Научная статья на тему 'СТУДЕНТТЕРДІҢ ДЕНСАУЛЫҒЫНА СОЗЫЛМАЛЫ ШАРШАУ БЕЛГІЛЕРІНІҢ ӘСЕРІН ЗЕРТТЕУ'

СТУДЕНТТЕРДІҢ ДЕНСАУЛЫҒЫНА СОЗЫЛМАЛЫ ШАРШАУ БЕЛГІЛЕРІНІҢ ӘСЕРІН ЗЕРТТЕУ Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
74
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
УСТАЛОСТЬ / ХРОНИЧЕСКАЯ УСТАЛОСТЬ / ГИПОКСИЯ / ИММУННАЯ СИСТЕМА / ШАРШАУ / СОЗЫЛМАЛЫ ШАРШАУ СИНДРОМЫ / ИММУНДЫқ ЖүЙЕ / FATIGUE / CHRONIC FATIGUE / HYPOXIA / IMMUNE SYSTEM

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Жақсылық А.Б., Умбетьярова Л.Б., Маутенбаев А.А., Еланцев А.Б., Кулбаева М.С.

Қазіргі дамыған қарбалас заманға адамның бейімделуі физиологиялық тұрғыдан кейбір жағдайда кері әсер алуда. Бұрыс тұрмыс дәстүрі, жағымсыз экологиялық ахуал, стресс тудыратын факторлар және тағы басқа осы секілді жағдайлар, адамның созылмалы шаршау синдромына алып келеді. Созылмалы шаршаудың негізгі симптомдары - тұрақты шаршау сезімін сезіну және қажудың жоғарлауы. Созылмалы шаршау қазіргі таңда жастар арасында еселеніп, өсуде. Оның бір басты себебі, көбінде уақытты дұрыс пайдаланбау арқылы денсаулыққа аса мұқияттылығымен қарамағандығынан болуда.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по фундаментальной медицине , автор научной работы — Жақсылық А.Б., Умбетьярова Л.Б., Маутенбаев А.А., Еланцев А.Б., Кулбаева М.С.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE STUDY OF CHRONIC FATIGUE AND ITS IMPACT ON THE HEALTH OF STUDENTS

Adaptation to modern human development has a negative impact on physiology. Bad habits of life, adverse environmental conditions, stress factors, etc. Can lead to chronic fatigue syndrome. The main symptoms of chronic fatigue are a feeling of constant fatigue and increased fatigue. Chronic fatigue is now growing and growing among young people. One of the main reasons for this is that most people do not care about their health by abusing their time.

Текст научной работы на тему «СТУДЕНТТЕРДІҢ ДЕНСАУЛЫҒЫНА СОЗЫЛМАЛЫ ШАРШАУ БЕЛГІЛЕРІНІҢ ӘСЕРІН ЗЕРТТЕУ»

Ф.Т. Джумашева, 12А.Ж. Молдакарызова, 2С.К. Альмухамбетова, 2К.А. Таракова, 2И.К. Нурпеисова, 2Г.Т.Какишева

1эл-Фараби атындагы К,азацулттыцуниверситету ^азацстан, Алматы 2С.Ж. Асфендияров атындагы К,азац ¥лттыцмедицинауниверситетi

ТЭЖ1РБИЕДЕ УРАН КЕН1НДЕГ1 ШАЦЫМЕН ¥ЗАК; ИНГАЛЯЦИЯЛАУ БАРЫСЫНДА СУПЕРОКСИДДИСМУТАЗЫ БЕЛСЕНД1Л1Г1Н БАГАЛАУ

ТYЙiн: Табиги радионуклидтерден туратын уран шацыныц узак; уа;ытк;а эсер етуi майлардыц тотыгу процестерiн белсендiруiне жэне жануарлардыц агзасындагы антиоксиданттык; ЖYЙесiнiц ферменттерiнiц белсендiлiгiнiц езгеруше экеледi. Агзаныц антиоксиданттык; корганысыныц непзп ферментi жэне оныц биомаркерi супероксиддисмутаза [СОД] болып табылады. Жогарыда айтылгандарга байланысты осы зерттеудiц ма;саты уран кеншдеп шацымен уза; ингаляциялау барысында мия тамыры экстрактысыныц антииоксидативтi потенциалын багалау болды.

Мия тамырынан жасалган дэрiлiк препараттарды колдану туралы эдебиеттердщ кец аукымына карамастан, уранныц интоксикациясы жагдайында агзаныц антиоксиданттык; корганыс ЖYЙесiнде мия тамырыныц эсерi туралы еш;андай деректер карастырылмаган.

ЖYргiзiлген зерттеулер нэтижесшде уран кенiнiц шацымен ингаляциялык; 5 жэне 10 ПДК мeлшерiмен эсер еткенде екпенщ уа;ыт мвлшерлiк тэуелдыжке экеле отырып, антиоксидантты ЖYЙенiц белсшдшпн твмендетедi. Эксперимент соцына карай тэжiрибелiк жануарларда СОД белсендiлiгiнiц ец жогары твмендеуi бай;алды.

Мия тамырыныц сулы сыгындысын 30 KYн бойы 100 мг/кг пероральд енгiзгенде 5 жэне 10 ПДК мeлшерi эсерiнен ПУР-га ушыраган жануарлардыц вкпесiндегi супероксиддисмутазаныц белсендшгш жогарылатк;ан, бiрак; оныц эсерi жеткшкиз болтан. ТYЙiндi свздер: уран кеншдеп шац, мия тамырыныц экстракты ,супероксиддисмутаза

1R.T. Jumasheva, 12A.Zh. Moldakaryzova, 2S.K. Almuhambetova, 2C.A. Taracova, 2G.T. Kakisheva, 2I.C. Nurpeisova

1al-Farabi Kazakh national university 2Asfendiyarov Kazakh National medical university

EVALUATION OF ACTIVITIES OF SUPEROXIDEDISMUTASES WITH LONG-TERM INHALATION OF DUST OF URANIUM ORE IN EXPERIMENT

Resume: It has been established that prolonged exposure of uranium dust containing natural radionuclides causes activation of lipid peroxidation (LPO) processes and changes in the activity of certain antioxidant defense enzymes (AOP) in animals. The most important enzyme of antioxidant defense of the body and its biomarker is superoxide dismutase (SOD). In connection with the foregoing, the purpose of this study was to evaluate the antioxidative effect of licorice root extract with prolonged exposure to uranium ore dust. Despite the wide range of literature on the use of medicinal products extracted from licorice root, in the sources available to us have not met posts about the impact of liquorices on the antioxidant defense system in the conditions of uranium poisoning.

As a result of the studies, it was found that the inhalation effect of uranium ore dust at doses of 5 and 10 MPC suppresses the activity of the antioxidant defense system in lung tissue while exhibiting dose-time dependence. The greatest decrease in SOD activity was observed in experimental animals by the end of the experiment.

The aqueous extract of licorice root, when administered orally at a dose of 100 mg / kg for 30 days, increased the activity of superoxide dismutase in lungs of animals exposed to PUR in doses of 5 and 10 MPC, but its effectiveness was inadequate Keywords: dust of uranium ore, the radix licorice extract, superoxidodismutasa

УДК 616.8-022:578

А.Б. Жаксылык1, Л.Б. Умбетьярова1, А.А. Маутенбаев1, А.Б. Еланцев1, М.С. Кулбаева1, Г.К. Атанбаева1, О.К. Дарменов1, Л.К. Бактыбаева1, Ж.А. Иманбекова2, Т.Т. Мельдеханов2

1Эл-Фараби атындсшы Цазсщ ¥лттьм; Университетi 2С.Ж. Асфендияров атындшы Цс&щ ¥лттьц Медицина Университет1

СТУДЕНТТЕРДЩ ДЕНСАУЛЫГЫНА СОЗЫЛМАЛЫ ШАРШАУ БЕЛГ1ЛЕР1НЩ ЭСЕР1Н ЗЕРТТЕУ

K,азipгi дамыган царбалас заманга адамныц 6eüiMdeAyi физиологиялыц тургыдан Keü6ip жагдайда Kepi эсер алуда. Бурыс турмыс дэстур^ жагымсыз экологиялыц ахуал, стресс тудыратын факторлар жэне тагы басца осы сeкiлдi жагдайлар, адамныц созылмалы шаршау синдромына алып кeлeдi. Созылмалы шаршаудыц нeгiзгi симптомдары - турацты шаршау сeзiмiн сeзiну жэне цажудыц жогарлауы. Созылмалы шаршау цазipгi тацда жастар арасында eсeлeнiп, всуде. Оныц бip басты себебь квбндеуацытты дурыс пайдаланбау арцылы денсаулыцца аса муцияттылыгымен царамагандыгынан болуда. TyrnHÖi свздер: шаршау, созылмалы шаршау синдромы, гипоксия, иммундыцжуйе.

Vestnik KazNMU №2-2019

Зерттеу жумысыныц мандаты. Созылмалы шаршау белгiлерiнiц студенттердiц денсаулыгына эсерш зерттеу. Жумыстьщ мшдеттерк

Студенттер арасында созылмалы шаршау белгiлерi дамуыныц физиологиялык негiздерiн зерттеу. К^алыпты жэне созылмалы шаршау белгiлерi бар студенттердщ физикалык дамуын жэне денсаулык жагдайын аныктау.

К^алыпты жэне созылмалы шаршау белгiлерi бар студенттердiц журек кан-тамыр ЖYЙесi жэне тыныс алу жуйесшщ жумыс iстеу калпын аныктау. Созылмалы шаршаудыц белгiлерi - адам эр кез шаршайтын, кажитын, оны безгег устайтын, булшык еттерi ауыратын, уйыктай бергiсi келетiн агзаныц ^й-ахуалы. Созылмалы шаршаудыц сенiмдi серiктерi депрессия, апатия, зейшаздж. Есте сактау кабшетшщ, уйкыныц бузылуы, себепсiз Yрей жэне тынышсыздыктыц KYшеюi - бул бузылудыц белгiсi. Созылмалы шаршау белгiлерi бiрнеше ай, тiптi жылга созылуы мYмкiн. Бул дерттi уакытында емдемеу, созылмалы шаршау синдромына, шизофренияга алып келуi мYмкiн [13].

Кеп жагдайда наукастар «ауру алды» жагдайына, кенеттен пайда болтан элсiздiкке шагымданады. Наукастардыц айтуы бойынша «физикалык ^ш» шаршау сезiмiн KYшейтедi. Кептеген наукастар тэбеттщ темендеуiне, ЖYрек айнуына, тYнгi уа;ытта тердiц белiнуiне, бастыц айналуына шагымданады. Созылмалы шаршау синдромымен наукастанган адамдардыц барлыгы элеуметтiк белсендiлiктiц темендеуiне кецш беледi, эр Yшiншi адам жумыс ^тей алмайды.

Созылмалы шаршау казiргi тацда жастар арасында еселенiп, есуде. Оныц бiр басты себебi, кебшде уакытты дурыс пайдаланбау аркылы денсаулыкка аса мукияттылыгымен карамагандыгынан болуда. Созылмалы шаршау кажу сезiмiнен басталады. Цажудыц бiрнеше тYрi ажыратылады [4]. Цажу - мелшерден артык эсердiц нэтижесшде дамитын, уакытша жумыска кабшеттыжтщ темендеуiмен сипатталатын адамныц физиологиялык жагдайы жэне интеллектуалды ецбектiц енiмi темендеуiмен, назардыц элсiреуiмен, ойлаудыц кешеуiлдеуiмен сипатталады [5-7]. Физикалык кажу булшыкет функциясыныц бузылуымен: KYШтiц, жылдамдыктыц, дэлдiктiц, козгалыстыц келiсiмдiлiгi мен ыргактылыгы темендеуiмен сипатталады. Сонымен катар психикалык ете кажуды ажыратамыз. ЖYЙке ЖYЙесiнiц белгiлi бiр реттшпмен мектепке дейiнгi шактагы

жэне теменп сыныптардагы балаларда интенсивтi ойлау ецбеп невроздардыц пайда болуына экелуi мумкш. Бул ойлау кажуыныц туракты психикалык куш тусумен, улкен жауапкершiлiк сезiмiмен уштаскан кезiнде болады. Ересек балаларда психикалык ете кажу шамадан тыс толку жэне жауапкершшжтщ эр тектшп кезiнде болады [8-11]. Цажу сезiмi, энергия жетiспеушiлiгi физикалык KYштемесiз 6 айга созылса, созылмалы шаршау синдромыныц пайда болгандыгы. Ересек адамдар арасындагы созылмалы шаршау синдромы 0,007-2,8% курайды, балалар мен жасвспiрiмдер арасында сирек кездеседь Соцгы статистикалык зерттеу бойынша 30-40 жастагы кэсiпкерлер арасында созылмалы шаршау синдромы жш кездеседi. Созылмалы шаршау темен белсендшжпен вмiр CYPудiц нэтижесi болуы мYмкiн. Компьютердiц алдында кеп сагаттык отыру немесе теледидардыц шиналарыныц алдында калыпты физикалык жумыс немесе серуендеуден герi кеп. Туракты YPДiстер, зат алмасу бузылыстары, емiр CYPУ децгейiне ерiп, дене мYшелерiн элсiретiп, созылмалы шаршау синдромын коса алганда кептеген аурулардыц дамуына Yлес косады.

Крзгалыс бул аурудыц тамаша алдын-алу. Физикалык белсендiлiк элсiздiкке экелетш кептеген факторлардыц терiс эсерiн бейтараптандыруга кемектеседi [12]. Созылмалы шаршау белгiлерi байкалганда акупунктура -денеге эсер етудщ жаксы эдiсi. Сонымен катар, автономды ЖYЙке ЖYЙесiнiц жумысы жаксарып, кернеулер жойылады. МYмкiндiгiнше мамандандырылган шипажайда емдеу курсын етуге болады [13].

Зерттеу материалдары мен эд^терь Студенттердегi созылмалы шаршаудыц пайда болуын аныктауда клиникалык-физиологиялык зерттеулер ЖYргiзiлдi. 18-22 жас аралыгындагы 1030 студент катысты, оныц iшiнде 440 (42,7%) ул бала жэне 590 (57,3%) кыз бала.Непзп колданылган эдiстер: эпидемиологиялык зерттеу ^ршшшк скриниг), анкеталык сурак-жауап, Руфье-Диксон Yлгiсi колданылды.

Зерттеу нэтижесi. Бiрiншi кезецде бiр уакытта эпидемиологиялык зерттеу ^ршшшк скрининг) кектемнiц алгашкы айында ЖYргiзiлдi.

Бiрiншiлiк скринингтiц нэтижелерi 1 суретте керсетшген. ЖYргiзiлген зерттеулерден 1 ай бойы шаршагандыгы туралы (узакка созылган шаршау) 391 студент шагымданды, оныц iшiнде 238 кыз бала (61%) жэне 153 ул бала (39%).

Сурет 1 - Студенттердщ арасында 1 ай жэне 6 ай аралыгында журпзыген созылмалы шаршаудыц б1ршшшж скрининп, %

Созылмалы шаршау 6 ай бойы болгандыгы туралы 145 студентт шагымданды, оныц шшде 91 кыз бала (63%) жэне 54 ул бала (37%). 494 студентте ешкандай шагым болмады,

оныц iшiнде 291 кыз бала (59%) жэне 203 ул бала (41 %). Сонымен барлыгы 536 студент шагымданды, оныц шшде 329 кыз бала (61%) жэне 207 ул бала (39%) (сурет 2).

п=329

п=207

кыз бала ул бала

Сурет 2 - 6 ай аралыгында созылмалы шаршау белг1лер1мен шагымданган студенттер саны, п

6 ай бойы шаршау сезшген 145 студенттiц 45 студент идиопатиялык созылмалы шаршау сезiмi аныкталды, оныц iшiнде 32 кыз бала жэне 13 ул бала (сурет 3).

1

32

■ 13

20

барлыгы кыз бала ул бала

Сурет 3 - Идиопатиялык созылмалы шаршау белгшер1 бар студенттер саны, п Корыта келе 18-22 жас аралыгындагы студенттердiц созылмалы шаршау сезiмi жыныска байланысты емес екендiгi аныкталды. Кесте 1 - Б1ршш1лж скринингте уакыт тэуелд1л1г1не жэне жынысына байланысты студенттердщ шаршау белг1лер1н аныктау_

Шаршау узактыгы жынысы Барлыгы

¥лдар Кыздар

п. % п. % п. %

6 ай бойы 54 37 91 63 145 14

1ай бойы 153 39 238 61 391 38

Кажу жок 203 41 291 59 494 48

Барлыгы 410 - 620 - 1030 -

Эр курстагы студенттердiц жеке сабак ЖYKтемесi аркылы салыстыру ЖYргiздiк. Дегенмен ешкандай айырмашылык байкалмады. Себебi эр курстыц езiндiк киын сабактары да болды (кесте 2).

Кесте 2 - Студенттерд1 узак уакыт бойы шаршау мен созылмалы шаршау белгшер1 бойынша аныктау

Курс 1ай бойы 6 ай бойы

¥л бала Кыз бала барлыгы ¥л бала Кыз бала Всего

Лбе. % Абс. %

1 курс(п=218) 24 67 91 41,7 7 13 20 9,2

2 курс (п=497) 83 96 179 36 30 40 70 14,1

4 курс (п=315) 46 75 121 38,4 17 38 55 17,5

Итого (п=1030) 153 238 391 38 54 91 145 14,1

Адам емiрiнiц казiргi замангы ыргагы, ол алатын акпараттыц Yлкен келемi, зияткерлiк жумысбастылык ми жумысыныц белсендендiруiне алып келедi, нэтижесiнде шамадан кеп оттепш пайдаланады.

Элемдегi жагымсыз экологиялык жагдайды жэне iрi калалардыц газдылыгын коссак, мундай турмыс дэстYрi агзадагы оттегi жетiспеушiлiгiне алып келедi - гипоксия. Дурыс емес тамактану, туракты толыкканды уйкыныц бузылуы, гиподинамия, компьютер жэне баска да казiргi заман техникаларыныц керi эсерiнен жагдай одан сайын ушыгады.

Созылмалы шаршау белгiлерi иммундык ЖYЙенiц элсiреуiнен де байланысты. Адам агзасы эр тYрлi вирустарды тез кабылдагыш болады.

Созылмалы шаршау белгiлерi орталык ЖYЙке ЖYЙесiне жэне алдыцгы мига соккы жасайды, ол да дене жэне акыл-ой жумыс бастылыгын кетере алмайды. Созылмалы шаршаудан барлык агза зардап шегедi.

Зерттеуiмiзде бакылау тобында бастапкы ай жэне 6 ай уакыт етсе де ешкандай айырмашылык байкалмады. Барлыгы да бiркалыпты, еш езгерiс болмады (кесте 3).

Vestntk КштММ №2-2019

Кесте 3 - Созылмалы шаршау белг1лер1 бар жэне ба;ылау тобы студенттершщ бастап;ы жэне 6 айдан кей1нг1 децгейлерш салыстыру

Шагымдар Созылмалы шаршауы бар студенттер Бакылау тобы

Бiрiншiлiк 6 айдан соц, п=45 Бiрiншiлiк 6 айдан соц, п=25

скрининг, п=45 скрининг,п=25

Абс. % Абс. % Абс.. % Абс. %

Дене температурасыныц 15 33,33 15 33,33А 0 0,00 0 0,00

жогарылауы

Жуткыншакта 18 40,00 15 33,33 8 32,00 6 23,08

ауырсынудыц болуы

Булшык еттердегi 15 33,33 16 35,56л 2 8,00" 2 7,69

ауырсыну

Бас аурулары 38 84,44 40 88,89л 16 64,00" 14 53,85

Физикалык ЖYKтеменiц 24 53,33 23 51,11л 1 28,00" 7 26,92

жогарылауы

¥йккыныц бузылуы 36 80,00* 24 53,33л 5 20,00" 3 11,54

Есте сактау кабшетшщ 19 42,22 21 46,67л 4 16,00" j 11,54

темендеуi

Тiтiркену 31 68,89 28 62,22л 8 32,00" 5 19,23#

Кецiл KYЙдiц болмауы 33 73,33* 22 48,89 6 24,00" 12 46,15#

1 студентке тYCкен шагым 6,8±0,6 6,0±0,8 2,9±0,6 2,9±0,6

(М±ш)

Ескерту: * - р<0,05 созылмалы шаршау белгiлерi бар студенттердщ бастап;ы жэне кейiнгi децгейлерiн салыстыру # - р<0,05 ба;ылау тобы студенттершщ бастап;ы жэне кейiнгi децгейлерш салыстыру

" - р<0,05 созылмалы шаршау белгiлерi бар жэне ба;ылау тобы студенттерiнiц бастап;ы децгейлерiн салыстыру Л - р<0,05 созылмалы шаршау белгiлерi бар жэне ба;ылау тобы студенттершщ 6 айдан кейшп децгейлерш салыстыру.

Руфье-Диксон Yлгiсi бойынша ЖYректiц жумыс iстеу кзбшеттшп аныкталды. Берыген ЖYректiц жумыс iстеу кзбшеттшп [жогары, жа;сы, орташа) ба;ылау тобына Караганда непзп топ студенттерiнде жиi кездесл [р=0,055]. ЖYректiц канагаттанарльщ жумыс ^теу кабыеттшп негiзгi топ студенттерiнде ба;ылау тобы студенттерiне Караганда 1,5 есе жш кездестi[р=0,19).

ЖYректiц жумыс ^теу кабыеттшп негiзгi жэне ба;ылау тобындагы студенттердiц жынысына тэуелдi: екi топтада ул балалардыц ЖYректiц жумыс ^теу кзбшеттшп [жогары, жа;сы, орташа) ;ыз балаларга Караганда жа;сы болса (р=0,000), ал ;ыз балаларда ЖYректiц жумыс ^теу кабшеттшгшщ канагаттанарлыгы ул балаларга Караганда жа;сы [р=0,000] [сурет 4).

Сурет 4 - Журектщ

Ей топ арасында кыз балаларда гана езгешшж байккалды. Ол созылмалы шаршау белгiлерi бар студенттердiц жумыс ^теу кабыеттшп нашар болып шы;ты [6%). Цорытынды. Созылмалы шаршау белгiлерiнiц дамуын то;тату Yшiн: жумыста эр 5 минут сайын Yзiлiс жасау; дене жэне а;ыл-ой KYштерiн алмастыру; ^тепщз келмейтiн жумысты, сiзбен салыстырганда колы бос эрштестер^збен бвлiсу; ез уаккытыцызды дурыс Yлестiрудi Yйрену; аптасына

ктеу кабшеттШп, %

бiр рет демалыс KYнiн жасау; белсендi демалу, эаресе таза ауада; жеткiлiктi уакыт уйыктау жэне дурыс тамактану. Созылмалы шаршаудыц алгашкы себептерiн байкаган сэтте, емделудi бастау керек. Созылмалы шаршауды емдеу Yшiн агзаны тазалау, мидыц калыпты жумыс iстеуiне арналган дэрi-дэрмектер, эндокриндi жэне иммунды ЖYЙелер жумысыныц кайта калпына келу эдiстерi колданылады.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Баранов А.А., Кучма В.Р., Сухарева Л.М. и др. Оценка состояния здоровья детей // Новые подходы к профилактической и оздоровительной работе в образовательных учреждениях. - М., 2008. - 432 с.

2 Ермаков С.П. Современные возможности интегральной оценки медико-демографических процессов.- М.: Центр Демографии РАН, 1996. - 61 с.

3 А.А. Баранов, Л.А.Шеплягина Физиология роста и развития детей и подростков (теоретические и клинические вопросы). - М.: 2006. - 464 с.

4 Семейная организация здравоохранения. Департамент здоровья и развития ребенка и подростка (САН). ЮНИСЕФ, Интегрированное введение болезней детского возраста. - 2000. - С. 2-6.

5 Журавлева И.В. Здоровье подростков: социологический анализ. - М.: 2002. - 240 с.

6 Окнин В.Ю. Проблема утомления, стресса и хронической усталости // Русский медицинский журнал. - 2004. - Т.12, №5(205). - С. 276-279.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

7 Новик A.A. Синдром хронической усталости. Сообщение 1. // Проблемы реабилитации. - 2000. - №1. - С. 118-125.

8 Новик А.А., В.Н. Цыган, Н.Х. Дулатова, К.Д Жоголев и др. Синдром хронической усталости и иммунной дисфункции. - СПб.: ВМедА, 2001. - 104 с.

9 Зайцева Н., Красавина H.A., Алексеев В.Б. О состоянии здоровья детей в Пермской области (по итогам Всероссийской диспансеризации 2002 г.). - Пермь: 2003. - 62 с.

10 Ковалёв Ю.В. Депрессия, клинический аспект. - М.: Медицинская книга, Изд-во НГМА, 2001. - 144 с.

А.Б. Жа^сыльщ1, Л.Б. Умбетьярова1, А.А. Маутенбаев1, А.Б. Еланцев1, М.С. Кулбаева1, Г.Ц. Атанбаева1, О.К. Дарменов1, Л.К. Бактыбаева1, Ж.А. Иманбекова2, Т.Т. Мельдеханов2

1Казахский национальный университет имени аль-Фараби 2Казахский Национальный медицинский университет имени С.Д. Асфендиярова

ИЗУЧЕНИЕ ХРОНИЧЕСКОЙ УСТАЛОСТИ И ЕЕ ВЛИЯНИЕ НА СОСТОЯНИЕ ЗДОРОВЬЯ СТУДЕНТОВ

Резюме: Адаптация к современному развитию человека отрицательно влияет на физиологию. Вредные привычки жизни, неблагоприятные условия окружающей среды, стрессовые факторы и т.д. Могут привести к синдрому хронической усталости человека. Основными симптомами хронической усталости являются чувство постоянной усталости и повышенной усталости. Хроническая усталость в настоящее время растет и растет среди молодежи. Одна из основных причин этого заключается в том, что большинство людей не заботятся о своем здоровье, злоупотребляя своим временем. Ключевые слова: усталость, хроническая усталость,гипоксия, иммунная система

A.B. Zhaksylyk1, L.B. Umbetyarova1, A.A. Mautenbayev1, A.B. Elantsev1, M.S. Kulbayeva1, G.K. Atanbayeva1, O.K. Darmenov1, L.K. Baktybayeva1, Zh.A. Imanbekova2, T.T. Meldekhanov2

1al-Farabi Kazakh national university 2Asfendiyarov Kazakh National medical university

THE STUDY OF CHRONIC FATIGUE AND ITS IMPACT ON THE HEALTH OF STUDENTS

Resume: Adaptation to modern human development has a negative impact on physiology. Bad habits of life, adverse environmental conditions, stress factors, etc. Can lead to chronic fatigue syndrome. The main symptoms of chronic fatigue are a feeling of constant fatigue and increased fatigue. Chronic fatigue is now growing and growing among young people. One of the main reasons for this is that most people do not care about their health by abusing their time. Keywords: fatigue, chronic fatigue, hypoxia, immune system

УДК 159.9

Б. Альмурад, Л.Б. Умбетьярова, А.А. Маутенбаев, А.Б. Еланцев, М.С. Кулбаева, Г.К. Атанбаева, О.К. Дарменов, Л.К. Бактыбаева, А.А. Белходжаев, С. Манкибаева

Эл-Фараби атындагы Цазсщ ¥лттьщ Университетi

СТУДЕНТТЕРДЩ ЕР1КТ1 ЖЭНЕ ЕР1КС1З ЕСТЕ САКТАУ КАБ1ЛЕТ1Н ЗЕРТТЕУ

Ес Yрдiстерiнiц бiрi, жацадан туст жатцан ацпаратты жадыга енгiзудi белгiлейдi. Адамныц есте сацтау щбiлетi y^Mi дамып, жетiлiп отырады. Адам баласы 20 минут iшiнде ест^ен ацпараттыц 30%-ын, ал жарты сагатта 50%-ын умытып цалады екен. Ерiксiз есте сацтау KYнделiктi болган оцигалардыц элементтерiнiц есте цалуы, ягни ол адамныц ерюн^з жадыда сацталатын ацпараттар. КYнделiктi iс-эрекеттiц цалыпты турде цайталануы да, адамга ерiксiз ацпараттыц сацталуына алып келедi. Ерiктi турде есте сацтаудыц бiр ерекшелiгi адамныц ерюнен тыс мэжбYрлi турде немесе цажеттiлiгi туындаган жагдайда мацсатты турде есте сацтау болып табылады. Адам ерiктi турде сацталган ацпаратты цажетне жарату мацсатында цолданылады. Кей жагдайда ол адам yшiн жуктеу болса, ал кей жагдайда вте дурыс шешiмнiц бiрi болып табылады. Осыган байланысты бiз, студенттердiц ерiктi жэне ерiксiз есте сацтау цабiлеттерiн зерттедiк Олардыц цаншалыцты ацпаратты цабылдайтындыгы туралы, есте сацталган ацпаратты цаншалыцты цолданатындыгы туралы царастырдыц. TyrnHÖi свздер: ерiктi есте сацтау, ерiксiз есте сацтау, цаблет, ацыл-ой, студент.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.