Научная статья на тему 'AНЕМИЯ КЕЗІНДЕГІ AҒЗAНЫҢ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ КҮЙІН ТЕРІДЕГІ БИОЛОГИЯЛЫҚ AКТИВТІ НҮКТЕЛЕРДІҢ ТЕМПЕРАТУРАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ БОЙЫНШA ЗЕРТТЕУ'

AНЕМИЯ КЕЗІНДЕГІ AҒЗAНЫҢ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ КҮЙІН ТЕРІДЕГІ БИОЛОГИЯЛЫҚ AКТИВТІ НҮКТЕЛЕРДІҢ ТЕМПЕРАТУРАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ БОЙЫНШA ЗЕРТТЕУ Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
80
18
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЖЕЛЕЗОДЕФИЦИТНАЯ АНЕМИЯ / БИОЛОГИЧЕСКИ АКТИВНЫЕ ТОЧКИ / МЕРИДИАН / ТЕМПЕРАТУРА / ЭРИТРОЦИТ / ЭЛЕКТРОПРОВОДНОСТЬ / ТЕМіР-ЖЕТіСПЕУШіЛіКТі АНЕМИЯ / БИОЛОГИЯЛЫқ АКТИВТі НүКТЕ / ЭЛЕКТРөТКіЗГіШТіК / IRON DEFICIENCY ANEMIA / BIOLOGICALLY ACTIVE POINTS / MERIDIAN / TEMPERATURE / ERYTHROCYTE / ELECTRICAL CONDUCTIVITY

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Кулбаева М.С., Дуйсенбекова А.К., Молдакарызова А.Ж., Тулеуханов С.Т., Аблайханова Н.Т.

Анемия туындауының негізгі себептерінің бірі дұрыс тамақтанбаудың нәтижесі болып табылады, әлемдік мәселенің бірі болып саналады және ең көп таралған түрі темір-жетіспеушілікті анемия. Анемияның ағзаның басқа мүшелеріне әсерін тексеру мақсатында таңдап алынған тоқ ішек, жүрек, бүйрек, бауыр, аш ішек, өкпе, қуық - мүшелерінің тиесілі 16 корпоральды биологиялық активті нүктелерінің температуралық көрсеткіштері тексерілді. Зерттеуге қалыпты жағдайдағы және анемияға ұшыраған студенттер алынды. Алынған нәтижелер бойынша қалыпты жағдайдан статистикалық сенімділікпен төмендеген биоактивті нүктелер тоқ ішек, жүрек, бүйрек, бауыр, аш ішек мүшелеріне жатады, яғни анемияның әсерінен бұл мүшелерде физиологиялық өзгерістер туындағаны байқалады.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по клинической медицине , автор научной работы — Кулбаева М.С., Дуйсенбекова А.К., Молдакарызова А.Ж., Тулеуханов С.Т., Аблайханова Н.Т.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE STUDY OF THE PHYSIOLOGICAL STATE OF THE BODY ACCORDING TO TEMPERATURE INDICATORS OF BIOLOGICALLY ACTIVE POINTS OF THE SKIN DURING ANEMIA

Iron deficiency anemia is the most common form of anemia in the world and malnutrition is considered one of the main causes of its anemia. The task was to investigate the effects of anemia on the following organs: the colon, heart, liver, kidneys, small intestine, lungs and bladder. For the study of temperature indices, 16 corporal biologically active points on the meridians of these organs were selected. Were taken 2 groups of students: the control group - healthy students, experienced - students with iron deficiency anemia. From the results of the study, it was statistically established that the indices of the biologically active points of the colon, heart, liver, kidneys, and small intestine are below the norm - this indicates physiological changes in these organs.

Текст научной работы на тему «AНЕМИЯ КЕЗІНДЕГІ AҒЗAНЫҢ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ КҮЙІН ТЕРІДЕГІ БИОЛОГИЯЛЫҚ AКТИВТІ НҮКТЕЛЕРДІҢ ТЕМПЕРАТУРАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ БОЙЫНШA ЗЕРТТЕУ»

ВНУТРЕННИЕ БОЛЕЗНИ

INTERNAL MEDICINE

УДК 616.1-053.2

М.С. Кулбаева1, А.К. Дуйсенбекова1, А.Ж. Молдакарызова12, С.Т. Тулеуханов1, Н.Т. Аблайханова1, А.К. Токтыбай1, Е.В. Швецова1, Б.К. Кдйрат1

1эл-Фараби атындагы Цазсщ улттыц университетI, Цазщстан, Алматы 2С.Ж.Асфендияров атындагы Цазщ ¥лттьм; медицина университетг

АНЕМИЯ КЕЗ1НДЕГ1 АЕЗАНЬЩ ФИЗИОЛОГИЯЛЬЩ ОТШН ТЕР1ДЕГ1 БИОЛОГИЯЛЫК АКТИВТ1 НYКТЕЛЕРДЩ ТЕМПЕРАТУРАЛЬЩ К0РСЕТК1ШТЕР1 БОЙЫНША ЗЕРТТЕУ

Анемия туындауыныц негiзгi себептершц бiрi дурыс тамацтанбаудыц нэтижеа болып табылады, элемдiк мэселенщ бiрi болып саналады жэне ец квп таралган тYрi темiр-жетiспеушiлiктi анемия. Анемияныц агзаныц басца мyшелерiне эсерiн тексеру мацсатында тацдап алынган тоц шек, журек, буйрек, бауыр, аш iшек, вкпе, цуыц - мушелершц тиесiлi 16 корпоральды биологиялыц активтi нyктелерiнiц температуралыц кврсеткiштерi тексерiлдi. Зерттеуге цалыпты жагдайдагы жэне анемияга ушыраган студенттер алынды. Алынган нэтижелер бойынша цалыпты жагдайдан статистикалыц сенiмдiлiкпен твмендеген биоактивтi нуктелер тоц шек, журек, буйрек, бауыр, аш iшек мyшелерiне жатады, ягни анемияныц эсерiнен бул мушелерде физиологиялыц взгерiстер туындаганы байцалады.

ТYйiндi свздер: mемiр-жеmiспеушiлiкmi анемия, биологиялыц активтi нукте, меридиан, температура, эритроцит, электрвткiзгiштiк

К1р1спе. Оттепш тасымалдаушы ;анныц ;ызыл жасушалары немесе эритроциттерде оттепш байланыстыратын гемоглобин болады, эритроциттердщ мeлшерi кемш, гемоглобин концентрациясыныц темендеуш - анемия немесе ;аназдылы; деп аталады. Мундай жагдайда агзадагы барлы; улпалардыц кемiр ;ыш;ыл газымен уыттанып булшы; еттердщ дистрофиясы пайда болады, оныц iшiнде журек етiнiц, орталы; жуйке ЖYЙесiнiц, бауырдыц, ас;азан-шек жолдарыныц ;ызметшщ бузылуы, тiптен жасушаныц белiну процесшщ де бузылуы бай;алады. Жалпы агзаныц созылмалы стрестiк жагдайы дамиды[1-2]. Анемия агзадагы ;анныц ;ызыл жасушаларындагы гемоглобин концентрациясыныц темендеуiмен жэне оныц мелшершщ тYсуiмен сипатталады. Темiр ;анныц ;ызыл жасушаларындагы гемоглобин тYзiлуi жэне ет улпаларыныц белогы - миоглобиннiц тYзiлуi Yшiн мацызды элемент. Цалыпты гемоглобин мелшерш тYзу Yшiн CYЙектiц ;ызыл кемiгiнде темiр жетiспеушiлiгi кезiнде синтезделшетш эритроциттер мелшерi мен келемi темендейдь Темiр жетiспеушiлiгiнен пайда болтан анемия (ТЖА) - анемия тYрлерiнiц шшдеп кецiнен таралгандарына жатады. Анемиядан зардап шегетшдердщ саны артып келедi. ДД¥ мэлiметтерi бойынша темiржетiспеушiлiк анемиясынан элемдеп адамныц 2 миллиард;а жуыгы зардап шегедь бул жер шары хал;ыныц 30 % ;урайды[3-4]. Анемия адамдар арасында кеп таралганымен, оныц белгш бiр диагностикасы жо;. Дамыгын елдерде, мысалы Ресейде анемияны аны;тау Yшiн диагностикалы; зерттеу ЖYргiзiледi, ;анныц жалпы ;ерсеткш1 ;атац дэлдiкпен аны;талады. Африка елдершде, Латын Америкада осындай ;ызмет керсету бастамасы ендi жасалынып жатыр, сонды;тан анемия бул елдерде, эаресе балалар мен эйел адамдар Yшiн, KYPделi мэселелердiц бiрi болып табылады. Анемияны аны;тауда кец ау;ымды скрининг ЖYргiзiледi. Анемияга жасалган бiрiншi ретт скринингте тек гемоглобиннiц мелшерi емес, эритроциттердщ саны да есептеледь Бiрiншi параметр нау;астыц темiр гомеостазыныц жагдайын керсетедi, ал екiншi - ;андагы эритроцит саныныц кебеюiнiц интенсивтiлiгiн есепке алады. Сонды;тан гемоглобин децгейi тжелей темiрмен ;амтамасыз етiлуiне байланысты, ал эритроцит саны витамин А жэне фолат мелшерше байланысты аны;талады. Эйел адамдарда ЖYKтiлiк кезецiнде жэне лактация уа;ытында организм кеп мелшерде темiрдi ;ажет етедi жэне бас;а тYрлерiне ;араганда темiр жетiспеушiлiктi анемия 75-95 % ;урайды[5-8].

Гемоглобиннiц ;андагы темен децгеш, трансфериннiц, ферритиннiц темендеуi, темiрдiц мелшерi -кез-келген жаста анемияны аны;тауда мацызды лабораториялы; керсеткiштер болып келедь Кез-келген жаста

темiржетiспеушiлiктi анемияда ферритин сарысуы на;ты лабораториялы; тест болып саналады. Фолий ;ыш;ылыныц метоболиттерiнiц фармакокинетикасын зерттеу - В жэне фолаттыц субклиникалы; жетiспеушiлiгiн ай;ындауга мYмкiндiк бередь Бiра; на;ты анемияныц тYрлерi белгш болганымен, тек ;андагы гемоглобин мен ферритин мелшерше гана байланысты аны;тап ;ана ;оймай, эртYрлi белгiлердiц симптомдарынада мэн беру керек.

Анемиясы бар адамдарда улпалардыц гипоксиясы бай;алады, организм тез шаршайды, ;ула;тагы шу, бас аурулары, бас айналу, есiнен тану, ент^у, ЖYрек согысы пайда болады. Соныц езiнде шаршац;ылы;, ;ула;тагы шу, бас аурулары, бас айналу, жумыс;а ;абыеттшж темендеуi анемияныц кез-келген тYрiнде кездеседь ТЖА пайда болуы кезiндегi арнайы белгiлерге ;урFа;тылы;,терi бозаруы, бет дерматиту ауыз куысыныц-тшдщ кебуi. Ауыз куысынын кебуi анемияныц да, диабеттiц симптомдары болып табылады. Анемия кезiнде шаш сынгыш, жу;а келедi, тырна;тыц сынуы, пiшiнiнiц ;асы;тэрiздес KYЙге айналуы мYмкiн, кебiнесе диспепсия, дэм сезудiц темендеуш Т-клеткалы; иммунитет жэне иммуножет^пеушшк жагдайдыц темендеуi бай;алады [9].

ТЖА кезшде ;анда гемоглобин ферритин, трансферин, темiр мелшерiнiц темендеуi В 12 витаминшщ азаюы, микроцитоз, эритроциттердiц анизо- жэне пойкилоцитозы, ягни эритропения пайда болады. Аурудыц KYPделенген кезiнде ретикулоцитопения, лейкопения, тромбоцитопения пайда болады.

Темiрдiц ;алыптыдан ауыткушылыгын багалап диагностикалау Yшiн ;олданылатын ;ан сарысуындагы езгерiс тек ;ана гемоглобиннiц темен мелшерiн гана емес, ферритиннiц езгеруiн, трансферриннiц ауыткушыльщтарын жэне бас;а параметрлердi де есепке алады. Анемияныц пайда болуыныц непзп керсеткiшiне жогарыда айтылгандай гемоглобиннiц жалпы ;андагы мелшерiнiц керсеткiшi жатады. Гемоглобин децгешнщ темендеуiне байланысты Yш сатысын белiп ;арастырады. Жецiл — гемоглобин мелшерi ;алыптыдан темен, 90 г/л; Орташа — гемоглобин ;алыпты 90-70 г/л; •Ауыр — гемоглобин мелшерi темен 70 г/л. Ферритин кеп жагдайда темiр алмасуыныц ец мы;ты маркерi болып табылады [9]. Сонымен, ;aзiргi тацда анемияныц ас;ынып кетуь оныц мYшелердiц ;ызметше эсерiн зерттеу, эаресе жaсеспiрiмдердегi езгерiстердi аны;тау ;аз1рп тацдагы езектi мэселелердiц бiрi болып табылады. Эйткеш болаша; - жас урпа;тардыц ;олында болганды;тан, денi сау, салауатты жастарды тэрбиелеу негiзгi мшдеттердщ бiрi болып саналады.

ЮелЬик ХмжЫММ №2-2019

Адамдардыц тагам рациондарында удайы минералдардан, витаминдерден жэне тагамдык; талшы;тардан кедейленген, тазаланып ецделген тагамдардыц Yлесi артып келедi. Соныц нэтижесiнде организмде анемия ауруларыныц пайда болуына алып келедi. Анемиясы бар балаларга координация мен ;имылдыц темендеуь сейлеу дамуындагы аномалиялар, шаршагышты; укыпсызды; тэртiпсiздiк ;алыптардыц ауыткулары тэн келедь Мундай балалар мектепте нашар о;иды, олардыц интеллектуалды; даму коэффициентi анемиясы жо; балаларга ;араганда, элде;айда темен. Анемия орта жастарда да таралуы жогары, анемия ауруы кездесетiн кептеген студенттер уа;ытында шара ;олданбайды, нэтижесшде агзадагы гомеостаз бузылады, иммунды ЖYЙе элсiрейдi, психикасында KYЙзелiстер бай;алады да организм Yшiн мацызды мYшелердiц функциясы белгiлi уа;ыт аралыгында нашарлайды[10-13]. ЭртYрлi физиологиялы; функцияларды реттеуге ;атысатын терi ;асиеттерi ерте заманнан белгiлi. Терщеп эртYрлi рефлекторлы; айма;тарды тiтiркендiргенде

ауыртпальщты, сiреспенi, белiп шыгару ;ызметшщ артуы немесе темендеуi бай;алады[14].

Сонымен ;атар терiге эртYрлi химиялы; жэне физикалы; эсерлермен эсер еткенде жалпы организмде немесе оныц жеке белiгiнде белгш бiр реакцияныц туындайтынын да айта кетуге болады. Цазiргi тацда терi жабынында орналас;ан биологиялы; активтi нYKтелердiц iшкi мYшелермен нейрорефлекторлы; жолмен байланысы жайында маглуматтар жеткiлiктi дэлелденген[15-17]. Биологиялы; активтi нYKтелер (БАН) - физиологиялы; бейiмделушiлiк процесiнде негiзгi функцияны ат;аратын, «дене жабыны - iшкi мYшелер» арасындагы езара эсерлесу ЖYЙесiнiц аса белсендi ;асиеттершщ терi жабынында кескшделген рефлекторлы; аймагы. БАН орналас;ан айма;тарыныц на;ты анатомиялы; топографиясы жо; тек сол айма;тарда борпылда; дэнекер улпалары жа;сы жетшген, нерв уштары мен ;ан тамырлары жа;сы шогырланганы аньщталган.

Биоактивт нYKтелердiц спектрлiк потенциалы, зат алмасуы, ;ызуы жогары, ал электрлiк кедергга темен, ете сезiмтал. Биологиялы; актива нYKтелерденоттекжедел

сiцiрiлiп,кемiр ;ыш;ыл газытездетiп шыгарылады. БАН ец алгашк;ы рет ежелп Цытай медицинасында зерттелiп, ашылган. БАН адам мен жануарлар денесшдеп терi бетiнде (корпоральды), ;ула; ;ал;анында

(аурикулярлы)аны;талган. Цазiргi тацда мундай

биоактивтi нYKтелердi диагностикалы; ма;сатта да, алдын алу профилактикалы; жэне емдiк iс-шараларында да ;олданылып келедi.

Термодинамиканыц зацдарын ескере отырып, жылы ;анды тiрi агзалардыц температуралы; керсеткiштерi тура;ты температура кезiнде ;алыпты функцияланатыны ;азiргi тацда белгiлi мэлiмет. Биологиялы; активтi нYKтелердiц де ;алыпты температуралы; мэнi болады, белгiлi бiр мYшемен байланысы бар, сол мYшедегi болып жат;ан физиологиялы; KYЙi жайында жа;сы индикатор болып табылады. Агзаныц функциональды KYЙiне, ;алыпты жагдайына немесе патологиялы; жагдайына тэуелдi биоактивтi нYKтелердiц температуралы; керсеткiштерi де езгерiске ушырайды[18-20].

Анемиякезiнде студенттердiц бас;а мYшелерiнiц зардап шегуi, созылмалы инфекция оша;тарыныц пайда болуын алдын ала болжау зерттеу жумысыныц езектiлiгiн керсетедi. Осы ма;сатта белгiлi бiр мYшенiц физиологиялы; KYЙi жайында а;парат алуга мYмкiндiк беретiн биологиялы; активтi нYKтелердiц температуралы; керсеткiштерi зерттелдi.

Зерттеу материалдары мен эднтерь Зерттеуге арналган жумыс эл-Фараби атындагы Цаз¥У-ныц биология жэне биотехнология факультетшщ биофизика жэне биомедицина кафедрасыныц «Хронобиология жэне экологиялы; физиология» гылыми зертханасында орындалды. Зерттеу нысаны ретшде 20-21 жас аралыгындагы жалпы 24 студент алынды. Олар екi топ;а белiндi. Ба;ылау тобына -денсаулыгы ;алыпты 12, тэжiрибе тобына - анемияга шалдыадан 12 студенттер болды. Анемиялы; ауру тобына ;алыпты жагдайдан эритроциттерi темендеген белгiлерi бар студенттер топталды.

Зерттеу нысанына агзаныц терi бетiнде орналас;ан, белгш бiр агзамен байланысы болатын стандартты меридиандарыныц iшiнен сипаттамалары белгiлi 16 биологиялы; активтi нYKтелер жина;талып алынды[20-21]. Биологиялы; активтi нYKтелер: екпе меридианынан Р11 Шао-шан, Р9 Тай -юань, то; шек меридианынан GI.1 Шан-ян, GI.2 Эр-цзянь, G14 Хэ ГУ, ЖYрек меридианынан С9 Шао-Чун,С8 Шао-фу, С7 Шэнь-мэнь, аш iшек меридианынан IG1 Шао-Цзе Ш2 Цянь-Гу, бYЙрек меридианынан R1 Юн-Цюань, Жань-Гу, бауыр меридианынанF2 Син-Цзянь, куы; меридианынан V60 Кунь Лунь, V67 Чжи-Инь биоактивтi нYKтелерi[18-19].Тэжiрибеге екi топтаны студенттердiц зерттеуге алынган терi бетшдеп БАН-ныц температурасын елшеуге эл-Фараби атындагы К^аз¥У-дагы тэжiрибелiк ендiрiстiк орталыгында арнайы тапсырыспен жасалган «Биотемп-2» аспабы ;олданылды. Алынган мэлiметтер статистикалы; ецдеуден ета, Стьюденттiц t-критериясы бойынша аны;талды.

Зерттеу нэтижeлepi жэне оларды тал^ылау. Цалыпты жагдайдастуденттердщ агзасыныц физиологиялы; KYЙiн терiдегi биологиялы; актива нYKтенiц биофизикалы; керсеткiштерi бойынша зерттелдь Тацдап алынган биологиялы; активтi нYKтелердiц температуралы; керсеткiштерiнiц сараптамасы ЖYргiзiлдi. Зерттеу жумысында алынган нэтижелердi сараптай отырып, ;орытындылаганда, ягни студенттердiц ;алыпты жагдайда 16 терi бетiндегi корпоральды нYKтелерiнiц, ягни Р.11 Шао -шан, Р9 Тай -юань, то; шек меридианынан GI.1 Шан-Ян, GI.2 Эр-Цзянь, G14 Хэ ГУ, ЖYрек меридианынан С9 Шао-Чун,С8 Шао-Фу, С7 Шэнь-Мэнь, аш iшек меридианынан IG1 Шао-Цзе Ш2 Цянь-Гу, бYЙрек меридианынан R1 Юн-Цюань Жань-Гу, бауыр меридианынан F2 Син-Цзянь, куы; меридианынан V60 Кунь Лунь, V67 Чжи-Инь температурасы -29,7±0,4 4- 31,3±0,6°С аралыгында тербелдi (1-кесте). Цалыпты жагдайда тэжiрибеге алынган студенттердiц терi бетiндегi биологиялы; актива нYKтелердiц

температурасыныц керсеткiшiмен анемия белгiлерi кездесетiн студенттердегi температура керсеткiштерiн салыстырганда ауыткушыльщтар бай;алды. Анемиякезiнде терi бетшдеп БАН-ныц температурасы 26,5±0,9^30,9±0,3 °С аралыгында тербелетiнi аны;талды.

Кесте 1 - Калыпты жэне анемия жагдайындагы меридиандардыц биологиялы; активт1 нуктелерщщ температуралы; керсетк1штер1, Т°С

№№ Меридиан атауы БАН атауы Цалыпты жагдай Анемия кезiнде

1 То; шек GI.1 Шан-Ян 30,0±0,4 27,0±0,5*

GI.2 Эр-Цзянь 30,5±0,1 28,5±1,0*

G14 Хэ-Гу 30,6±0,3 29,0±0,2*

2 ЖYрек С9 Шао-Чун 30,6±0,2 28,7±0,9*

С8 Шао-Фу 31,3±0,6 29,2±0,3*

С7 Шэнь-Мэнь 30,9±0,2 29,9±0,2*

3 БYЙрек R1 Юн-Цюань 30,5±0,5 28,8±0,3*

R2 Жань-Гу 29,7±0,4 27,1±0,2*

4 Бауыр F2 Син-Цзянь 30,8±1,8 26,5±0,9*

5 Ашiшек IG1 Шао-Цзе 30,3±1,1 30,0±1,2

Ш2 Цянь-Гу 30,9±0,5 29,1±0,8*

6 8кпе Шао -Шан 30,8±0,1 30,7±0,3

Р9 Тай-Юань 30,9±0,1 30,8±0,2

7 Куы; Кунь-Лунь 30,8±0,1 30,7±0,2

Чжи-Инь 30,1±0,4 30,0±0,3

Ескерту: * цалыпты жагдаймен салыстырганда Стьюденттiц t-,

То; шек меридианыныц GI.1 Шан-Ян, GI.2 Эр-Цзянь, G14 Хэ ГУ биологиялы; актива нYKтелерiнiц ;алыпты жэне анемия кезiндегi тiркелген температуралы; кврсеткiштерiн салыстырганда ауыт;ушылы;тар бай;алдыДалыпты жагдайда 30,0±0,4-^30,6±0,3 °С аралыгында тербелген, ал анемия жагдайында бiршама взгерiс бай;алады, ягни темендеген 27,0±0,5-^29,0±0,2 °С аралыгында тербеледi. Сонымен, алынган нэтиже бойынша GI.1 Шан-Ян, GI.2 Эр-Цзянь, G14 Хэ-Гу биологиялы; активтi нYKтелерiнiц температурасы темендеген, статистикалы;

сенiмдiлiкпен(р<0,05) расталды. Егер агзада анемия пайда болса эдебиеттерде керсеткендей ас;орыту ЖYЙесшiц функциясында езгерiстер пайда болуы мYмкiн[20-21]. Келесi ЖYрек меридианыныц C9 Шао-Чун, C8 Шао-Фу, C7 Шэнь-Мэнь - биоактивт нYKтелерi бойынша ;алыпты жагдайда 30,6±0,2^31,3±0,6°С аралыгында болса, анемия кезшде олар бiршама темендеген, ягни 28,7±0,9^29,9±0,2°С аралы;тагы керсеткiште тербеледi. Барлы; биоактивтi нYKтелердiц температуралы; керсеткiштерi анемия кезшде ;алыпты жагдайдан темендегенi статистикалы; сенiмдiлiкпен (р<0,05) дэлелдендi.

Организм Yшiн мацызды мYше ;атарынан орын алатын бYЙрек меридианынанелшеуге ыцгайлы R1 Юн-Цюань, R2 Жань-Гу биологиялы; актива нYKтелерi 29,7±0,4^30,5±0,5°С аралыгында ;алыпты жагдайда тербелдь ал анемия кезiнде 27,1±0,2^28,8±0,3°С аралы;та темендеген жэне статистикалы; сенiмдiлiкпен (р<0,05) аны;талып отыр. 1-кесте бойынша бай;алып тургандай бYЙрек меридианыныц бионYKтелерiнiц температуралы; керсеткМ R1 Юн-Цюань ;алыпты жагдайда 30,5±0,5 °С болса, анемия жагдайында ол керсеткiш 28,8±0,3 °С темендедь R2 Жань-Гу нYKтесi ;алыпты жагдайда 29,7±0,4 °С болса, анемия кезшде 27,1±0,2 °С мэнiне тец болды. Эдеби деректерде керсетiлгендей, анемия кезшде бYЙрек тапшылыгыныц езi анемия ауруыныц туындауына себепкер болатынын ескерiп, эрине бул бYЙрек бионYKтелерiнде ;алыпты жагдайдан ауыткушылы; болатынына KYмэн келмесе де болады. Ал, бул тужырымдаманы тэжiрибеден алынган мэлiметтер де дэлелдеп тур.

Бауыр меридианынан алынган F2 Син-Цзянь HYKтесiнде ауыткушылы; бай;алды. Цалыпты жагдайда 30,8±1,8 °С температура керсеткiшiн керсетсе, ал анемия кезшде бул керсеткш 26,5±0,9 °С керсеткiшкеайтарлы;тай ауыт;ып, Стьюденттщ t-критерийi бойынша (р<0,05) сенiмдiлiктi берш отыр.

Аш iшек меридианынан IG1 Шао-Цзе жэне IG2 Цянь-Гу бионYKтелерi зерттелдь Алынган нэтижелерге сараптама ЖYргiзгенде IG1 Шао-Цзе бионYKтесi 30,3±1,1 °С температура керсеткiшiнiц мэнiн берсе, анемия кезшде 30,0±1,2 °С мэнiне тец болды, алайда статистикалы; сешмдыжпен езгер^ке ушырамаганы бай;алады. Ал IG2 Цянь-Гу бионYKтесi ;алыпты жагдайда 30,9±0,5 °С, анемия кезiнде 29,1±0,8 °С

;puüi (р<0,05) бойынша статистикалыц ceHÎMdmiK

температуралы; мэнше стаистикалы; дэлелмен (р<0,05) темендеген аны;талды.

Келесi екпе меридианыныц Шао-Шан, P9 Тай-Юань биологиялы; активтi нYKтелерi алынды. 8кпе меридианын ;арастырган кезде, бас;а мYшелермен салыстырганда ;алыпты жагдайдан ауыткушылы; бай;алмайды, ;алыпты жагдаймен салыстырганда P9 Тай-Юань, Шао-Шан нYKтесiндегi температуралы; езгер^тер бай;алса да, олар статистикалы; сешмдшжпен расталмады. Цалыпты кезде 30,8±0,U30,9±0,1°C болса, анемияда 30,7±0,3^30,8±0,2°С мэндерiне тец болды.

Куы; меридианынан алынган Кунь-Лунь жэне Чжи-Инь бионYKтелерiнiц температуралы; керсеткiштерi ;алыпты жагдайда 30,1±0,4^30,8±0,1°С аралыгында, анемия кезшде 30,0±0,3^30,7±0,3 °С аралыгында тербеледь Алынган мэлiметтерде статистикалы; сенiмделiкпен расталмаганын айта кетуге болады, ягни анемияныц керi эсерiнен бул мYшеде ауыткушылы; тудыратын патология уаупi бай;алмайды.

Цорытынды. Сонымен, ;алыпты жагдайдагы студенттердiц терi бетшдеп тацдап алынган биологиялы; актива нYKтелерiнiц анемия кезiндегi температуралы; керсеткiшiмен салыстыра ;араганда бiршама температуралы; ауыткушылы;тар бай;алдыДалыпты жагдаймен салыстырганда статистикалы; сенiмдiлiкпен то; шек, ЖYрек, бYЙрек, бауыр, аш шек мYшелерiнен тацдап алынган биоактивт нYKтелерiнде температуралы; керсеткiштер темендеген. Эзгер^ке ушыраган биоактивтi нYKтелерге тиесiлi мYшелердiц физиологиялы; KYЙiнде ;андай да ауыткушылы;тар, езгерiстер немесе патологиялы; аурулардыц кершга болуы мYмкiн. Сол себептi анемияга ушыраган кезде осы мYшелергекеп кецы аударып, профилактикалы; емдiк шараларды ЖYргiзу ;ажет. Эдеби деректердiц мэлiметтерiнен темiр-жетiспеушiлiк анемия кезiнде то; iшекке тексер^ ЖYргiзгенде, ас;азанныц кептеген ойы; жаралары бай;алган, сонымен бiрге жас;а сай саны арта тYCкен. Орта жастагы жэне жас балалардагы анемия туындауыныц негiзгi себебi айтып кеткендей темiр жетiспеуiнен, сонымен бiрге фолат В 12 кобаламин аздыгынан. Осымен ;атар, Yлкендерде жэне егде тарт;ан адамдарда анемияныц пайда болуы себебше бYЙрек жетiспеушiлiгi, ангиодисплазия, рак, ас;азан шек жолдарыныц (А1Ж) бузылысы эсер ете^ш эдеби деректерде берiлген [23].

Студент жастар дурыс тама;танбауыныц салдарынан анемияга ушырайды. Сол себептi ;азiргi тацда кептеген ендiрiсте тагам ;урамына эртYрлi агзага ;ажеттi витаминдер тобы ;осылуда. Сонымен бiрге тагамды; заттар ;урамына темiр мелшерiн жогарылатып ;осып ендiруде, бул эртYрлi аурулардыц iшiнен анемияныц алдын алуга ;олданылатын iс-шара болып табылады.

Vestnik KazNMU №2-2019

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Агаджанян H.A., Телль Л.З., Циркин В.И., Чеснокова C.A.. Физиология человека. - М.: Медкнига, 2005. - 105 с.

2 Е.Б. Бабский Физиология кровообращения. Физиология сердца. Из серии «Руководство по физиологии». - Л.: Наука, 2006. - 146 с.

3 Хаитов Р.М., Пинегин Б.В., Исматов Х.И. Иммунные механизмы системной деятельности организма // Экологическая иммунология. - М.: ВНИРО, 2008. - 21 с.

4 Киричук В.Ф., Антипова O.H., Бабиченко H.E., Головченко В.М., Понукалина Е.В., Смышляева И.В., Токаева Л.К. Физиология человека. - Саратов: Изд-во СГМУ, 2006. - 155 с.

5 Долгих И. В. Основы иммунопатологии. - М.: Феникс, 2007. - С. 8-10.

6 Харрисон Г.Р. Внутренние болезни. - М.: Медицина, 1996. - Т.7. - 572 с.

7 Бурлев В.А., Коноводова Е.Л., Мурашко Л.Е. и др. Объемный транспорт кислорода на фоне лечения эритропоэтином и препаратами железа у беременных с анемией // Пробл. репрод. - М.: 2011. - Т.2. - С. 10-14.

8 Дубровина Н.В., Сокур Т.Л., Федорова Т.А. и др. Изменение гематологических и феррокинетических показателей с железодефицитной анемией на фоне применения медицинского озона // АГ-инфо. - 2006. - Т.3. - С. 16-19.

9 Белошевский В.А., Гребенникова Л.Г., Бакалов В.И. Диагностика и лечение железодефицита у больных с хроническими заболеваниями // Научно-медицинский вестник Центрального Черноземья. - 2002. - Т. 4. - С. 17-24.

10 Торшин И.Ю., Громова О.А., Хаджидис А.К. Систематический анализ молекулярныхмеханизмов воздействия железа, меди, марганца в патогенезе железодефицитнойанемии // Клин. Фармакология. - 2010. - №3., Т 2. - С. 15-16.

11 And^s E., Federici L., Serraj K., Ка^епЬаЛ G. Update of пийчеп^ейаепсу anemia теМег1у райе№ // Eur J Intern Med. - 2008. - № 19(7). - Р. 488-493.

12 Stolz E., Valdueza J.M., Grebe M., Schlachetzki F., Schmitt E., Madlener K., Rahimi А., Kempkes-Matthes B., B^s F., Gerriets T., ^s M. Anemia as а risk factor for сегеЬга1 venousthrombosis? Ап оЫ hypothesis ^visited. Results of а prospective study // J №иго1. - 2007. -№254(6). - Р. 729-734.

13 ВаЫиса L. Epidemiology of anemia in the еЫег1у: information оп diagnostic evaluation // JAmGeriatr Soc. - 2003. - №51(3). -Р. 2-9.

14 Молостов В.Д. Иглотерапия и мануальная терапия: практическое руководство по лечению заболеваний. - М.: Эксмо, 2008. - 784 с.

15 Табеева Д.М. Практическое руководство по иглорефлексотерапии: учебное пособие. - М.: МЕДпресс-информ, 2004. - 440 с.

16 Иванов В.И. Акупунктура: новейший справочник. - М.: Эксмо, 2006. - 448 с.

17 Акшалова Л.М. Сезонная динамика теплопроводности корпоральных биоактивных точек кожи // Междунар. научн.-практич. конф.: Современные проблемы экологической физиологии. - Алматы: 2008. - С. 11.

18 Телеусаринова А.М., Дуйсегалиева Г.И., Цунанбай К., Телеуханов С.Т., Телеусаринова С.Т. Шыгыс медицинасы: оку хуралы. -Алматы: Цазак; университетi, 2007. - 148 б.

19 Гумарова Л.Ж., Тулеуханов С.Т. Энтропия суточной динамики электропроводности и потенциалов кожи животных в норме и стрессе // 2 Евразийс. конгр. по мед. физике и инженерии: Медицинская физика. - М.: 2005. - С. 273-274.

20 Тулеуханов С.Т., Аблайханова Н.Т. Исследование хроноструктурных параметров временной организации электропроводности биоактивных точек кожи кроликов в норме и при адаптации к условиям гипоксии // В сб.Физиологические проблемы адаптации. - Ставрополь: Изд-во СГУ, 2008. - С. 190-192.

21 Г. Геккер, А. Стивлинг, Э. Пьюкер Иллюстрированный атлас акупунктуры. Биологически активные точки тела, ушей, триггерные зоны. - М.: АСТ: Астрель, 2008. - 244 с.

22 Ю.Ю. Елисеев Иглорефлексотерапия. Полный справочник. - М.: Эксмо, 2006. - 608 с.

23 Б.И. Ткаченко Основы физиологии человека. - СПб.: Международный фонд истории науки, 2003. - 80 с.

М.С Кулбaeвa1, А.К. Дуйсенбекова1, А.Ж. Молдакарызова12, С.Т. Тулеуханов1, Н.Т. Аблайханова1, А.К. Токтыбай1, Е.В. Швецова1, Б.К. Кайрат1

1Казахский Национальный университет имени аль-Фараби, Казахстан, Алматы 2 Казахский Национальный медицинский университет имени С.Д. Асфендиярова

ИССЛЕДОВАНИЕ ФИЗИОЛОГИЧЕСКОГО СОСТОЯНИЯ ОРГАНИЗМА ПО ТЕМПЕРАТУРНЫМ ПОКАЗАТЕЛЯМ БИОЛОГИЧЕСКИ АКТИВНЫХ ТОЧЕК КОЖИ ПРИ АНЕМИИ

Резюме: Железодефицитная анемия является самой распространенной формой анемии в мире и одной из основных причин её возникновения считается неправильное питание. Была поставлена задача исследовать влияние анемии на следующие органы: толстую кишку, сердце, печень, почки, тонкую кишку, легкие и мочевой пузырь. Для исследования температурных показателей были выбраны 16 корпоральных биологически активных точекна меридианах этих органов. Были взяты 2 группы студентов: контрольная группа - здоровые студенты, опытная - студенты с железодефицитной анемией. Из результатов исследования статистически было установлено, что показатели биологически активных точек толстой кишки, сердца, печени, почек, тонкой кишки ниже нормы - это свидетельствуют о физиологических изменениях в этих органах.

Ключевые слова: железодефицитная анемия, биологически активные точки, меридиан, температура, эритроцит, электропроводность.

M.S. Kulbayeva1, A.K. Duisenbekova1, S.T. Tuleukhanov1, A.Zh. Moldakaryzova12, N.T. Ablaikhanova1, A.K. Toktybay1, E.V. Shvetsova1, B.K. Kairat1

1Kazakh National University named after Al-Farabi, Kazakhstan, Almaty 2 Asfendiyarov Kazakh National medical university

THE STUDY OF THE PHYSIOLOGICAL STATE OF THE BODY ACCORDING TO TEMPERATURE INDICATORS OF BIOLOGICALLY ACTIVE POINTS OF THE SKIN DURING ANEMIA

Resume: Iron deficiency anemia is the most common form of anemia in the world and malnutrition is considered one of the main causes of its anemia. The task was to investigate the effects of anemia on the following organs: the colon, heart, liver, kidneys, small intestine, lungs and bladder. For the study of temperature indices, 16 corporal biologically active points on the meridians of these organs were selected. Were taken 2 groups of students: the control group - healthy students, experienced - students with iron deficiency anemia. From the results of the study, it was statistically established that the indices of the biologically active points of the colon, heart, liver, kidneys, and small intestine are below the norm - this indicates physiological changes in these organs.

Keywords: iron deficiency anemia, biologically active points, meridian, temperature, erythrocyte,electrical conductivity

УДК 614.39:311

С.Т. Телеуханов1, Б.Р. Бекен1, К.А. Тобжанова2, З.Ж. Жанабаев1

1эл-Фараби атындагы Цазсщ улттыц университетi, Биология жэне биотехнология факулътет1 2дэрлж заттар, медициналъщ тшайындалатын етмдер жэне медициналъщ техникаларды улттыц сараптау орталышы

БYЙРЕК YCTI БЕЗ1 ГОРМОНДАРЫНЬЩ ЦАЛЫПТЫ ЖЭНЕ СТРЕСТ1К ЖАГДАЙДАГЫ ТЭУЛ1КТ1К ДИНАМИКАСЫНЫЦ ЭНТРОПИЯЛЫЩ К0РСЕТК1ШТЕРШ ЗЕРТТЕУ

Берлген мацалада термодинамика эдiстерi мен зацдарын тiрi жуйелер агзасындагы физиологиялыц, биохимиялыц процестерге цолдану мYмкiндiгi царастырылады. Сонымен цатар, стресс факторлардыц эсерiнен тiрi ЖYйелердегi тэулiктiк ыргацтардыц динамикасындагы взгерiстерге эксперименталдыц жэне математикалыц талдаулар царастырылган. Стрестiк жагдайлар циркадиандыц ыргацтардыц фазалыц архитектоникасыныц бузылыстарымен сипатталынады; десинхроноз жалпы адаптациялыц синдромныц мацызды компонентi болып табылады. Ал, десинхроноз децгейi мен дэрежеан физикалыц шама -энтропия квмегiмен есептеп блуге болады, себебi ол - ретсiздiктiц влшемi болып табылатын ЖYйе жагдайыныц термодинамикалыц функциясы. Стресс кезнде дамитын реакция iшкi секреция бездерiнiц белсендiлiгiнiц KYшеюiмен тiкелей байланысты, сонда симпато-адреналды ЖYйенiц iске цосылуы ЖYредi. Стресс факторы ретнде гипокинезия, цозгалыстыц шектелуi тацдалынды. Гипокинезияныц узацтыгы катехоламиндердiц дэреже^не эрцалыпты эсер етедь ол стрестiк реакцияныц дамуына, KYшiне, жыл мезгiлiнiц узацтыгына да байланысты.

ТYйiндi свздер: циркадиандыц ыртацтар, маусымдыц ыртацтар, гипокинезия, десинхроноз, энтропия, хаос, бYйрекYстi безь адреналин, норадреналин, стресс

Юр^пе. Жалпы эволюциялы; даму жолында барлы; агзалар табиги жэне жасанды жагдайлардыц кец спектршщ эсерше бешмделген. П.К. Анохиннщ тYсiнiгi бойынша, ЖYЙе пршшк ететш жэне оныц бiр белИ болып табылатын, ;андай да бiр «кец^тжт^уак;ытты континуум» бар [1,2,3,4]. Тiрi ЖYЙелердiц этршшгшщ шарты - тiрi материяга тэн биологиялы; ^-эрекеттершщ ырга;тылыгы[5]. Жалпы, агзаныц кептеген процестершщ координациясында Yлкен релдi нейроэндокриндi ЖYЙенiц циклды; эрекет ат;аратындыгы белгш, ал ол ез кезепнде орталы; реттеу механизмшщ мен агзаныц кеп функцияларыныц интеграциясыныц ^ке асуында ОЖЖ-мен тыгыз байланысты [6,7]. Сондай-а; кептеген мэлiметтер бойынша бYЙрекYCтi безшен гормондардыц белiнуi тек ОЖЖ гана емес, жыл мезгш мен тэулжтж уа;ыттарга тэуелдi езгерш отыратындыгы белгш болган. Гормондардыц тэулжтж ауыткуы, олардыц хроно;урылымы стреске аса сез1мталды; эсер керсетедi. Сонда, стрестiк жагдайлар циркадианды; ыргацтардыц фазалы; архитектоникасыныц бузылысын сипаттаса; десинхроноз жалпы адаптациялы; синдромныц негiзгi компонентi болып табылады екен [8]. Ал, десинхроноз децгеш мен дэрежесш физикалы; шама -энтропия кемепмен есептеп бiлуге болады, себебi ол -ретсiздiктiц елшемi болып табылатын ЖYЙе жагдайыныц термодинамикалы; функциясы. ЖYЙе ретсiздiгi ;аншалы;ты жогары болса, оныц энтропиясы да соншалы;ты арты; болады [9]. Буган дейiнгi кейбiр зерттеушiлермен жасалган зерттеу жумыстары, адамныц тiршiлiк эрекеттерi шыныменен термодинамикалы; сипатт;а ие екендiгiн жэне термодинамикалы;

зацдылы;тарды адам физиологиясын модельдеуде ;олдануга болатындыгын керсетiп кеткен [10,11,12]. Осыган байланысты галымдардыц хронобиологияга деген едэуiр ;ызыгушылыгы тYсiнiктi, алайда, осы багытта орындалган кептеген мацызды жумыстарга ;арамастан, жаца зерттеу ;адамдары Yшiн де орынды мэселелер табылып отырады [13,14,15].

Зерттеу материалдары мен эд^ерь Зерттеу объектiсi ретiнде ту;ымсыз, эртYрлi жынысты, жасы 2-ден 5 айга дейiнгi, салмагы 300 г болатын егеу;уйры;тар ;олданылды. Цандагы катехоламиндердiц ;урамыныц тэулiктiк динамикасын аны;тау Yшiн, егеу;уйры;тардыц декапитациясы 24 сагатты; тэжiрибенiц эр сагаты сайын жасалынды (480 егеу;уйры;). Егеу;уйры;тарды 24-шi сагаттан бастаган дереу декапитациямен сойды, ягни гипокинезияныц екiншi тэулiгiнен бастап, эр сагат сайын. Цанды гепаринделген пробиркаларды жинап, 20 минут бойы 4000 айн/мин центрифугалады. Сарысу белiнiп алынып, аны;тау Yшiн -20°С температурада са;талынды. Талдау адреналин жэне норадреналиннщ болуына ;атысты ЖYргiзiлдi.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Цандагы катехоламиндердi аны;тау эдiсi. Катехоламиндердi аны;таудыц эртектi эдiстерi бар, олар - биологиялы; колориметрлiк, хроматографиялы; жэне флюорометрлж эдiстер. Цазiргi уа;ыттарда айтарлы;тай дамыган жэне ерекшесi катехоламиндердi флюорометрлж аны;тау болып табылады. Катехоламиндердi аны;таудыц флюорометрлiк эдiстiц негiзi ретiнде Матлина езшщ бiрлескен авторларымен бiрге усынган эдiс ;олданылды [16]. Аз концентрациядагы катехоламиндердi аны;тау ма;сатында,

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.