CC BY
22
Б.Ц. СУЛЕЙМЕНОВ, А.Г. АЙМАНОВА, С.С. АЙТЕНОВА, Н.А. ИСАТАЕВА, З.М. НУРМАХАНОВА
Кафедра анестезиологии и реаниматологии КазНМУ им. С.Д. Асфендиярова
ПРИЧИНЫ ВОЗНИКНОВЕНИЯ ЧЕРЕПНО-МОЗГОВАЯ ТРАВМЫ И НЕКОТОРЫЕ ОСОБЕННОСТИ ОКАЗАНИЯ МЕДИЦИНСКОЙ
ПОМОЩИ БОЛЬНЫМ С ЧЕРЕПНО МОЗГОВОЙ ТРАВМОЙ
Резюме: Черепно-мозговая травма чаще всего встречается у молодых людей в возрасте от 15 до 20 лет. По статистике мужчины получают такой вид травмы в два-три раза чаще женщин во всех возрастных группах. Более 50% всех случаев черепно-мозговой травмы и 70% смертельных исходов при черепно-мозговой травме приходится на долю дорожно-транспортных происшествий. Второй основной причиной является падение с высоты. Более чем у 50% пациентов с тяжелой черепно-мозговой травмой отмечаются множественные повреждения, которые приводят к значительной потере крови, системной гипотонии и гипоксии. Ключевые слова: показатель травматизма, черепна мозговая травма.
B.K. SULEYMENOV, A.G. AYMANOVA, S.S. AYTENOVA, N.A. ISATAEVA, Z.M. NURMAHANOVA
The Pulpit anesthesiology and resuscitation KAZNMU im. S.D. Asfendiyarova, BSNP Almaty
REASONS OF THE ORIGIN CHEREPNO-BRAIN TRAUMA AND SOME PARTICULARITIES OF THE RENDERING MEDICAL
HELP SICK WITH CHEREPNO BRAIN TRAUMA
Resume: Cherepno- cherepno brain trauma most often meets beside young people at age from 15 before 20 years. Such type of the trauma get On statistics men in two-three times more often womans in all age group. More than 50% all events brain trauma and 70% mortal upshot under cherepno brain trauma accounts for share road event. The Second main reason is a fall with heights. More then beside 50% patient with heavy cherepno brain trauma are noted plural damages, which bring about significant loss shelters. Keywords: factor trauma, cherepno brain trauma.
УДК 616.12 - 008.331.1 -055.1 - 039.75
Б.Ц. СУЛЕЙМЕНОВ, А.А. БАТЫРБЕКОВА, Ж.Д. ЖУМАБАЕВА, А.К. КОГАЛБАЕВА
С.Ж. Асфендияров атындагы Цаз¥МУ анестезиология жэне реаниматология кафедрасы
АРТЕРИАЛДЬЩ ГИПЕРТЕНЗИЯМЕН ЕСЕПТЕ Т¥РАТЫН ЕР АДАМДАРДЬЩ ДЕНСАУЛЬ^ЫНА ЫЦПАЛ ЕТЕТ1Н
ЭЛЕУМЕТТ1К ФАКТОРЛАРДЫ САРАПТАУ
Цаз!рг! уацытта цанайналужуйесi ауруларыныц арасында ец кеп тараган дерт болып саналатын артериалыц гипертензияныц эртурлi топтар арасында таралуы женшде кептеген ецбектердщ жарыц керт, осы багытта ойластырылып шыгарылган алдын алу шараларынацтылап белглент, белгiлi бiр жуйеге келтiрiлiп цойганы бэрiмiзгемэлiм.
Алайда, осы уацытца дешн артериалыц гипертензия аурыныц белгленген бiр топ iшiндегi таралу зацдылыцтары мен осы зацдылыцтарга жанама турде болса да ыцпал ететш элеуметтк факторларга цатысты нацты iзденiстер мен гылыми ецбектер элiде болса сирек кездесуде.
Артериалдыц гипертензиямен дэрiгерлiк есепте туратын адамдардыц бойында кездесетш кейбiр «жагымсыз, денсаулыцца зиянды» - деп саналатын эдеттердi сараптай келе шет ел галымдары бул « жагымсыз эдетттердЬ» адамдардыц емiр суру сапасын тiкелей ыцпал ететш, адамдардыц денсаулыц жагдайын темендететш факторлар санатында царастырып, олардыц жекеленген топтар арасында таралуына ерекше мэн беруде.
Сол себептi де, бiздiц цолга алып отырган бул жумысымыздыц мацсаты артериалыц гипертензиямен дэрiгерлердiц есебшде туратынжасы 30-дан асцан ер адамдар бойында кездесетш жагымсыз факторлардыц таралу динамикасы мен кездесу жшл^ше медициналыц тургыдан бага беру болып табылады.
TyüiHÖi свздер: Артериальдыц гипертензия, элеуметтiк фактор, емiр суру сапасы.
Ж^мыс материалдары мен крлданылтан эдктер:
зерттеумен жасы отызбен сексен бес арасындагы артериалдык гипертензиямен есепте туратын, калалык №7 ¥лы Отан согысы емханасында т1ркел1нген 78 наукас камтылды. Салыстыру тобы санатында алынган артериалык гипертензиямен есепте болмаган 36 адамньщ да бойындагы
«жагымсыз жэне пайдалы» эдеттер1 арнайы, зерттеу тобынын ез куш1мен жург1з1лген сауалнамалык эд1ст1н кемег1мен аткарылып, белг1л1 болган нэтижелерге сараптама жург1з1лд1 (кесте ).
Зерттеумен камтылган наукастардын орта жасы 49,8±1,2 шамасында болды.
Кесте 1 -Зерттеумен камтылган адамдарды жас шамасына карай топтастыру
30-45 46-60 61-75 75 -85 Барлыгы
Нег1зг1 топ 10 18 26 14 78
Салыстыру тобы 4 6 14 12 36
Ары карайгы аткарылган жумыстар барлык наукастардын амбулоториялык карталарындагы дэр1герл1к
корытындыларды сараптап, олардын алгашкы есепке алынган кездег1 жагдайларына бага беруге багытталды. Колга алынган жумыстын келес1 кезен1нде барлык топтагы адамдардын анкеталык сауалнамага берген жауабын жуйелеп, б1рдей сипаттагы факторлар жастык
ерекшел1ктер1не байланысты жуйеленд1. арнайы курастырылган кестелерге тур1ндег1 карталарга кеш1р1лд1. Анкеталык сауалнама адамдардын жеке басында кездесет1н эдеттер мен «жагымды жэне жагымсыз» кылыктарга катысты сурактарды камтыды. Барлык сурактардын узын саны 14 болды.
Сауалнамамен камтылган сурактар: шылым шегумен эуестш, кай жастан бастап, кушне неше шылым тартатыны, танертенплш дене шыныктыру жаттыгуларын жасау немесе жасамауы, кушне орта есеппен канша шакырым жаяу журетшдш, аракка немесе сырага эуестш, тамактану салты, жемк-жидек, балык, кекешст кунделшт ас мэз1ршде пайдалануы, майлы тамакка деген эуестМ, артериалык гипертензияга катысты дэр1 дэрмектерд уакытымен кабылдап туруы жэне уйкы рештнщ каншалыкты дурыс сакталатындыгына катысты болып келдъ
Белгт болган нэтижелер арнайы STATISTICA багдарламасы бойынша енделш, эр топтын сандык шамаларыньщ шынайлылык денгейлер1 белплендь Ж^мыс нэтижеа:
Б1ршш1 топтагы наукастар арасындагы 3 дэрежел1 артериалык гипертензиянын кездесу 28%, 2 дэрежел1 гипертензиянын кездесу1 46,2%, жагдайда, осыган сэйкес 1 дэрежел1 артериалык гипертензиянын кездесу1 25,8% жагдайда болды (сурет 1).
25,8
28
3 дэрежелi АГ 2 дэрежелi АГ 1 дэрежелi АГ
Сурет 1- Артериалык гипертензиянын ауырлык дэрежейне байланысты непзп топтагы таралуы
Ары карайгы журпзшген сараптамалар эр наукастын жеке басында кездесетш басты зиянды факторларга байланысты
болып, оларды топтастыру нэтижей темендепдей болып шыкты (кесте 2).
Кесте 2- Наукастардын денсаулыгына ыкпал ететш зиянды факторлардын жастык топтардагы кездесу жшлшн талдау нэтижей (%)
Шылым шегу Аракка эуестш Майлы рацион Кекешсйз рацион Гиподинамия
1 топ 2 топ 1 топ 2 топ 1 топ 2 топ 1 топ 2 топ 1 топ 2 топ
30-45 46,9 11,2 56,2 24,1 45,6 13,9 45,1 21,0 64,5 24,5
46-60 35,2 15,4 43,1 12,4 47,9 12,4 43,8 12,1 56,7 25,1
61-75 43,2 18,4 32,1 5,2 34,7 6,5 52,1 7,8 72,1 32,3
76-85 23,1 6,3 3,2 - 5,3 1,2 42,3 11,4 79,1 45,8
Орташа есеппен алганда 44,2 13,2 54,2 14,1 47,6 10,4 42,3 15,7 66,5 26,8
Журпзшген сауалнама нэтижейнде белгШ болган сандык шамаларга зер салатын болсак, шылым шегу эдет еганш1 топтагы адамдарга караганда артериалык гипертенщиямен есепте туратын наукастар арасында 4 есеге дешн артык болган жэне де бул фактордын жшлш 30-45(46,9%) жэне 61-75 (43,2%) жастык топтарда басым болгандыгын керем1з. Ал осы топтардагы наукастардын аракка жэне майлы тамакка эуестш де еганш1 топтагы адамдардан 4 есеге дешн артык болса, кекешс пайдалану жагынан 3 есеге кемдш байкалды.
Эр топтагы адамдардын кунделшт кимыл -козгалысын, танертенплш дене шыныктырумен айналысу, жаяу журу, белгШ б!р спорт тур1мен айналысу сегалд пайдалы устанымдарына бага бере келгенде, б1ршш1 топтагы узак уакыт бойында кимыл-козгалыссыз (гиподинамия), енжарлык керсетгашшщ 66,5% шамада , ал дет сау адамдар тобындагы бул керсетюштщ тек 26,3% шамада, ягни артериалык гипертензия ауруына шалдыкпаган адамдардын 3 есеге дешн кеп кимылдап, кунделшт козгалыста болатындыгы байкалды.
Демек, журпзшген зерттеулер мен сауалнамалар нэтижей артериалык гипертензиямен дэр1герлш есепте туратын наукастардын денсаулыгынын нашарлап, жш кан кысымынын кетерШп кете берушдеп басты себептердщ б!р! олардын бойындагы адам денсаулыгына кер1 ыкпалын типзетш «зиянды» факторлардын кептеп кездесетшш жэне де осы аурудын алдын алудагы дене кимыл-когалысы мен дурыс тамактану жэне шылым шегу, аракка салыну сегалд эдеттерден бойды аулак устаудын кеп пайдасы бар екендшн дэлелдеп бердъ Зерттеу корытындысы:
1. Артериалык гипертензия ауруы кепшшш жагдайда адамдардын жеке басынын эдет-гурпымен, тамактану дэстур1мен, кимыл -козгалысымен тыгыз байланыста ербитш ауру болып табылады.
2. Артериалык гипертензия алдын алуда кунделшт дене шыныктыру жаттыгуларын жасап, таза ауамен дем алып, зиянды эдеттерден аулак болудын кеп пайдасы бар.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Гумбольт фон В. О внутренней и внешней организации качества жизни, связанного со здоровьем (пер. с нем.) // Практика и анализ. - Берлин: 2010. - 539 с.
2 Гриненко А.Я., Тришин В.М. // Проблемы соц. гигиены, здравоохранения и истории медицины. — 2003. — № 3. — С. 51—52.
3 Гриненко А.Я., Тришин В.М. // Проблемы организации качества жизни. — 2003. — № 3. — С. 38—40.
4 Заборовская И.Г. // Вопр. организации и информатизации здравоохранения. — 2003. — № 4. — С. 39—43.
5 Калиновская И.А., Лученок А.И., Шумейко О.Л. Совершенствование системы организация здравоохранения города Минска. — Минск: 2002. - 539 с.
Б.Ц. СУЛЕЙМЕНОВ, А.А. БАТЫРБЕКОВА, Ж.Д. ЖУМАБАЕВА, А.К. КОГАЛБАЕВА
Кафедра анестезиологии и реаниматологии КазНМУ им. С.Д. Асфендиярова
ИЗУЧЕНИЕ СОЦИАЛЬНЫХ ФАКТОРОВВЛИЯЮЩИХ НА РАЗВИТИЕ АРТЕРИАЛЬНОЙ ГИПЕРТЕНЗИИ СРЕДИ МУЖЧИН
РАЗЛИЧНОГО ВОЗРАСТА
Резюме: Результаты исследования показывают что, риск развитие артериальной гипретензии намного выше у групп лиц имеющих таких отрицательных факторов «качества жизни» как гиподинамия, курение, чрезмерно частое употребление алкоголя, неправильное питание.
Ключевые слова: Артериальная гипертензия, социальный фактор, качества жизни.
B.K. SULEYMENOV, A.A. BATYRBEKOVA , ZH.D. ZHUMABAEVA , A.K. KOGALBAEVA
The Pulpit anesthesiology and resuscitation KAZNMU im. S.D. Asfendiyarova, BSNP Almaty
STUDY SOCIAL FAKTOROVVLIYAYUSCHIH ON DEVELOPMENT ARTERIAL GIPERTENZII AMONGST MANS OF THE DIFFERENT AGE
Resume: Results of the study show that, risk development arterial hypertension much above beside groups of the persons having such negative factor "quality to lifes" as, smoking, excessively frequent using the alcohol, wrong feeding. Keywords: Arterial hypertension, social factor, quality to lifes.
УДК 614.2 - 057.875 - 056.22
Б.Ц. СУЛЕЙМЕНОВ, А.А. СМАГУЛОВА, Н.С. ТУРЫСБАЕВА, Ж.Е.АЙЕКЕШОВ
С.Ж. Асфендияров атындагы ЦАЗ¥МУ анестезиология жэне реаниматология кафедрасы
СТУДЕНТ ЖАСТАРДЫЦ ДЕНСАУЛЬЩ ЖАГДАЙЫ ЖЭНЕ ОГАН ЬЩПАЛ ЕТУШ1 ФАКТОРЛАРГА ШОЛУ
Студент жастар денсаулыгыкун тэрт!бшц дррыс цррылмауы, тамактану кестесшц дррыс болмауы(белок, дэрумендер, микронутриенттер жет!спеушшг!), цолайсыз экологиялыц жагдай, кейб!р жайлардагы жастарга цажетт! гигиеналыц жагдайдыц сацталмауы жэне оцу багдарламалары мен сабац кестелершц студенттерд!ц цабылдау ерекшел!ктер!н ескермей цррылуы сияцты кептеген факторлар эсерше байланысты болады [1-9].
Мысалга Ресейл!к медициналыц гылым академиясыныц кепжылдыц зерттеу мэл!мет! бойынша мектеп жасынан шыгып, жаца ем!рге аяц басу жасындагы балалар мен жасесп!р!мдер арасында таралган ауру мен функциональдыц трргыдагы ауытцушылыцтардыц басым бел!г! (45-47% децгейде) жаца ортадагы ецбек гигиенасы мен олардыц дррыс дем алып, уацытылы тамацтана алмауы сияцты факторлармен байланыста болатындыгы дэлелденген [6,7]. ТYйiндiсвздер: студенттер, денсаулыц керсетюш!.
Осыган сэйкес б1здщ зерттеу тобымыздыц алдыга койып отырган максаты Алматы каласындагы С.Ж. Асфендияров атындагы КАЗ¥У медициналык университетшщ 1 курсында окып жаткан студенттердщ денсаулык жагдайына 2014 жылгы медициналык тексерк корытындылары непзшде талдау жасап, белгШ болган нэтижелерд1 осы университеттщ 5 курсында окитын балалардыц денсаулык жагдайымен салыстыру болып табылады. Зерттеу srfcrepi мен материалдары.
Жогаргы оку орындарында бШм алып жаткан студент жастардыц денсаулык жагдайына катысты акпараттар олардыц тургылыкты мекен жайы мен жатаханалык поликлиникалардыц жыл сайынгы жоспарлы турде журпзш отыратын скренингпк жэне терецдетшген медициналык тексерктер корытындысына непзделш, аспаптык жэне зертханалык тексерктер кемепмен койылган диагноздар статистикалык эдктщ кемепмен топтастырылды. Аспаптык зерттеулер УЗИ, Рентген сиякты сэулел1 жэне фибробронхоскопиялык зерттеулерд камтыса, ал
зертханалык зерттеулер санатына зэр, кан (Нв, Эр, тромбоциттер,лейкоциттер, канныц ую кабылет жэне т.б.) жэне биохимиялык, коагулограммиялык зертеулер корытындылары алынды. Диспансерлш есепте туратын студенттердщ токсан сайынга дэр1гер мамандармен аныкталган корытындылары сарапталып, олар ауру кластарыныц турше байланысты жштелшш отырды. Жалпы зерттеумен непзп топ санатында алгашкы курстыц 124 студент! алынса, ал салыстыру тобы санатында аталмыш университеттщ 5 курсында окып жаткан 42 студент алынды. Бул туста б1р айта кететш жайт, зерттеумен камтылган студенттердщ барлыгы «кездойсок тацдау» (методом случайной выборки) эдгамен алынды жэне де университеттщ алгашкы курсында окитын балалар эртурл1 факторлардыц ыкпалына жш ушырап, осыган сэйкес олардыц денсаулык жагдайлары жогаргы курс студенттер1мен салыстырганда анагурлым элйздеу болатындыгы ескершдь
