CC BY
57
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Гумбольт фон В. О внутренней и внешней организации качества жизни, связанного со здоровьем (пер. с нем.) // Практика и анализ. - Берлин: 2010. - 539 с.
2 Гриненко А.Я., Тришин В.М. // Проблемы соц. гигиены, здравоохранения и истории медицины. — 2003. — № 3. — С. 51—52.
3 Гриненко А.Я., Тришин В.М. // Проблемы организации качества жизни. — 2003. — № 3. — С. 38—40.
4 Заборовская И.Г. // Вопр. организации и информатизации здравоохранения. — 2003. — № 4. — С. 39—43.
5 Калиновская И.А., Лученок А.И., Шумейко О.Л. Совершенствование системы организация здравоохранения города Минска. — Минск: 2002. - 539 с.
Б.Ц. СУЛЕЙМЕНОВ, А.А. БАТЫРБЕКОВА, Ж.Д. ЖУМАБАЕВА, А.К. КОГАЛБАЕВА
Кафедра анестезиологии и реаниматологии КазНМУ им. С.Д. Асфендиярова
ИЗУЧЕНИЕ СОЦИАЛЬНЫХ ФАКТОРОВВЛИЯЮЩИХ НА РАЗВИТИЕ АРТЕРИАЛЬНОЙ ГИПЕРТЕНЗИИ СРЕДИ МУЖЧИН
РАЗЛИЧНОГО ВОЗРАСТА
Резюме: Результаты исследования показывают что, риск развитие артериальной гипретензии намного выше у групп лиц имеющих таких отрицательных факторов «качества жизни» как гиподинамия, курение, чрезмерно частое употребление алкоголя, неправильное питание.
Ключевые слова: Артериальная гипертензия, социальный фактор, качества жизни.
B.K. SULEYMENOV, A.A. BATYRBEKOVA , ZH.D. ZHUMABAEVA , A.K. KOGALBAEVA
The Pulpit anesthesiology and resuscitation KAZNMU im. S.D. Asfendiyarova, BSNP Almaty
STUDY SOCIAL FAKTOROVVLIYAYUSCHIH ON DEVELOPMENT ARTERIAL GIPERTENZII AMONGST MANS OF THE DIFFERENT AGE
Resume: Results of the study show that, risk development arterial hypertension much above beside groups of the persons having such negative factor "quality to lifes" as, smoking, excessively frequent using the alcohol, wrong feeding. Keywords: Arterial hypertension, social factor, quality to lifes.
УДК 614.2 - 057.875 - 056.22
Б.Ц. СУЛЕЙМЕНОВ, А.А. СМАГУЛОВА, Н.С. ТУРЫСБАЕВА, Ж.Е.АЙЕКЕШОВ
С.Ж. Асфендияров атындагы ЦАЗ¥МУ анестезиология жэне реаниматология кафедрасы
СТУДЕНТ ЖАСТАРДЫЦ ДЕНСАУЛЬЩ ЖАГДАЙЫ ЖЭНЕ ОГАН ЬЩПАЛ ЕТУШ1 ФАКТОРЛАРГА ШОЛУ
Студент жастар денсаулыгыкун тэрт!бшц дррыс цррылмауы, тамацтану кестесшц дррыс болмауы(белок, дэрумендер, микронутриенттер жет!спеушшг!), цолайсыз экологиялыц жагдай, кейб!р жайлардагы жастарга цажетт! гигиеналыц жагдайдыц сацталмауы жэне оцу багдарламалары мен сабац кестелершц студенттерд!ц цабылдау ерекшел!ктер!н ескермей цррылуы сияцты кептеген факторлар эсерше байланысты болады [1-9].
Мысалга Ресейл!к медициналыц гылым академиясыныц кепжылдыц зерттеу мэл!мет! бойынша мектеп жасынан шыгып, жаца ем!рге аяц басу жасындагы балалар мен жасесп!р!мдер арасында таралган ауру мен функциональдыц трргыдагы ауытцушылыцтардыц басым бел!г! (45-47% децгейде) жаца ортадагы ецбек гигиенасы мен олардыц дррыс дем алып, уацытылы тамацтана алмауы сияцты факторлармен байланыста болатындыгы дэлелденген [6,7]. ТYйiндiсвздер: студенттер, денсаулыц керсетюш!.
Осыган сэйкес б1здщ зерттеу тобымыздыц алдыга койып отырган максаты Алматы каласындагы С.Ж. Асфендияров атындагы КДЗ¥У медициналык университетшщ 1 курсында окып жаткан студенттердщ денсаулык жагдайына 2014 жылгы медициналык тексерк корытындылары непзшде талдау жасап, белгШ болган нэтижелерд1 осы университеттщ 5 курсында окитын балалардыц денсаулык жагдайымен салыстыру болып табылады. Зерттеу srfcrepi мен материалдары.
Жогаргы оку орындарында бШм алып жаткан студент жастардыц денсаулык жагдайына катысты акпараттар олардыц тургылыкты мекен жайы мен жатаханалык поликлиникалардыц жыл сайынгы жоспарлы турде журпзш отыратын скренингпк жэне терецдетшген медициналык тексерктер корытындысына непзделш, аспаптык жэне зертханалык тексерктер кемепмен койылган диагноздар статистикалык эдктщ кемепмен топтастырылды. Аспаптык зерттеулер УЗИ, Рентген сиякты сэулел1 жэне фибробронхоскопиялык зерттеулерд камтыса, ал
зертханалык зерттеулер санатына зэр, кан (Нв, Эр, тромбоциттер,лейкоциттер, канныц ую кабылет жэне т.б.) жэне биохимиялык, коагулограммиялык зертеулер корытындылары алынды. Диспансерлш есепте туратын студенттердщ токсан сайынга дэр1гер мамандармен аныкталган корытындылары сарапталып, олар ауру кластарыныц турше байланысты жштелшш отырды. Жалпы зерттеумен непзп топ санатында алгашкы курстыц 124 студент! алынса, ал салыстыру тобы санатында аталмыш университеттщ 5 курсында окып жаткан 42 студент алынды. Бул туста б1р айта кететш жайт, зерттеумен камтылган студенттердщ барлыгы «кездойсок тацдау» (методом случайной выборки) эдгамен алынды жэне де университеттщ алгашкы курсында окитын балалар эртурл! факторлардыц ыкпалына жш ушырап, осыган сэйкес олардыц денсаулык жагдайлары жогаргы курс студенттер1мен салыстырганда анагурлым элйздеу болатындыгы ескершдь
Зерттеу мерз1м1 б1р жыл (2014ж) мерз1мд1 камтып, бакылау жэне салыстыру топтарындагы белгт болган мэл1меттерге Стьюдент эдгамен статистикалык сараптама журпзщщ. Эр топтын сандык шамалары арнайы курастырылган кестелерге кондырылып, графикалык тузулер курастырылды.
Зерттеулер нэтижей: Ауру класстарынын топаралык таралуындагы керсетгаштк шамаларды салыстыру
барысында алгашкы жэне сонгы курс студенттер1 арасындагы айырмашылыктар белпленд (кесте 1). Дэл1рек айтканда, алгашкы курс студенттер1 арасындагы аныкталган аурушандык шама - 1545 ±32,42, ал сонгы курс студенттершде аныкталган бул керсетгаш - 1033,3±29,06 -да болып, топаралык салыстыру нэтижеа жогаргы статистикалык шынайлылыкты берд (Р<0,001).
Кесте 1 - Зерттеумен камтылган студент жастар арасында тсркелшген ауру кластарынын таралуы мен керсетгаштш денгейше сипаттама (1000адамга шакканда)_
Ауру кластары 1 курс 5 курс Шынайлылык дэрежей «Р»
ы н а и Н '2 н 2 В сре ± ЬЙ 2 ы н а и Н '2 н 8 В сре ± ЬЙ 2
Жукпалы- паразиттш дерттер 5 45,47 ±1,12 2 16,6 ±2,33 Р>0,001
^ан жэне кан айналыс жуйей аурулары 21 190,4 ±7,33 12 100,5 ±7,32 Р<0,001
Эндокриндш жуйе аурулары 8 72,71 ±3,02 4 33,3 ±4,12 Р<0,001
Жуйке жуйейаурулары 40 363,64 ±14,36 25 208,4 ±12,9 Р<0,001
Сез1мжуйей аурулары 3 27,2 ±0,35 3 2,5± 0,13 Р<0,001
Демалу жуйей аурулары 20 181,8 ±6,45 18 150,2 ±10,22 Р>0,001
Ас корытужуйейаурулары 25 227,7 ±,11,28 15 125,5± 7,07 Р<0,001
Жыныс, зэржуйейаурулары 7 17,31 ±1,12 12 103,2 ±9,09 Р<0,001
Туаб1ткен кемктштер 2 18,1 ±0,54 1 14,63 ±0,31 Р<0,05
Жаракаттану, улану 9 8,1 ±0,36 10 8,3 ±5,12 -
Баска да дерттер 30 272,7 ±10,8 22 183,3 ±13,6 Р<0,001
Жалпьтркелшген аурушандык керсетгаш! 170 1545 ±32,42 124 1033,3 ±29,06 Р<0,001
Ары карайгы журпзшген салыстырулар белплешп отырган жалпы ауршандык шаманын эр ауру классына катысты таралуын сараптауга багытталды. Бул журпзшген зерттеулер непзп жэне бакылау топтарындагы ауру класстарынын таралу динамикасынын айтарлыктай айырмашылыкты беретшдМн керсетть К^олга алынып отырган жумыстын максаты эртурл1 ауру класстырынын салыстыру топтарындагы таралуына сипаттамма беру болгандыктан, келеа кезенде осы багытта аткарылган зерттеулер кортындысын темендепдей диаграмма туршде керсетуд1 жен кердш (сурет 1).
Зерттеу топтары арасындагы ен таралымы жогары ауру классы санатында карастырылып отырган жуйке жуйей
ауру классына катысты белплер мен шагымдар топтамасы скренингпк жэне арнайы журпзшген сауалнамалар барысында аныкталып, бул класс белплер1 1 курстабтм алып жаткан 40 балада аныкталып, 363,64±14 керсетгаштш денгейде болса, ал бул ауру классына катысты белплердщ 5 курс студенттершде таралу керсетгаш! 208,4±12,9 шамасында болып, 1 курс студенттершщ осы класс ауруларына катысты шагымдар тобына 5 курс студенттер1мен салыстырганда 1,7 есеге дейш артык шамада болгандыгы т1ркелшд1 жэне жогаргы дэрежедеп топаралык статистикалык айырмашылыктарды керсеттт (Р<0,001).
1545
1600 1400 1200 1000 800 Н 600 400 200 0
■ 5 курс
150,2 242,8 363,6 190,4
187'8 125,
208,
■ 1 курс
100,5
Жалпы Тыныс алу Аскорыту ЖYЙке ¥ан айналу кврсеткiш жYЙесi жYЙесi
Сурет 1 - Студенттер!н аурушандык
Зерттеу топтары арасындагы ен таралымы жогары ауру классы санатында карастырылып отырган жуйке жуйес! ауру классына катысты белплер мен шагымдар топтамасы скренингпк жэне арнайы журпзшген сауалнамалар барысында аныкталып, бул класс белг!лер! 1 курстаб!л!м алып жаткан студенттер арасында 363,64±14 керсетк!шт!к денгейде болса, ал бул ауру классына катысты белгшердщ 5 курс студенттершде таралу керсетк!ш! 208,4±12,9 шамасында болып, 1 курс студенттер!н!н осы класс ауруларына катысты шагымдар тобына 5 курс студенттер!мен салыстырганда 1,7 есеге дей!н артык шамада болгандыгы т!ркел!нд! жэне жогаргы дэрежедег топаралык статистикалык айырмашылыктарды керсеттт! (Р<0,001).
Студент жастар арасында жуйке жуйсе! ауру классынан кей!нг! алдынгы орынды ас корыту жуйес!не катысты шагымдар топтамасы иемденген. Бул ауру классына катысты ауру белг!лер!н!н басым бел!г! медициналык аспапты жэне клиникалык зертханалык тексер!стерден кей!н аныкталынып, топаралык керсетк!шт!к шамалардын таралуы 1 курс студденттер! арасында 227,7±,11,28; 5 курс студенттеры тобында 125,5±7,07денгей!нде болды. Белг!л! керсетк!шт!к шамаларды езара салыстыру 1курс тобына катысты шамалык денгейдщ 5курс студенттер! керсетк!ш!нен 1,8 есегеартык болгандыгы, немесе жогаргы оку орнынын алгашкы курс студенттер! арасындагы ас корыту жуйесше катысты аурушандык белг!лер! мен шагымдар топтамасынын 5 курс студенттер!мен салыстырганда 1,8 есеге дейш жи! кездесет!нд!г т!ркел!нд!. Кан жэне канайналу жуйес! ауруларына катысты ауру белг!лер! мен шагымдар топтамасынын топаралык таралуы да жогаргы бер!лген ауру класстарынын таралу зандылыктарына уксас кел!п, 1 курс студенттер! арасындагы
ш!н зерттеу топтарында салыстыру
шама - 190,4±7,33; 5курс студенттер! арасында белг!ленген керсетк!шт!к денгей - 100,5±7,32; ал мектеп окушылары арасында т!ркел!нген керсетк!шт!к денгейд!н 100,71±10 шамасында болгандыгы белг!ленд!.
Ягни, кан жэне канайналу жуйес!не катысты ауру белг!лер! мен шагымдар топтамасынын мектеп балаларымен салыстырганда 1 курс студенттер! арасында 1,9 есеге, ал 5курс студенттер!н!н керсетк!шт!к шаманын шамамен б!р денгейде болатындыгы аныкталып, жогары дэрежедег! топаралык статискалык айырмашылыкты керсетт! (Р<0,001).
Демалу жуйес! ауру классына катысты аурушандык белг!лер! де 1 кеурс студенттеры тобында жогаргы басымдылыкты керсет!п, 242,8±12,13 шамамен саылстыруга алынып отырган 5 курс студентттер! керсетк!ш!нен (181,8±6,45) 1,3 есеге артык шамада болгандыгы т!ркел!нген. Бул туста, алгашкы курс студентер!н!н тумау жэне баска да жогаргы тыныс жолдары ауру белг!лер!мен жи! ауырып калуындагы басты себептерд!н б!р! университет кабыргасында медициналык, дэр!герл!к пункт кызметкерлер!н!н жи!-жи! студенттер денсаулыгын ж!т! бакылап, дер кез!нде кажетт! диагностикалык шараларды !ске асырып отыруымен тус!нд!руге болады. Калай болганда да медициналык кужаттар мен тексер!стер жэне анкеталык сураулар нэтижес! студенттер арасындагы ен кеп таралган ауру классы тыныс жолдары ауру классына катысты екенд!г!н керсет!п берд!.
Ары карайгы жург!з!лген зерттеулер нэтижес! жалпылама топта жуйке жуйес! ауру класстарынан кей!нг! орындарда ас корыту (17,7%), тыныс алу жуйес! (16,5%) жэне кан айналу жуйес! (14,5%) аурушандык белг!лер!н!н алатындыгын керсетт! (сурет 2 ).
30 25 20 15 10 5 0
28,3
ЖYЙке Ас корыту Тыныс алу Кан Баск,а жYЙесi жYЙесi жYЙесi айналу жYЙелер
жYЙесi
Сурет 2 - Непзп ауру класстарыныц жалпылама топтагы таралуына сипаттама
БелгШ болган мэл1меттер студент жастардыц т1ркелшген емхана мекемелершдеп медициналык кужаттардан (ф-055: ф-112) алынып отыргандыктан, аныкталган акпараттарды ауру класстарына катысты жуйелеу, жыныстык жэне жастык топтарына карай сурыптау кеп мерз1мд зерделеуд кажет ететшдштен, б1здщ зерттеу тобымызбен ец кеп таралган, ягни алгашкы ранплш орындарга ие болган аурулар класстарына (жуйке жуйесь тыныс жолдары, ас корыту жуйей жэне кан, кан айналу жуйесЦ гана сараптама журпзшдъ
Корытындылай келгенде, журпзшген зерттеулер нэтижей жогаргы оку орындарындагы оку кестелер1 мен
курылымдарыныц, кепшшш жагдайда алгашкы курс студенттершщ денсаулык жагдайларын ескермей жасалуы студентердщ агзасындагы функциональдык немесе патологиялык дэрежедеп езгерктерге экелш соктыруы эбден мумган екендМн дэлелдеп бердъ Сол себепт де, медицинаык университет кабыргасына тусш, алгашкы курс студеет атанган жастардыц денсаулыгын жан-жакты жэне терец турде медициналык тексерктерден етгазш, кажет болган жагдайда ладын алу шараларын уакытылы белплеу болашак дэр1гер мамандар ушш керстшген улкен курмет болар ед1 деп есептейм1з.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Назарбаев Н.А. КР мемлекеттш жастар саясатыныц концепциясы. - 1999. - 15 б.
2 Здоровый образ жизни студентов и его формирование., Л.А. Терентьев, Н.В. Долматова, Мэскеулш мемлекеттш элеуметтш университет. - 2010. - 52 с.
3 «Образ жизни и здоровье студентов» Луиза Асхабова, «Дагестанская правда», Республикалык когамдык-саяси газету №54, 05.09.2008ж.
4 Аветисян, Л.Р. Изучения влияния повышенной учебной нагрузки на состояние здоровья учащихся / Л.Р.Аветисян, С.Г.Кочарова // Гигиена и санитария. - 2001. - №6. -48 - 49 беттер.
5 Белов, В.Б. Уровень образования и самооценки здоровья населения / В.Б.Белов // Элеуметтшгигиена, денсаулыксактау жэне медицина тарихы мэселелерь - М.: Медицина, 2003. - №1. - Б. 14 - 19.
6 Ваганова, Л.И. Медико-социальная характеристика студентов-подростков, новые подходы к совершенствованию организации медицинской помощи: автореф дис...канд.мед.наук - Уфа, 2003. - 48 с.
7 Вишняков, Н.И. Профилактика и диспансеризация студентов в современных условиях / Н.И. Вишняков, Л.В. Кочорова, Н.Ю. Колесникова, Ж.С. Деркун // Когамдык денсаулык, денсаулык сактауды баскару жэне мамандарды дайындау // Ресейлш гылыми конференцияныц материалдары. - М.: 2007. - Б. 142 - 144.
8 Pryjmachuk, Steven Richards, David A.Mental health nursing students differ from other nursing students: some observations from a study on stress and coping. International journal of mental health nursing. - Dec.2007. - Vol.16, issue 6. - Р. 390-402.
9 Turner A.P., Hammond C.L., Gilchrist M., Barlow J.H., Coventry university student's experience of mental health problems. //Counselling psychology quarterly.-Sep.2007.-Vol.20, issue 3.- Р.247-252.
Б.Ц. СУЛЕЙМЕНОВ, А.А. СМАГУЛОВА, Н.С. ТУРЫСБАЕВА, Ж.Е.АЙЕКЕШОВ
ЦАЗНМУ им. С.Д. Асфендиярова, кафедра анестезиологии и реаниматологии
СОСТОЯНИЕ ЗДОРОВЬЯ СОВРЕМЕННЫХ СТУДЕНТОВ С УЧЕТОМ ВЛИЯНИЕ ОТРИЦАТЕЛЬНЫХ ФАКТОРОВ
Резюме: На современном этапе состояние здоровья студентов изучается на достаточном уровне. Тем не менее касающееся изменениям физиологической функции отдельных органов исистем под влиянием различных факторов изучается еще недостаточно. Настоящее исследование направлено на влияние некоторых малоизученых факторов современного общества на состояние здоровья студентов нашей республики. Ключевые слова: Студенты, показатели здоровья.
B.K. SULEYMENOV, A.A. SMAGULOVA, N.S. TURYSBAEVA, ZH.E. AYEKESHOV
The Pulpit anesthesiology and resuscitation KAZNMU im. S.D. Asfendiyarova, BSNP Almaty
PICTURE OF HEALTH MODERN STUDENT WITH PROVISION FOR INFLUENCE NEGATIVE FACTOR
Resume: On modern stage picture of health student is studied on sufficient level. However concerning change to physiological function separate organ under influence different factor is studied else it is not enough. The Present study is directed on influence some factor modern society on picture of health student of our republic. Keywords: Students, factors of health.
