Научная статья на тему 'АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНДА ЕРТЕ ЖАСТАҒЫ БАЛАЛАРДАҒЫ ТЕМІР ТАПШЫЛЫҚТЫ АНЕМИЯНЫҢ ҚАУІП ФАКТОРЛАРЫН АНЫҚТАУ (әдеби шолу)'

АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНДА ЕРТЕ ЖАСТАҒЫ БАЛАЛАРДАҒЫ ТЕМІР ТАПШЫЛЫҚТЫ АНЕМИЯНЫҢ ҚАУІП ФАКТОРЛАРЫН АНЫҚТАУ (әдеби шолу) Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
361
37
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
теміртапшылықты анемия / ерте жастағы балалар / Алматы қаласындағы қауып факторлар. / iron deficiency anemia / young children / risk factors in the city of Almaty

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Н К. Жетписбаева, Г Т. Ташенова, Г Т. Мырзабекова

Бұл мақалада жүргізілген ғылыми зерттеулер ерте жастағы балалардағы темір тапшылығы анемиясының қазіргі проблемасы өзінің өзектілігін сақтап қалатынын және зерттеушілік қызығушылықтың мәні болып қалатынын дәлелдейді. Зерттеулер тек медициналық ғана емес, сонымен қатар әлеуметтік болып табылатын темір тапшылығының даму факторларын зерттеу бойынша жүргізілді. Мәселені жоюдың түрлі әдістерін қамтитын диагностика және емдеу мәселелері қозғалды. Темір тапшылығы анемиясының алдын алу баланың дамуының әртүрлі кезеңдерінде: ұрықтың құрсақтағы өмірінен бастап 3 жасқа дейінгі іс-шараларды қамтиды. Бұл ретте дәрідәрмектік терапия, құрамында темір бар өнімдер мен салауатты өмір салтына тамақты түзету маңызды рөл атқарады. Статистикалық деректер бойынша Қазақстан Республикасында ТТА-ның үлес салмағы жоғары болып қалуда. 2017 жылы темір тапшылығы анемиясымен 100 мың тұрғынға 1805, ал 2016 жылы 1812,6 жағдай тіркелді. 2016 және 2017 жылдары ТТА ауырған 0-ден 5 жасқа дейінгі балалар арасында қарқынды көрсеткіштер 1000 балаға 73,8 және 72,6 құрады. Алматы 0-ден 5 жасқа дейінгі 1000 балаға шаққанда 83,3 көрсеткішімен 11 орында тұр, бұл республикалық көрсеткіштен 110% жоғары. Бұл сандар темір тапшылығы анемиясы мәселесінің өзектілігін және 2018 жылы Алматы қаласында Ерте жастағы балалар арасында ТЖА таралуын егжей-тегжейлі зерттеу қажеттілігін көрсетеді, бұл осы зерттеуге негіз болды.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

IDENTIFICATION OF RISK FACTORS FOR IRON DEFICIENCY ANEMIA IN YOUNG CHILDREN IN ALMATY (LITERATURE REVIEW).

In this article, the research proves that the existing problem of iron deficiency anemia in young children remains relevant and remains a subject of research interest. Studies have been conducted to study the factors of iron deficiency, which are not only medical but also social. The issues of diagnosis and treatment, including different methods of solving the problem. Prevention of iron deficiency anemia includes activities in different periods of development of the child: from intrauterine life of the fetus to the age of 3 years. At the same time, an important role is given to drug therapy, correction of nutrition with ironcontaining products and a healthy lifestyle. According to statistics, the share of IDA remains high in the Republic of Kazakhstan. So in 2017, there were only cases of iron deficiency anemia in 1805 per 100 thousand population, and in 2016 – 1812.6. Among children from 0 to 5 years old, who fell ill with IDA in 2016 and 2017, intensive indicators were 73.8 and 72.6 per 1000 children. Almaty takes the 11th place with an indicator of 83.3 per 1000 children from 0 to 5 years, which is higher than the national indicator by 110%. These figures indicate the urgency of the problem of iron deficiency anemia and the need for a detailed study of the prevalence of IDA among young children in Almaty in 2018, which was the basis for this study.

Текст научной работы на тему «АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНДА ЕРТЕ ЖАСТАҒЫ БАЛАЛАРДАҒЫ ТЕМІР ТАПШЫЛЫҚТЫ АНЕМИЯНЫҢ ҚАУІП ФАКТОРЛАРЫН АНЫҚТАУ (әдеби шолу)»



SUMMARY

The article presents an analysis of the results of studies of samples of blood serum of patients by enzyme immunoassay (ELISA) for sexually transmitted infections (STIs), performed in the first half of 2018 in the clinical diagnostic laboratory of the SANA Medical Center. Since sexually transmitted infections belong to the category of socially significant and socially-related diseases and represent one of the most important public health problems. The social significance of STIs is determined by the fact that these diseases lead to a decrease in the labor and reproductive potential of the nation. STIs are among the five major categories of diseases for which adults seek medical care, and can lead to acute symptoms, the development of chronic infections and serious long-term consequences, such as infertility, ectopic pregnancy, cervical cancer and premature death of babies and adults. Since the problem of diagnosing an STI is relevant, it is important to emphasize that the ELISA method is a leader among the methods used for screening studies, and can be successfully used to recognize STIs.

Key words: sexually transmitted infections, laboratory diagnostics, enzyme immunoassay, risky behavior.

ЭДК 616.155.194.8-005.33-053.2 (574-25) D01:10.24411/2415-7414-2019-10002

АЛМАТЫ КАЛАСЫНДА ЕРТЕ ЖАСТАВД БАЛАЛАРДА^1 ТЕМ1Р ТАПШЫЛЫКТЫ АНЕМИЯНЫН КАУ1П ФАКТОРЛАРЫН АНЫКТАУ (эдеби шолу)

Х*Н.К. Жетписбаева, Т.Т.Ташенова, 2Г.Т. Мырзабекова

1Улттьщ медициналы; университет^ Алматы, Казахстан 2Каза; медицинальщ Yздiксiз бшм беру университету Алматы, Казахстан

ТУЙ1НД1

Бул ма;алада жYргiзiлген Fылыми зерттеулер ерте жастаFы балалардаFы темiр тапшылыFы анемиясынын ;азiргi проблемасы езшщ eзектiлiгiн са;тап ;алатынын жэне зерттеушшк ;ызыFушылы;тын мэнi болып ;алатынын дэлелдейдь

Зерттеулер тек медициналы; Fана емес, сонымен ;атар элеуметтiк болып табы-латын темiр тапшылыFынын даму факторларын зерттеу бойынша жYргiзiлдi. Мэселенi жоюдын тYрлi эдiстерiн ;амтитын диагностика жэне емдеу мэселелерi ;озFалды. Темiр тапшылыгеы анемиясынын алдын алу баланын дамуынын эртYрлi кезендерiнде: урыщтын ;урса;таFы eмiрiнен бастап 3 жас;а дейiнгi ю-шараларды ;амтиды. Бул ретте дэрь дэрмектш терапия, ;урамында темiр бар ешмдер мен салауатты eмiр салтына тама;ты тYзету манызды рел ат;арады.

Статистикалы; деректер бойынша Казахстан Республикасында ТТА-нын Yлес салмаFы жоFары болып ;алуда. 2017 жылы темiр тапшылыFы анемиясымен 100 мын турFынFа 1805, ал 2016 жылы 1812,6 жаFдай тсркелдь

2016 жэне 2017 жылдары ТТА ауырFан 0-ден 5 жас;а дешнп балалар арасын-да ;ар;ынды керсетюштер 1000 балаFа 73,8 жэне 72,6 ;урады. Алматы 0-ден 5 жас;а дейiнгi 1000 балаFа ша;;анда 83,3 керсетк^мен 11 орында тур, бул республикалы; кeрсеткiштен 110% жоFары.

*[email protected]

Бул сандар темiр тапшылыгеы анемиясы мэселесшщ eзектiлiгiн жэне 2018 жылы Алматы ;аласында Ерте жастаFы балалар арасында ТЖА таралуын егжей-тегжейлi зерт-теу ;ажеттшгш кeрсетедi, бул осы зерттеуге негiз болды.

Ктт свздер: тем1ртапшылыцты анемия, ерте жастагы балалар, Алматы цаласындагы цауып факторлар.

'рте жастаFы балаларда Анемия /к^рп педиатриянын езекп мэселесi болып ;ала береди

Анемиянын дамуына эр тYрлi факторлар, онын iшiнде медициналы;, со-нымен ;атар элеуметтiк факторлар ы;пал етедi [1]. Анемиянын барлы; тYрлерiнен ен жиi кездесетiнi темiр тапшылыщты анемия (ТТА) болып табылады, ол балалардаFы барлы; анемиялардын 90% - ын курайды [2].

ДYниежYЗлiк денсаулы; са;тау уйымы (ДДУ) деректерше сэйкес жыл сайын элемде 2 миллиард;а жуы; адамда темiр тапшылыщты анемияны тiркейдi.

Ерте жастаFы балалардаFы темiр тапшылыщты анемиянын психомоторлы; дамуFа, когнитивтш функциялардын бузылуына байланысы зерттелдi. ^урамында темiрi бар акуыздардын функциясына байланысты зат алмасудын бузылуы бiр;атар eмiрлiк манызды Yрдiстердiн eзгеруiне экеледi.

^аза;стан РеспубликасындаFы 2018 жылFы статистикалы; деректер бойынша анемиямен сыркдттанушылы; денгейi 100 000 турFынFа 4183.5 курады, онын басым бeлiгiн темiр тапшылыщты анемия - 100 000 турFынFа 4079.0 ;урады (97,5%) [3].

Орталы; жYЙке жYЙесiнiн ;алыпты жаFдайда ;алыптасуы ^птеген факторларFа, сонын iшiнде аFзадаFы темiр концентрациясына т1келей байланысты, онын тeмендеуi жаFымсыз салдарFа экелуi мYмкiн, яFни психомоторлы; даму ;ар;ынын бэсендетедi [4].

ДДУ сарапшылары темiр тапшылыщты анемия 40% турFындарда аны;талFан жаFдайда бул мэселенi мемлекеттiк денгейде шешу ;ажеттшгш атап eттi [5].

Элемдег жэне елдег1 тем1р тапшылыкты анемия мэселесь

ДYниежYзiлiк денсаулы; са;тау уйымынын мэлiметтерiне сэйкес, анемияFа элемде 1,62 миллиард адам (95% С1: 1,50

- 1,74 миллиард) ушыраFан, бул халы;тын 24,8% (95% С1: 22,9%-26,7%) сэйкес келедi, таралуы бойынша Yлкен Yлес салмаFы мек-тепке дешнп жастаFы балаларда (47.4%, 95% С1: 45.7-49.1) бай;алады [6].

ДДУ сарапшылары eз зерттеулерiнде ТТА-нын таралуы элеуметпк-экономикалы; жаFдайларFа тэуелдiк бар екенш бекiттi. ТТА дамушы елдерде жш бай;алады. Мысалы, темiр тапшылыщты анемиясымен Сенегалда 84% эйелдер мен 16% ер адамдар, Таиланд хал;ынын 3050%, Индонезияда 45% ер адам, Yндiстанда 47,7% эйелдер мен 34,4% ер адам зардап шегедi.

Еуропалы; Fалымдар 25-60 жас аралыFындаFы Испаниянын 0,1% ерлер мен 2,1% эйелдершде ТТА аны;тады. АFзадаFы темiр тапшылыFы эйелдерде жш кездеседi. Бiр;атар зерттеулер авторлары эйелдер аFзасындаFы темiр тапшылыFынын жиiлiгi 10-нан 50% - Fа дейiн ауыт;итынын аны;тады.

Анемия - ;ан кeлемi бiрлiгiндегi эритроциттер жэне гемоглобиннiн тeмендеуiмен жYретiн синдром[7].

АFзадаFы эртYрлi Yрдiстер анемиянын дамуына себеп болуы мYмкiн, мысалы, терапиялы; немесе хирургиялы; сипаттаFы аурулар, онкологиялы; аурулар.

Анемиянын эртYрлi тYрлерi бар: темiр тапшылыщты, сидероахрестикалы;, В12 жэне фолийтапшылыщты, гемолитикалы;, постгеморрагиялы;, аралас. Б1ра; барлы; анемиянын 80% - ы темiрдiн жеткiлiксiздiгiмен байланысты[8].

Темiр аFзадаFы а;уыздар мен ферменттердiн курамдас бeлiгi болып табылады. Тотыгеу-кдлпына келтiру реакци-яларына ;атысады (оксидаздар, гидролаза, супероксидисмутаза).

Екi тYрiн ажыратады - гемдiк жэне гемдш емес.

АFзаFа келiп тYCкен темiр ;андаFы плазмалы; трансферринмен бiрге

3

О &

а а

а

^

а

3 £

йз

•е

О &

а а а

а

3

t аз

аиналымFа тYседi, со^ысы микроэлементтi CYЙек кемшнщ жасушаларына - эри-трокариоциттер мен ретикулоциттер-ге береди Тэулiгiне эритропоэзге 25 мг темiр жумсалады. Мундай концентрацияFа кол жетюзу Yшiн сырттан тYсетiн темiрдщ мeлшерi жеткiлiксiз, сондыктан кeкбауырдаFы кызыл кан жасушаларынын ыдырауы кезiнде шь^атын темiрдщ iшкi ресурстары колданылады.

АFзадаFы темiр ферритин жэне ге-мосидерин акуыздары курамында депода сакталады. «Ферритин - бул суда еритш гликопротеин кешенi, онын ортасында апо-ферритиннен ткратын акуыз кабыFымен капталFан темiр орналаскан».

ДеподаFы темiрдiн мeлшерiн ферритин денгей бойынша аныктауFа болады.

Гемосидерин-бул апоферритиндi кабыFы жок темiр кристалдарынын агре-гаттарынан туратын, темiрдiн жоFары кон-центрациясы бар аз еритiн ферритиннщ туындысы.

Темiр тапшылыFынын екi тYрi бар: темiрдiн латенттi тапшылыFы жэне ТТА [9, 10].

Темiрдiн латентпк тапшылыFы онын депосындаFы темiр санынын жэне гемоглобин мен эритроциттердiн калыпты кeрсеткiштерi кезiнде каннын транспорттык темiрiнiн денгеИiнiн тeмендеуiмен аныкталады.

ТТА - кан сарысуындаFы, CYИек кемiгiндегi жэне бауыр мен кeкбауырдаFы темiр тапшылыкы салдарынан дамитын ги-похромды микроцитарлык анемия.

ТТА - канды созылмалы жоFалтканда жэне аFзаFа темiрдiн жеткшказ тYсуi кезiнде байкалады.

ДДУ мэлiметтерiне сэйкес, адам аFзасындаFы темiр тапшылыгеы бYкiл элемдегi адам аFзасындаFы корект1к заттардын iшiндегi ен кeп таралFан тапшылыFынын бiрi болып табылады [11].

10-шы кайта каралFан аурулардын халыкаралык жiктелуi бойынша (АХЖ-10) анемиянын мынадай тYрлерiн ажыратады:

- D50. Темiр тапшылыкты анемия (асидеротикалык, сидеропениялык, гипохромды);

- D50.0. Созылмалы ;ан кетумен бай-ланысты TeMip тапшылыкты анемия (созылмалы постгеморрагиялы; анемия);

- D50.1. Келли-Патерсоннын (Kelly-Paterson) немесе Пламмер-Винсоннын (Plummer - \1^оп)сидеропениялы; дисфа-гия синдромы;

- D50.8. Бас;а темiр тапшылыщты анемиялар;

- D50.9. Темiр тапшылыщты анемия-сы анык;талмаFан [12].

Ауырлы; дэрежесi бойынша: женiл (;урамы Hb - 90 -120 г/л); орташа (70-90 г/л); ауыр (70 г/л кем).

Каза;станда бес жас;а дешнп ба-лалар арасында темiр тапшылыщты анемиянын таралуы 36% ;урайды[13].

КР Денсаулы; са;тау министрлiгiнiн мэлiметiне сэйкес, 2017 жылы темiр тапшылыщты анемиянын 100 мын адамFа ша;;анда 1805, ал 2016 жылы - 1812,6 жаFдайы тиркелген [14].

0-ден 14 жас;а дейiнгi балалар арасында ТТА керсетк^ 2016-2017 жылдардаFы республикалы; керсетюштен 2 есе арты;.

Алматы ;аласы барлы; енiрлер арасында аурушанды; бойынша 8 орында тур, 2017 жылы 100 мын турFынFа ша;;анда ауырFандар саны 1337,3 ;урады.

0-ден 1 жас;а дейiнгi балалар арасында 2016 жылы ТТА 25963-те атап ба-лада аны;талды, бул бiр жастаFы 1000 балаFа 71,8, 2017 жылы - 22047 балада, бiр жастаFы 1000 балаFа 61,3 ;урады. Алматы ;аласы бас;а ещрлер арасында 6 орында.

0-ден 5 жас;а дейiнгi ТТА ауырFан балалардын абсолюттiк саны 2016 жэне 2017 жылдары тиiсiнше 146 279 жэне 151 325 ;урады, 0-ден 5 жас;а дейiнгi балалардаFы ;ар;ынды керсеткiштерi 1000 балаFа тиiсiнше 73,8 жэне 72,6 ;урады. Алматы 0-ден 5 жас;а дейiнгi 1000 балаFа ша;;анда 83,3 керсеткiшiмен 11 орында тур, бул республикалы; керсеткiштен 110% жоFары.

Келтiрiлген сандар темiр тапшылыщты анемия мэселесiнiн езектiлiгiн жэне 2018 жылы Алматы ;аласында ерте жастаFы балалар арасында ТТА таралуын егжей-

тегжейлi зерттеу ;ажетплтн кeрсетедi.

Темiр тапшылыFы мэселесi педиатр-дэрiгердiн тэж1рибесшде манызды болып табылады. Бул темiр тапшылыFынын бала аFзасына эсер етушщ терiс салдарларымен, сондай-а; олардын таралуынын жоFары болуымен байланысты [15, 16].

Балалардагы ТТА калыптасты-рушы факторлар.

Fалымдар eз зерттеулерiнде ерте жастаFы балаларда ТТА туындау кдутнщ эртYрлi факторларын келтiредi.

И. Е. Иванованын мэлiметтерi бойын-ша Чебоксары ;аласында ерте жастаFы балаларда гипохромды микроцитарлы анемия жиiлiгi 15,08 % ;урады. ^ауш тобындаFы балаларда темiр тапшылыFынын ерекше алдын алудын болмауы анемиянын дамуы-на eз эсерш тигiздi [17].

Fалымдармен жынысы, жасы, тиiсiнше физиологиялы; ерекшелiктерi, эртYрлi аурулардын болуы, eмiр CYPУдiн элеуметтiк-экономикалы;жаFдайлары, экологиялы; орта ТТА таралуына эсерi дэлелденген [18, 19].

Ерте жастаFы балалар, эаресе физиологиялы; ерекшелiктерге жэне темiрге жоFары кджеттшкпен байланысты алFаш;ы ею жастаFы балалар ТТА-нын да-муында тэуекел тобы болып табылады [20].

ТТА даму ;аутнщ манызды факторларынын бiрi уры;тын дамуы кезiнде болатын темiрдiн плацента ар;ылы анадан урывда дейiн антенаталды; жи-налуы барысында эртYрлi патологиялы; Yрдiстер болып табылады. Плацентада ферментативт жYЙенiн бар болуына байланысты темiр «ана трансферриншен фе-тальды трансферринге немесе плацентарлы ферритинге бершедЬ».

ЖYктiлiк кезiнде бул процесс жалFасады, бiра; 28-32 аптадан бастап белсендi тYPде жYредi. Сонды;тан 1-2 аЙFа ерте туылFан балаларда жетшп туылFан балалармен салыстырFанда темiрдiн 1,52 есеге жетпеуiне экеп соFады. «Жетшп туылFан баланын аFзасында 300-400 мг темiр болса, шала туылFан нэрестелерде -небэрi 100-200 мг» [21, 22].

Уры;тын аFзасына темiрдiн

антенаталды; тYсу процесiнде жатыр-плаценталы; ;ан аFынынын жаFдайы жэне плацентанын функционалды; жаFдайы Yлкен маныета ие.

Жатыр-плаценталы; ;ан

аFынынын бузылуына жэне плаценталы; жеткiлiксiздiкке экелетiн жYктiлiктiн патологиялы; аFымы уры; аFзасына темiрдiн тYсуiнiн тeмендеуiмен ;атар жYредi. Сонымен ;атар, темiрдiн жеткiлiксiздiгi фетоплацентарлы; ;ан кету-лерде, ;урсащшшк меленада, кeп уры;ты жYктiлiк кезiнде бiрнеше уры; арасын-да темiрдiн барлы; ;орынын бeлiнуiмен бай;алады.

ЖYктiлiктiн екiншi жартысында эйелде ТТА болуы эритропоэздi ынта-ландыратын созылмалы ;урсащшшк гипоксиянын дамуына экеледi. Алай-да, «гестациялы; ТТА бар аналардан туFан балалардаFы эритроциттердiн аз резистенттiлiгi жэне фрагменттелген тYрлердiн кeп мeлшерi ерте неонаталь-ды кезенде эритроциттер санынын тез тeмендеуiне алып келедЬ> [23].

ТуFаннан кейiн балада темiрдiн непзп кeзi емшек CYтi болып табылады, ондаFы темiрдiн мeлшерi 1 литрге 0,21,5 мг ;урайды. Емшек CYтiнде шамалы темiрдiн мeлшерi шекте лактоферриннiн кeмегiмен сiнiрiледi.

Ерте жаста ас;азан-шек жолынан созылмалы микро;анкетулер, эртYрлi ;оспалармен ;оректену, ас;азан4шек жолдарынын ;абыну аурулары темiрдiн сiнiрiлуiн тeмендетедi [24].

Авторлар кдарп элемнiн ерекшелiктерiне, Fылыми-техникальщ про-греске, ;оршаFан орта факторларынын алу-ан тYрлiлiгiне, популяция генотитне жэне eмiр салтына сiлтеме жасайды [25, 26].

Бул ретте элеуметпк жэне орта факторлардын биологиялы;, онын iшiнде ту;ым ;уалаушылы;пен YЙлескен корреляциялы; eзара байланысы атап ^рсет-штен [27, 28].

ДДУ эдеби деректерге CYЙене оты-рып, ТТА дамуындаFы элеуметпк факторлар шамамен 50%, биологиялы; - 20%, антропогендш-20% жэне медициналы;

3

О &

К

а

§ £

йЗ

3

>e

О &

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

a a

a

^

a

3 t

факторлар 10% курайтынын аныктады [29, 30, 31].

Балалардагы ТТА диагностикасы жэне ем1.

0з зерттеулерiнде ТТА диагностикасы Yшiн Fалымдар балаларда гемоглобин (НЬ) денгешн, эритроциттер санын (ЯВС), гематокрит (НЦ жэне эритроцитпк индек-стер - эритроциттеп НЬ орташа мeлшерiн (ИСТ), эритроциттщ орташа кeлемiн (мА), эритроциттер гетерогендш индексiн (RDW) зерттедi. Темiр тапшылыFы ане-миясы (ТТА) диагнозын верификациялау жэне созылмалы аурулар анемиясымен (CаА) дифференциалды диагностика жа-сау Yшiн темiр алмасуы кeрсеткiштерi: сарысулык темiрдiн курамы (СТ), сарысуынын жалпы темiр байланысты-ру кабшеп (СЖТБК^), трансферриннiн темiрмен каныFу коэффициент (ТТК|), сарысулык ферритиннiн концентрациясы (СФ) зерттелдь

Барлык балаларда ТТА диагнозы ДДУ усынFан жалпы кабылдаотан жас бой-ынша диагностикалык eлшемдерге сэйкес белгiленген [32, 33].

ТТА клиникалык белгiлерi анемиялык жэне сидеропениялык син-дромдармен байкалады. Анемиялык синдром кезiнде наукастар жалпы элаздшке, шаршаFандыкка, бастын айналуы-на, кулактаFы шуылFа, жYрек каFуына, физикалык жYктеме кезiнде ентiгу, талу жаFдайларынын пайда болуына шаFымданады, бул гемоглобин курамынын тeмендеуiмен жэне эритроциттер санынын азаюымен, тiндердiн оттегiмен жеткiлiксiз камтамасыз етiлуiне байланысты. Акыл-ой жумысы тeмендейдi, жады нашарлайды, уйкышылдык пайда болады.

Объективтi зерттеу терi мен кeрiнетiн шырышты кабыктардын бозаруын, жш-балтыр, табан, бет аймаFындаFы кеИбiр iсiнудi кeрсетедi. Анемия миокардиоди-строфия синдромынын дамуына себепшi болады, ол ентiгу, тахикардия, жиi аритмия, жYрек шекарасынын солFа карай орташа кенеюу жYрек тонынын туйыкталуы, барлык аускультативтiк нYктелерде карапайым систолалык шу пайда бола-

ды. ТТА бiртiндеп дамиды, сонды;тан нау;астын аFзасы гемоглобиннiн темен денгейiне бейiмделедi жэне анемиялы; синдромнын субъективтi кeрiнiстерi эрдайым ай;ын кeрiнбейдi.

«Сидеропениялы; синдром (ги-посидероз синдромы) темiрдiн тшдш тапшылыFымен сипатталады, бул кептеген ферменттер (цитохромоксидаза, перокси-даза, сукцинат-дегидрогеназа жэне т.б.) белсендшгшщ тeмендеуiне экеледЬ».

Синдром келес симптомдармен сипатталады:

1) дэмнщ бузылуы (pica chlorotica);

2) ащы, тузды, ;ыш;ыл, дэмдеуiшi бар таFамFа ;умарлы;;

3) иiс сезудщ бурмалануы - ;оршаFан адамдардын кепшшп жаFымсыз (бензиннiн, ацетоннын, лактардын, бояулардын, гуталиннiн иiстерi жэне т. б.) деп ;абылданатын иiстерге ;умарлы;.);

4) ай;ын булшы;ет элсiздiгi мен шаршаFышты;, булшы;ет атрофиясы жэне миоглобиннiн жэне тшдш тыныс алу ферменттерiнiн тапшылыгеына байланысты булшы;ет кYшiнiн тeмендеуi;

5) терi мен онын ;осал;андарынын дистрофиялы; eзгерiстерi;

6) ангулярлы; стоматит;

7) глоссит;

8) А1Ж шырышты кдбыгеынын атро-фиялы; езгерютеру

9) жiтi респираторлыщ-вирусты; жэне бас;а да инфекциялы;-;абыну Yдерiстерiне, инфекциялардын со-зылмалы болуына ай;ын бейiмдiлiк, бул лейкоциттердщ фагоцитарлы; функциясынын бузылуымен жэне иммунитет жYЙесiнiн элсiреуiмен байланысты;

10) терщеп, шырышты к;абы;тардаFы репаративт процестердiн тeмендеуi.

Темiрдiн латентпк тапшылыгеы келесi белгiлердiн негiзiнде диагностикаланады:

- анемия жо;, гемоглобин ;урамы ;алыпты;

- тш деполарында темiр тапшылыFы-на байланысты сидеропениялы; синдромнын клиникалы; белгiлерi бар;

- сарысулы; темiрдiн денгейi темен-деген, бул ;аннын транспортты; темiрi

децгешнщ темендеуш керсетедц

• ;ан сарысуыныц жалпы TeMipMeH байланысу к;абiлeтi(СЖТБK)жоFаpылайды. Бул керсеткiш ;ан сарысуыныц «ашыгеу» жэне трансферриннщ TeMipMeH кдныгеу децгешн кеpсeтeдi;

• epдeгi гемоглобиннщ орташа мел-шершщ темeндeуi;

• TYCTiK кеpсeткiшiнiн темeндeуi (ТТА гипохромды);

• эритроциттер гипохромиясы, олар-дыц бозарып боялуымен сипатталатын жэне ортасында аFаpудыц пайда болуы;

• микроцитоз - шетю ;ан жаFын-дысында K^i диамeтpлi эpитpоциттepдiн басым болуы;

• анизоцитоз - эpтYpлi мелшepлi эритроциттер пойкилоцитоз- эpтYpлi пiшiндi эритроциттер;

• шeткepi ;андаFы peтикулоциттepдiн ;алыпты мелшер^ бipа; тeмip препаратта-рымен емдегеннен кешн ретикулоциттер саныныц артуы мYмкiн;

• лейкопения YPДiсi; тромбоциттер саны эдетте ;алыпты;

• ай;ын анемия кeзiндe ЭТЖ орташа уетаюы мYмкiн (20-25 мм/саF дешн) [34].

ТТА емдеуде зepттeушiлep тeмip пре-параттарын пайдаланады.

Тeмip препараттарынын кeлeсi топта-ры бар:

1) шке жэне паpeнтepальдi ;олдану

Yшiн;

2) жоFаpы жэне темен дозалаотан;

3) бip курамды жэне аралас.

Тeмip препаратын ;олдану тэсiлi клиникалы; жаFдаЙFа байланысты. Колданудыц басым тэсшьбул препаратты iшкe ;абылдау.

Тeмip препараттарын парентераль-ды eнгiзу арнайы керсетюштер бойынша жYpгiзiлeдi: «iшeктe сiнipiлу бузылысы синдромы, аш iшeктiн жоFаpFы белшнщ кец резекциялануынан кeйiнгi жаFдай. ДДСУ усынFан ;арапайым тeмipдiн оцтайлы дозасы тэулiгiнe 120 мг курайды» [35, 36].

Тeмip препараттарынын Yлкeн доза-лар емдеу тиiмдiлiгiн арттырмай, ас;азан-iшeк жолдарыныц тiтipкeнуi салдарынан

диспепсиялы; жаFымсыз кубылыстарды кYшейтуi мYмкiн.

Темiр препараттарымен емдеу уза; уа;ытты ;амтиды.

Тек Yшiншi аптанын сонында гемоглобин денгеш кeтерiледi. Гемоглобиннiн кдлыпты денгейiн 5-8 аптадан кейiн ;алпына келтiруге болады.

Препаратты тандауда темiрдiн курамы Fана емес, iшекте ануге ;абшетп екi валенттi темiрдiн мeлшерi де Yлкен манызFа ие [37, 38].

1шекте темiр иондарынын сщршуш жа;сартатын, «темiрдiн екi валенттi тYPден Yш валенттi тYрге ауысуын болдыр-май, сондай-а; темiрдiн тасымалдануын жэне онын гем-ге ;осылуын тездететш» С витаминшщ (аскорбин ;ыш;ылы) болуы ;ажет.

АFзадаFы темiр алмасуFа ;атысушы ;осымша жеке компоненттер жалпы емдеу тшмдшгш арттырады.

Бул В12 витаминi, ол гемоглобин, эритроциттер, а;уыздар, майлар, кeмiрсулар метаболизмi, энергия eндiру Yшiн ;ажет.

Фолий ;ыш;ылы-ДНК жэне РН^ синтезi, а;уыз метаболизмi жэне ;ызыл ;ан жасушаларынын тYзiлуi Yшiн ;ажет болатын уры;тын даму аномалиясынын алдын алуда манызды фактор [39].

Fалымдардын деректерi бойынша осындай дэршк заттардын бiрi Ферро-Фольгамма болып табылады. Препараттын бiр капсуласында 100 мг сусыз темiр сульфаты (37 мг темiрге сэйкес келедi), 5 мг фолий ;ыш;ылы, 10 мкг цианокобала-мин, 100 мг аскорбин ;ыш;ылы бар. Фер-ро-Фольгамма препаратынын белсендi компоненттерi аш шектщ жоFарFы ^ бeлiгiнде сщедь [40]. ^

Созылмалы жэне жт ;ан жоFалтуды емдеуде ;атан кeрсетiлiм бойынша трансфузиялы; тактика ретiнде эритроцитпк ^ массаны ;ую таFайындалады [34].

Осылайша, ТТА емдеу тактика-сы этиологиялы; факторларды жоюFа ¡^ баFытталуы тшс (негiзгi ауруды емдеу); | дурыс тама;тану; темiр препараттарымен емдеу; рецидивке ;арсы терапия жYргiзiлуi ^ керек. к®

<а>

3

О &

а а

а

^

а

3 £

йз

Балаларда ТТА алдын алу.

Ерте жастаFы балалар арасында ТТА жаFдаИларынын жоFары денгеИiн ескере отырып, темiр тапшылыFынын алдын алу мэселелерше ерекше мэн берiледi.

Алиментарлык факторлар,

аFзанын каркынды eсуi, темiрдiн узак тапшылыгеына экелетiн темiрдiн жоFары кажеттiлiгiбалалардаFы денсаулыктын эртYрлi патологиялык ауыткуларына экеледi. ТТА кезшде кeбiнесе ерте жастаFы балалар кауш тобында кала бередi [41, 42, 43, 44].

Темiр тапшылыгеы аFзанын манызды функцияларына керi эсер етеду сонын сал-дарынан сeйлеу даFдыларынын кешiгуi тYрiнде психомоторлык дамудын тежелуi, KOЗFалыс YИлесiмдiлiгiнiн бузылуы, мшез-кулык реакцияларынын eзгеруi жэне т.б. болуы мYмкiн [45, 46].

Сондыктан ДДСУ ТТА-мен кYреске назар аудара отырып, мэселеге Yлкен мэн бередi [47, 48].

Fалымдар eз жумыстарында темiр тапшылыFынын алдын алуды усынады [49].

Бул темiр косылыстарынын тYрлерi мен дозаларын тандау, ТТА алдын алу схе-маларын эзiрлеу, темiрмен баИытылFан дурыс балалар тамаFын уИымдастыруFа баFытталFан шаралар [50, 51].

ТТА алдын алу каншалыкты манызды екенiн тYсiну Yшiн адам аFзасындаFы темiрдiн курамы туралы фактiлердi келтiремiз.

Жана туFан балада организмдеп темiрдiн курамы 250-300 мг, ересектер-де 2000-5000 мг курайды, бiрак баланын салмаFынын килограмFа есептегенде 20% - Fа кeп.

Балада темiр тапшылыFы 4-6 айдан кешн байкалуы мYмкiн, бул кезде баланын eсуi барысында аFзанын микроэлементке суранысы артады.

Емшек CYтiндегi темiр физиологиялык жоFалтулардын орнын жабады, гемоглобин синтезi жэне тшдерде депонирлеу Yшiн концентрациянын он тепе-тенд^н сактай алмайды [52].

Ерте жастаFы балаларда темiрдiн он балансын толыктыру жэне калыпты

денгейде устап туру Yшiн 2 алдын алу жолы бар: курамында темiр бар диета жэне дэрьдэрмекпк коррекция.

Бiрiншi жол болашак анадан баста-лады, яFни жана туFан жэне емшектегi баланын темiр тапшылыFынын алдын алу шаралары ен алдымен жYктi эйелдерде анемияны ерте аныктау жэне оны ферро-препараттармен емдеу. Эрине, бул жYктi жэне емiзетiн эИелдердi микроэлементтер-ге бай таFамдармен дурыс тамактандыру.

Жасанды тамактандыру, атап айтканда, ерте жастаFы балаларды сиыр CYтiмен тамактандыру да темiрдiн тапшылыFын тудыруы мYмкiн. Бул «темiрдiн аз мeлшерi (шамамен 0,3 мг / л) жэне онын биожетiмдiлiгi тeмен болуы, бiрак ен бастысы - тамактанудаFы темiрдiн баска кeздерiнiн болмауымен» тYсiндiрiледi [50].

Сонымен катар, сиырдын CYтi немесе айран сезiмтал сэбидi тамактандыруда со-зылмалы кан жоFалтуFа экелетiн аукымдык асказан-iшек кан кетуш тудыруы мYмкiн жэне ТТА-Fа алып келуi мYмкiн. [53, 54].

Сиыр CYтiне жыл сайын сезiмталдык тeмендейдi жэне екiншi жылдан кеИiн си-рек байкалады. Сондыктан ерте жастаFы балаларда тутас сиыр CYтiнен жэне бапталмаFан кышкыл CYт коспаларынан бас тарту керек [54].

Темiрмен байытылмаFан карапайым eнiмдер, шырындар, кeкeнiс езбес темiрдiн кажеттi мeлшерiн толык ^лемде толыктырмайды.

4-6 айдан бастап темiрмен байыгыш'ан косымша азык-тYлiк: жемiс шырындары, пюре, инстантты боткалар, минералды зат-тар мен витаминдер енпзшедь

Жармада, жана тскен кeкeнiстер мен жемiстерде болатын таFамдык талшыктар iшекте темiрдiн сщршуш тeмендетедi [53].

6 айдан бастап бала ет^амд^ жэне балык-eсiмдiк пюрелердi енгiзедi, ол темiрдiн женiл сщетш гемдi формасын камтиды.

8 айдан бастап тамактану рационына арнайы балалар шужыктарын косады.

Емшектегi балаFа шайды темiрдiн сiнiрiлуiн тежеИтiн танин кышкылынын

;урамына байланысты беруге болмайды.

Тутас сиыр немесе ешю CYтiн 12-24 айдан кешн беруге болады.

Тама;тандыратын аналардын рацио-нына жануарлар мен ;устардын ет мен ба-уыры, аскорбин ;ыш;ылымен байытылFан шырындар, жарма, бурша;, сарысы кiредi.

^арсы кeрсетiлiмдер болмаFан кезде дэрьдэрмектермен алдын алу тэуекел то-бына кiретiн балаларFа, яFни шала туFан, кeп уры;ты жYктiлiктен шывдан, ;олайсыз элеуметтiк факторлармен,бейiмделмеген ;оспалармен ;оректенетш балаларFа eмiрiнiн бiрiншi жылында жYргiзiледi.

^урамында темiр бар препараттар ;урылымы, ;олдану тэсiлi, ;урамы бойынша ерекшеленедь Препаратты тандау дэрiлiк тYрге (шэрбат, ерiтiндi, тамшылар жэне т.б.) байланысты. Эдетте, алдын алу Yшiн суйы; формалар ;олданылады.

Ферропрепараттын (ФП) алдын алу дозасы баланын туу кезiндегi дене салмаFына байланысты:

• салмаFы 1000 г - нан кем болFанда -4 мг/кг/тэул.;

• салмаFы 1000-1500 г - 3 мг/кг/тэул.;

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

• салмаFы 1500-3000 г - 2 мг/кг/тэул.

^алFан жаFдайларда ФП профилак-

тикалы; дозасы 1 мг/кг/тэул. ;урайды.

Ерте жастаFы балаларда, эсiресе жоFары ;ауш тобындаFы балаларда темiр тапшылыFынын алдын алудын дурыс жYргiзiлмеуi, сeзсiз, ТТА-Fа алып келедi [33].

Автор eзiнiн жариялауында ферро-терапия жYргiзу кезiндегi ;ателердщ бар екендiгiн атап eтедi, бул анемия сипатынын верификациясынын жоклъгеына, темiр препаратынын дурыс дозаланбауына, емдеу тшмдшгш ба;ылаудын жоклыгеына, емдеу курсынын узаклъгеынын бузылуына байланысты.

Барлы; осы фактшер баланын ата - аналарымен ;арым-;атынаста болFан жаFдайда маман-дэрiгердiн психологиялы; тура;тылы; пен коммуникативт1к даFдыларымен, даярлыFынын тeмен денгейiмен байланысты болуы мYмкiн.

Сонымен ;атар, ана белсендiлiгiнiн жеткiлiксiздiгi, бала емiзу мэселелерiнде жанылысу, элеуметпк факторларды атап eтедi.

Медициналы; бiлiм беру мэсeлeлepi Казахстан Республикасында бар кадрлар-ды жeтiлдipумeн ;атар ;азipгe орын алып отыр.

2010 жылдыц 10 ;ацтарында Казахстан Республикасыныц Пpeзидeнтi езшщ Жолдауында бipiншi санатты денсаулы; са;тау мен салауатты улттыц кджеттшгш ерекше атап еттi [55].

Медициналы; технологияны да-мытудан, салауатты емip салтын наси-хаттаудан, аурулардыц алдын алудан, диагностиканыц, eмдeудiн жоFаpы тиiмдi эдiстepiнeн бас;а, бул медицина маманда-рын даярлау жэне жeтiлдipу.

Казахстан Республикасыныц

Денсаулы; са;тау саласын дамытудыц 2016-2020 жылдаpFа аpналFан «Денсаулы;» мeмлeкeттiк баFдаpламасында жоFаpы бiлiктi мамандарды даярлау мэсeлeлepiнe ерекше кенiл белiнeдi [56].

Денсаулы; са;тау саласындаFы мемлекетпк саясаттыц нeгiзгi ма;саты медициналы; кемектщ ;олжетсмдшгш ;амтамасыз eтeтiн жYЙeнi ;алыптастыру, медициналы; ;ызметтердщ сапасы мен тшмдшшн арттыру болып табылады, олардыц келeмi, тYpлepi мен сапасы сыркдттанушылы; дeнгeйiнe жэне халы;тыц ;ажеттшктерше, медицина Fылымынын озы; жeтiстiктepiнe сэйкес кeлуi тиiс.

2018 жылы балалар дэр^ер - педиат-рларды дайындау жумыстары ;айта бастал-ды. Уа;ыт балалар мамандарыныц эр тYpлi жастаFы балалаpдаFы ба;ылау, диагностика, емдеу жэне алдын алу тэжipибeсiндeгi кджеттшгш дэлeлдeгeнi сезсiз.

Осылайша, эдеби шолуды тYЙiндeй келе, тeмip тапшылыFы анемиясы элeмдeгi, соныц iшiндe бiздiн eлiмiздeгi езекп мэселе болып табылады.

Тeмip тапшылыFынын диагностика-сы балаFа дэршерлердщ Yнeмi кeлуi, ;анды гемоглобин децгешне жэне эритроциттер санына тексеру, ;анныц биохимиялы; тал-дауы кeзiндe журпзшедь

БалалаpдаFы жалпы элсiздiк, шар-шау, баланыц бeлсeндiлiгiнiн темeндeуi, тepшeндiк бай;алатын анемияныц

3

>е «

О &

s s s

ъ

s

s

t йЗ

жикттшакгыит

клиникалык симптомдарын да ескеру кажет.

Темiр жетюпеушшгшщ орнын толтыру ен алдымен баланын темiр мен дэрумендерге бай таFамдармен тамактануын тYзетуге баFытталFан.Будан баска, темiр препараттары бiр килограмм салмакка мeлшерленудi есепке ала оты-рып, темiрдiн сiнiрiлуiн кYшеИтетiн баска микроэлементтер мен витаминдермен таFайындалады.

Темiр тапшылыFынын алдын

алу жYктi эйелдерде гемоглобиндi мониторингiлеу, ;ажет болFан жаFдайда ;урамында темiр бар препараттармен тYзету ар;ылы уры;тын ;урса;таFы кезещнен басталады. Бала туFаннан кешн 6 айдан берi диетаFа кеп мелшерде темiр бар ;осымша тама;ты ;осады.

Мэселенiн езектшгш ескере отырып, мемлекет темiр тапшылыкы анемиясынын алдын алуFа жэне ерте диагностикасына баFытталFан шаралар ;абылдауда.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1.Ожегов Е.А. Оптимизация лечения железодефицитной анемии у детей и подростков: Автореф. дис. канд. мед.наук. М., 2005,23 с.

2.Тарасова И.С., Чернов В.М., Лаврухин Д.Б., Румянцев А.Г. Оценка чувствительности и специфичности симптомов анемии и сидеропении // Гематология и трансфузио-логия, 2011,Т. 56, №5, С. 6-13.

3.Статистический сборник «Здоровье населения Республики Казахстана и деятельность организаций здравоохранения в 2017 г.» Астана 2018, C.323-326

4.Делягин В.М. Недостаточность железа у детей и подростков. Педиатрия.2008,№ 2,С. 10-12.

5.Silla L., Zelmanowicz A., Mito I. et al. The prevalence of anemia in Rio Grande Do Sul, Brazil: Is iron deficiency the silent burden hidden behind "normal" anemia? Blood 2008; 112: Abstract 5374.

6.https://www.who.int;

7. Worldwide prevalence of anaemia 1993-2005. WHO global database of anaemia. Edited by de BenoistB. et al. World Health Organisation. 2008.

8.Сельчук В.Ю., Чистяков С.С., Толокнов Б.О., Манзюк Л.В., Никулин М.П., Юрьева Т.В., Кононец П.В., Титова Г.В. Железодефицитная анемия: современное состояние проблемы. Регулярные выпуски «РМЖ», 2012, №1, С 1.

9.Коровина Н.А., Заплатников А.Л., Захарова И.Н. Железодефицитные анемии у детей: руководство для врачей. - М., 2001.

10.Румянцев А.Г., Тарасова И.С., Чернов В.М. Железодефицитные состояния: причины развития, диагностика и лечение // Медицинский научный и учебно-методический

^ журнал. - 2006. - 34. - C. 3-26.

^ 11.Iron deficiency anaemia: assessment, prevention, and control. A guide for programme

managers. Geneva, WHO, 2001 (WH0/NHD/01.3).

12.Международная классификация болезней. 10 пересмотр. | 13.Ситуация с заболеваемостью железодефицитной анемией в РК требует приня-

^ тия специальных мер - специалисты ЮНИСЕФ. https://www.caravan.kz.

14.Здоровье населения Республики Казахстан и деятельность организации здраво-ц охранения в 2017 году. Статистический сборник МЗ РК.Астана, 2018, С.354. . ® 15.Захарова И.Н. Дефицит железа у детей раннего возраста и способы его коррек-

^ ции // Вопросы современной педиатрии. - 2013. - 12 (2). - С. 52-58.

16.Захарова И.Н., Мачнева Е.Б. Коррекция дефицита железа: исторические и совре-^ менные аспекты // Вопросы практической педиатрии. - 2014. - 9 (4). - С. 2-7. ¡«ц 17.Иванова И.Е., Агандеева М.С., Родионов В.С. Частота и факторы риска развития

железодефицитных анемий у детей раннего возраста в городе Чебоксары. Практическая медицина, 2015, 7 (92), С 3-8.

18.UNICEF, United Nations University, WHO. Iron deficiency anemia: assessment, prevention and control. A guide for programme managers. Geneva: World Health Organization; 2001 (WHO/ NHD/01.3). - 114 p.

19.Румянцев А.Г., Захарова И.Н., Чернов В.М. и др. Распространенность железодефицитных состояний и факторы, на нее влияющие // Медицинский совет. - 2015. - 6. - С. 62-66.

20.Анемии у детей: диагностика, дифференциальная диагностика, лечение / Под ред. А.Г. Румянцева, Ю.Н. Токарева. - 2-е изд., доп. и перераб. - М.: МАКС Пресс, 2004. - 216 с.

21.Захарова И.Н., Горяйнова А.Н., Мачнева Е.Б., Дмитриева Ю.А., Мозжухина М.В. Дефицит железа у детей раннего возраста и способы его коррекции // Вопросы современной педиатрии. - 2013.

22.Детские болезни: учебник / Под ред. А.А. Баранова. - 2-е изд. - 2009. - 1008с.

23.Жетищев Р.А., Жетищев Р.Р., Архестова Д.Р. и др. Популяционный состав, морфологические характеристики и механическая резистентность эритроцитов новорожденных, рожденных от матерей с гестационной железодефицитной анемией // Педиатрия.

- 2014. - 93 (5). - С. 48-53.

24.Самсынина Г.А. Железодефицитная анемия у беременных женщин и детей // Педиатрия. - 2014. - 3. - С. 34-37.

25.Корнилков А.С. Методические подходы к оценке риска для здоровья населения в связи с техногенным загрязнением среды обитания на муниципальном уровне// Здоровье населения и среда обитания. - 2005. - №12(153). - С.34-40.

26.Балабина Н.М. Роль загрязнения атмосферного воздуха в развитии железодефи-цитной анемии у взрослого городского населения // Гигиена и санитария. - 2006. - №6.

- С.12-14.

27.Бойко М.Н., Ерофеев Ю.В., Новикова И.И. Организация общественного питания населения - проблемы и пути решения Здоровье населения и среда обитания. - 2008.

- №2(179). - С.38-40.

28.Казакова Л.М., Шабандин А.В., Устюжанина В.В. Генетические аспекты дефицита железа // Педиатрия. - 2006. - №6. - С.15-16.

29.Горностаева Ж.А., Вебер В.Р., Копина М.Н. Варианты анемического синдрома у больных миомой матки // Новые Санкт-Петербургские врачебные ведомости. - 2007. -№3. - С.69-73.

30.Дворецкий Л.И. Гипохромные анемии. //Гематология. -2001. - Т.3. - №9. — С. 23-25.

31.Денисова Т.П., Череватова О.М. Влияние анемического синдрома на частоту аритмий у больных гериатрического профиля // Российский кардиологический журнал.

- 2006. - №4. - С. 20-23.

32.WHO/UNICEF/UNI. Iron deficiency anemia: assessment, prevention and controL: a guide for programme managers. Geneva, World Health Organization; 2001.

33.Жукова Л.Ю., Харчев A.B., Колобова О.Л., Соколова Н.Е., Тарасенко А.Н. Же-

временного естествознания. - 2011. - № 8. - С. 131-132;

лезодефицитная анемия у детей первого года жизни: поиск формулы успеха амбулатор- §

ного ведения mциентов.https:/^yberieшnka.m/artide/n/zhelezodefitsitnaya-anemiya. Ц,

о

34.Савельева Н.А. Диагностика железодефицитной анемии у детей // Успехи со-

35.Sibai B. et al. // Lancet. 2005; 365: 785. |

36.Zimmermann R., Breymann C., Richter C. et al. RhEPO treatment of postpartum anemia // J. Perinat. Med. 1995; 23: 111-117.

37.Дворецкий Л.И. Лечение железодефицитной анемии // Русский медицинский § журнал. 2006; 6: 20: 1312-1316. ^

38.Городецкий В.В., Годулян О.В. Железодефицитные состояния и железодефи-цитная анемия: диагностика и лечение. 2005.

39.Strai S.K.S., Bomford A., McArdle H.I. Iron transport across cell membranes: molecularuder-standing of duodenal and placental iron uptake // Best Practise& Research ClinHaem. 2002; 15: 2: 243-259.

40.Серов В.Н., Шаповаленко С.А., Флакс Г.А. Диагностика и лечение железодефи-цитных состояний у женщин в различные периоды жизни // Атмосфера. Кардиология. 2008; 2: 17-20.

41.Анемии у детей: диагностика, дифференциальная диагностика, лечение / под ред. А.Г. Румянцева и Ю.Н. Токарева. 2-е изд. доп. и перераб. М.: МАКС Пресс; 2004: 216 с.

42.Коровина Н.А., Заплатников А.Л., Захарова И.Н. Железодефицитные анемии у детей. Владимир, 1998: 64.

43.3ахарова И.Н., Коровина Н.А., Малова Н.Е. Современные аспекты диагностики и лечения железодефицитных состояний у детей // Вопросы современной педиатрии. 2002. Т. 1.; № 1. С. 60-62.

44.Хотимченко С.А., Алексеева И.А., Батурин А.К. Распространённость и профилактика дефицита железа у детей и беременных женщин: влияние пищевого фактора // Росс. педиатрический журнал. 1999. № 1. С. 21-29.

45.Lozoff B., Jimenez E., Hagen J., Mollen E., Wolf A.W. Poorer behavioral and developmental outcome more 10 years after treatment for iron deficiency in infancy // Pediatrics. 2000. V. 105: 1-11.

46.Воронцов И.М. Железо и смежные проблемы микронутриентного обеспечения в предконцепционной, антенатальной и постнатальной педиатрии // Дефицит железа и железодефицитная анемия у детей. М.: Славянский диалог, 2001. С. 36-58.

47.International Nutritional Anemia Consultative Group (INACG). World Health Organisation (WHO) and United Nations Children's Fund (UNICEF). Guidelines for the Use of Iron Supplements to Prevent and Treat Iron Deficiency Anemia. 1998. Washington.

48.Recommendations to prevent and control iron deficiency with of the International Nutritional Anemia Consultative Group (INACG), WHO and UNICEF. Geneve, 2004: 88 р.

49.Самсыгина Г.А., Казюкова Т.В., Левина А.А. Дефицит железа у детей и подростков: причины, диагностика, лечение, профилактика: учебное пособие для послевузовского профессионального образования врачей-педиатров // Педиатрия. Приложение 6. 2006. № 6. С. 32 с.

50.Ziegler E., Fomon S. Strategies for the prevention of iron deficiency: iron in infant formulas and baby foods // Nutrition Reviews; 1996, vol. 54, № 11: 348-354.

51.Финогенова Н.А. и соавт. Оценка эффективности лечения железодефицитной анемии у детей препаратами железа различных групп // Consiliummedicum. Педиатрия (Прил. 2). 2005. С. 66-67.

52.Domeloff M. Iron requirement of term breast-fed infants. A study in Sweden in Honduras. Umea University Medical Dissertations. 2001. New Series; № 759: 55 p.

53.Конь И.Я., Куркова В.И. Роль алиментарного фактора в развитии железодефи-цитной анемии у детей раннего возраста // Дефицит железа и железодефицитная анемия

¡^ у детей. М.: Славянский диалог, 2001. С. 87-98.

54.Neison S.E., Ziegler E., Copeland A. et al. Lack of adverse reactions to iron-fortified

? formula // Pediatrics, 1988, vol. 81: 360-364. <2

g 55.Послание народу Президента Республики Казахстан Н. Назарбаеваот 10 января

2018 г / Официальный сайт Президента РК, http://www.akorda.kz.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

56.Государственная программа развития здравоохранения Республики Казахстан § «Денсаульщ» на 2016-2020 годы.

s

ЙЗ

АННОТАЦИЯ

В данной статье проведенные научные исследования доказывают, что существующая проблема железодефицитной анемии у детей раннего возраста сохраняет свою актуальность и остается предметом исследовательного интереса.

Исследования были проведены по изучению факторов развития дефицита железа, которыми являются не только медицинские, но и социальные. Затронуты вопросы диагностики и лечения, включающие разные методы устранения проблемы. Профилактика железодефицитной анемии включает в себя мероприятия в разные периоды развития ребенка: от внутриутробной жизни плода до достижения 3 летнего возраста. При этом важную роль отводят медикаментозной терапии. коррекции питания железосодержащими продуктами и здоровому образу жизни.

По статистическим данным в Республике Казахстан высоким остается удельный вес ЖДА. Так в 2017 году зарегистрировано всего случаев с железодефицитной анемией 1805 на 100 тыс. населения, а в 2016 году - 1812,6.

Среди детей от 0 до 5 лет, заболевших ЖДА в 2016 и 2017 годах, интенсивные показатели, составили 73,8 и 72,6 на 1000 детей. Алматы занимает 11 место с показателем 83,3 на 1000 детей от 0 до 5 лет, что выше республиканского показателя на 110%.

Данные цифры указывают на актуальность проблемы железодефицитной анемии и необходимость детального изучения распространенности ЖДА среди детей раннего возраста в г.Алматы в 2018 году, что послужило основанием для настоящего исследования.

Ключевые слова: железодефицитная анемия, дети раннего возраста, факторы риска в городе Алматы.

SUMMARY

In this article, the research proves that the existing problem of iron deficiency anemia in young children remains relevant and remains a subject of research interest.

Studies have been conducted to study the factors of iron deficiency, which are not only medical but also social. The issues of diagnosis and treatment, including different methods of solving the problem. Prevention of iron deficiency anemia includes activities in different periods of development of the child: from intrauterine life of the fetus to the age of 3 years. At the same time, an important role is given to drug therapy, correction of nutrition with iron-containing products and a healthy lifestyle.

According to statistics, the share of IDA remains high in the Republic of Kazakhstan. So in 2017, there were only cases of iron deficiency anemia in 1805 per 100 thousand population, and in 2016 - 1812.6.

Among children from 0 to 5 years old, who fell ill with IDA in 2016 and 2017, intensive indicators were 73.8 and 72.6 per 1000 children. Almaty takes the 11th place with an indicator ^ of 83.3 per 1000 children from 0 to 5 years, which is higher than the national indicator by 110%.

These figures indicate the urgency of the problem of iron deficiency anemia and the need

for a detailed study of the prevalence of IDA among young children in Almaty

in 2018, which

was the basis for this study. ¡^

Key words: iron deficiency anemia, young children, risk factors in the city of Almaty.

a

ЙЗ

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.