CC BY
80
• N01 -201 6 • КазНМУ • кагпти.кг
ХАЛЬЩТЫН, МА^САТТЫ ТОПТАРЫНА ЖОГАРЫ ЖЭНЕ
Б1Р1НШ1 С¥РЫПТЫ ¥НДЫ ДЭРУМЕНДЕР-МИНЕРАЛДАР КЕШЕН1МЕН ФОРТИФИКАЦИЯЛАУДЫН, ТИ1МД1Л1Г1Н БАГАЛАУ
Г.А. ТАРАКОВА, М.А. БАКИРОВА, А.Б. ЧУЕНБЕКОВА
С.Д.Асфендияров атындагы Казац ¥лттъщ Медицина УниверситетI, Нутрициология кафедрасы
УДК 633.11 631.531
Мацалада Ацмола, Жамбыл, Батыс жэне Оцтуст!к-Казацстан облыстары интернат мектептер!, балалар ушн!ц тэрбиеленушлер! жэне цызмет кврсету персоналыныц микронутриентт!к статусын зерттеу берлген. Халыцтыц мацсатты топтарына, фолий цышцылы жэне тем!р жеткшкс!зд1гшц алдын алу жоспары бойынша, балалар уш жэне басца да уйымдасцан ужымдарда жогары жэне б!ршш! сурыпты унды дэрумендер-минералдар кешешмен фортификациялаудыц тшмдшгш багалау кврсетлген. ТYйiндi свздер: балалар, фортификация пшеничной муки, анемия, гемоглобин, тем!р жетк1л!кс1зд1г1, ферритин, трансферрин, С-реактивтI белок, фолий цышцылыныц жетк1л!кс1зд1г1.
взектиМ. Каз!рп денсаульщ са;тауда ец мацызды проблемалардыц шшде бiрiншi орынды тем1ртапшыльщты анемия (ТТА) алады. Тем!ртапшылык;ты анемиямен 2 миллиардтан астам адам зардап шегетМ керсетшген. 74,7% ерте жэне 43,5% кейшп неонатальды кезецде шетшеген нэрестелер аналырында анемия аныщталган. Ецбекке жарамдылы; уа;ытын жогалтуга себепшi болатын барлы; аурулардыц iшiндеге темiржетiспеушiлiктiц Yлеri2,4% тец [1,2].
Нэрестелш жэне аналы; 0лiмнiц жогаргы децгейi, балалардыц физикалы; жэне психикалы; дамуыныц тежелуi, жу;палы ауруларга, сырт;ы орта факторларыныц зиянды эрекеттерiне, ауырлыгы мен созылмалылыгы эртYрлi потологияларга деген тура;тылык;тыц темен болуы ТТА-мен байланысты.
Анемияныц аясында жиi потологиялы; жагдайлар бай;алады. Жалпы жагдайдыц темендеу себебше гана ;ауш к0рсетiп ;оймай, онкологиялы; потологиялар дамуы, жу;палы аурулар ;абылдагыштык;, ;оршаган ортаныц зиянды факторларына деген тезiмдшiктщ темендеу ;аушнщ жогарылауына да ;ауш тигiзедi. Жеке зерттеушiлер темiртапшылык;ты анемияны ецеш обырыныц тэуекел факторы ретшде ;арастырады. Гипоксиямен ЖYретiн анемия к ЖYзiнде барлы; аурудыц, эйресе тыныс алу жолдарыныц, ;ан айналым ЖYЙесiнiц созылмалы ауруларыныц агымын нашарлатады. Темiртапшылык;ты анемия атап айт;анда дистрофиялы; келесi кезецдiк атрофиялы; шырышты ;абат бузылыстарымен ас;азан патологиясымен ;атар ЖYредi. Бас;а жа;тан темiр, мыс, цинк, витамин В12, фолий ;ышк;ылы сия;ты тагамдык; компоненттердiц сiцiрiлуi мен игерiлуi ас ;орыту процесстерiнiц бузылуына байланысты ас;азан-шек жолдарыныц созылмалы ;абыну аурулары ауыр анемияга экелiп согуы MYMкiн. 0з кезегiнде, микроэлементтер тапшылыгы ас;азан-шек жолдарындагы шырышты ;абаттыц трофикалы; бузылыстарын нашарлатып, туйы; шецбер TYзедi.
Анемия жи TYPДе темiр, фолий ;ышк;ылы, В12 витаминi жэне бас;а да нутриенттер жеткпеушШгшщ K0рiнiсi болып табылады. Анемия дамуыныц ец кеп таралган себебi биологиялы; к;олжетiмдi темiр тапшылыгы болып саналады, бiра; анемияныц ;ан кету, инфекциялар, инвазиялар, генетикалы; бузылыстар немесе созылмалы аурулар сия;ты себептерi де белгiлi. [4-9] Эсiресе анемия балалар мен эйелдер денсаулыгына ;олайсыз эсерлер керсетедъ Анемиямен ауырмайтын эйелдермен салыстырганда ауыратын эйелдер арасында жш ЖYKтiлiктiц ;олайсыз нэтижесi бай;алады. Ауыр анемиямен ауыратын ЖYKтi эйелдерде оттеп тасымалыныц бузылысы босану кезiнде елеулi ;атер T0ндiруi MYMкiн, эсiресе ;атты ;ан кеткен жагдайда. Мундай жагдайлар
ананыц, пренатальды жэне перинатальды сэби елiмimц мацызды себебi болуы MYMкiн.
Анемия балалардыц физикалы; дамуы мен танымды; ;абшеттершщ бузылысымен, ересек адамдардыц психикалы; жэне физикалы; ;ызметтшщ нашарлауымен, инфекциялы; ауру ;аутнщ жогарылауымен жэне бас;а бiр;атар мэселелердiц бузылысымен байланысты. Темiр тапшылыгы мен анемия элемдеп денсаулы; са;таудагы кец таралган проблемалардыц бiрiне жатады, эсiресе, дамыган жэне етпелi кезецде турган мемлекеттерде. Бул мэселе балалардыц эл-ау;аты мен денсаулыгыныц, элеуметтiк 0мiр мен экономиканыц мацызды салдарына экеледi. Ол танымды; ;абшеттерге, физикалы; т0зiмдiлiктiц T0мендеуiне, ауыр жагдайда елiм ;аушнщ жогарылауына (эсiресе перинатальды ша;та) эсер етедi. Бул мемлекеттерде ана елiмi мацызды проблемалардыц бiрi болып табылады.
Бидай уныныц темiрмен, бас;а микроэлементтермен жэне витаминдермен байыту анемия мен микронутриенттер тапшылыгыныц алдын алудыц жа;сы сына;талган эдiсi болып табылады.
Осы тургыдан алганда 2002-2007 жылы Каза;станда кедейлiкпен курес бойынша Жапон фонды гранты есебшен жэне ЮНИСЕФ пен Азиялы; даму бангамен ынтымак;тастык; барысында бидай унын фортификациялау багдарламасы енгiзiлген. Каза; тагамтану академиясы ;урамына темiр, мырыш, тиамин, рибофлавин, фолий ;ыш;ылы кiретiн унды байытуга арналган премикс шыгарды. Казахстан аумагында шыгарылатын бiрiншi жэне жогаргы сурыпты унд^1 фортификациялау мiндеттiлiгi туралы КР Зац баптары[10]жэне Yкiметтiц зац ;аулысы [11] шы;ты. ¥н тарту комбинаттары унд^1 байыту саласында тэж1рибе жинап, 2007 жылы орта есеппен н тарту комбинаттары унд^1 байыту саласында тэж1рибе жинап, 2007 жылы орта есеппен Каза;станда ен,щршген 30% унд^1 байытты. Б1ра; керсетiлген КР зацы 2007 жылы унды КР ерш^ фортификациялау туралы "унды байытуды то;татып, бул фортификацияланган ун келемiнiц курт темендеуiне алып келдi. 2009 жылы Казахстан Республикасыныц территориясында шыгарылатын [13] жогаргы жэне бiрiншi сурып ундарын мiндеттi турде фортификациялау туралы Зац баптары ;алпына келтiрiлдi. Дегенмен ережелердiц болмауына байланысты унды фортификациялау туралы керсетшген зац баптары толыгымен орындалмай отыр. Бершген жумыстар нэтижесi бидай унын фортификациялау мшдеттШп жайында КР Yкiметiнiц зац ;аулысына сэйкесiнше езгерiстер енгiзедi деп кртлуде. Сондай-а;, КР «Денсаулы; жэне денсаулы; са;тау ЖYЙесiнiц жагдайы жайында» Кодексше сэйкес, Казахстан Республикасында ецдаршетш, экспортталатын,
импортталатын барлы; жогаргы жэне бiрiншi сурыпты ун ;урамына темiр, мырыш, фолий ;ыш;ылы, ниацин, витами
В1 жэне В2 кiретiн витаминд>минералды кешенмен мiндеттi турде ;унарлануы тиiс екешн атып еткен жен. ВОЗ бен кептеген мемлекеттер етт бойынша байытылган бидай унынан жасалган нан жэне макарон ешмдерш ЖYЙелi турде ;олдану темiртапшылык; анемия, фолий к;^1шк;^1лыныц, мырыштыц, В витаминдер тобыныц жетiспеушiлiгiнiц жаппай алдын алудыц ^лже^м^ жэне нэтижелi эдiсi болып табылады.
Каза; тагамтану академиясы жасаган ултты; жэне айма;тык; зерттеулердiц керсеткiштерi фолий ;^1ш;ылы, мырыш, ниацин, витамин В1 мен В2 жетiспеушiлiк ;аут жогаргы топтарда темiртапшылык; анемиясыныц кептеп таралгандыгы туралы куэландырады.
Сонымен ;атар республикамызда темiртапшылык; жагдайы, фолий ;ыш;ылы, мырыш жетiспеушiлiк ;ауш жогаргы топтарда алдын алу шаралары бойыншавитаминд> минералды кешенмен байытылган жогаргы жэне бiрiншi сурыпты унныц ттмдШгше бага беру женiнде на;ты деректер жо;. Максаты.
А;мола, Жамбыл, Батыс, ОцтYCтiк Казахстан облыстарындагы балалар уш, сэбилер YЙi жэне бас;а да эгамштк орындарда адамдардыц ма;сатты топтарында темiр, мырыш, фолий ;^1ш;ылы тапшылыгыныц алдын алудагы витаминд>минералды кешенмен
фортификацияланган жогаргы жэне бiрiншi сурыпты унныц нэтижелiлiгiн багалау жолымен бидай унын фортификациялау багдарламасыныц нэтижелiлiгiн жогарылату.
Материалдары мен эдiстерi.
А;мола, Жамбыл, Батыс жэне ОцтYCтiк Каза;стандагы балалар тексершген балалар YЙiнде, сэбилер YЙiнде, мектеп интернаттарында жумыс жасайтын 15-49 жас аралыгындагы эйелдер арасында анкеталы; сурау ЖYргiзiлдi. Анкеталы; сурау анемия мен микронутриенттер жетiспеушiлiгi мен бидай унын фортификациялау мен сол уннан жасалган тагамдарды пайдалану женiнде жауапты адамдардыц бiлiмi мен икемiн багалау ма;стаында ЖYргiзiлдi. Мэлiметтердi жинау женiндегi бул зерттеу 2013 жылдыц ;ыркуйек-;азан айларында ЖYргiзiлдi. Керсетiлген контингенттерде микронутриенттер статусын багалау Yшiн ;андагы гемоглобин децгеш, фолий ^ш^лы, ферритин, трансферрин мелшерш аныщтаган. Биохимиялык зерттеу эдiстерi. Кандагы гемоглобин мелшерiн аны;тау. Гемоглобиннiц мелшерш 0,1 г/дл дэлдште елшеу ушш (Гемокью™) гемоглобиннiц ерiстiк талдауы к;олданылды. 1 кестеде анемияны жэне оныц децгейлерiн аны;тауда ;олданылатын санау децгейлерi берiлген.
Кесте 1 - Жыныс, жасы эртYрлi топтардыц iшiндегi ;андагы(г/дл) гемоглобин мелшерiне негiзделiп анемияны аньщтау [14
Жасы Анемия жок Жец1л анемия ¥стамды анемия Ауыр анемия
Жастагы балалар: 6-59 ай 5-11 жас 12-14 жас >11 10-10.9 7-9.9 <7
>11,5 10-11.4 7-9.9 <7
>12 10-11.9 7-9.9 <7
Эйелдер(>15 лет) Аягы ауыр эйелдер Аягы ау^1р емес эйелдер >11 10-10.9 7-9.9 <7
>12 10-11.9 7-9.9 <7
7
Цан сарысуындаFы ферритинд1 аныктау.
Агзадагы темiрдi багалау ;ан плазмасындагы ферритиннiц концентрациясын елшеу кемепмен ЖYргiзiлдi. Ферритин темiр байланыстыратын мацызды а;уыз болып табылады, оныц басты мiндетi - агзадагы темiр ;орын ;урау. Кан сарысуындагы ферритиннiц темен мелшерi темiр ;орыныц аздыгын керсетедъ ал темiр мелшерiнiц жогарылауы ;ан плазмасындагы ферритиннiц мелшерiнiц есуiмен керсетшедь 5 жас;а дейiнгi балаларда 12 мкг/л, 5 жас жэне одан улкен балаларда жэне репродуктивт жастагы эйелдерде 15 мкг/л темен болса агзадагы темiр децгейiнiц на;ты сар;ылуын керсетедi [14].
Кан плазмасындагы ферритиннщ мелшер1
иммуноферменттi эдiспен елшендi. BioRad ба;ылау Yлгiлерi эрбiр таба;та калибрлеу ;исыгын алу Yшiн ;олданды. Деш сау адамныц ;ан плазмасы сапаны ба;ылау кезiнде этанол ретiнде к;олданылды, елшеу дэлдiгi мен елшеу ;ателтн ба;ылауга MYMкiндiк бердi. Сапа ба;ылауында он улг1 ;айталауы ;олданылды.
Цан сарысуындаFы С-реактивтi белокты аныктау.
Агзадагы темiрдi багалау ;ан плазмасындагы ферритиннщ концентрациясын елшеу кемепмен журпзшдъ Б1ра; сарысу ферритинi организмдегi инфекцияга жауап ретшде концентрациясы жогарылайтын еткiр кезецдi реттегiш протеин болып табылады. Кате терк мэндi болдырмау жолында ;ан сарысуындагы С-реактивтi белоктыц (СРБ) да мелшерш елшеу журпзшедъ Егер ;ан сарысуындагы СРБ мелшерi 5 мг/л жогары болса, ферритин ;урам керсеткМ
темiр децгейiн багалауда ;арастырылмайды. Кан сарысуындагы СРБ иммуноферменттi эдiспен елшендь Цан сарысуындаFы трансфериннщ мелшерш аныктау
Трансферрин - ;ан плазмасындагы акуыз, темiрдiц тасымалдаушысы. Бауырдагы трансфериннiц синтезшен кейiн темiрмен ;аныгуы орын алады. Трансфериннiц ;аныгуы агзадагы темiрге байланысты. Темiрден баска трансферрин мырыш пен кобальтты байланыстыра алады. Трансфериннiц талдауымен бауырдыц функционалды; жагдайын багалауга болады. Трансфериннщ темiрмен ;аныгуы ;алыпты жагдайда 30%-ды ;урайды. Абсолюттi жагдайда ;ан сарысуындагы трансферрин - 2,0 - 4,0 г/л, эйелдерде ;алыптыдан 10%-дан жогары болып келедi. Трансфериннiц децгейi ;арт адамдарда темендеп, ЖYKтi эйелдерде жогарылайды. ЖYKтiлiктiц Yшiншi аптасында ;ан сарысуындагы трансфериннiц концентрациясы
;алыптыдан 50%-га дешн жогарылауы MYMкiн. Кан сарысуындагы трансфериннщ жогарылауы - темiр жетiспеушiлiктiц белпй болып табылады. Сонымен ;атар трансфериннщ жогарылауы эстроген, андроген, глюкокортикойдтар жэне де ауызды; контрацептивтердi ;абылдаганнан болады.
Кан сарысуындагы трансфериннiц темендеуi созылмалы ;абыну прцесiнде, гемохромоторда, бауыр церрозында, KYЙiк, катерлi iсiктерде жэне де арты; темiр кезiнде ба;^1ланып отырады. Кан сарысуындагы трансфериннiц мазм;ны жасы мен жынысына байланысты №2 тiзiмде керсетiлген.
ВЕСТНИК
• Nq1 -201 6 • КазНМУ • kaznmu.kz
Кесте 2 - ;ан сарысуындагы трансфериннiц (15) мелшерш
Жасы Трансфериннiц мелшерi
0-ден - 4^нге дейiнгi сэбилер 1,30 - 2,75
3 айдан - 16 жас;а дейiнгi балалар 2,03 - 3,60
16-60 жас;а дейiнгi ер юйлер 2,15 - 3,65
16-60 жас;а дейiнгi эйелдерде 2,50 - 3,80
60-90 жас;а дейiнгi ересектерде 1,90 - 3,75
90 жастан ас;ан ересектере 1,86 - 3,47
Цан capMcyMHAaFM фолий кышкылыныц мелшерш аныктау
Фолий ;ыш;ылыныц мелшерш аньщтау (18-20) флоросценция детекторы артып, ;ан сарысуындагы 5-метилтетрагидрофолат (5-MTHF) децгейiн аныщтау ар;ылы жузеге асырылады.
5-метилгидрофолотты аныщтау эдiсi, ;андагы фолий к;ышк;ылыныц негезгiсi, С18 багандагы арнайы дайындалган хромотографиялы; белуге негiзделген, жылжымалы фазада ацитонитрия - фосфатты буфера пайдаланамыз.
5-МТГФ-ныц келемiн аныщтау 40 нг/мл шга стандартымен ЖYргiзiледi. Концентрация талдаудыц стандарты спектрофотометрлiк эдiспен ба;ыланады. Yлгiдегiдей ;ан сарысуын дайындау жогары молекулалы; компонент, аскорбин ^ш^лы бар рн 4,5 араластырамыз, су моншасы , жылдам сал;ындату ;айнаган Yлгiге орналастырамыз., содан соц суйык;тык; хромотография ODS колонкасында айдалады. Сигналдардыц ;оздыру тол;ын узындыгы 295 нм кезшде флоросценция фотоэлементiнде тiркеледi.
Кесте 3 - Кан плазмасында фолий ;ыш;ылыныц тапшылыгын аны;тау
Ауыр ДФК ¥стамды ДФК Шекаралы; ДФК Калыпты ДФК
<1,3 1,3<3,0 3-6 >6
TeMip курамына бидай унын спот-тест журпзу
Темiр ;урамына бидай унын спот-тест ЖYргiзудiц ма;саты -Каза;станда ;олданылатын унныц курамында темiрдi аны;тау. Темiр спотты;-сына; тама;тануга оц болса, онда ол ун бегашсп бiлдiредi.
¥н темiр Yшiн спот-тест - темiр Yшiн ец сапалы эдiс болып табылады. Темiрмен фортификатталган ун жэне нан ;иындылары темiрдi тексеру Yшiн ;олданылад^1. Орындау тэртiбi.
Колайлы тегiс байытылган ун немесе нан Yгiндiсi, к;асык;, шагын базалы; стакан немесе бас;а тепс обьектiнi дайындацыз. Бетiне жацадан дайындалган
HCL/THIOCYNATE реагентi бiрнеше мл тамшылатып, сонан соц сутегiнiц ас;ын тотыгын бiрнеше мл, диаметрi шамамен 1дюимге жеткiлiктi (2,5 см) ау;ымын жiбiтiцiз. Ба;ылау ЖYргiзу Yшiн кем дегенде 10 минут кугу керек. Егер унныц ;урамында темiр болса, олар бетшде ;ызыл да;тар ретiнде кершедг Егер ;урамында темiр аз болса, шагын HYKте ретiнде керiнедi. Темiр сульфаты Yлкен келемдi да;тар ретшде тез кершедг Да;тарыц тыгыздыгы темiр багалауга MYMкiндiк бередi.
Цорытындылар мен талдаулар:
Тал;ылау барысында 15-49 жас, балалар Yйiнде жумыс жасайтын, А;мола, Жамбыл, Батыс Каза;стандагы жагдайды анык;тадык;. Балалар Yйiнде, мектеп интернаттарда жумыс жасайтын эйелдердщ арасында анемия , темiр тапшылыгы аны;талд^1.
Деректердi талдау ултты; керсеткiштерге ;араганда балалар Yйiнде фолий к;ышк;ылыныц тапшылыгы белгiленген жо; жэне фолий к;ышк;ылыныц тапшылыгы аз болды.
Жалпы алганда, еткен жылдагы зерттеу ай;ын жэне айтарлы;тай айырмашылы;тар берген жо;. Тек ерекшелiгi анемиямен жогары сырк;аттанушылык; болды. Бул негiзiнен БКО-дагы балалар YЙiнiц элеуметтiк кауiпсiздiк ЖYЙесiне ;атысты. Сонымен ;атар , бул жерден алынган унныц спот-сынавда оц элсiз немесе терiс болганы аны;;талды. Осы жэне бас;а да ;оршаган ортага жэне балалар жагдайына анемияныц есуiне Yлес ;осып отыр. Бул мэселенi жа;сарту Yшiн ун мен оныц енiмдерi назарга алынуы тиiс.
kaznmu.kz • КазНМУ • №1-2016*
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ
1 Gerrior S., Bente L., Hiza H. Nutrient Contentof the United States Food Supply, 1909-2000./ Home Economics Research Report No.56 United States Department of Agriculture // Center for Nutrition Policy and Promotion, Alexsandria, VA, USA: 2004.- 150 p.
2 Nalubola R. Food fortification. Developed countries / Enciclopedia of Human Nutrition.- 2nd ed. /Ed. B. Caballero. - Amsterdam: Academic Press, 2005.- P.295-301
3 Centers for Disease Control and Prevention (CDC).// Morb. Mortal. Wkly. Rep.- 2008.- V.57.- N 1.- P.1710S-1716S.
4 Iron Deficiency Anemia: Recommended Guidelines for the Prevention, Detection, and Management Among U.S. Children and Women of Childbearing Age // Institute of Medicine. - 1993. - №7. - Р. 140.
5 Yip, R. 1994. Iron deficiency: Contemporary scientific issues and international programmatic approaches // Symposium: Clinical nutrition in developing countries. - Р. 1479-1490.
6 Report of the 2004 International Nutritional Anemia Consultative Group Symposium: Iron Deficiency in Early Life // Challenges and Progress. - Lima, Peru: 2004. - Р. 88-92.
7 Nutritional Anemia. Edited by Klaus Kraemer Sight and Life Press // Basel. - Switzerland: 2007. - Р. 414.
8 Закон Республики Казахстан от 8 апреля 2004 года № 543-II ЗРК «О качестве и безопасности пищевых продуктов».
9 Постановление Правительства Республики Казахстан от 7 июля 2005 года № 708 Об утверждении Правил обязательной фортификации (обогащения) пшеничной муки высшего и первого сортов, производимой на территории Республики Казахстан.
10 Закон Республики Казахстан от 21 июля 2007 года № 301-III ЗРК «О безопасности пищевой продукции».
11 Кодекс Республики Казахстан от 18 сентября 2009 года, № 193-IV 3PK «О здоровье народа и системе здравоохранения».
12 Methods of assessing iron status. In: /Iron Deficiency Anemia. Assessment, Prevention and Control // A Guide for programme managers. - UNICEF, UNU, WHO: 2001. - Р. 33-46.
13 Snow, C.F. Laboratory Diagnosis of Vitamin B12 and Folate Deficiency: A Guide for the Primary Care Physician // Arch Intern Med. -1999. - №159. - Р. 1289-1298.
14 Jaroslav Chladek*, Ludek Sispera, Jifina MartinkovaHigh-performance liquid chromatographic assay for the determination of 5-methyltetrahydrofolate in human plasma.
15 Folic Acid Deficiency cut off points: moderate deficiency 1,3<3,0 ng/ml or ^g/L; severe deficiency <1,3 ng/ml or ^g/L. Source: "Medicine I. o. (2000) Dietary Reference Intakes: thiamin, riboflavin, niacin, vitamin B6, folate, vitamin B12, pantothenic acid, biotin, and choline. National Academy Press, Washington, D.C."
16 Cut off points for Folic Acid level in blood plasma: marginal level 3-6 ng/ml.; normal level >6 ng/ml. Source: T.Brody, Barry Shane "Folic Acid". In: Handbook of Vitamins. Third Edition, edited by R.B.Bucker, J.W.Suttie, D.B.McCormick and L.J.Machlin. - New York: 2001. - Р. 427-462.
Г.А. ТАРАКОВА, М.А. БАКИРОВА, А.Б. ЧУЕНБЕКОВА
ОЦЕНКА ВЫГОДЫ ФОРТИФИКАЦИИ ВИТАМИННО-МИНЕРАЛЬНЫХ КОМПЛЕКСОВ В ПЕРВЫХ
И ВЫСШЫХ СОРТАХ МУКИ
Резюме: В статье приведены исследования статуса микронутриентов у воспитанников детских домов, домов ребенка и школ интернатов, а также обслуживающего персонала (женщины детородного возраста этих учреждений) Акмолинской, Жамбылской, Западной и Южно-Казахстанской областей. Дана оценка эффективности фортифицированной витаминно-минеральным комплексом муки высшего и первого сортов на целевых группах населения в плане профилактики дефицита железа, цинка и фолиевой кислоты в детских домах, домах ребенка и других организованных коллективах.
Ключевые слова: дети, фортификация пшеничной муки, анемия, гемоглобин, дефицит железа, ферритин, трансферрин, С-реактивный белок, дефицит фолиевой кислоты.
G.A. TARAKOVA, M.A. BAKIROVA, A.B. CHUYENBEKOVA
ASSESSMENT OF BENEFITS FORTIFICATION VITAMIN-MINERAL COMPLEXES IN FIRST
AND FLOUR
Resume: Researches of the status of micronutrients at pupils of orphanages, children's homes and schools of boarding schools, and also the service personnel (the woman of childbearing age of these establishments) of Akmola Region, Jambyl Region, West and South Kazakhstan Region are given in article. The estimation of the effectiveness of fortified vitamin-mineral complexes flour and first grade on the target populations for prevention of iodine deficiency, zinc and folic acid in children's homes, orphanages and other organized groups. Keywords: children, fortification of wheat flour, anemia, hemoglobin, iron deficiency, ferritin, transferrin, C-reactive protein, folic acid deficiency.
