Научная статья на тему 'СТУДЕНЧЕСКАЯ СЕМЬЯ И ЕЁ ПРОБЛЕМЫ'

СТУДЕНЧЕСКАЯ СЕМЬЯ И ЕЁ ПРОБЛЕМЫ Текст научной статьи по специальности «Социологические науки»

CC BY
158
28
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
СЕМЬЯ / СЕМЕЙНЫЕ ЦЕННОСТИ / СТУДЕНЧЕСКАЯ СЕМЬЯ / МОЛОДАЯ СЕМЬЯ / БРАК / ИНСТИТУТ СЕМЬЕ

Аннотация научной статьи по социологическим наукам, автор научной работы — Рахимова Сурайё

В данной статье рассматривается проблемы студенческой семьи, формирование семейных ценностей среди молодежи - студентов. Семья представляет собой объединение людей, основанное на браке и кровном родстве, связанное единством быта и взаимной ответственностью. Как социальный институт семья - носитель совокупности социальных норм, санкций, образцов поведения, регламентирующих взаимоотношения между ее членами, выполняющими за семейными пределами самые разнообразные социальные роли. Большинство исследователей выделяют семейные роли на основании набора функций семьи как малой группы, акцентируют отношения между членами семьи в связи с распределением ролей и функционально-ролевой структурой семьи. Если функции семьи определяют, прежде всего, содержание семейных ролей в целом, то ролевая структура характеризуется в первую очередь распределением ролей, т. е. тем, какие обязанности выполняет в семье каждый ее член и на каких принципах построены ролевые отношения.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

STUDENT FAMILY AND ITS PROBLEMS

This article examines the problems of the student family, the formation of family values among young people - students The family is an association of people based on marriage and consanguinity, linked by the unity of life and mutual responsibility. As a social institution, the family is the bearer of a set of social norms, sanctions, patterns of behavior that regulate the relationship between its members who perform a wide variety of social roles outside the family. Most researchers distinguish family roles on the basis of a set of functions of the family as a small group, emphasize the relationship between family members in connection with the distribution of roles and the functional-role structure of the family. If the functions of the family determine, first of all, the content of family roles as a whole, then the role structure is characterized primarily by the distribution of roles, that is, by what responsibilities each family member performs in the family and on what principles the role relationships are built.

Текст научной работы на тему «СТУДЕНЧЕСКАЯ СЕМЬЯ И ЕЁ ПРОБЛЕМЫ»

ОИЛАИ ДОНИШЧУ ВА ПРОБЛЕМАМИ ОН Рахимова С.

Донишгоуи техникии Тоцикистон ба номи академик М.Осими

Муаммох,ои муосири дигаргунсозиву азнавсозии чомеаи точик ва таъмин сохтани рушди устувори он зарурати омузиш ва идроки оиларо аз чониби инсон хдмчун шакли арзиши хусусй ва ичтимой такозо менамояд. Ташаккул бахшидани арзиши оилавй дар них,оди насли наврас, бешубхд, рисолати илми педагогй мах,суб мешавад. Аммо, дар шароити муосир ягон тахдикоти педагогиро тасаввур наметавон кард, ки бидуни истифодаи дастовардх,ои фалсафа, сотсиология, равоншиносй ва иддаи дигари илмх,ои гуманитарй амалй мешуда бошад.

Яке аз масъалах,ои мубрами хдёти имрузаи чомеа бунёди оилаи нав, аз чумла оилах,ои донишчуён ба шумор меравад, ки х,алли дурусти он ба тарзи х,аёт ва рафти инкишофи худи инсон низ вобаста аст. мусаллам аст, ки чавонон дар ташкили оилаи худ мустакиланд, аммо чомеа ва давлат х,еч гох, нисбат ба ин масъала бетарафу бетафовут набуда, балки дар хушбахтиву пойдории он хдмеша манфиатдор мебошанд.

Арзиш, аз чумла арзиши оилавй дар педагогика дар робита бо коркарди парадигмаи инсонпарваронаи таълим ва тарбия дар асарх,ои мухдккикони точик Ф.Шарифзода, М.Лутфуллоев, А.Нуров, М.Мачидова, Н.Юнусова, Ф.Ф.Шарифзода, олимони хоричй Ш.А.Амонашвили Ошибка! Источник ссылки не найден., Л.А.Беляева, М.Н. Дудина, И.Ф.Исаев, Н.Г.Нагибулина, В.А.Сластенин -1, Е.Н.Шиянов ва дигарон мавриди баррасй карор дода шудааст.

Ва ё мухдккики шинохтаи точик Н.М.Юнусова дар масъалаи оила акида дорад, ки: "Ба омузиши оила хдмчун институти тарбия тадкикотх,ои зиёде дар илми психологй педагогй дар чумх,урй ва дар хорича бахшида шудааст. Дар корх,ои илмй вазифах,ои гуногуни оила, бах,огузорй ба накши волидайн дар тарбияи фарзанд, муносибатх,ои байнихдмии кудакон ва волидайн, рох,у усулх,ои тарбияи оилавй ва дигар муносибатх,о падидаи оила коркард карда шуд. Дар чараёни омузиши инкишофи кудак дар оила диккати махсус зиёдтар ба кудакон дода мешавад. Барои маълумоти пурраи объективй оиди инкишофи оила ба даст овардан, оиларо нафакат аз тарафи кудак, боз аз тарафи волидон низ омухтан лозим"-8.

Инчунин, масъалаи тах,лили ичтимой- фалсафии оила дар асарх,ои зерин ба андозаи назаррас бой гардонида шуданд:

-файласуфони хоричиву ватании шуравиву муосир Л.П.Буева, М.С. Каган, В.А.Лекторский, О.М. Панфилов, Н.С. Розов, Г.И Смирнова, М.Н.Болтаев, А.М.Бах,оваддинов, М.Н.Болтаев, М.Осимй, М.Д.Диноршоев, Н.М. Сайфуллоев, Ф.Сирочов, М.М.Окилова, Б.Самиев, Р.Назариев, Ш.Бердиев;

-педагог^о И.Каримова, Ф.Шарифзода, М.Лутфуллоев, Б.Мачидова, Н.Юнусова, М.Обидова, Г.Н.Волков, Б.Т.Лихачев, Н.Д. Никандров, Г.Н. Филонов;

-фархднгшиносон С.Сулаймонй, С.В. Бородавкин, Л.Г.Ионин, К.О. Касянова, А.П. Марков.

Байни донишчуён масъалаи ташаккули оилаи солими чавон ва дар робита ба ин, ба дунё овардани кудакони тандуруст хеле мух,им мебошад. Байни оилах,ои чавони точикистонй дар пайравй ба рузгори гарбиён, ба таъхир андохтани тавлиди кудак торафт афзун мешавад. Икрор шудан лозим меояд, ки ба кувват гирифтани чунин хислати номакбул то андозае мушкилоти иктисодии донишчуён, дар навбати аввал, набудани шароити зисти оилах,ои чавон таъсир менамояд. Мухдккикон бонги хатар мезананд, ки айни замон такрибан нисфи оилах,ои чавон тавлиди кудакро бошуурона ба таъхир мегузоранд. Тибки маълумоти оморй, х,иссаи камтаъминбудагон дар байни оилах,ои чавон нисбат ба теъдоди умумии оилах,о ду баробар зиёд мебошад. Тадричан кам шуда истодани шумораи никох,и чавонон зарурати кабул намудани тадбирх,ои таъчилиро дучанд мегардонад.

Дар айни замон масъалаи мух,им тафсири истилохд "оилаи чавон" мах,суб мешавад. Чун коида, оилае чавон шумурда мешавад, ки дар он синнусоли х,ар кадоми хдмсарон аз

35 боло набошад, ё худ оилаи нопyppа, ки аз як волиди чавони то сисола ибоpат бyда, як ва ё аз он бештаp фаpзанд дошта бошад.

Дакикати хол чунин аст, ки махз хамин категоpияи оила бештаp бо мушкилоти сахт дyчоp мегаpдад; сабаб он аст, ки зану шавхаpи чавон аз пайи гиpифтани маълумот чидду чахд мекунанд ва даp чодаи болоpавии касбии хештан кадамхои нахустин гузоштаанду баpобаpи ин, талаботашон, аз чумла даp бобати фаpзанддоpй зиёд аст. Аксаpи онхо бидуни мададу дастгиpии давлатй ба никох pyчyъ намудан ва ё ба дунё оваpдани фаpзанди дилхохpо ба кафо мегyзоpанд.

Тавpе каблан таъкид намуда будем, масъалаи демо^афия ва дастгиpии оилаи чавон яке аз мyхимтаpини мавзухои таъкидхои Пpезиденти Ч,yмхypии Точикистон гаpдидааст: "Оила даp хама давpy замон мукаддас ва pyкни ибтидоиву асосии давлат хисобида мешавад. Аз ин py, баpпо намудани оилахои комилу мустахкам вазифаи ахли чомеа ва волидайн мебошад.

Институти оила ва никох айни замон даp Ч,yмхypии Точикистон ба дигаpгyнихои назаppасе дyчоp гаpдидааст. Тахкикот даp хусуси кадpy киммати хyдpо гум каpдани шаклхои анъанавии хаёти якчоя- оила, ки даp асоси никох бунёд каpда шудааст, шаходат медиханд. Баpобаpи ин, нишондоди мазкyp бештаp ба оилахои чавон хос аст. Сабаби асосй он аст, ки онхо даp он давpаи инкишофи синнусолй каpоp доpанд, ки муаммохои никохй ахамияти аввалиндаpача касб каpдаанд.

Даp айни замон, тасдик метавон каpд, ки муносибатхои никохию оилавй даp системаи аpзишхои чамъиятй ва хаёти оилавй ахамияти хyдpо ха^з пyppа гум накаpдаанд- даp хамаи шаклхои он хаёти якчояи маpдy зан холо хам шакли аз хама маъмулу машхyp ва писандидаи инсоният бокй мемонад. Даp натичаи он ки шаpоитхои чамъиятй дигаpгyн мешаванд, талабот бошад, бо вучуди навсозихояш даp бунёди муносибатхои оилавию никохй махфуз гаpдидааст, масъалаи ташаккули аpзишхои оилавй даp ниходи мухассилчавонон ахамияти хоса касб менамояд. Даp натичаи тахлил ва чамъбаст намудани натичахои коpхои тачpибавй, ки хадафи онхо муайян каpдани шаpоитхои самаpаноки ташаккули аpзишхои оилавй даp ниходи мухассилчавонон буд, мyкаppаp каpда шуданд, ки ба шаpофати таъсиpи байнихамдигаpии омилхои гуногун ва бемайлон кувват бахшидани тадбиpхои таpбиявию таълимй чавононpо ба хаёти оилавй дилгаpм каpдан имконпазиp хохад буд.

Тахлили мукоисавии муносибатхои назаpиявй нисбат ба масъалаи ташаккули аpзишхои оилавй даp ниходи мухассилчавонон даp илм ва амалияи педагогй имконият медихад, ки даp шаpоитхои хозиpаи навшавии сохаи маоpифи Ч,yмхypии Точикистон хаматаpафа омода сохтани чавонон ба оила ва никох боястй, ки инъикоси pавшани хyдpо даp pаванди таълимй даpёфта бошад.

Раванди ташаккули аpзишхои оилавй даp ниходи мухассилчавонон ба омузиши мачмуи донишхо, махоpатy малакахои махсусе аз таpафи онхо pавона гаpдидааст, ки махз тавассути онхо чавонписаpонy чавондyхтаpон оянда чихати бунёд намудани оилахои худ кобилият пайдо хоханд каpд.

Тахлили назаpиявии адабиёти мавчудаи илмй имконият дод, ки меъёpхои ташаккyлпазиpии аpзишхои оилавй даp ниходи чавонон: чахонбинй, таpбиявию таълимй, фаъолиятмандй ташаккул дода ва асоснок каpда шаванд, хамчунин, нишондихандахои ин меъёpхоpо тавсифкунанда чудо каpда шаванд.

Даp pаванди тахкик шаpоитхои педагогии ташаккулёбии аpзишхои оилавй даp ниходи мухассилчавонон ба тавpи асоснок ташаккул бахшида шаванд. Ба гypyххои якум шаpоитхое дохил мешаванд, ки ба ташаккул додани чузъхои таpкибии чахонбинй pавона гаpдида, имконият фаpохам менамоянд, ки чавонон оилаpо хамчун аpзиши мухими инсонй баpои шахсияти алохида ва умуман чамъият идpок каpда бошанд. Гypyхи дуюми шаpоитхо чузъи таpкибии таpбиявию таълимиpо ташкил медиханд. Гypyхи сеюм чуъзхои таpкибии фаъолиятмандиpо даp худ фаpо мегиpанд.

Ахамияти баланди оила ва издивоч, ки даp замони x,озиpа дида мешавад бо як ^TOp сабабх,ои зеpин вобаста мебошад. Седаpяки оилахои баpпо шуда бо мypypи замони хело хдм куто^ вайpон мешаванд. Бисёpи аз олимони мyосиp ба он акида омаданд, ки

llo

мубориза бо зухуроти ичтимой (бепарвогии зану мард ва ё агрессивият, майзадагй ва нашъаманди, чинояткории баланд шуда истода, вайроншавихои психикй) наметавонад таъсиррасон бошад, агар накши муносибатхои хамсариро дар мавриди шаклгирии ин зухуротхоро ба инобат нагирем.

Фазои психологии оила як зухуроти дигарнашаванда нест, ки бе тайгирот вучудоии худро давом дихад. Ин фазои психологиро дар оила хар як аъзои алохидаи у бунёд карда метавонад ва чй гуна шудани ин фазо, мусоид ё номусоид аз сайъю кушишхои онхо вобаста мебошад. Асосан фазои мусоиди психологй дар оила аз муносибатхои хамсарон огози худро меёбад. Х,аёти якчоя дар хамсарон омодагй барои гузашт намудан, ба инобат гирифта тавонистани талаботхои шарики худ, сифатхои зеринро дар худ рушд додан: чун хамдигарфахмй, боварй ва хурмату эхтиром аз хар ду чонибро талаб менамояд.

Аммо ин гуна муносибат нисбат ба якдигар танхо бо вучуди омодагии психологй барои бунёд намудани оила, бо вучуди мухаббат нисбати шарики худ, умумияти шавку хавасхо, хохиши хама вакт дар бари шарики худ будан, кумак расондан ва гайрахо имконпазир мебошад. Агар, ки ин гуна омодагй ба вучуд наомада бошад, он гох баъд аз якчанд муддат вобаста ба конеъ нагардидани он талаботхое, ки барои конеъ гардии онхо оила барпо гардида буд, дилхунукй, алам нисбати шарик, хохиши бо у алокаманд нанамудани хаёти ояндаи худ ба вучуд меояд.

Дар алока бо ин, маълумотхои тадкикот ахамияти мухимро доро мебошад, азбаски мухимияти аклан ва фикр карда баромадани кабули карор оиди бунёд намудани оила бо шарикро нишон медихад. Чунки аз дарачаи конеъгардии аз муносибатхои байнихамии хамсарон бехбудии фарзандони он, холати эмотсионалии худи шарикон вобаста мебошад.

Такя ба он натичахои дар мавриди тадкики эмперики - психологии гузаронида шуда, метавон ба чунин хулоса омад, ки хамаи он фарзияхои дар пеши мо гузошта шуда таъкиди худро дарёфтанд; хамаи масъалахо коркард шуданд, ба максад расида шуд.

Мухити оилавй - ин инъикоскунандаи фазои психологии он буда, фарогири хаёти рухию равонии падару модар ва фарзандон, майлу рагбат, хиссиётхо ва шавку хавасхои онхо мебошад. Дар ин гуна маврид ба андешаи равоншиносон сухан дар бораи ягонагии рухии ахли оила, мавриде, ки дар он хар як аъзои оила хамдигарро дуруст дарк мекунад ва кушиш менамояд то ба дигарон кумак расонад, меравад. Ягонагии рухй, ахли оиларо бо хам муттахид намуда, ба коллектив табдил медихад ва имконият фарохам меорад, ки услуб ва оханги ягонаю умумии оиладорй ташаккул ёбад.

АДАБИЁТ

1. Амонашвили Ш. А. Школа жизни: Трактат о начальной ступени образования, основанный на принципах гуманно-личностной педагогики / Ш. А. Амонашвили. - М.: Изд. Дом Ш. Амонашвили - 1998 - 74 с.

2. Сластенин, В.А. Педагогическая аксиология: монография. - Красноярск: Сибирский гос. технологический ун-т - 2008. -293 с.

3. Стратегияи миллии рушди Ч,умхурии Точикистон барои давраи то соли 2030. Душанбе: - 2016

4. Стратегияи сиёсати давлатии чавонон дар Ч,умхурии Точикистон то соли 2020 (карори Х,укумати Ч,умхурии Точикистон аз 4 октябри соли 2011 - №480)

5. Таджикистан на пути к гендернему равенству. - Душанбе - 2003

6. Таджикистан. Отчёт по человеческому развитию.- Душанбе - 1996

7. Юнусова, Н.М. Детерминирущая роль женщины в процессе формирования нравственных ориентиров личности и семьи, опирающаяся на этнокультурные ценности. [Текст]/Н.М.Юнусова. Автореф:дисс. ...док.пед.наук. Душанбе, 2013 - 46 с.

8. Юнусова, Н.М. Женщина.Семья.Воспитание.[Текст]/Н.М.Юнусова. Монография.Изд - во «Реал», 2013. - 344 с.

СТУДЕНЧЕСКАЯ СЕМЬЯ И ЕЁ ПРОБЛЕМЫ

В данной статье рассматривается проблемы студенческой семьи, формирование семейных ценностей среди молодежи - студентов.

Семья представляет собой объединение людей, основанное на браке и кровном родстве, связанное единством быта и взаимной ответственностью. Как социальный институт семья - носитель совокупности социальных норм, санкций, образцов поведения, регламентирующих взаимоотношения между ее членами, выполняющими за семейными пределами самые разнообразные социальные роли. Большинство исследователей выделяют семейные роли на основании набора функций семьи как малой группы, акцентируют отношения между членами семьи в связи с распределением ролей и функционально-ролевой структурой семьи. Если функции семьи определяют, прежде всего, содержание семейных ролей в целом, то ролевая структура характеризуется в первую очередь распределением ролей, т. е. тем, какие обязанности выполняет в семье каждый ее член и на каких принципах построены ролевые отношения.

Ключевые слова: семья, семейные ценности, студенческая семья, молодая семья, брак, институт семье.

STUDENT FAMILY AND ITS PROBLEMS.

This article examines the problems of the student family, the formation of family values among young people - students

The family is an association of people based on marriage and consanguinity, linked by the unity of life and mutual responsibility. As a social institution, the family is the bearer of a set of social norms, sanctions, patterns of behavior that regulate the relationship between its members who perform a wide variety of social roles outside the family. Most researchers distinguish family roles on the basis of a set of functions of the family as a small group, emphasize the relationship between family members in connection with the distribution of roles and the functional-role structure of the family.

If the functions of the family determine, first of all, the content of family roles as a whole, then the role structure is characterized primarily by the distribution of roles, that is, by what responsibilities each family member performs in the family and on what principles the role relationships are built.

Key words: family, family values, student family, young family, marriage, family institution.

Сведение об авторе:

Рахимова Сурайё - старщий препадаватель кафедры гуманитарных наук Таджикский технический университет им М. Осими. Адресс города Душанбе улица Дехоти 22/16 тел: (+992) 934787838.

About the autor:

Ranimova Surayo - department of fan home ин homeashinosia Donishgo technology and Tyikiston banomi academician M. Osimu, 734061, Dushanbe city, Dehoti street 22/16/. tel: (+992) 934787838

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.