CC BY
32
АНЕСТЕЗИОЛОГИЯ И РЕАНИМАТОЛОГИЯ ANESTHESIOLOGY AND INTENSIVE CARE
УДК 616.12-008.331.1-084.3-053.9 (079.5)
Б.Ц. СУЛЕЙМЕНОВ, Ж.Ж ТУРСУМБАЕВА, ¥.А.МУРЗАБЕКОВА, А.Н.ЕШЖАНОВА, А.Н.ЖАМПЕИСОВА
С.Ж. Асфендияров атындагыЦаз¥МУ анестезиология жэне реаниматология кафедрасы,
Алматы цалалыц ЖШККА
АРТЕРИЯЛЬЩ ГИПЕРТОНИЯМЕН АУЫРАТЫН ЕГДЕ ЖАСТАFЫ НАУЦАСГАРFА АМБУЛАТОРИЯЛЬЩ КЕЗЕЦДЕ К0РСЕТ1ЛЕТ1Н
МЕДИЦИНАЛЫК; КЭМЕНТЩ САПАСЫН БАГАЛАУ
Денсаулыц саласын ныгайту багытында жаалынып жатцан игi !стерд!ц арасында артериальдъщ гипертонияныц таралуы мен алдын алу мацсатындагы атцарылып жатцан жрмыстардыц алатын орыны еркше екет белгш. вз кезегшде орындалып жатцан шараларды баглаудыц бiрден бiр объективтi эдiсi осы емдеу эдiсiмен цамтылган науцастардыц жеке квзцарастарын сараптау болып табылады. Осыган дешнде брл мацсатта атцарылып келген кептеген гылыми ецбектердщ кепшлг ауруханада ем алып жатцан науцастардыц кезцарасын аныцтауга арналган болып келедi де, ал ауруханага жатпай тррып, алдын алу багытында атцарылган зерттеу жрмыстары сирек кездест жатады. Сондыцтан да бiздiц цолга алып отырган брл жрмысымыз егде жастагы адамдар арасында кептеп кездесетiн артериальдыц гипертония ауруыныц таралуы мен оларга керсетлетн кемектiц сапасын жацсартуга багыталды [1].
Tyumdi свздер: Артериальдыц гипертензия, егде жастагы науцастар.
Ж^мыстын максаты. Артериальдык гипертониямен ауыратын жэне жасы егде тарткан адамдарга керсетшетш амбулаториялык кемектщ сапасына арнайы ойластырылып шыгарылган сауалнама непзшде бага беру. Зерттеу материалдары мен эдйтерь Жасы 65-тен аскан, артериальдык гипертонияньщ II - III дэрежеймен есепте туратын 154 наукастын амбулаториялык картасы ¡рштелшш алынып, олардын аурушандык керсетгаштершщ кетнп ею жыл аралыгындагы динамикалык езгерктер! сарапталды..
Барлык наукастар А.В. Решетниковтщ арнайы элеуметтш мониторингтш бакылауга непзделген саулнамаларымен камтылды (2007).
Зерттеу корытындысын талкылау. Эр наукаска катысты белгШ болган акпараттар жекеленген хаттамамалармен расталып, электрондык турдеп жиынтык базасаы енпзШп отырды. Эр жастык топтарда аныкталган сандк дэрежелер мен материалдардын статистикалык ендеу! ( эр турл!
Кесте
топтарга катысты т!ркелшген Фишера, Стьюдента критерийлер!) «STATISTICA» багдарламасы непзшде сарапталынып отырды. .
Журпзшген бакылаулар мен зертеулер нэтижесшде темендепдей коытындылар алуга кол жетгаздш. Барлык зертемен камтылган наукастардын 95,4%;% ез турган аудандарындагы емханаларда есепте турып, артериалдык гипертонияга катысты ем кабылдауда. Барлык есепке алынган наукастардын 2,9%; арнайы ведомствалык емханаларда ем алуын жалгастырып жатса, ал 1,7% шамасындагы наукастар кала шшдеп жеке меншш ауруханаларда т!ркелшш, емш жалгастырып жаткандары белгт болды.
Жалпы журпзшген зерттемен жасы 45-пен 75 арасындагы 224 адам камтылса, олардын 162-i эйел, ал калган 72-i ер адамдар болды. Барлык сауалнама барысында камтылган респондеттердщ жастык курамы темендеп кестеде бершген (кесте 1).
1 - Наукастарды жасына байланысты топтастыру нэтижей
Жастык топтар Эйелдер Ерлер Барлыгы
Саны %;
45-55 жас 58 12 70 30
56-65 жас 49 33 82 35
66-75 жас 55 27 82 35
Барлыгы 162 72 234 100
Б!з зерттеуге алып, сауалнама журпзш отырган емхананын бупнп тандагы керсетш жаткан медициналык кемеп мен дэр^ер мамандардын наукастарга деген кезкарасын сараптау нэтижей; 7,8%; жагдайда «жаман», 38,5%; жагдайда
«канагаттанарлык», 46,4% жагдапйда «жаксы», 3,9% жагдайда «ете жаксы», ал 3,4%; жагдайда саулнамамен камтылып отырган наукастардын белгШ б!р кезкарасты бшд!рте алмаганы белгШ болды.
%
60 40 20
7,8
46,4
3,9 3,4
Сурет 1 - Медициналык кемект багалау нэтижей
36
Емханага катынау мумкшд!г!н талкылау барысында барлык сауалнамамен камтылган наукастардын 12,1% шамасы 5 минутта, 5-тан 10 минутка дей!нг! аралыкта 39,2%; ал 10 минуттан 30 минутка дей!н - 34,5%; 30 минуттан артык уакытта емханага катынайтын наукастардын - 3,7% болгандыгы аныкталды. Дэр!герлерд! уйге шакырып, тексер!лет!н наукастар барлык зерттеумен камтылган адамдардын - 11,4% курады.
Дэргер мамандардын кабылдау уакытынын «жайлы» екенд!г!н - 59,2% шамасында растаса, ал арнайы алдын ала жазылган сон терапевт дэр!герд!н кабылдануында болу тек 98,4%жагдайда мумк!н екенд!г! белг!л! болды. Бул туста сол алдын ала жазылган наукастардын - 1,2% тек ек!нш! тэул!кте гана дэр!герд!н карауында болгандыгын, ал 0,4% жагдайда наукас адамдардын тек ею куннен кей!н гана терапевт дэр!герд!н карауында болгандыгын керсетт!. Емханага кел!п, дэр!герд!н карауын куту уакытын талкылау барысы 19,2% жагдайда 15 минутка дей!нг! уакытты керсетсе, ал 15 минуттан 30 минутка дейш уакыт кетет!н!н 29,7% наукас, 30 минуттан 1сагатка дей!н уакыт кететшш 40,1% наукас, 1сагаттан 2 сагатка дей!н уакыттын кету мумк!н екенд!г!н - 11,0% керсет!п берд!. К^ойылган сурактардын нэтижес! наукастардын маман дэр!герлермен кабылдануына шамадан тыс уакыттын кет!п калуы мумк!н екенд!г!гн керсетт!.
Соган карамастан, сауалнамамен камтылган респонденттерд!н 81,1% шамасы медицина кызметкерлершщ б!л!мд!г! мен б!л!кт!л!гше ешкандайда шубэ келт!рмейтшд!ктер!н жэне де олардын 62,5% шамасы дэргер мамандардын аурудын алдын алу барысында аткарып келе жаткан кызметтер!н!н сапалы да, он нэтижел! екенд!г!н атап керсетт!.
Барлык сауалнамаларга жауап беруге катыскан артериалык гипертониямен есепте туратын наукастардын 68,4% шамасынын ез дэр!герлер!не б!л!кт!л!гше сенет!нд!ктерш, ал 28,7% шамадагы наукастардын кер!с!нше дэр!герлер!нщ б!л!кт!л!гше сене бермейтшдшн б!лд!ртсе, ал сауалнамамен камтылган наукастардын 6,9% шамасы осы мэселеге катысты койылган сурактарга б1р жакты жауап бере алмайтындыктарын б!лд!ртт!.
0з каралып журген дэр!герлер!не сене бермейтш наукастардан осы мэселен!н себеб!н сурастыру нэтижес! кептеген емханада отырган мамандардын практикалык тэж!рибелерш!н аздыгы мен улкен адамдарга деген силастык кезкарастын кемд!г!мен байланысты екенд!г!н керсет!п берд!.
Ары карайгы жуг!з!лген зерттеулер барысында барлык наукастардын 70,8% мелшершщ артериальдык гипертониянын алдын алуга байланысты акпаратты медицина кызметкерлер!нен алатынын б!лд!ртсе, 9,8% шамасынын емханан !ш!ндег! акпараттык хабарландыру аркылы, 9,3% шамасынын таныстары мен туыстарынын кемепмен, ал 10,1% наукастардын галамтор немесе теледидар аркылы алатындыктарын б!лд!рд!. Дэр!герд!н кабылдауында болган кезде кабылдаушы маман тек 79,3% жагдайда гана АВД елшейтшдштерш жэне де 58,1% жагдайда гана терапевт дэргер жазган дэр! дэрмектер!н!н эсер!н екжей текжейл! тусшд!р!п берет!нд!ктерш, ал 19,8% жагдайда мулдем ештеме айтып тусшд!р!п жатпай кур гана рецепт! жазып бере салатындыктарын б!лд!ртт!.
Осы туста, жасы улгайган карт адамдардын ез!н караушы дэр!герд!н айткан сездер!н!н кепш!л!к жагдайда тус!шкт! бола бермейтшд!ктер!н немесе олармен тусш!кт! карапайым т!лд! емес, таза медициналык терминдерд! колдану аркылы сейлесет!нд!ктерш атап керсетш, сол себепт! де дэргер мамандарга деген сен!мд!л!к кезкарастын темендеп бара жатканын байкатты. .
Белг!л! б1р жагдайларга байланысты арыз-шагымдарды мамандардын мукият тындауы немесе дурыс тындамауы деген суракка 49,3% респондент «иэ, дурыстап тындайды»-деп жауап берсе, ал 27,4% респондент кер!с!нше дэр!гер
мамандардын кызметше катысты арыз шагымдарды «мулдем керек кылмайды» - деп жауап берд!. Ал 16,8% респондент айтылган усыныстар мен арыз шагымдар «кейде, ескер!л!п, кейде ескерус!з калады» - деп ею ушты жауап берд!.
Дэр!гер мамандардын кэс!пт!к б!л!мд!л!гше катысты койылган сауалга 9,8% респондент «ете жогары» -деп жауап берсе, 24,7% респондент «жаксы», 39,2%
«канагаттанарлык денгейде», ал 19,7% «жаман» жэне 5,6% «ете жаман» деп жауап бергенд!г!г т!ркел!нд!. Сонымен катар, сауалнамамен камтылган наукастардын 38,1% шамасы ез дэр!герлер!нщ олардын дерттер!не байланысты толганып, !зденет!нд!ктерш атап керсетсе, ал калган 61,9% жагдайда емдеуш! дэр!гер мен наукас арасындагы ешкандайда он багыттагы байланыстын жок екенд!г!н керсетт!.
Зерттеумен камтылган наукастардын 11,8% шамасы ез дэр!герлер!нде б!р жылдан аз уакыт емдел!п жургенд!ктер!н, 24,5 % наукастын 1жылдан 3 жыл аралыгында, 21,6% наукастын 3жылдан 5 жылга дей!н, 26,1% наукастын 5 жылдан 10 жылга дей!нг! уакыт аралыгында, 16,0% наукастын 10 жылдан аса уакыт бойы б!р гана дэр!герге каралып жургенд!ктер!н атап керсетт!. Барлык
сауалнамамен камтылган респонденттерд!н 79,1% шамасы дэр!герд!н жазып берген ем!н булжытпай орындайтындыктарын б!лд!ртт!.
Жург!з!лген зертеулер нэтижес! наукастардын 43,8% шамасы емдеуш! дэр!герлерд!н кажетт! диагностикалык жэне емд!к процедураларды дер кез!нде колданбагандыктарын атап керсетсе, 12,4% жагдайда наукастар осы емд!к жэне диагностикалык шарараларды !ске асыру барысында кател!ктерд!н болганын, ал 16,7% жагдайда ем кабылдаушы наукаспен емдеуш! маман арасындагы тус!нбеуш!л!ктерд!н орын алгандыгыгн аныктап берд!. Орын алып отырган тус!нбеуш!л!ктер басым жагдайда (56,1%) т!ркеу орнындагы кызметкерлермен болса, ек!нш! орында емхананын эк!мш!л!к белм!шес!мен (18,4%) болгандыгы т!ркел!нд!.
Барлык сауалнамамен камтылган респонденттердщ 15,2% гана жеке менш!к кукыгындагы емханалардын кеб!рек болгандыгын калайды. Кей!нг! жылдардагы артериалык гипертониямен есепте туратын наукастарга деген емхана кызметкерлер!н!н кезкарасынын он багытта езгере бастаганын наукастардын 60,4% байкаса, ал 14,0% ешкандайда езгер!ст!н бола коймагандыгын б!лд!ртт!. Осы суракка байланысты накты жауап берер алмаган наукастар 6,5% шамада болды.
Жалпы кала бойындагы денсаулык саласындагы он езгер!стерд!н болып жаткандыгын 33,2% респонденттер куптаса, 12,9% наукас «ешкандайда езгер!с болган жок» - деп жауап берд!. Ал наукастардын 6,5% бул суракка накты жауап бере алмады.
Демек, алынган сауалнамалык нэтижелер каланын дэл ортасында орналасып, заманауи техникамен камтылып отырган жэне де мамандары жетк!л!кт! деп саналатын емхананын ез!нде буг!нг! тандагы наукастарга медициналык кемек керсетуд!н сапасына катысты б!ркатар мэселелерд!н бар екенд!г!не кен!л аудартады. Сауалнамамен камтылган респонденттерд!н 7,8% керсет!лет!н медициналык кемект!н б!рден «жаман» деп багалауы жэне эр суракпен камтылган наукастардын 3,1% шамасы койылган суракка киналып, б!р жакты жауап бере алмауы да бул мэселеге катысты келенкел! тустардын бар екенд!г!н керсетт!. ^ортындылай келгенде, артериялык гипертониямен ауыратын егде жастагы наукастарга элеуметт!к сауалнама жург!зу - медициналык уйым кызмет!н!н сапасы туралы кунды акпарат алудын ти!мд!, эр! карапайым эд!с! болып есептелед!. Осы эд!ст! колдана отырып, артык шыгын шыгармай-ак кез келген емхананын немесе аурухананын аткарып жаткан кызметше эд!л бага беруге эбден болады жэне де сол ужымнын жумыс сапасын жаксартудын пэрменд! механизм! болып табылады.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Томпсон А.А., Стрикленд А.Д. Стратегический менеджмент в здравоохранении. - М.: 2007. - С. 165-166.
2 Долинская М.Г. Управление качеством медицинской помощи. - М.: 2009. - 328 с.
3 Сулейменов БД. Артериальдык; гипертензияныц алдын алудагы кейб1р мэселелер // Журнал Гигиена жэне эпидемиология журналы. - 2013. - №3.- Б. 45-49.
4 Состояние здоровья населения и система здравоохранения РК (1991-2000 гг.) // Статистический сборник. - Астана: 2002. -С.68.
5 Дощицын Ю.П., Ветков В.И., Карпов Р.Д. Методические подходы к оценке состояния здоровья рабочих и служащих промышленных предприятий. //Системный анализ и моделирование в здравоохранении. - Новокузнецк: 1980. - С. 340-341.
6 Ермаков С.П., Комаров Ю.М. Нормативный метод построения обобщенного индекса здоровья населения. //Системный анализ и моделирование в здравоохранении. - Новокузнецк: 1980. - С. 345-347.
Б.Ц. СУЛЕЙМЕНОВ, Ж.Ж ТУРСУМБАЕВА, ¥.А.МУРЗАБЕКОВА, А.Н.ЕШЖАНОВА, А.Н.ЖАМПЕИСОВА
Кафедра анестезиологии и реаниматологии КАЗНМУ им. С.Д. Асфендиярова, БСНП г.Алматы
ИЗУЧЕНИЕ КАЧЕСТВО ОКАЗЫВАЕМЫХ МЕДИЦИНСКИХ УСЛУГ МЕТОДОМ АНКЕТИРОВАНИЕ ПОЖИЛЫХ ЛЮДЕЙ СОСТОЯЩИХ
НА ДИСПАНСЕРНОМ УЧЕТЕ С АРТЕРИАЛЬНОЙ ГИПЕРТОНИЕЙ
Резюме: Анонимное анкетирование больных артериальной гипертонией пожилого возраста является эффективным и простым методом получения ценной информации о качестве деятельности медицинской организации, «слабых местах» её работы, о соблюдении этико-деонтологических принципов медицинским персоналом. Введение социологического мониторинга в любом ЛПО является действенным механизмом улучшения качества её работы. Ключевые слова: Артериальная гипертензия, пациенты пожилого возраста.
B.K. SULEYMENOV, ZH.ZH. TURSUMBAEVA, U.A. MURZABEKOVA, A.N. ESHZHANOVA, A.N. ZHAMPEISOVA
The Pulpit anesthesiology and resuscitation KAZNMU im. S.D. Asfendiyarova, BSNP g.Almaty
ASSESSMENT OF QUALITY OF MEDICAL CARE AT THE OUT-PATIENT STAGE TO PATIENTS WITH THE ARTERIAL
HYPERTENSION OF ADVANCED AGE
Resume: Sociological poll of patients by an arterial hypertension of advanced age is an effective and simple method of obtaining valuable information on quality of activity of the medical organization. Introduction of sociological monitoring in any medical is the effective mechanism of improvement of quality of its work. Keywords: Arterial hypertension, patients of the elderly age.
УДК 616.833.1/ - 001+617.51 - 082
Б.Ц. СУЛЕЙМЕНОВ, А.Г. АЙМАНОВА, С.С. АЙТЕНОВА, Н.А. ИСАТАЕВА, З.М. НУРМАХАНОВА
С.ЖАсфендияров атындагы Цаз¥МУ анестезиология жэне реаниматология кафедрасы
БАССУЙЕП ЖАРАКДТТА^АН НАУКАСТАРДЫЦ ЖАРАЦАТ АЛУ СЕБЕБ1 МЕН ОЛАРFА АУРУХАНАFА ЖЕТК1З1ЛМЕЙ Т¥РЫП КЭРСЕТЫЕТШ АЛFАШЦЫ МЕДИЦИНАЛЬЩ Ш¥FЫЛ КЭМЕКТЩ УАЦЫТЫЛЫ КЭРСЕТГЛУШ ТАЛДАУ
Бiздiц елiмiздегi кешнгг медициналык статистикалыц керсетюштер жалпы жарацаттанумен байланысты болатын eлiм-жiтiм керестюшшц жылдан жылга артып отыргандыгын байцатуда. Бул ец алдымен дуние жузШкжацандану мэселе^мен байланысты болатын болса, екiншi жагынан жарацат алган науцастарга керсетыетш кeмектiц толыц цанды жэнеуацытылы кeрсетiлуiменде тыгыз байланыста екендг зацды цубылыс. Жарацаттану керсетюшшц арасында, эаресе адамныц бас CYйегi жарацаты басты орындардыц бiрiн алып цана цоймай, адамдардыц eлiм-жiтiм керсетюштершде де барынша ыцпалга ие кeрсеткiштердiц бiрiне айналуда. Бул цубылыс отандыц жэне кептеген шет ел галымдары ецбектершен белгш.
Сонымен цатар, бассYйектiц жарацаттануы кепшшк жагдайда жастар арасында кептеп кездесетш, ец алдымен цазiргi замангы техникалыц даму царцыныныц ерк алуымен тыгыз байланыста болып отыр. TyüiHÖi свздер: Жарацаттану керсетюш1 бас CYйегi жарацаты
Б1здщ зерттеу жумысымыздыц максаты 2013-2014 жылгы Алматы каласындагы жедел шугыл ауруханасына бассуйеп жаракатына ушырап жетгазшген наукастардыц
жаракаттану себептерш аныктап жэне оларга керсетшген алгашкы медициналык кемектщ уакытылы жэне сапалы керсет1луш талдау болып табылады. Зерттеу материалдары мен sAÏCTepi
Алматы каласындагы анестезиология жэне реанимация бел1мшде ми-бассуйеп жаракаттануына байланысты 20132014 жылдары ем кабылдап, шугыл турде эр турл1 дэрежеде ота жасалынган 86 наукастьщ медициналык кужаттарын (аурудьщ даму тарихы, статистикалык туб1ршек) сараптау барысы, жаракаттану себептер1 ец алдымен 50% децгеймен
38
автокелш апатына байланыстыболса, содан кешнп орындарды 18,6% б1реулердщ соккыга жыгуымен, оныц арасында 2 жагдайда белпйз адамдардыц ок атуымен, 8,2% жагдайда бшктен кулау себебшен, жумыс орындарында байкаусызда жэне спортпен шугылдану барысында бас суйепн закымдау себептер1 6,9% дэрежеде, кешеде кулап басын жару жэне белпйз себептермен жаракаттану 4,7% болгандыгы аныкталды. Ары карайгы журпзген сараптамалар осы керсетшген шамалардыц жыныстык жэне жастык топтарда таралуын зерделеуге багытталды. ЖYргiзiлген зерттеулер нэтижей
Нэтижесшде бассуйек-ми закымдауына ушыраган наукастардыц басым кепшШп (63,9%) ер адамдар
