Научная статья на тему 'УЧАСКЕЛІК МЕЙІРБИКЕЛЕРДІҢ КӘСІБИ МАМАНДЫҒЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАҒДАРЫС КЕЗЕҢІНЕ СәЙКЕС МАҢЫЗЫ'

УЧАСКЕЛІК МЕЙІРБИКЕЛЕРДІҢ КӘСІБИ МАМАНДЫҒЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАҒДАРЫС КЕЗЕҢІНЕ СәЙКЕС МАҢЫЗЫ Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
831
34
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
мейірбике / кәсіби мәртебе / әлеуметтік-экономикалық дағдарыс / ынталандыру. / nurse / occupational status / socio-economic crisis / motivation.

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — А.А.Айтманбетова, Ж.А.Кожекенова, А.К.Сарыбаев

Учаскелік мейірбике мамандығының бүгінгі қоғамдағы статусының ұстанымдық сипаттарын анықтап, оны жоғарылату әрі персоналды әлеуметтік-экономикалық қолдау ғылыми негізделген шараларды талап ететін ӛзекті мәселе. Кездейсоқ іріктеу әдісімен ұйымдастырылған біркездік зерттеу учаскелік мейірбике ісі мамандығының бүгінгі қоғамдағы беделі мен мәртебесін бағалау мәліметтерін алуға мүмкіндік берді.Бүгінгі саяси-экономикалық ӛзгерістер салдарларымен бетпе-бет кәсіби күрестегі учаскелік мейірбике мамандығының әлеуметтік статусын ынталандыру бойынша кешенді әрекет жүйесін ұйымдастыру қажеттігі, біріншіден, тұлғаның мамандықтағы үлгісін қалпына келтіру, екіншіден, қоғам кӛзіндегі мамандық беделін арттырудың кепілі.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PROFESSIONAL STATUS OF COMMUNITY NURSES DURING THE SOCIO-ECONOMIC CRISIS

Study status of the profession health nurse, consistently, scientific substantiation of complex measures on socioeconomic support to the profession and enhance its status are some of the pressing issues in the period of social and economic reform in modern society. Organized cross-sectional study a random sample of respondents allowed to establish a criterion for assessing the status of the profession . The need to develop measures to stimulate the social status of health nurse, feel sotsial, economically, professionally crisis, to help restore the image of professional identity and give authority credibility in public opinion.

Текст научной работы на тему «УЧАСКЕЛІК МЕЙІРБИКЕЛЕРДІҢ КӘСІБИ МАМАНДЫҒЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАҒДАРЫС КЕЗЕҢІНЕ СәЙКЕС МАҢЫЗЫ»

1. У мужчин и женщин Алматы и Алматинской области наблюдается значительная разница в показателях ДБВ и БВ по состоянию опорно-двигательного аппарата, что свидетельствует об ускоренных темпах старения.

2. Коэффициент старения и возрастной статус всех респондентов значительно превышает пограничную норму.

3. По КС и ВС предположительно выявлено опережение биологического возраста опорно-двигательного аппарата наблюдается у женщин и мужчин 1 и 2 возрастных групп города и области, 3-й возрастной группы обоих полов н.п. Кегень. У респондентов женского и мужского пола 3 и 4 групп г. Алматы и 4 группы н.п. Кегень выявляется первичность старения сердечно-сосудистой системы.

4. Определение функционального состояния показало, что респонденты г. Алматы женского пола 1-4 возрастных групп и

мужского пола 1-3 возрастной группы, а так же респонденты н.п. Кегень полностью относятся к четвертому и пятому функциональному классу. Такие лица, входят в группу риска в отношении возникновения болезней, утрате трудоспособности и смерти и подлежат обязательному диспансерному контролю и тщательному клинико-инструментальному обследованию.

5. Лицам мужского пола от 75 лет и старше, проживающие в городе, отнесенным к третьему функциональному классу (темп старения не отличается от популяционного стандарта), рекомендуется проводить ежегодный медицинский контроль.

6. Для полноценного выявления лиц с повышенным темпом старения (относящихся к 4-5 функциональному классу отклонения), рекомендуется открывать центры геронтологии и геронтологические кабинеты.

СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ

1 Ахаладзе Н. Г. Оцшка темпу старшня, стану здоров'я i життездатност людини на основi визначення бюлопчного вжу // дисс... д-ра наук, 14.03.03.

2 Георпйович Ахаладзе. - КиТв: 2007. - 284 с.

3 Ахаладзе Н. Г. Биологический возраст человека. Оценка темпа старения, состояния здоровья и жизнеспособности // Киев: 2009 -187 с.

4 Ахаладзе Н. Г. Биологический возраст как проблема теоретической и практической медицины //ГУ «Институт геронтологии НАМН Украины». - Киев: 2011, № 1 (19). - Превентивная медицина и долголение.

5 Ахаладзе Н. Г Определение биологического и кардиопульмонального // «Проблемы старения и долголетия» - научно- практический журнал. - Том 14, № 1. - 2005

А.Д. СОКОЛОВ, Е.М. РОСЛЯКОВА, Т.О. АБДИРОВА, А.Н. КОЖАНИЯЗОВА

АЛМАТЫ КАЛАСЫ ЖЭНЕ АЛМАТЫ АЙМАККТАРЫ t¥pF ЫНДАРЫНЬЩ НАГ ыз жасын зерттеу

Туйш: Биологиялы^ жас «жеке тулганыц жагдай керсеткштерш» осы жастагы ден сау адамдардыц KepceTK^TepiivieH салыстыра отырып аны^талады. Ец алгаш рет С.Ж. Асфендияров атындагы Каз¥МУ-де «Каза^стандагы егде жастагылардыц белсендi уза^ eivip суруш ^амтамасыз ететш, ^артаюга ^арсы модели (багдарламасын) ецдеу» кешендi тапсырыстагы, кафедра аралыщ багдарлама непзшде зерттеу журпзшдк

Биологиялы^ жасты аны^тау ушш нус^ауларды ецдеу ма^сатында уза^ eмiр сурудН тэсшдерш ^алыптастыруда агзаныц ^ызметпк жай-куйш жэне эртYрлi жастагы туртындарда ^артаюдыц сатыларын аны^тауга арналган тесттер ^олданылды. ТYйiндi свздер: жас, журек-^антамыр жуйеа, функционалды^ сынамалар.

A.D. SOKOLOV, E.M. ROSLIAKOVA, A.N. KOZHANIYAZOVA, T.S. ABDIROVA

TRUE AGE POPULATION BIOLOGY ALMATY REGION

Resume: Biological age is defined as "a set of indicators of the state of the individual, as compared with those of healthy people of the same age. First studies were conducted in Kazakhstan in the framework of customized integrated, interdepartmental program KazNMU them. SD Asfendiyarov "The development of the model (the program) to provide anti-aging active longevity of the elderly in Kazakhstan."

To study the biological age of the tests applied, determining the functional state of the organ systems that can identify the stages of aging in different population groups in order to develop recommendations for promoting ways to prolong life. Keywords: age, blood circulation, functional tests.

ЭОЖ 331:616-051

А.А.АЙТМАНБЕТОВА, Ж.А.КОЖЕКЕНОВА, А.К.САРЫБАЕВ

С.Ж.Асфендияров атындагы ;аза; улттын; медицина университетi

УЧАСКЕЛ1К МЕЙ1РБИКЕЛЕРДЩ КЭС1БИ МАМАНДЫГЫНЫН ЭЛЕУМЕТПК-ЭКОНОМИКАЛЫК ДАГДАРЫС

КЕЗЕН1НЕ СЭЙКЕС МАНЫЗЫ

Учаскелк мешрбике мамандыгыныц 6YsiHai ;огамдагы статусыныц устанымды; сипаттарын аны;тап, оны жогарылату api персоналды элеуметтк-экономикалы; ;олдау гылыми нег'зделген шараларды талап ететн взект'1 мэселе. Кездейсо; ipiктеу эдюмен уйымдастырылган бipкездiк зерттеу учаскелк мешрбике id мамандыгыныц 6Ys'rnai ;огамдагы бедел'1 мен мэртебесн багалау мэл'теттер'ш алуга мYмкiндiк беpдi.БYгiнгi саяси-экономикалы; взгерстер салдарларымен бетпе-бет кэсiби кYpестегi учаскелк мешрбике мамандыгыныц элеуметтк статусын ынталандыру бойынша кешенд'1 эрекет жYйесiн уйымдастыру ;ажеттiгi, бipiншiден, тулганыц маманды;тагы Yлгiсiн ;алпына келтipу, екiншiден, ;огам квз/'ндегi маманды; беделiн арттырудыц кепiлi. TYiïHÔi свздер: мешрбике, кэсiби мэртебе, элеуметт 'к-экономикалы; дагдарыс, ынталандыру.

Мешрбике icÎHÏH мамандары эркез кемекке му^таж жандардыц ^огамдагы статусыныц устанымды^ сипаттарын аны^тап, оны

эр^айсысы ушш мейiрiм мен жанашырлы^тыц идеалы. жогарылату эрi персоналды элеуметпк-экономикалы^ ^олдау

Сонды^тан учаскелт мешрбике мамандыгыныц бупнп гылыми непзделген шараларды талап ететЫ езект мэселе.

Осы репе 2012 жылы бipкeздiк зepттey уйымдастырылып, кездейсо| ipiктey эдiсiмeн статистикалы| жиынты| |урылды. Ба|ылау бipлiгi peтiндe Алматы |алалы| емдеу-профилактикалы| мeкeмeлepiндe (№8 |алалы| балалар емханасы, Орталы| |алалы| клиникалы| ауруханасыныц емханасы (О^КА), ^КА, №13, 18 |алалы| емханалар, тeмip жол ауруханасыныц (ТЖА) емханасы) жумыс жасайтын yчаскeлiк мeйipбикe тацдалган. Респонденттер саны - 6B. Meдико-элeyмeттiк зерттеуге |атыс|андардыц жаpтысынан астамы (55,4%) медицинага мeйipбикe мамандыгын унатып, оны eмipлiк тацдауы деп тап|анды|ган барган. Сонда-дагы, маманды|ты дурыс тацдаганына кYмэнданатындаp да кeздeсeдi - 23,8%. Meйipбикeлepдiц 11,8%-ы бул маманды|гы тацдагандарына eкiнсe де, жумыстарын тастамайтынды|тарын жарияласа, 4,0% - eкiнeдi де, жумысты тастаfысы да кeлeтiндiктepiн жасырмайды, калган 5,0% - жауап беруге |иналган.

Meйipбикeлep eмipiндeгi басым |ундылы|тарга мацызына |арай ретпк орын беру 5-балды| шкаламен eлшey ар|ылы iскe асырылды. Денсаулы| са^тыгында кYзeттe туpfан а| халатты абзал жандар ушш eмipдeгi багалы |ундылы|тар арасынан 1-орынга - денсаулы| жэне жануя ие болды (4,8 балл), 2-орынды 4,5 балды| бага есебтен |ызы|гы ден |ойып жасайтын жумыстыц болуы, ал бYгiнгi кун^рк мэселеанщ ар|ауы болып отырган материалды| ^ажeттiлiктepдi |анагаттандыру 4,4 балмен багаланып, тек 3-орын тeптi.

9pi |арай орта буын мамандар Yшiн |ундылы|гар peri кeлeсi тэpтiппeн орналасты: кэаби шыцдалу жэне |ызмет барысында eсy мYмкiндiгi - 4,3 балл (4-орын), рухани |ажeтriлiктepдi |анагаттандыру - 4,2 балл (5-орын), демалыс пен бос уа|ытты eткiзy Yшiн арнайы жагдайдыц болуы - 4,1 балл (6-орын). Meдицина мамандыгыныц iшкi |урамында халы||а деген сYйiспeншiлiк, сонымен |атар кэаби мЫдетш орындау ар|ылы кeпшiлiк алгысына бeлeнy сия|ты кepiнбeйтiн, бipа| сезтетш ажырамас элементтщ барын |анагат тут|ан орта буын -мeйipбикe юнщ мамандары |огамдагы мэртебе, жогары беделге умтылуды бipiншi кeзeктeгi |ундылы|тар |атарына |оспайды.

Аталган тугыр 3,8 балл жинау есебшен, тек 7-орынга ие болган. ТYнгi немесе сeткeлiк кезекштттер, ас|ынган аурулар, уа|ыт тапшылыгы жагдайында |ызметш ат|аратын мамандар Yшiн 6íp бос уа|ытта аз Гана жер учаскеан игepiп, кeкeнiс eгiп, Ys жануарларын асырауды ба|ылау да демалыс typí eкeндiгiн мойындау - |ундылы|тар |атарынан 2,6 балл ар|ылы 8-орынга |ойылганы бeлгiлi болды.

Meйipбикeлep l^ipri экономикалы| дагдарыс кезецЫе сэйкес eмipiндeгi болган eзгepiстepдi дэрежеашц ауырлыгына |арай багалау нэтижeсiндe, жалпы суралган респонденттердщ 35,0% кYнкepiс жагдайыныц ай|ын |иындаганын айтады. Дэл сондай улес салма|та кeлeсi топ респонденттер eмip суру аздап |иындады деумен шектелген. Ал дагдарыс салдарынан кун кешу барысында айтарлы| eзгepiстiц болмаганын 15,0% мешрбикелер растайды. Соцгы жылдары eмipлiк проблемалардыц |айта аздап жецшдегеш туралы суралгандардыц 10,0%-ы айтса, |алган, небары, 5,0%-ы - eмip суру Yшiн кун^р^Н айтарлы| жецшдегенш атап кepсeткeн. Сонымен, бул сура| бойынша ауыр-жецт дэpeжeлepдi тецгерсек, мешрбикелердщ 2/3-нен астамы (70,0%) кун^р^Н оцай емес eкeнiнe шагымданган. Егер осы зерттеу экономикалы| дагдарыс кезецЫе сэйкес кeлгeнiн ескерсек, мундай нэтиже шында||а жанасады.

Meйipбикe мамандыгыныц мiндeтi ауыр, тeлeм а|ысы ецбек шыгынын eтeмeйтiн, ягни материалды| |алыс eкeнi кeпкe мэлiм. Дегенмен, 2/3 жуы| (65,4%) респонденттердщ eз мамандыгына деген eзгepмeйтiн сeзiмiн «Егер Озге медицинамен байланыссыз, бipа| тeлeм а|ысы жогары жумыс усынылса кeлiсeсiз бе?» деген сура||а - «жо|» жауабы дэлeлдeйдi. lpкiлiс таныт|ан 15,4% -ды материалды| |ажетплжт мойындаган топ ретшде жiктeсeк |атeлeспeймiз, сeбeбi ол -уа|ыт суранысы. Суралушылардыц |алган 19,2% мундай усыныспен кeлiсeтiндiктepiн жасырмайды.

Учаскелт мeйipбикe статусына эсер eтeтiн кeйбip сура|гар бойынша салыстыру нысаны ретЫде О^КА жэне ТЖА мeйipбикeлepi алынган.

Жумыс ауыстыру мэсeлeсiн медициналы| мекемелер ™m"epi кeсiндiсiндe салыстырса|, амбулаторлы|-емханалы| мекеме |ызметкерлер1 (27,1%) аурухалалы| мекемелер мамандарына (25,8%) Караганда жогары айлы|ты жумыс|а кету усынысына кeлiсeтiндiктepiнe кeбipeк дауыс берген. Сол сарынмен жумысымды еш|андай жумыс тYpiнe ауыстырмаймын дeйтiндep де учаскелт мeйipбикeлep арасында жогары (54,2%). Бфа| осы туста ipкiлiс таныт|ан стационарлы| мeкeмeлepдiц 29,1%-ы нeнi мецзейтЫдттер1 бэймэлiм жагдайда |алды. Meйipбикe мамандыгы тeцipeгiндeгi барлы| ол|ылы|тарга себеп болган мамандардыц айлы| а|ысыныц дeцгeйi жалпы бвдщ зерттеу та|ырыбымыздыц да непзп кepiнiсi деуге болады. БYгiнгi кунп eз айлы| табыстарын, оныц кeлeмi мен дeцгeйi жагынан багалауга атсалыс|ан мамандардыц пiкipiнe кeцiл аударайы|. Респонденттердщ басым кeпшiлiгi (70,2%) eз айлы| а|ысыныц мeлшepiн - eмip сурудН орта дeцгeйiн |амтамасыз етуге де жeтпeйдi деп сынайды. Жала|ы кeлeмi орташа eмip суру дeцгeйiн |амтамасыз етуге |абiлeттi деген мeйipбикeлep саны - 29,4%.

rçp статистика агентппнщ арнайы мэлiмeттepi бойынша, жалпы медициналы| персоналдардыц айлы| а|ысы 2010 ж. - 45 мыц тг. 2012 ж. - 81 000 тг. децгешне eœern айтарлы| жeтiстiк. Алайда, мемлекет |олдауына му|таж санаттагы маманды| иeлepiнiц1 орташа айлы| кeлeмi жагынан, халы| шаруашылыгыныц барлы| салаларыныц ^мш туйы|гаудыц алдында турганы ай|ын ^рЫп тур.

Агeнттiктiц арнайы ресми мэлiмeттepi бойынша медициналы| |ызмeткepлepдiц айлы| жала|ысын тeлeyгe кеткен |аржы кeлeмiн, |арапайым турде, медицинамен |атар аталатын б^м беру саласымен салыстыртанда, 2012 жылы б^м беру саласында жала|ы тeлeyгe - 692 963,9 млн. тецге жумсалса, денсаулы| са|гау жэне элеуметпк |ызмет кepсeтy сферасында бул |аражат, небары, 354 911,6 млн. тецгеш ^ураган. Meйipбикe iсi мамандыгыныц бупнп |огамдагы бeдeлi мен мэpтeбeсiн багалай отырып, 29,0% респонденттер бул маманды|ты бeдeлдi эpi сыйлы деп санайтынды|тарын аны|тады|. 31,0% -ы бул маманды| сыйлы, бipа| бeдeлдi емес деп багалайды. Meйipбикe мамандыгыныц |огам тарапынан сыйлы емес деп 14,0% мамандар ^рсе^ен. Mаманды|гыц мэpтeбeсi тeмeн, ягни сыйы да бeдeлi де жо| дeгeндi 10,0% мeйipбикeлep устанады. калган 16,0% суралгандар жауап беруге |иналган.

Meдициналы| мeкeмeлepдiц тYpлi типтepi арасында маманды| статусы мынадай кepсeткiштepгe ие болды. Амбулаторлы|-емханалы| мекемелер жумысшылары да (14,2%), стационарлы| мекемелер мамандары да (12,9%) аталмыш статусты аз ^лемде бeдeлдi эpi сыйлы деп санайды, эpi кepсeткiштepiндe айтарлы| айырмашылы| жо|. Учаскeлiк мeйipбикeлepдiц кeпшiлiгi (21,5%) eз маманды|гарын тек сыйлы, аса бeдeлдi емес деумен шeктeлeдi. Бул тугыр бойынша стационарлы| мамандардыц кepсeткiштepi болмашы - 3,2%. Бул багалау кepсeткiштepi бойынша амбулаторлы|-емханалы| жэне стационарлы| мeкeмeлepдiц берген багасыныц айырмашылыгы ай|ын (t=3,67), эpi салыстырмалы.

Meйipбикe мамандыгыныц ел арасындагы сыйы тeмeн деп, кepiсiншe, 2/3 жуы| (64,5%) стационарлы| жэне 1/3 (33,3%) yчаскeлiк мешрбикелер ^рсе^ен. Бул кepсeткiштep де мэш жагынан салыстыруга турарлы|. Mаманды|rыц мэртебесш бeдeлдi де, сыйлы да емес деп 8,5% учаскелт мeйipбикeлep белплеген. Осы тугырды устангандардыц стационарлы| мекеме мамандарыныц арасында жо| болганына Караганда yчаскeлiк мeйipбикe iсi мамандыгыныц мацызы мен мемлекет тарапынан элeyмeттiк |оргалуында ол|ылы|тар бар eкeндiгi ай|ындала туседк Meкeмe типтepi кeсiндiсiндe маманды| статусын багалауды жауапсыз |алдыртан yчаскeлiк 22,8% жэне стационарлы| 19,4% мeйipбикeлep, бэлшм, багалау паpамeтpлepiнiц арасынан сэйкес багам таппаган. БYгiнгi тацдагы саяси-экономикалы| eзгepiстep, дагдарыс салдарлары, жумыс орындарындагы кэаби талаптардыц кYшeюi |убылыстарымен бетпе-бет келген учаскелт мeйipбикe

мамандыгыныц элеуметпк статусын ынталандыру бойынша тулганыц маманды^тагы Y^riciH ^алпына келтiру, екiншiден,

кешендi эрекет жYйесiн уйымдастыру ^ажеттт, ^огам кeзiндегi маманды^ беделiн арттырудыц кепiлi.

А.А.АЙТМАНБЕТОВА, Ж.А.КОЖЕКЕНОВА, А.К.САРЫБАЕВ

ПРОФЕССИОНАЛЬНЫЙ СТАТУС УЧАСТКОВОЙ МЕДСЕСТРЫ В ПЕРИОД СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКОГО КРИЗИСА

Резюме: Изучение статуса профессии участковой медсестры, последовательно, научное обоснование комплекса мероприятий по социально-экономической поддержке профессии и повышения ее статуса являются одними из актуальных вопросов в период социально-экономических прообразований в современном обществе. Организованное одномоментное исследование методом случайной выборки респондентов позволило установить критерий оценки статуса данной профессии.

Необходимость разработки мероприятий по стимулированию социального статуса участковой медсестры, претерпывающий кризис в социалном, экономическом, профессиональном плане, поможет восстановить образ профессиональной личности и придать должный авторитет в общественном мнении.

Ключевые слова: медсестра, профессиональный статус, социально-экономический кризис, мотивация.

A.A. AITMANBETOVA, ZH.A. KOZHEKENOVA, A.K. SARYBAEV

PROFESSIONAL STATUS OF COMMUNITY NURSES DURING THE SOCIO-ECONOMIC CRISIS

Resume: Study status of the profession health nurse, consistently, scientific substantiation of complex measures on socio- economic support to the profession and enhance its status are some of the pressing issues in the period of social and economic reform in modern society. Organized cross-sectional study a random sample of respondents allowed to establish a criterion for assessing the status of the profession .

The need to develop measures to stimulate the social status of health nurse, feel sotsial, economically, professionally crisis, to help restore the image of professional identity and give authority credibility in public opinion. Keywords: nurse, occupational status, socio-economic crisis, motivation.

ЭОЖ 614.253.5(038)(075.8)

А.А.АЙТМАНБЕТОВА, А.Н.НУРБАКЫТ, М.П.КУСЕНОВА

С.Ж.Асфендияров атындагы ;аза; ултты;медицина университетi

МЕЙ1РБИКЕ 1С1НДЕГ1 БИОМЕДИЦИНАЛЫК ЭТИКА АСПЕКТ1ЛЕР1

Зерттеу кврсеткендей, мешрбике персоналы да, ол квмек кврсетет':н пациенттер де олардыц ара;атынасындагы этикалы нунынты; аспектлерде жэне ол ара;атынасты реттейтiн зацдылын-нормативных актлер бойынша жетшл'шаз бiлiктi. Сонды;тан уйымдастырылган зерттеу жумысы орта медициналы; нызметкерлердц кэсiби жумысындагы биомедициналы; этика аспектiлерiн ай;ындап бек'1ту жэне персонал мен пациент взара натынасын реттейтн нормативтiк-нунынтын актлердi мецгеру децгейiн жогарылатуды квздейд':.

TYÜiHdi свздер: биомедициналы; этика, медперсонал-пациент взара натынасы, нормативтiк-нунынтын актлер.

Медициналы^ этика жэне деонтология мацызы денсаулы^ са^тауга ттелей эсер ететш элеуметпк-экономикалы^ ^атынастардыц eзгерiстерiмен, нары^ты^, маркетинг™ Yдерiстердiц енпз^мен, медициналы^ кемек сферасыныц коммерциализациялануына байланысты арта тYседi. Оныц Yстiне медициналы^ ^ызметкерлер де, пациенттер де этикалы^-^у^ы^ты^ езара ара^атынастар сура^тарында жэне бул ара^атынастарды регламенттеп реттейтш зацдылы^-норматив™ актшер мен бас^а ^ужаттар бойынша жеткттаз бЫкт [1, 2]. Осы орайда мешрбикелт кемек керсетудеп орта медперсоналдыц биомедициналы^ этика непздерш ныгайту ма^сатында медико-элеуметпк зерттеу уйымдастырылды. 2012 жылы Алматы ^аласыныц ^алалы^ №7 клиникалы^ ауруханасыныц емханасы жэне №18 емхана мешрбикелершщ пациенттермен езара ^атынасындагы биомедициналы^ этика аспектiлерi жешндеп пiкiрлерi анонимдi сауалнамалы^ сурау ар^ылы зерттелген.

Зерттеу жYргiзуде ^олданылган социологиялы^, статистикалы^, сараптамалы^ зерттеу эдiстерi негiзiнде 30 мейiрбике персоналы жэне сол мекемелерден кемек алган 110 пациент мэлiметтерi F ылыми-статистикал ы^ ецделдг Пациент-респонденттердiц негiзгi бeлiгi соцгы жылдарда медициналы^ мекемелердегi кемек керсету сапасыныц арт^анын пациенттерге у^ыпты тYPде ^урметпен ^араумен (58,2%), медициналы^ персоналдыц кэап^ойлыгыныц арт^андыгымен (62,3%), сонымен ^атар медициналы^ кемек кeрсетудегi медициналы^ ^ызметкерлердН жауапкершштшц, эдептiлiгiнiц (70 %) улгайгандыгымен тYсiндiредi. Алайда,

медициналы^ персоналдыц бiлiктiлiгi мен кэап^ойлыгындагы ол^ылы^тарды 3,7% пациенттер керсеткен. Жалпы алганда, пациенттердiц 43%-ы мешрбике жумысымен толы^ ^анагаттанган, 37% - ездерше кемек керсеткен мейiрбикенi ете у^ыпты да мейiрiмдi деп багалаган, келесi «мешрбике эрдайым асыгып, дурыс назар аудармайды» -12% , «мешрбике пациентке ^атысты eзiн бурыс, дерек устады» -8% жауап белгiлеген.

Медперсоналды жеке марапаттау практикасына ^атысты мэселеде пациенттердщ басым бeлiгi (70,3%) - шынайы алгыс деп санаса, ^алгандары - керсеткен кeмегiнiц а^ысы ретшде гонорар (13,5%) жэне ашы^ турде «пара» (16,2%) деген. Материалды^ телемдер жэне марапаттаулардан кейiн пациенттердiц 1/3-i кемек керсету сапасыныц артатынына (34,2%), 13,6% - медперсоналдыц ерекше назар аударатына, 20% - досты^ сезiмдер ^алыптасатынына, калган %-i - сондай эрекеттен соц нэтиженiц оцтайлы жагына eзгеретiнiне сенiмдi. Медперсоналдардыц 80%-ы болса пациенттер тарапынан марапаттау практикасын - шынайы алгыс деп тусiнедi. Дегенмен, 1/3-i материалды^ марапаттаудыц кемек сапасын оцтайлы езгертуге эсерi барын, 64,4% мешрбикелер пiкiрi бойынша, пациентке деген у^ыпты да досты^ ^атынас ^алыптасатынын жасырмайды.

^у^ы жэне мораль медперсоналдан кэаби борышын сэйкес децгейде орындауды, пациенттiк жеке тулгага, оныц туыстарына, эрiптестерiне деген ^урметп талап ететш мацызды нормативтi жYйелер болып табылады (А.Н.Савицкая, 1982).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.