CC BY
12
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Томпсон А.А., Стрикленд А.Д. Стратегический менеджмент в здравоохранении. - М.: 2007. - С. 165-166.
2 Долинская М.Г. Управление качеством медицинской помощи. - М.: 2009. - 328 с.
3 Сулейменов БД. Артериальдык; гипертензияныц алдын алудагы кейб1р мэселелер // Журнал Гигиена жэне эпидемиология журналы. - 2013. - №3.- Б. 45-49.
4 Состояние здоровья населения и система здравоохранения РК (1991-2000 гг.) // Статистический сборник. - Астана: 2002. -С.68.
5 Дощицын Ю.П., Ветков В.И., Карпов Р.Д. Методические подходы к оценке состояния здоровья рабочих и служащих промышленных предприятий. //Системный анализ и моделирование в здравоохранении. - Новокузнецк: 1980. - С. 340-341.
6 Ермаков С.П., Комаров Ю.М. Нормативный метод построения обобщенного индекса здоровья населения. //Системный анализ и моделирование в здравоохранении. - Новокузнецк: 1980. - С. 345-347.
Б.Ц. СУЛЕЙМЕНОВ, Ж.Ж ТУРСУМБАЕВА, ¥.А.МУРЗАБЕКОВА, А.Н.ЕШЖАНОВА, А.Н.ЖАМПЕИСОВА
Кафедра анестезиологии и реаниматологии КАЗНМУ им. С.Д. Асфендиярова, БСНП г.Алматы
ИЗУЧЕНИЕ КАЧЕСТВО ОКАЗЫВАЕМЫХ МЕДИЦИНСКИХ УСЛУГ МЕТОДОМ АНКЕТИРОВАНИЕ ПОЖИЛЫХ ЛЮДЕЙ СОСТОЯЩИХ
НА ДИСПАНСЕРНОМ УЧЕТЕ С АРТЕРИАЛЬНОЙ ГИПЕРТОНИЕЙ
Резюме: Анонимное анкетирование больных артериальной гипертонией пожилого возраста является эффективным и простым методом получения ценной информации о качестве деятельности медицинской организации, «слабых местах» её работы, о соблюдении этико-деонтологических принципов медицинским персоналом. Введение социологического мониторинга в любом ЛПО является действенным механизмом улучшения качества её работы. Ключевые слова: Артериальная гипертензия, пациенты пожилого возраста.
B.K. SULEYMENOV, ZH.ZH. TURSUMBAEVA, U.A. MURZABEKOVA, A.N. ESHZHANOVA, A.N. ZHAMPEISOVA
The Pulpit anesthesiology and resuscitation KAZNMU im. S.D. Asfendiyarova, BSNP g.Almaty
ASSESSMENT OF QUALITY OF MEDICAL CARE AT THE OUT-PATIENT STAGE TO PATIENTS WITH THE ARTERIAL
HYPERTENSION OF ADVANCED AGE
Resume: Sociological poll of patients by an arterial hypertension of advanced age is an effective and simple method of obtaining valuable information on quality of activity of the medical organization. Introduction of sociological monitoring in any medical is the effective mechanism of improvement of quality of its work. Keywords: Arterial hypertension, patients of the elderly age.
УДК 616.833.1/ - 001+617.51 - 082
Б.Ц. СУЛЕЙМЕНОВ, А.Г. АЙМАНОВА, С.С. АЙТЕНОВА, Н.А. ИСАТАЕВА, З.М. НУРМАХАНОВА
С.ЖАсфендияров атындагы Цаз¥МУ анестезиология жэне реаниматология кафедрасы
БАССУЙЕП ЖАРАКДТТА^АН НАУКАСТАРДЫЦ ЖАРАЦАТ АЛУ СЕБЕБ1 МЕН ОЛАРFА АУРУХАНАFА ЖЕТК1З1ЛМЕЙ Т¥РЫП КЭРСЕТ1ЛЕТШ АЛFАШЦЫ МЕДИЦИНАЛЬЩ Ш¥FЫЛ КЭМЕКТЩ УАЦЫТЫЛЫ КЭРСЕТГЛУШ ТАЛДАУ
Бiздiц елiмiздегi кешнг! медициналъщ статистикалыц керсетюштер жалпы жарацаттанумен байланысты болатын eлiм-жiтiм керестюшшц жылдан жылга артып отыргандыгын байцатуда. Бул ец алдымен дуние жузШкжацандану мэселе^мен байланысты болатын болса, екiншi жагынан жарацат алган науцастарга керсетыетш кeмектiц толыц цанды жэнеуацытыты кeрсетiлуiменде тыгыз байланыста екендг зацды цубылыс. Жарацаттану керсетюшшц арасында, эаресе адамныц бас CYйегi жарацаты басты орындардыц бiрiн алып цана цоймай, адамдардыц eлiм-жiтiм керсетюштершде де барынша ыцпалга ие кeрсеткiштердiц бiрiне айналуда. Бул цубылыс отандыц жэне кептеген шет ел галымдары ецбектершен белгш.
Сонымен цатар, бассYйектiц жарацаттануы кепшшк жагдайда жастар арасында кептеп кездесетш, ец алдымен цазiргi замангы техникалыц даму царцыныныц ерк алуытен тыгыз байланыста болып отыр. TyüiHÖi свздер: Жарацаттану керсетюш1 бас CYйегi жарацаты
Б1здщ зерттеу жумысымыздыц максаты 2013-2014 жылгы Алматы каласындагы жедел шугыл ауруханасына бассуйеп жаракатына ушырап жетгазшген наукастардыц
жаракаттану себептерш аныктап жэне оларга керсетшген алгашкы медициналык кемектщ уакытылы жэне сапалы керсет1луш талдау болып табылады. Зерттеу материалдары мен sAicTepi
Алматы каласындагы анестезиология жэне реанимация бел1мшде ми-бассуйеп жаракаттануына байланысты 20132014 жылдары ем кабылдап, шугыл турде эр турл1 дэрежеде ота жасалынган 86 наукастыц медициналык кужаттарын (аурудыц даму тарихы, статистикалык туб1ршек) сараптау барысы, жаракаттану себептер1 ец алдымен 50% децгеймен
38
автокелш апатына байланыстыболса, содан кешнп орындарды 18,6% б1реулердщ соккыга жыгуымен, оныц арасында 2 жагдайда белггаз адамдардыц ок атуымен, 8,2% жагдайда бшктен кулау себебшен, жумыс орындарында байкаусызда жэне спортпен шугылдану барысында бас суйепн закымдау себептер1 6,9% дэрежеде, кешеде кулап басын жару жэне белггаз себептермен жаракаттану 4,7% болгандыгы аныкталды. Ары карайгы журпзген сараптамалар осы керсетшген шамалардыц жыныстык жэне жастык топтарда таралуын зерделеуге багытталды. ЖYргiзiлген зерттеулер нэтижей
Нэтижесшде бассуйек-ми закымдауына ушыраган наукастардыц басым кепшШп (63,9%) ер адамдар
болгандыгы аныкталып жэне де олардын басым белш (45,4%) автокелш апатынан, 10,9% бшктен кулау, 20,3% баска б1реулердщ соккыга жыгуымиен, 7,2% спортпен шугылдану устшде жаракат алса, ал 5,4% мелшерде кешеде
Кесте 1- Жаракаттану себептершщ жыныстык топтарда таралуы
Ерлер эйелдер Барлыгы
Саны % Саны % Саны %
Жол апаты 25 45,4 18 58 43 50
Бшктен кулау 6 10,9 1 3,2 7 8,2
Соккыа жыгылу 11 20,3 5 16,3 16 18,6
Жумыс 4 7,2 2 6,5 6 6,9
орындарында
Кешеде кулау 3 5,4 1 3,2 4 4,7
Спортпен 4 7,2 2 6,5 6 6,9
шугылдану барысында
Белпйз 2 3,6 2 6,5 4 4,7
себептермен
Барлыгы 55 100 31 100 86 100
туындаган колайсыздыктардан кулап немесе басына соккы тшп бас суйектерш закымдаган. Ал жалпы реанимация бел1мшесшде ем кабылдаган наукастардын 3,6% мелшершщ жаракат алу себептер1 белпйз болып калган.
Эйел адамдар барлык бас суйек закымданып ауруханага тускен барлык наукастардын 36% мелшерш курап, бул жыныстык топтагы да жаракаттану керсетгаш1 ер адамдар
тобындагы зандылыктарга сэйкес ен кеп мелшерде жол апатымен байланысты болып аныкталды (50%) (сурет 1).
Себебi анык1талмаFан барысында Спортпен шyFылдану Кешеде кулау Жумыс орындарында Сок,к,ь^а жыFылу Биiктен кулау Келiк апаты
18,6
50
10
20
30
40
50
0
Сурет 1 - Бассуйек жаракаты себептершщ таралуы
Сонан кеинп орындарда 16,3% белпйз б1реулердщ соккыга жыгуы болса, ал спортпен шугылдану устшдеп, жумыс орындарында жаракаттану керсетгаштер1 жэне белпйз себептермен жаракаттану пайыздык денгейлер1 б1рдей шамада болып, 6,5% денгейшде аныкталды. Ал кешеде кулап, бас суйепн закымдау эйелдер арасында ен аз
мелшерде аныкталып, 3,2% денгешнде болгандыгы белгт болды.
Ары карайгы зерттеулер1м1з осы сараптаумен камтылып отырган барлык наукастарды жас шамасына байланысты топтастыруга багыттылып, теменп кестеде керсетшгендей нэтижелерге кол жетгаздш (кесте 2).
Кесте 2 - Бассуйек жаракатын алган наукастарды жасына байланысты топтастыру
Ерлер эйелдер Барлыгы
Саны % Саны % Саны %
20-30 20 36,3 13 41,9 33 38,3
31-40 15 27,2 8 25,8 23 26,7
41-50 12 21,8 5 16,3 17 19,7
51-60 5 9,3 3 9,6 8 9,3
61-70 2 3,6 2 6,4 4 4,6
71-80 1 1,8 - - 1 1,4
Барлыгы 55 100 31 100 86 100
Кестеде керсетшгендей, барлык бассуйек-ми жаракатын наукастардын басым белМн 20-30 жас аралыгындагы жас адамдар кураган, ал осы жастык категориядагы ер адамдар барлык зертеумен камтылып отырган еркеектердщ 36,3 %
кураса, ал белпл1 болган 13 жас эйел мен кыздар барлык жаракат алган эйелдердщ 41,9 % кураганы аныкталды. Ягни, жаракаттану турлер1 арасындагы ен ауыры да, наукастардын келешепне катысчты ен курделга болып табылатын бассуйек ми закымдануы жастар арасында
кептеп кездесш, осы колаисыздык ушыраган жагдаИдагы керсетшетш кемектш аса манызды екендМн ерекшелеИдь Ауруханага жетгазшген барлык аурулардын даму тарихы гатапшасын зерделеу барысында кепшшш наукаска дер кезшде медициналык алгашкы кемектщ уакытында керсетшмеу фактшер1 аныкталган. Буган экелш соктырган себептердщ турлер1 эртурл1 болып келдь Басым жагдаИда жаракаттанган адамнын ез1 калауымен, уакыт ете жазылып кететш шыгармын деген сешмммен уакыт етгазш алса, кеИб1р жагдаИларда наукас ми шаИкалуымен баИланыста ез жагдайына дурыс бага бере алмауы себебше медициналык кемекке жаИ жупнш калган фактшершщ орын алатындыгы аныкталды. КеИб1р жагдаИларда тшт баска баска да
неврологиялык немесе токсикологиялык аурулардын кабаттасып келу1мен баИланысты уакыт ете барып неИрохирург мамандарынын карауына еткен фактшер1 де б1рльжарым болса бар екендМ аныкталды. Сонымен катар, бассуИек-ми закымдануы кезшдеп алгашкы медициналык кемектщ керсет1лу уакыты мен отанын дер кезшде аткарылуы жэне наукастын аман есен калуы арасында баИланыстын ете тыгыз екендш зерттеу уакыты кезшдеп осы жаракаттану туршен каИтыс болган барлык наукастардын ауруханага дешнп жэне ауруханага жетюзшген кездершдеп медициналык кужаттарын сараптау нэтижесшде белгт болды (кесте 3).
Кесте 3 - БассуИек-ми жаракатынан каИтыс болган наукастарга керсетшген алгашкы медициналык кемек уакытын талдау нэтижей
1 тэулш
2 тэулш
3 тэулш
Барлыгы
3 сагат
12 сагат
24 сагат
72 сагат
Барлыгы
Саны
20
%
45
35
20
100
1
2
3
3
9
1
1
2
3
7
1
1
2
4
2
4
6
8
Кестеде бершгендеИ зерттеу жылдарында бассуИек-ми жаракатынан каИтыс болган 20 наукастын непзп белш (45%) б1ршш1 тэулште, 35% еганш1 тэулште, 20% ушшш1 тэулште каИтыс болган. Ал осы наукастарга алгашкы кемек керсет1лу уакытын каратыру кезшде белгт болганы алгашкы 3 сагат арасында шугыл кемек керсетшген наукастар арасында жаракатынын ауырлыгына карамастан ел1м -жтм керсеткМ ен теменп денгеИде 10% (2 наукас), ал «эсагат арасында кемек керсетшген наукастар арасындагы ел1м -жтм керсетгаш1 20% (4 наукас), 24 сагат немесе б1р тэулш ¡шшде кемек керсетшген наукастар арасындагы каИтыс болу керсеткМ 30% (6 наукас) болды. Ал барлык бассуИек -ми жаракатынан каИтыс болган 20 наукастын калган 40% (8 наукас) уш тэулш арасында медициналык алгашкы жэрдем керсетшген топта т1ркелшген.
Демек, жаракаттанудын каИ тур1 болмасын сонын ¡шшде талкылауга алынып отырган бассуИек -ми жаракаттануы
кезшде алгашкы медициналык кемек керсетудщ жэне дер кезшде жасалынган диагностикалык шаралардын уакыты орындалуы наукастардын ем1рш сактап калу барысындагы б1рден-б1р манызды факторга ие екендМ белгт болды. Алынган нэтижелер каз1рп уакыттагы эртурл1 елдер галымдарыньщ енбектершде керсетшген жалпы
жаракаттану керсетгаштершщ сонын ¡шшде бассуИек- ми жаракаттану керсетгаштершщ жастар тарасында белен алып отыргандыгына дэлел бола алады.
Сонымен катар жаракаттанудын осы туршщ паИда болуы себебтер1 арасында автокелш апатынын типзш отырган ыкпалынын ете зор екендшн баИкаИмыз. Сол себепт де, аткарылган жумыс нэтижес осы апат турш негурлым азаИту максатындагы щаралардын журпз1лу каркындылыгы мен олардын практикалык тургыдан орындалу барысында курдел1 мэселелердщ бар екендшн алдыга тартады.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Корнилов Н.В., Брезнухин Э.Г. Травматология и ортопедия // Руководство для врачей. - СПб.: 2004.-Т 1. - С. 9-66.
2 Батпенов Н.Д., Джаксыбекова Г.К. Организация и перспектива развития ортопедо-травматологической помощи населению Республики Казахстан // Травматология жэне ортопедия. - 2005.-№2. -С. 5-9.
3 Батпенов Н.Д., Джаксыбекова Г.К., Селенова Р.К. Проблемные вопросы отечественной травматологии // Травматология жэне ортопедия. - 2008. -№2. - С. 3-6.
4 Рахметов Н.Р., Булегенов Т.А., Рахметова К.У. Острая черепно-мозговая травма в структуре госпитализированной нейрохирургической заболеваемости // Проблема социальной медицины и управления здравоохранением. - Алматы: 1998. -№10. - С.108-110.
5 Пермяков В.Д. методическое обеспечение и организация оценки качества медицинской помощи в условиях перехода к объязательному медицинскому страхованию: дисс... канд. мед. наук. - М., 1998. - 218 с.
Б.Ц. СУЛЕЙМЕНОВ, А.Г. АЙМАНОВА, С.С. АЙТЕНОВА, Н.А. ИСАТАЕВА, З.М. НУРМАХАНОВА
Кафедра анестезиологии и реаниматологии КазНМУ им. С.Д. Асфендиярова
ПРИЧИНЫ ВОЗНИКНОВЕНИЯ ЧЕРЕПНО-МОЗГОВАЯ ТРАВМЫ И НЕКОТОРЫЕ ОСОБЕННОСТИ ОКАЗАНИЯ МЕДИЦИНСКОЙ
ПОМОЩИ БОЛЬНЫМ С ЧЕРЕПНО МОЗГОВОЙ ТРАВМОЙ
Резюме: Черепно-мозговая травма чаще всего встречается у молодых людей в возрасте от 15 до 20 лет. По статистике мужчины получают такой вид травмы в два-три раза чаще женщин во всех возрастных группах. Более 50% всех случаев черепно-мозговой травмы и 70% смертельных исходов при черепно-мозговой травме приходится на долю дорожно-транспортных происшествий. Второй основной причиной является падение с высоты. Более чем у 50% пациентов с тяжелой черепно-мозговой травмой отмечаются множественные повреждения, которые приводят к значительной потере крови, системной гипотонии и гипоксии. Ключевые слова: показатель травматизма, черепна мозговая травма.
B.K. SULEYMENOV, A.G. AYMANOVA, S.S. AYTENOVA, N.A. ISATAEVA, Z.M. NURMAHANOVA
The Pulpit anesthesiology and resuscitation KAZNMU im. S.D. Asfendiyarova, BSNP Almaty
REASONS OF THE ORIGIN CHEREPNO-BRAIN TRAUMA AND SOME PARTICULARITIES OF THE RENDERING MEDICAL
HELP SICK WITH CHEREPNO BRAIN TRAUMA
Resume: Cherepno- cherepno brain trauma most often meets beside young people at age from 15 before 20 years. Such type of the trauma get On statistics men in two-three times more often womans in all age group. More than 50% all events brain trauma and 70% mortal upshot under cherepno brain trauma accounts for share road event. The Second main reason is a fall with heights. More then beside 50% patient with heavy cherepno brain trauma are noted plural damages, which bring about significant loss shelters. Keywords: factor trauma, cherepno brain trauma.
УДК 616.12 - 008.331.1 -055.1 - 039.75
Б.Ц. СУЛЕЙМЕНОВ, А.А. БАТЫРБЕКОВА, Ж.Д. ЖУМАБАЕВА, А.К. КОГАЛБАЕВА
С.Ж. Асфендияров атындагы Цаз¥МУ анестезиология жэне реаниматология кафедрасы
АРТЕРИАЛДЬЩ ГИПЕРТЕНЗИЯМЕН ЕСЕПТЕ Т¥РАТЫН ЕР АДАМДАРДЬЩ ДЕНСАУЛЬ^ЫНА ЬЩПАЛ ЕТЕТ1Н
ЭЛЕУМЕТТ1К ФАКТОРЛАРДЫ САРАПТАУ
Цаз!рг! уацытта цанайналужуйесi ауруларыныц арасында ец кеп тараган дерт болып саналатын артериалыц гипертензияныц эртурлi топтар арасында таралуы женшде кептеген ецбектердiц жарыц керт, осы багытта ойластырылып шыгарылган алдын алу шараларынацтылап белглент, белгш бiр жуйеге келтiрiлiп цойганы бэрiмiзгемэлiм.
Алайда, осы уацытца дешн артериалыц гипертензия аурыныц белгленген бiр топ iшiндегi таралу зацдылыцтары мен осы зацдылыцтарга жанама турде болса да ыцпал ететш элеуметтк факторларга цатысты нацты iзденiстер мен гылыми ецбектер элiде болса сирек кездесуде.
Артериалдыц гипертензиямен дэрiгерлiк есепте туратын адамдардыц бойында кездесетш кейбiр «жагымсыз, денсаулыцца зиянды» - деп саналатын эдеттердi сараптай келе шет ел галымдары бул « жагымсыз эдетттердЬ» адамдардыц емiр суру сапасын тiкелей ыцпал ететш, адамдардыц денсаулыц жагдайын темендететш факторлар санатында царастырып, олардыц жекеленген топтар арасында таралуына ерекше мэн беруде.
Сол себептi де, бiздiц цолга алып отырган бул жумысымыздыц мацсаты артериалыц гипертензиямен дэрiгерлердiц есебшде туратынжасы 30-дан асцан ер адамдар бойында кездесетш жагымсыз факторлардыц таралу динамикасы мен кездесу жишгте медициналыц тургыдан бага беру болып табылады.
TyüiHÖi свздер: Артериальдыц гипертензия, элеуметтiк фактор, емiр суру сапасы.
Ж^мыс материалдары мен крлданылтан эдктер:
зерттеумен жасы отызбен сексен бес арасындагы артериалдык гипертензиямен есепте туратын, калалык №7 ¥лы Отан согысы емханасында т1ркел1нген 78 наукас камтылды. Салыстыру тобы санатында алынган артериалык гипертензиямен есепте болмаган 36 адамныц да бойындагы
«жагымсыз жэне пайдалы» эдеттер1 арнайы, зерттеу тобыныц ез куш1мен жург1з1лген сауалнамалык эд1ст1ц кемег1мен аткарылып, белг1л1 болган нэтижелерге сараптама жург1з1лд1 (кесте ).
Зерттеумен камтылган наукастардыц орта жасы 49,8±1,2 шамасында болды.
Кесте 1 -Зерттеумен камтылган адамдарды жас шамасына карай топтастыру
30-45 46-60 61-75 75 -85 Барлыгы
Нег1зг1 топ 10 18 26 14 78
Салыстыру тобы 4 6 14 12 36
Ары карайгы аткарылган жумыстар барлык наукастардыц амбулоториялык карталарындагы дэр1герл1к
корытындыларды сараптап, олардыц алгашкы есепке алынган кездег1 жагдайларына бага беруге багытталды. Колга алынган жумыстыц келес1 кезец1нде барлык топтагы адамдардыц анкеталык сауалнамага берген жауабын жуйелеп, б1рдей сипаттагы факторлар жастык
ерекшел1ктер1не байланысты жуйеленд1. арнайы курастырылган кестелерге тур1ндег1 карталарга кеш1р1лд1. Анкеталык сауалнама адамдардыц жеке басында кездесет1н эдеттер мен «жагымды жэне жагымсыз» кылыктарга катысты сурактарды камтыды. Барлык сурактардыц узын саны 14 болды.
