CC BY
17
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ
1 Новик А.А., Ионова Т.И. Руководство по исследованию качества жизни в медицине / под редакцией академика РАМН Ю.Л. Шевченко. - М.: РАЕН, 2012. - 528 с.
2 Калматаева Ж.А., Бекботаев Е.К., Скаков А.Б., Омарова А.Э. Экспертная оценка влияния медико-социальных факторов на качество жизни детей //Медицина. - Алматы, 2013. - №10/136. - С.2-5.
3 Такирова А.Т. Оценка качества жизни детей-инвалидов и подростков с СД 1 типа в процессе реабилитации // Медицина и экология. - 2010. - № 3. - С. 88-93.
4 Новик А.А., Ионова Т.И. Исследование качества жизни в педиатрии/ под редакцией академика РАМН Ю.Л. Шевченко. -М.: РАЕН, 2013. - 136 с.
5 Винярская И.В. Качество жизни детей как критерий оценки состояния здоровья и эффективности медицинской технологии (комплексное медико-социальное исследование): автореф. дисс.....д-р. мед. - М., 2008. - 45с.
6 98. Varni J.W., Christine A.L., Burwinkle T.M. How young can children reliably and validly self-report their health-related quality of life?: An analysis of 8,591 children across age subgroups with the PedsQL™ 4.0 Generic Core Scales. // Health and Quality of Life Outcomes. - 2007. - Vol. 5. - P. 1-25.
7 Young N.L., Bradley C.S., Wakefield C.D. et al. Assessing relevance: children's role in developing a measure of quality of life // Qual. LifeRes. 2003; 12(7): 776.
8 Сухорученков Б.И. Анализ малой выборки. Прикладные статистические методы. - М.: Вузовская книга, 2010. - 384 с.
Ж.А. КАЛМАТАЕВА, е.К. БЕКБОТАЕВ, М.Д. Б1Р1МЖАНОВА
ЦР ДСМ Цогамдыц денсаулыц сацтау жогаргы мектеб'1
ТУА Б1ТКЕН ДАМУ КЕМ1СТ1КТЕР1 БАР 2-4 ЖАС АРАЛЫГЫНДАГЫ БАЛАЛАРДЫН, Т¥РМЫС САПАСЫНЫН, ПАРАМЕТРЛЕР1.
Туйш: ^аза;стан Республикасында тущыш рет халыкаралы; усыныстарга сай, туа бгткен даму кемiстiктерi бар 2-4 жас аралыгындагы балаларлардыц турмыс сапасын зерттеу жумыстары журпзшдк Алматы мен ^ызылорда облыстары бойынша калалы; жэне ауылды жерлерде туратын балаларды жынысты; керсетмшп^ бойынша турмыс сапасын сипаттайтын салыстырмалы кесте курастырылды. Денсаулыкка катысты турмыс сапасын зерттеу, сыркат пен емдеу шараларыныц, физикалык;, психикалы; жэне элеуметпк жагдайларын сипаттайтын адамныц турмыс сапасы керсеткiштерiне ;аншалык;ты эсерiн зерделеуге мумкшдт бередi.
ТYЙiндi сездер: мектепке дейнп жастагыбалалар, туа бiткен даму кемктттер^ емiр суру сапасы,сауалнама PedsQL™ 4.
J.A. KALMATAEVA, E.K. BEKBOTAEV, M.D. BRIMZHANOVA
School of Public Health of the Ministry of Health of the Republic of Kazakhstan
QUALITY OF LIFE PARAMETERS CHILDREN2-4 YEARS OLD WITH CONGENITAL MALFORMATIONS
Resume: First in the Republic of Kazakhstan in accordance with international recommendations investigated the quality of life of children from 2 to 4 years with congenital malformations. The comparative characteristic of the quality of life of children by sex among urban and rural children in regions Almaty and Kyzylorda. Quality of life, health-related, allows you to explore the impact of disease and treatment on quality of life, appreciating all the components of health: physical, mental and social well-being. Keywords: preschool children, congenital malformations, quality of life questionnaire PedsQL ™ 4
ЭОЖ 616.33-002.44-006.6(07)
А.М. ОРМАНОВА, С.У. АБДРАЗАКОВА, Н.Б. АБИЫРОВА, А.Б. ДАУЛЕТИЯРОВ
С.ЖАсфендияров атындагы Цазац ¥лттыцмедицина университет'1
СТУДЕНТТЕР АРАСЫНДА АС КОРЫТУ МУШЕЛЕР1 АУРУЛАРЫНЫН, АЛДЫН АЛУ
Бул мацалада 6i3 студенттерге сауалнама MYP^3y арцылы ас цорыту MYшелерi ауруларыныц туындауына экелет'1н цау'п факторларынаныцтап, аталмыш ауру бойынша алдын-алу шараларын усындыц. Соцгы жылдары студенттер арасында тыныс алу жэне ас цорыту MYшелерiнiц аурулары царцынды ecin келе жатцандыгы белгл болып отыр. Студенттердц вмiрi олардыц вздер'1 вмiр CYPiп отырган цогамныц жагдайымен аныцталады.
TyûiHÔi сездер: Алдын-алу шаралары, элеyметтiк сауалнама,студенттер, ас цорыту MYшелерi ауруыныц таралуы,медициналыц-элеуметт'!к цау'п факторлары.
^азакстан Республикасыныц президентi
Н.Э.Назарбаевтыц «^аза;стан-2030барша
;азак;стандык;тардыц табысы мен эл-ау;атыныц жа;саруы» халыкда жолдауында ^за; мерзiмдi ;абасымдык;тарыныц 6ipi «^аза;стан азаматтарыныц денсаулыгы, бiлiмi жэне эл-ау;аты» деп танылды. Халы;тыц денсаулыгы - дегенiмiз республикамыздыц sp6ip аймагын стратегиялы; дамыту болып табылады. вйткенi оныц кeрсеткiшi элеуметпк-экономикалы; жагдайдыц кeрiнiсi [1]. Республика хал;ыныц денсаулыгы элеуметпк-экономикалы; даму
керсеткштерЫщ 6ipi болып табылады. Жалпы халы;тыц, оныц iшiнде ауылды; жерлердеп т^ргындардыц, олардыц жеке топтарыныц (эйелдер, мектепке дейiнгi жэне мектеп жасындагы балалар) денсаулыгына ;атысты жагдай кргамды;, сондай-а; Республика Yкiметiнiц Yрейiн тудырып отыр. Б^л халы;тыц денсаулыгын са;тау жэне ныгайту мэселелерi бойынша кетерт отырган мемлекет саясатынан бай;алады. Уюметтщ мацызды к^жаты «^аза;стан азаматтарыныц денсаулыгы, бЫм жэне эл-ау;аты», «^аза;стан-2030» даму стратегиясы ^за; мерзiмдiк басымдыгы болып табылады. Ондагы негiзгi аспект халы;ты сауы;тыру жэне аурудыц алдын алуды KYшейту. Yкiметтiц абыржуы ^аза;стан Республикасы президентiнiц 2001 жылдыц 30 желто;санындагы №751 Жарлыгында 2002 жылды «Денсаулы; жылы» деп белгiлеуiнен бай;алады [2,3]Даза;стан Республикасындагы жара ауруына жасалган талдаудыц нэтижесi фармакологиялы; нарыкда тиiмдiлiгi жогары медикаменттердiц шыгуы Ас;азан жарасы ауруын жэне он екi елi шек жарасы ауруыныц бiрден тeмендеуiне септтн тигiзгенiн кeрсеттi, дегенмен сощы 3-4 жылда олардыц есуге бет б^рганы бай;алады. Перфоративтi жарага жасалган операциялар саныныц 2000 жылы 1991 жылмен салыстырганда 2,2 есе фактiге непзделген eсiмi белгiлi болып отыр. Денсаулы; са;тау iсi жeнiндегi ^аза;стан Республикасы агентттнщ статистикалы; жинагында келтiрiлген мэлiметтер жара аурулары жыл eткен сайын артып келе жатк;андыгын кeрсетiп отыр. Республика бойынша жара ауруыныц алгаш ^ршген жагдайлары 100 000 т^ргынныц 127,4, ;ала т^ргындарыныц iшiнде б^л кeрсеткiш 157,9 кдоады, ауылды; жерде 100 000 т^ргынныц 83,6 кдоайды [4]. Кeрсетiлiп отырган мэлiметтер жара ауруларыныц республика т^ргындарыныц арасында eте кeп таралгандыгын дэлелдейдi. Бздан шыгатын ;орытынды ауруды емдеу мен оныц ас;ынуыныц алдын алудыц тиiмдi жолдарын iздеу жэне жетiлдiру ;ажет. Эсiресе, денсаулы; са;таудыц алгаш;ы буыны, ягни отбасылы;-дэр^ерлт емхана дэрiгерлерiнiц тарапынан емдеу-профилактикалы; iс-шараларын eткiзудiц мацызы зор болып табылма; [2].
Зерттеу максаты. Студенттерде ас ;орыту MYшелерi ауруларыныц пайда болуына эсер ететiн медициналы;-элеуметпк ;аут факторларын зерттеу жэне алдын алу бойынша шаралар ^сыну.
Зерттеу материалы ретЫде студенттерге арналган сауалнама парагы ;олданылды. Негiзгi зерттеу аясында 220 адамга сауалнама ЖYPгiзiлдi.
Зерттеу нэтижелерк Ас;орыту MYшелерi ауруларыныц туындауына экелетiн ;аут факторларын аны;тау ма;саты мен б^з студенттер арасында сауалнама ЖYPгiздiк жэне де тeмендегi бастым элiметтерге ;ол жеткiздiк. Сауалнама респонденттердщ паспортты; мэлiметтерiне, негiзгi бeлiмге ягни, денсаулы;
жагдайына, элеуметпк жагдайы мен тамактануына катысты сауалдарды камтыды.
Сауалнамамызга катыскан респонденттердi оку курсы бойынша алып карастырганымызда тeменгi курс студенп^ басым жауап берген. Пайызбен керсететш болсак 1 курс- 46%, 2 курс - 34%, 3 курс - 16%, 4 курс -4% иеленген.
Оку барысында Yнемi стресске ^шырайсыз ба деген сауалымызга 60% студент оку барысында ^нделтт стресс алатындыгын туралы айтса, 40% жок деп жауап бердi. Стресс асказанчшек жолдары ауруларыныц негiзгi себептершщ бiрi болып табылады. Бiр ^нде ыстык тагамды каншалыкты жиi колдануга байланысты с^ралган студенттердiц 72% -1рет, 12% -кeбiнесе 2 рет, 16% -3рет деп жауап бердГ Ыстык тагамды KYнiне 3 рет колданатын студенттердiц Yлес салмагы 16% гана кдоады.
Фаст-фудты колдану жжлт бойынша с^ра;та 67% мезгiлмен колданатындыктары, 24%
^натпайтындыктары, ал 9% жж колданатындыктары аныкталды. Мезгiлмен колданатындар уа;ыт ете келе жиi коданатындар катарына eтуi MYмкiн,сол себептiде студенттер арасында аталмыш аурулардыц жиiлеуiде тагы бiр мацызды себептерiнiц бiрi осы фаст-фуд тагамдарды кеп колану болып табылады. Университет асханасыныц тамактану колже™дЫпне байланысты сдоакка 61% респондент иэ кол жетiмдi ,25 %жок ;ол жетiмдi емес деп жауап берсе ,ал 14 % жауап беруден киналатындыктарын айтты. Корытынды: Ж^мыс максатына жету барысында, зерттеу соцында б^з келесщей шешiм жасадык: медициналык-элеуметпк зерттеу нэтижесшде 72% респонденттiц KYнiне ыстык тагамды 1 рет гана кабылдайтындыгы аныкталынды. Оку барысында Yнемi стресске ^шырайтындыктарын 60% растады. Шылым шегетiндердiц пайызы 35% болса, ал iшiмдiктi пайдалану мэлiметтерi бойынша 37% iшiмдiк шетЫдттер болып шыкты. Фаст-фудты 67% студенттщ мезгiлмен колданатындыктары аныкталды. ¥й;ыныц б^зылуы, жогары тiтiркенгiштiк, ЖYрек айну, кыжыл сиякты шагымдардыц 40% жагдайда кездесетшдт атап кeрсетiлдi.
Зерттеу нэтижелерi денсаулы; сактау саласындагы мамандардыц аталмыш аурудыц алдын алу жэне оны дер кезЫде аныктауына MYMкiндiк бередi. Мемлекетпк стратегияны iске асырудын бiден бiр багыты ас корыту ауруларыныц алдын алу шараларын нэтижелi ^йымдастыру.Макала корытындысы бойынша ^сынатын алдын -алу шараларымыз:
1. Оку орындарында тамактану тэр^б^ оныц жиiлiгi, реттiлiгi бойынша лекциялар оку, себебi асказан мен он ем елi iшек жарасы ауруына анаг^рлым бейiм контингент студенттер болып табылады. Ас корыту MYшелерi ауруларын дер кезiнде аныктау максатында студенттерге жыл сайын уакытылы профилактикалык медициналык тексеру ЖYPгiзу кажет. Аталмыш аурулар бойынша ^ркелген студенттерге дер кезшде ем ЖYPгiзiп,созылмалы TYPге eтуiнiц алдын алу.
2. Университет асханасыныц колже™дЫпн арттыру, бiр апталык ас мэзiрiн дайындау. Университетте ЖYЙелi TYPДе асказанчшек жолдарыныц аурулары бойынша алдын алу шараларын ЖYPгiзiп отыру кажет.
3. Асказан шек жолдары аурулары бойынша сауыктыру iс-шараларыныц кешенiн eткiзу, оныц шшде: калпына келтiруге арналган ем-дом, аурудыц
кайталануыныц алдын алу дагдыларын арттыруга багытталган профилактикалы; ic-шаралар ЖYPгiзу.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 H.A. Агаджанян. Изучение образа жизни, состояния здоровья и успеваемости студентов при интенсификации образовательного процесса / H.A. Агаджанян, Т.Ш. Миннибаев, А.Е. Северин и др. // Гигиена и санитария, 2005. - №3. - С. 49-51.
2 Г.Е Аимбекова. Реализация проекта ВОЗ «Здоровые Университеты» в Казахстане / Г.Е. Аимбекова, P.C. Колопкина, А.Г. Альжанова // Здравоохранение РФ, 2002. - № 1. - С.7-8.
3 А.Ж. Ажмуханбетова/ Потребление алкоголя среди студентов медиков / А.Ж. Ажмуханбетова // Материалы II съезда врачей и провизоров Республики Казахстан. - Астана: 2002. - С. 227-228.
4 Ю.Н. Беляева/ Некоторые эпидемиологические аспекты болезней органов пищеварения на региональном уровне//Материалы VII Международной (XVI Всероссийской) Пироговской научной медицинской конференции студентов и молодых учёных. - М.: 2012.
А.М. ОРМАНОВА, С.У. АБДРАЗАКОВА, Н.Б. АБИЫРОВА, А.Б. ДАУЛЕТИЯРОВ
ПРОФИЛАКТИКА ЗАБОЛЕВАНИЙ ОРГАНОВ ПИЩЕВАРЕНИЯ СРЕДИ СТУДЕНТОВ
Резюме: Болезни органов пищеварения (БОП) остаются актуальной проблемой клинической медицины, привлекают к себе внимание как практикующих врачей, так и организаторов здравоохранения. С социальных позиций студенчество можно рассматривать как специфическую группу, которая имеет свои отличия в образе жизни, свои ценности, установки, эталоны поведения. Проблема здоровья студентов в последние годы привлекает внимание ученых, врачей и педагогов, что обусловлено высокой их заболеваемостью и широким распространением факторов, оказывающих влияние на формирование здоровья студентов. С целью улучшения здоровья студентов нами была изучена факторы риска болезней органов пищеварения среди студентов.
Ключевые слова: Профилактические мероприятия,социальный опрос,студенты, распространенность заболеваний органов пищеварения, медико-социальные факторы риска.
A.M. ORMANOVA, S.U. ABDRAZAKOVA, N.B. ABIYROVA, A.B. DAULETIYAROV
PREVENTION OF DIGESTIVE DISEASES AMONG STUDENTS
Resume: Digestive diseases (TBD) remain an urgent problem of clinical medicine, have attracted attention as practitioners and policy-makers. Worldwide, there are an increasing number of people suffering from diseases of the gastrointestinal tract and hepatobiliary system.With social positions students can be seen as a specific group, which has its differences in lifestyles, values, attitudes, standards povedeniya.Problema health of students in recent years attracted the attention of scientists, doctors and teachers, due to their high incidence and the prevalence of factors, influence the formation of students' health. In order to improve the health of students, we studied risk factors for digestive diseases among students
Keywords: preventive measures,social survey,students,prevalence of diseases of the digestive system,medical and social risk factors.
