CC BY
32
Вестник КaзHMУ, №1-2015
С.О. ДЖУНДУБАЕВА1, Б.М. ЖАНТУРИЕВ2
1АО «Казахская корпорация здравоохранения и медицинского страхования «ИНТЕРТИЧ», Алматы, Казахстан, 2 Казахский Национальный медицинский университет им.С.Асфендиярова
САKТАНДЫРУКОМПАНИЯЛАРЫНДАFЫИНВЕСТИЦИЯЛЫKKАУIП-KАТЕРЛЕРБАСKАРМАСЫНЫЦЕРЕКШЕЛIКТЕРI
ТYЙiн: Айтылмыш жумыста инвестициялы; ;ызметтщ мэнi мен рeлi - са;тандыру компания ;ызметшщ бiр шецберi ретiнде, ;ауш-;атер бас;арма системасыныц жэне инвестициялык кауiп-катердi топтастыру орны ;арастырылган. Са;тандыру компанияларыныц ;ауш-;атер ЖYЙесiнiц сэйкестiгiнiц, сонымен ;атар инвестициялы; кауiп-катерлердi бас;ару мацыздылыгына аса кещлбелшдъ Сактандырукомпанияларыныцинвестициялыккауiп-катерсараптамасы мен багасыныц, сонымен ;атар медициналы; са;тандыру компанияларыныц ерекшелiктерi керсетшген. Са;тандыру компаниясыныц инвестициялы; портфелiнiц ЖYЙесiн Yйлесiмдi ;¥рылымы мен инвестициялы; ;ауш-;атерлердщ бас;ару ЖYЙесiнiц тиiмдi жумысын ;¥ру моделi усынылды.
ТYЙiндi свздер: Са;тандыру жэне инвестициялы; н;ызметь кауiп-катер бас;ару ЖYЙесi, инвестициялы; ;ауш-;атер, инвестициялыкпортфелiнщтабыстылыFы жэне ;¥рылымы, багалау жэне инвестициялы; жобаларды сараптау.
S.O. DZHUNDUBAYEVA1, B.M. ZHANTURIYEV2
Resume: This paper discusses the role and importance of investment activity, as one of the areas of insurance companies, the place of investment risks in the classification and risk management system. Stressed the importance of compliance with the risk management system of the insurance company, including the management of investment risk, regulatory requirements.The features of evaluation and analysis of the investment risks of insurance companies, including insurance companies, specializing in health insurance.The models of the effective operation of the system of management of investment risk and optimal structuring of the investment portfolio of the insurance company. Keywords: insurance and investment activities, the system of risk management, investment risks, the structure and profitability of the investment portfolio, assessment and analysis of investmentprojects.
ЭОЖ 614.253.52:378
А.А. AOTMAffiETOBA, И.А.ТАЛКИMБАЕВА, Д.M. ИАРБЕКОВА
С.Ж. Асфендияров атындагы Цазац ¥лттыцмедицинауниверситетi
EMXAttA MЕЙIРБИКЕЛЕРIHЩ 0MIP САПАСЫИЫН, ЕН.БЕК еИШДШПИЕ ЭСЕР1И MЕДИЦИИАЛЬЩ-ЭЛЕУMЕТТIК БАFАЛАУ
Мешрбике коп тараган мамандыцтардыц бiрi болуына царамастан, бYгiнгi куш, жер ЖYзi орта мед^рсоналмен цамтамасыз етлуден таршылъщ керт отыр. Мешрбике кше цойылатын жаца талаnтарды цогам суранысында цанагаттандыру ец улкен кэаби эскердiц емiр суру децгешне цатысты асnектiлердi зерделеn багалау жургiзбей мумкш емес.
Алматы цаласыныц бiрцатар амбулаторлыц-емханалыц мекемелершде жумыс жасайтын мейiрбикелердi зерттеу олардыц ецбек эрекетiндегi бiрцатар циындыцтармен цатар тYрлi жануялыц-турмыстыц nроблемалармен, сонымен цатар емiрдi цамтамасыз етудiцмацызды сурацтарымен соцтыгысатынын керсеттi.
Tyttmdi свздер: емхана, емiр саnасы, медициналыц-элеуметтiк багалау, медициналыц кемек саnасы.
Такырыптын, езектШп. БYгiнгi тацда мешрбике кеп тараган мамандьщтардыц бiрi болуына ;арамастан маман ресурсыныц жеткШкйздМ - халыщаралы; проблема, жер ЖYзi орта медперсоналмен ;амтамасыз етшуден таршылы; керш отыр. Жаца экономикалы; жагдайда сапалы медициналы; кемектщ сапасы мен децгешне деген ;огам с¥ранысын ;анагаттандыру медициналы; ;ызметкерлердщ ец Yлкен эскерi - мешрбикелердщ емiр CYPУ децгешне ;атысты аспектiлердi зерделеп багалау ЖYргiзбей MYMкiн емес [1,2].
Республика тещрепнде денсаулы; са;таудыц бiрiншiлiк звеносындагы орта медициналы; персонал ж¥мысыныц енiмдiлiгiне емiр сапасы т¥ргысынан бага беру жэне ынталы ецбек етудi оцтайландыру бойынша ¥сыныстар жасалынган зерттеу нэтижелерi жо;тыц ;асы екешн ескерген жен.
Осы орайда, ¥йымдастырылган зерттеудiц мацсатын -;алалы; емхана мейiрбикелерiнiц емiр суру децгейiне ;атысты аспектiлердi багалау непзшде олардыц кэсiби эрекетiнiц сапасын жетiлдiру бойынша эрекет багыттарын айн;ындау ;¥рады.
Зерттеу материалы жэне эдастерь Зерттеуге Алматы ;аласыныц №18 ;алалы; емхасыныц «Таугуль», «Дубок» филиалдарыныц жэне Карасай ауданды; «Таусамалы» ауылды; ауруханасыныц амбулаториясында ;ызмет ететiн
24 оpта медициналы; пеpcоналы алынды. Теменде зеpттеy методогиясын к;ypаFан эдicтеpдiц мацызы кел^шген: Тарихи эдк элемдегi мейipбике ici таpиxы бойынша кездеpдi iздеcтipiп, жинап, тал;ылап шолу жаcаy ^p^rara) ушш к;олданылды. Таpиxи зеpттеyлеp методологиялаpы бойынша бipiншi кезекте, беpiлген пpоблеманы теpец зеpттеyге MYMкiндiк беpетiн кездеp, яFни бiздiц жумысымызда АКШ,
¥лыбpитания
к;аpаcтыpылды.
Социологиялыц
к;аpаcтыpылFан
медициналы;
аcпектiлеpi,
жэне баск;а елдердегi проблемалар
adíe. 9зiндiк зерттеу барысында медициналы; мекемелердегi орта звено персоналыныц жасы, элеуметтiк 0мiрiнiц материалдыщ-турмыстык; жагдайлары, жумыспен ;анагаттану параметрлерi, кэйби жумысын орындаудагы негiзгi кедергiлер, ат;арып журген мiндеттерiндегi ОЗМП ецбегiнiц мацызы, ;атысы, ролi сия;ты мэлiметтер алынды.
Аналитикальщ-зерттеу эд1с1 емханадагы орта звено медициналы; персоналыныц 0ндiрiстiк жэне енщрктш емес жумыс сипатын ай;ындай отырып орындалатын барлы; кэсiби эрекетiнiц мацызын ашу Yшiн к;олданылды. Зерттеу жиынтыгын кураган статистикалы; топтыц 32,4%-ы - отбасын кургандар жэне жануяларымен бiрге турады. 0з некелерiн толыгымен ба;ытты деп 59% респонденттер санайды, 28% - ба;ытты деуге болады деп шектелген, 1% -
Вестник КазНМУ, №1-2015
ба;ытты деп санамайды, ал 12% - бул сура;ты жауапсыз цалдырган.
Жануядагы шиеленiс жагдайларыныц жетекшi ce6e6i болып материалды; жэне турмыстагы ;иынды;тар (32,7%) аталган. Бас;а себептерi арасында жануя мэселелерiн шешуге бос уацыттыц болмауы (14,5%), ата-аналардыц килiгуi жэне шиеленiстi кедергiлерi (8,3%), интеллектуальды турде цанагаттанбау (5,2%), антипатия, сушспеншШктщ болмауы (3,9%), ;^1зганшак;тык; (3,7%), денсаулы;пен байланысты медициналы; сипатты себептер, (3,1%), тунп кезекшiлiктер аталган (3,0%). Мектепке ;атысты мэселелер арасындагы езект мэселе -мектептердiц материалдыщ-техникалы; базасын жабдыцтауда о;ушылард^1ц (ягни ата-аналардыц) атсалысуы аталды (18%). Къзыгып ;атысатын мектеп утрмелершщ сэйкес жагдаймен ;амтамасыз етшмеуь спортпен айналысу, балалардыц эстетикалы; даму проблемалары 15,6% суралгандарды толгандырган. Педагогтардыц темен бiлiктiлiгiне 12% шагымданган. Сонымен ;атар мацызды мэселе болып мектептердщ уйден айтарлы; ;ашык;тыгы саналады (8,6%). Айтылган мэселе мектепке дейiнгi келш цатынастарыныц KYрделiлiгiмен асцынады (4,4%). Мектептердщ педагогикалы; мамандармен ;амтылу толымсыздыгы да балаларды оцытуда бiлiм беру жэне бШм сапасына тiкелей эсер ететш жагымсыз фактор (4,8%).
Респонденттердiц басым K0пшiлiгi (81%) демалысты жануяларымен жагдайында енжар 0ткiзедi. 13,2% метрбикелер жауабынша, MYMкiндiгi болганда, жануямен белсенд TYPде ;ала сыртына таза ауага шыгып демалуды ;алайды.
Маманныц денсаулыгы, демалыс жагдайларына, жалпы алганда, сэттi емiр CYPУ эрекеттерiне тургын жэне коммуналды; ;амтамасыз етiлуi, цогамдагы материалды; тургыда сенiмдiлiгi мацызды эсер етедi. Сурау мэлiметтерi бойынша суралгандардыц 21%-ы ез пэтерлершде турады екен. Yлесi жагынан бул тугырга пэтер немесе белмеш жалга алатындар жа;ын (28%). Жата;ханаларды паналагандар саны 23% ;ураса, коммуналды; пэтерлерде немесе шагын жануяга арналган жатацханаларда туратындар - 16% тец. Суралгандардыц 6% - таныстары мен туыстарында турып жумыс жасап ЖYргендер, 6% болса ез жеке Yйлерiнде турады. Медициналы; цызметкерлердщ реальды табыс келемi олардыц элау;аты дэрежесiн сипаттайды. Сурау барысында мейiрбикелерге айлы; ацыларыныц децгейiн багалау усынылып, келесi нэтижелер алынды: респонденттердщ басым кепшiлiгi (68,7%) айлы; келемi жануяныц орташа емiр децгейiн ;амтамасыз етуге жарамсыз деп есептейдi,
1/3-не жуыгы (31,3%) - орташа емiр децгейiн ;амтамасыз ете алады деп тоцталган.
9мiр сапасын арттыру багытындагы усыныстар ;атарында барлы; мейiрбикелер дерлш (94%) айлы; а;ыны жогарылатуды, цалган 6,0% - айлы; ацыга индексация жасауды атаган.
Жогарыда келтiрiлген метрбике персоналыныц элеуметтш-материалды; емiр сапасына ;атысты мэселелер оныц ез сураныстары мен MYMкiндiктерi шегiнде туйыцталмайды. Бул мэселеш шешуде, маманга ;олдау керсетуде мемлекет ролi - шешушi. Осы орайда, зерттеу непзшде алынган мэлiметтер бойынша, мемлекет тарапынан ;ук;^1к;тык; жэне элеуметтш цоргауды толывдунды тек 8,7% респонденттер сезшетшщ цалган 91,3% - керсетшетш ;олдау толывдунды емес немесе ешбiр ;олдау сезiнбейтiндiктерiн аны;тад^1к;.
Маман кекешнде ЖYрген мемлекеттiк децгейдегi шешiлмеген мэселелер: 92,7% - теменп айлы; а;ыны, 43,6% - кэсiби-к;ук;ык;тык; ;оргаусызд^1к;ты, 32,2% -зейнекерлште ;ам;орсыз ;алуды, 23,7% - шешшмеген тургын-турмыс мэселелерiн, 23,1% - демалыс пен емделуге жагдайдыц жасалмаганын, 22,0% - ;андай-да
жещлдштердщ жасалмауы.
Зерттеудегi осы кеп;атарлы персонал ецбегш медицинага арттырганымен, ;аншалык;ты ынталы немесе ез дэрежесiнде орындап ЖYргендерi беймэлiм. Зертеу барысында ЖYргiзiлген кепфакторлы талдау негiзiнде мейiрбикенiц жумысымен цанагаттану керсеткiшiнiц оган эсер ететiн факторларга тэуелдiлiгi сэйкестiк коэффициентi (Х2) кемепмен аныцталды.
Ец жогаргы дэрежедегi мумгандште (р<0,002) ецбекпен цанагаттанудыц жогарыда кел^ршген нэтижелердi аргументтейтiн материалды; жэне моральды; аспектiмен байланысы аныцталды. 99%-дан жогары (р<0,01) мумкiндiкте цанагаттану керсеткiшiнiц мацызды фактор -пациенттердщ жагдайын жасауга мумкiншiлiктiц жетiспеуi сия;ты жанама турде ;ажетт цурылгылармен, медикаменттермен, жалпы материалдыщ-техникалы; базаны озы; ;амтамасыз ету, сол сия;ты маман толыцтыгын, жумыстыц дурыс уйымдастырылуын, ецбек белiнiсiндегi тэртiп сия;ты мейiрбике персоналыныц нау;ас;а жацындай тусуiне мумкiндiк беретiн жагдайлармен байланысы дэлелдендь
Жогарыда келтiрiлген мэлiметтерден угатыныз, метрбике корпусы шугылданатын кэсiбiне енжар царауга себеп бар. Персонал ушiн емiр сурудiц жэне кэсiби ецбек етудщ моральды; жэне материалды; цанагаттандырмауы медициналы; кемек керсетудiц рационалдыгын, маманныц денсаулы; са;тау практикасындагы тугырын элсiретедi.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Сапина З.Е., Фомушкина И.А. Управление качеством сестринской помощи: учебное пособие. - М.: АНМИ, 2006. -151 с.
2 Кауашев С.К. Вопрос^1 управления и организации сестринского дела в подготовке медсестер-менеджеров. / /Журнал «Мейiрiм-Милосердие». -2002. - №1. - С.30-31.
А.А. АЙТМАНБЕТОВА, Н.А.ТАЛКИМБАЕВА, Д.М. НАРБЕКОВА
МЕДИКО-СОЦИАЛЬНАЯ ОЦЕНКА ВЛИЯНИЯ КАЧЕСТВА ЖИЗНИ НА РЕЗУЛЬТАТИВНОСТЬ ТРУДА МЕДСЕСТЕР
Резюме: Несмотря на многочисленность армии средних медицинских работников, сегодня, весь мир претерпывает нехватку в их профессиональной помощи. Удовлетворенность общественной потребности в сестринском деле в соответствии с новыми требованиями, невозможно, без оцеки и анализа аспектов жизни и деятельности персонала.
Выбор в качестве респондентов медсестер амбулаторно-поликлинических учреждений г. Алматы показало, что средний медицинский персонал наряду с трудностями в их профессиональной деятельности сталкиваются с жилищно-бытовыми, также проблемами жизнеобеспечения.
Ключевые слова: поликлиника, качество жизни, медико-социальная оценка, качество медицинской помощи.
Вестник КазНМУ, №1-2015
A.A. AITMANBETOVA, N. A. TALKIMBAEVA, D.M.NARBEKOVA
MEDICAL AND SOCIAL IMPACT ASSESSMENT OF QUALITY OF LIFE IN THE PERFORMANCE OF WORK NURSES
Resume: Despite the large number of army nurses today the whole world suffers shortages in their professional help. Societal needs in
nursing in accordance with the new requirements, it is impossible, without estimate and analysis aspects of life and work of the staff.
The choice of respondents nurses outpatient clinics Almaty showed that nursing staff together with the difficulties in their professional work
facing the housing and household, as the problems of life support.
Keywords: clinic, quality of life, medical and social assessment, the quality of care.
Э0Ж 338:642.0-541
Н.Б.АБИЫРОВА, Н.Ж.ДАРМЕН, А.Н НУРБАЦЫТ
СЖАсфендияров атындагы Казац ¥лттъщ медицина университетi
СТУДЕНТТЕРДЩ ФАСТ - ФУТ 0Н1МДЕРШЕ ЦАТЫСТЫ ОЙ-ШЮРЛЕРШ БАFАЛАУ
Жылдам дайындалатын тагамдармен тамацтану жастар арасында Yйреншiктi эдетше айналган. Халъщ цажеттлг цанагаттанбаган суранысты тудырады, ол ез кезегшде дэлелденген тYрде баламасы жоц квптеген цолжетiмдi ешмдерден даярланатын фаст фуд ешмдерш тутынуга багыттайды. Бул мацалада жылдам дайындалатын фаст фуд ешмдершц зияндытыгы туралы студенттердщ ой-тюрш зерттеу мацсатында жyргiзiлген зерттеу нэтижес усынылды. Tyttmdi свздер: студент, фаст-фуд, тез дайындалатын тагамдар, асцазан^шек аурулары.
Адамныц денсаулыц жагдайы арцашан цогамныц 0зект мэселелершщ 6ipi болып табылады. Денсаульщ - дурыс api рационалды тамацтануга непзделедь Заманауи OMip бiздi жылдам дайындалатын - фаст фуд 0нiмдеpiмен жи тамацтануга мэжбур етедь Сондыцтан фаст-фуд вшмдершщ денсаулыгымызга типзетш зияндылыгы взекп мэселе болып отыр. К^рп кезде жалпы барлыц адам фаст-фуд 0нiмдеpiмен эуестенедъ Эйресе жастардыц цызыгушылыгы жогары.
Фаст - фуд 0нiмдеpiн Yнемi тутыну мынадай аурулардыц туындауына ыцпал етедi: майлардыц артыц жиналуыныц салдарынан цан тамырларыныц цабыргасына холестеpиннiц турып цалу нэтижесiнде атеросклероз дамып, ЖYpек аурулары пайда болады; агзада туздыц артыц M0лшеpiнiц жиналуы, туз-су балансын 0згеpтiп, бYЙpек ауруларыныц туындауына алып келедi; цант M0лшеpiнiц артыц болуы уйцы безiнiц жумысын бузып, диабет туындайды; фаст - фудтыц цурамында транс майлардыц болуы iсiк ауруларыныц пайда болуына себеп болады [1,2]. Зерттеу ма^саты: Зерттеу жумысыныц мацсаты студенттеpдiц фаст-фуд 0нiмдеpi туралы ой-шюрш багалау жэне бул 0нiм TYpлеpiн тутынудан болатын зияндылыцтардыц алдын алуга багытталган усыныстар беру.
Студенттеpдiц фаст - фуд 0шмдерше цатысты ой-шгарлерше бага беру мацсатында студенттер арасында элеуметтш зерттеу ягни, сауалнама ЖYpгiзiлдi. Зерттеу нэтижесi: Фаст-фуд -0нiмдеpiн унататындыгын сураганымызда, pеспонденттеpдiц басым K0пшiлiгi 75% унайды деп жауап берсе, ал унайтпайтындыгын 15% сухбаткер к0pсеттi, студенттердщ 10% бэpi бip екендiгiн атап кета (1 сурет).
Студенттердщ тез эзipленетiн тагамдар жайлы ойына сипаттама беpгенiмiзде, pеспонденттеpдiц 55,4% фаст-фуд -0шмдершщ дэмдi болгандыцтан тутынатындыгын айтса, ал 36,6% щнделшт жагдайда цол жетiмдi болгандыцтан пайдаланатындыгын к0pсеттi. Сухбаткеpлеpдiц 5,9% унайтындыгын байцасац, 2,0% респондент тамац жасауга еpiнетiндiктен тутынатындыгын байцадыц. Студенттердщ 60,4% тез эзipленетiн тагамдарды зиянды деп есептесе, ешцандай пайдасыныц жоцтыгын 38,6% сухбаткер к0pсеттi. Алынган нэтижелерден, респонденттер тез дайындалатын тамац 0шмдершщ зияндылыгын, оныц денсаулыгымызга ешцандайда пайдасыныц жоцтыгын бше тура, фаст-фуд 0нiмдеpi унайтындыцтан, дэмдi, цолжетiмдi деп есептегендштен тутынуды api царай жалгастыруда.
