitch G. J. Working memory training: Transfer effects on executive control processes. Working memory. In G. A. Bower (Ed.) // Recent Advances in Learning and Motivation. - New York: Academic Press, 1974. - Vol. 8. - P. 47-90.

3 Маклаков А. Г. Общая психология. - СПб.: Питер, 2001. - 592 с.

4 Jansen A., Sehlmeyer A., Pfleiderer C., Sommer B., Konrad J., Zwitserlood C., Knecht S.P. Assessment of Verbal Memory by fMRI: Lateralization and Functional Neuroanatomy // Clinical Neurology and Neurosurgery. - 2009. - Vol. Ill, issue 1.- P. 57-62.

5 Brashers-Krug Т., Shadmehr R., Bizzi E. Consolidation in human motor memory // Nature. - 1996. - №382. - P. 252-255.

6 Kantak S.S , Sullivan K.J., Fisher B.E., Knowlton B.J., Winstein C.J. Neural substrates of motor memory consolidation depend on practice structure // Nat Neurosci.- 2010. - №13(8). - P. 923-925.

7 Squire L.R. Memory systems of the brain: A brief history and current perspective // Neurobiology of Learningand Memory. - 2004. -№82. - P. 171-177.

8 Bullemer P., Nissen MJ., Willingham D.B. On the Development of Procedural Knowledge // Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory and Cognition. - 1989. - №15(6). - P. 1047-1060.

9 Magnussen S. Cognition and Neurosciences // Implicit visual working memory. - 2009. - №50.- P. 532-542.

10 Magnussen S., Greenlee M.W., Baumann 0.,Endestad T. Visual perceptual memory - anno 2008 / In L. Ba"ckman& L. Nyberg (Eds.), Memory, aging and the brain Hove. - UK: Psychology Press, 2009. - P. 53-75.

Б. Альмурад, Л.Б. Умбетьярова, А.А. Маутенбаев, А.Б. Еланцев, М.С. Кулбаева, Г.Ц. Атанбаева, О.К. Дарменов, Л.К. Бактыбаева, А.А. Белходжаев, С. Манкибаева

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Казахский национальный университет имени аль-Фараби

ИЗУЧЕНИЕ ПРОИЗВОЛЬНОЙ И НЕПРОИЗВОЛЬНОЙ ПАМЯТИ У СТУДЕНТОВ

Резюме: Память является одним из процессов, который записывает вновь введенную информацию, является память. Человеческая память постоянно развивается и улучшается. Люди забывают о 30% информации, которую они услышали за 20 минут, и 50% за полчаса. Непроизвольная память - это память об элементах происходящих повседневных событий. Регулярное повторение ежедневных действий также может привести к закреплению информации. Человек использует произвольную память с целью предоставления информации. В некоторых случаях это становится проблематично для человека в трудности запоминания. В связи с этим мы поставили задачу изучить у студентов произвольную и непроизвольную память. Мы рассмотрели, сколько информации они получают, сколько они используют запомненную информацию. Ключевые слова: произвольная память, непроизвольная память, способность, интеллект, студент.

B. Almurad, L.B. Umbetyarova, A.A. Mautenbayev, A.B. Elantsev, M.S. Kulbayeva, G.K. Atanbayeva, O.K. Darmenov, L.K. Baktybayeva, A.A. Belkhodzhayev, S. Mankibayeva

al-Farabi Kazakh national university

THE STUDY OF VOLUNTARY AND INVOLUNTARY MEMORY OF STUDENTS

Resume: Memory is one of the processes that records newly entered information, is memory. Human memory is constantly evolving and improving. People forget about 30% of the information they heard in 20 minutes and 50% in half an hour. Involuntary memory is the memory of the elements of everyday events. Regular repetition of daily activities can also lead to consolidation of information. People use arbitrary memory with the purpose of providing information. In some cases it becomes problematic for a person in difficulty remembering. In this regard, we set the task to study the students ' arbitrary and involuntary memory. We looked at how much information they get, how much they use the stored information.

Keywords: arbitrary memory, involuntary memory, ability, intellect, student

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.