Научная статья на тему 'ЦЕННОЕ ОТНОШЕНИЕ К СЕМЬЕ КАК ПЕДАГОГИЧЕСКИМ И ПСИЛОГИЧЕСКИМ НАВЫКАМ'

ЦЕННОЕ ОТНОШЕНИЕ К СЕМЬЕ КАК ПЕДАГОГИЧЕСКИМ И ПСИЛОГИЧЕСКИМ НАВЫКАМ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
37
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
СЕМЬЯ / СЕМЕЙНЫЕ ЦЕННОСТИ / СОЦИАЛЬНЫЕ ГРУППЫ / ОБЩЕСТВО / ОТВЕТСТВЕННОСТЬ РОДИТЕЛЕЙ РАЗВИТИЕ ЛИЧНОСТИ / СЕМЕЙНОЙ ВОСПИТАНИЕ / СЕМЕЙНЫЕ ОБЯЗАННОСТИ / ЛИЧНЫЕ ЦЕННОСТИ / УСЛОВИЕ СОВРЕМЕННОГО МИРА

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Саидов Сулаймон Шохолмахмадович

Автор в своем исследование отметил, что семья обязана развивать уверенность, мыслить характеры детей, и обратить особое внимание на постоянное породное воздействие на них. Основная ее обязанность - это нравственное воспитание, развитее гражданина, который без скандалов и споров входит в общество и полностью отдаться жизни и работе то есть в семе осуществляет воспитательную функцию, показывая свою социальную роль в жизни . В этом процессе необходимо отделение нормы и уровень ее развития. Обращая внимание на то, что воспитательные способности как педагогическое - психологического течения имеет возможности развиваться, и для того, чтобы достать сведение о достигнутых изменённых на уровне развитие важных частей, возможно достигнуть способности современной таджикской семьи. В данный момент в педагогической науке это правило бесспорно, то есть воспитательное действие - это важный аргумент воспитания учащихся, самое важное средство, которое определят их творческую способность развитие нравственного поведения личности и подготовку школьников для выполнение социальной роли в общество, как квалифицированный гражданин и семьянин. Поэтому среди всех воспитательных направлений для старшеклассников, мы развиваем и решаем одно направление, то есть ценное отношение к семье. Для решение этой проблемы в процессе воспитание общие проблемы , которые определяют социальную сущность семье, то есть эта часть показывает как из одну составных частей воспитательного процесса в школе и она имеет большое значение для воспитания старшеклассников в школе.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE VALUABLE RELATION TO FAMILY AS PEDAGOGICAL AND PSYCHOLOGICAL PHENOMENON

The author in his research noticed that the family is responsible for developing confidence, thought and children character, and paying special attention to constant and natural influences on them. Its main responsibility is moral education, citizen development, who enters the society without scandal and dispute then completely begin to live and work, that is the family fulfill educational function, showing its social role in life. In this process separating norms and level of its development is necessary. Paying attention to the fact that educational abilities as pedagogical and psychological process has opportunity to develop and in order to get information about achieved changes at the level of development of importance parts, it is possible to achieve abilities of modern Tajik family. At the moment in pedagogical science this rule is undeniable, that is, educational action is an important argument of pupil education, most important means which define their creative skills, development of moral personality behavior and preparing pupils to fulfill a social role in society, as a skilled and family man. That is why among all educational areas for seniors, we develop and solve one direction that is valuable relation to family. For solving these problems in the process of education common problems, which define social essence of family relation, that is the part showing as one of the component parts of educational process at school and it is very important for seniors’ education at school.

Текст научной работы на тему «ЦЕННОЕ ОТНОШЕНИЕ К СЕМЬЕ КАК ПЕДАГОГИЧЕСКИМ И ПСИЛОГИЧЕСКИМ НАВЫКАМ»

Сведение об авторе:

Бобоева Сайёра Бобораджабовна - доцент кафедры социальной и профессиональной психологии Худжандского государственного университета им. академика Б.Гафурова, Тел: (+992) 927760797E-mail:kpntolerans@mail.ru

About the author:

Boboeva Sayora Boborajabovna - dotsent of the Department of Social and Professional Psichologi of the Khujand State University named after academician B Gafurov» Phone (+992) 927760797E-mail: kpntolerans@mail.ru

УДК 371.69:519.7135 МУНОСИБАТИ АРЗИШНОК БА ОИЛА ^АМЧУН ПАДИДАИ ПЕДАГОГИ - ПСИХОЛОГИ

Саидов С.Ш.

Донишгохи давлатии Бохтар ба номи Н. Хусрав

Аз нуктаи назари илмхои педагогй тафсири педагогии оила хамчун арзиш аз як тараф агар ошкор намудани имконоти тарбиявй ва инкишофи хаёти оилавй, анъанаи оилавй, хаёту фаъолияти муосири оила бошад, аз тарафи дигар бошад чустучуйи роххои самараноки шиносоии чавонон ба арзишхои хамсарй, волидайнй, хешовандй мебошад. Муносибати арзишманд дар педагогика имконият медихад оиларо хдмчун падидаи ичтимоии ахамиятнок, ки аз тарафи инсоният тахия гардидааст ва онро дар мачмуъ инкишофёбанда тасаввур карда, хамзамон нисбат ба оила хамчун арзиши шахсии субъективй баррасй кардан лозим аст [1; с.10].

Дар ин маврид барои тадкикоти мо корхои аз тарафи Ю.В.Тягунова пешниход карда шуда, манфиати муайяне доранд [2, с.20-21] . Ба андешаи у оила дар чомеа якчанд вазифаро ичро мекунад: тавлиди биологии аъзоёни чомеа; ичтимоинамоии насли наврас; нигохдории саломатии чисмонии аъзоёни чомеа; ташкили муносиби вакти истирохат; назорати ичтимой; дар сохахои гуногун ба тартиб овардани ахлокии рафтори аъзоёни оила, масъулият ва вазифахои волидайн дар баробари фарзандон.

Ба чуз аз расонидани фоида ба чомеа ва ухдадорихои ичтимой оила инчунин вазифаи конеъ гардонидани талаботхои инфиродии инсонро низ бар душ дорад: конеъ гардонидани талаботи кудакон; конеъ гардонидани талаботи волидайн; аз тарафи як аъзои оила дарёфт кардани хизматрасонихои хочагй-маишй барои аъзоёни дигари он; аз тарафи як аъзои оила ба даст овардани воситахои моддй ба аъзои дигари он; ташаккул ва дастгирии тахримхои конунй ва ахлокй дар бобати вайрон кардани меъёрхои хаёти ичтимой дар хаёти оилавй ва муносибатхои оилавй; баланд бардоштани бойигарии маънавии аъзоёни оила; конеъ гардонидани талабот ба якчоя гузаронидани вакти холй, дастгирии эхсосотй дар оила; конеъ гардонидани талаботхои шахвонй.

Бояд кайд кард, ки оила инчунин дорои нишонахои махсуси зерин низ мебошад:

- тамоюли мусбати эхсосотии муносибатхои байнишахсй дар байни аъзоёни он;

- муттахидии оилавй, ягонагии максад ва вазифахои он;

- гуногунии ичтимоии оила аз назари чинсй, синну солй, вижагихои инфиродй, манфиатхои касбй, макоми ичтимой - фархангй;

- алокахои доимй дар дохили оила байни хамсарон ва фарзандон;

- махорати инкишоф додани фардияти шахсии кудак ва дар у инкишоф додани хислатхои зерин: махорати ба таври вокей кабул намудан ва фахмидани хеш ва дигарон, махорати худтатбиккунии хеш хамчун шахсият; зохир намудани хусусиятхои инфиродии хеш; махорати манфиатхо ва талаботхо; махорати хамкорй кардан; гам хурдан, мусоидат намудан ба дигарон; талаботи дуст доштани наздикон ва ба онхо бовар кардан; боварй ба лозим будани хеш ва ин ки вай дустдори дигарон аст.

Муносибатхои арзишнок дар равоншиносй аз нуктаи назари хамкории фаъол бо мухити вокей чун тавсифи хамгироии шахсияти инсон мавриди баррасй карор мегиранд. ^айд кардан ба маврид аст, ки агар максади фаъоли вокеият, ки ба он муносибат равона карда шудааст, ба таври вокей аз назари ичтимой мухим бошад, пас шахсият дар муносибатхои эхсосотй - аклонй, ба аксуламалхои зехнии худ бахои мусбат бидихад, муносибати шахсиятро нисбат ба арзишхо арзишманд мехисобад.

Гуфтахои болоро чамъбаст карда, метавон хулоса кард, ки мазмуни объективии арзиши оилаи шахсиятро инъикос намуда, хамзамон муносибатхои шахсиро нисбат ба он коркард

мекунанд. Дар айни дол муносибат ба оила дамчун арзиш он вакт имкон дорад, ки вай барои инсон маънои шахсй пайдо мекунад.

Барои даллу фасли самаранок ва муваффаконаи вазифаи кордои таълимй-тарбиявии мактаб ин кордо хеле мудим мебошанд. Риоя накардани ин омилдо боиси качравй дар рафтори хонандагон шуда, тарзи дурусти ташаккул ва инкишофи шахсияти ондоро мутаваккиф месозад.

Масъалаи ташаккули муносибати арзишнокро метавон дар давраи синни хурди мактабй ба чо овард, чунки ин синну сол барои хонандаи мактаб огози бисёр мудим ва давраи масъулиятноки инкишофи сифатдои инсонй мебошад, ки бунёд кардани асосдои мудити арзишноки маъноии шахсиятро дар назар дорад. Аз ин ру, максади асосии инкишофи маънавй ва ахлокии шахсияти синни хурди мактабй, ки аз он чумла дар ташаккули чунин хислатдои шахсии у ба монанди мудаббат ба оила, мудаббат ба ватани кучак ва бузурги хеш , мудаббат ба халки худ, омода будан ба даракатдои мустакилонаи фаъолият ва масъулият дар бобати рафтордои худ дар баробари оила ва чомеа ва амсоли индо инъикос меёбад, аввалиндарача медисобем.

Дар ин бобат мактаб имруздо нидоди мудимми ичтимой мадсуб меёбад, ки дар он на факат кордои тарбиявии кудакон ва идоракунии педагогии тарбияи оилавй сурат мегирад, балки кабл аз дама дар кудакон фардият, мадоратдо, тамоюлдои арзишнок ва идеалдо дар асоси илм ва чустучуйи эчодии доимй дар кори тарбияи оилавй бо дарназардошти иктидори тарбиявии тарродии ичтимой дар ташаккули хонандагони ин синнусол муносибати арзишнок ба оила низ сурат мегирад.

Масъали ташаккули муносибати арзишнок дар синну соли наврасй ба таври дог истодааст, вакте кудак бештар аз дама фарогирандаи таъсири манфй, телевизион, интернет, бозидои компютерй карор дорад, - ин таъсирасонидо боиси он ходанд шуд, ки дар кудак хеле чиздо ба самти манфй тагйир ходанд ёфт.

Дар давраи чавонии барвакт дар байни чавонон падидаи возеди талабот ба вучуд меояд. Гирифтани чавобдои окилона ба саволдои мураккаби даётй боиси хеле бой гаштани маънавиёти чавонон ходад шуд.

Яке аз кисматдои ташкилкунандаи ин чараён аз худ кардани арзишдои даётй мебошад. Х,ар чи кадар, ки хонандаи синфи болой аз назари ичтимой болигтар шавад, дамон кадар у ру ба суйи оянда дорад, дар у дар чи бештар далелдое ба вучуд меоянд, ки ба дурнамои даёт вобаста мешавад.

Дар ин синну сол чунин заминадое барои ташаккули чадонбинй арзи дастй мекунанд, аз кабили: дачми назарраси донишдо, кодир будан ба тафаккури мучарради назариявй, бой гаштани тачрибаи ичтимой, шавку рагбат ба худшиносй, зарурати интихоби бошууронаи роди даёт ва амсоли индо . Х,амаи ин мушаххасот шароити муносибе барои дар ондо ташаккул додани муносибатро ба оила дамчун арзиш мудайё месозад. Дар ин давра донишдои мактаббачагон нисбат ба тачрибаи зиндагии ондо, ки ба ташаккули муносибати арзишнок ба оила таъсир мерасонад, афзалият дорад. Барои аз худ кардани арзиши «оила» барои ондо тадсилоти гуманитарй накши калон мебозад, ки ондо тавассути арзишдои умумибашарй тасвири тамоми чадонро дар хонандагони сифдои болой ба вучуд оварда, бо ин род сифатдои инсонй ва муносибати арзишнокро инкишоф медиданд [3; с.93].

Мутобик ба андешадои В.В.Сериков донишдои гуманитарй ба инсон равона шудаанд, тадлили сабаб ва мушаххасоти арзишию маъноии маишати дурустро дар назар доранд, натичаи дарки гуманитарй «тасвири комили чадон» мебошад [4; с.93]. Х,амин тарик, вай бо маъниофариниш омехта гардида, ба тадияи муносибати шахсй дамчун олоти тадсилоти гуманитарй мусоидат мекунад.

^айд кардан ба маврид аст, ки дар матни тадкикоти мо илмдои гуманитарй ба таври пурра адамияти ичтимоии арзиши «оила»-ро кушода, шуури якпорчаро дар баробари дачми муайяни донишдо ташаккул медидад.

Донишмандон тасдик мекунанд, ки ташаккули низоми муносибатдои арзишноки шахсият аз солдои хеле барвакт амалй карда мешавад ва натичаи амалй намудани тачрибаи дамкорй бо дигарон кабл аз дама бо одамони наздик мебошад (Л.С.Выготский, Л.И.Рувинский ва диг.).

Имруздо доир ба ташаккули донишдои шахсй махсусан дар педагогика ва равоншиносии рус аввалиндарача назарияи интериаризатсияи А.Н.Леонтев, мебошад, ки чараёни ташаккули сифатдои шахсй дамчун модели якпорчаи «интериаризатсия» мадсуб меёбад. Рафтори шахсият дар ин маврид ба меъёрдои дар чомеа кабулшуда мутобикат дорад.

Бо дарназардошти аз худ кардани муносибатдои арзишнок аз тарафи шахсият (Л. П. Разбегаева) ба хулосае омаданд, ки муносибат ба оила дамчун арзиши мудимми ичтимой ва

синфдои болой метавонад вазифадои зеринро ичро намояд: маърифатй (дар васеъ шудан ва амик гаштани донишдо дар бораи оила ва арзиши он зодир мегардад); таквияти эдсосотй (дарки эдсосотии донишдоро дар бораи оила таъмин мекунад); маъной (аз чустучу, дарк ва кабули маънои шахсии арзиши тадкикшаванда); танзимй-ташхисй( амалй намудани мадорати шахс чидати бадо додан ба фаъолияти хеш дар содаи муносибатдои оилавй ва пешгуйй кардани модели оилаи оянда ба унвони адамияти ичтимоии он).

Вазифадои номбаршуда наметавонанд пурра он таъсиррасониро нишон диданд, ки дониши шахсии тадкикшаванда дар мачмуъ ба шахсият ба иллати мураккабии табиати амалкарди падидаи дидашаванда таъсир мерасонад. Чунки вазифаи муносибати арзишнок ба оила алокадои назаррасро дар байни сифатдои додашудаи шахсияти хонандагон дар назар дорад ва дар натича метавонанд дамчун намуна баромад кунанд, баромадкунандагони ин алокадо дар шакли мучарраданд.

Бо таваччуд ба мавриддои дар боло зикршуда, баррасии вазифадои муносибати арзишнок ба оила ба омилдои муайяне вобаста аст, ки ба ташаккул ва кабл аз дама пуррагй ва амикии донишдои ба даст оварда шуда, таъсир мерасонад ва дар асоси ондо ташаккули ин донишдои шахсй ба амал бароварда мешаванд.

Дар ин робита, модияти муносибати арзишнок ба оила дар сохтори вазифадои он инъикос меёбад, «инъикоси» ин сохтордо шомили кисматдои зерин мебошанд: маърифатй-ахлокй, эдсосотй-маъной, фаъолиятй. Мазмуни ондо аз иктидори фандои гуманитарии марбут ба ин синну сол пур карда шудааст.

^исмати маърифатй-ахлокии муносибати арзишнок ба оила ягонагии донишдо дар бораи оиларо дар назар дорад, ки мазмуни ондо бо кумаки гоядои зерин кушода мешаванд: баррасии арзишдои оилавй дамчун пойгоди ахлокй; гоядои пайдардамии наслдо; гоядои масъулиятшиносии оиладо дар баробари тарбияи шадрванди аз назари маънавй бой. Еояи арзишдои оилавй дамчун пойгоди ахлокй калидй буда ва ба воситаи мафдуми «арзиши оилавй» дар тадкикоти мо кушода мешавад.

Арзишдои оилавй - ин мачмуи тасаввуротдое мебошанд, ки барои оила хос аст ва дар анъана ва расму оиндо, ки аз насл ба насл мегузаранд ва одамон ондоро дар якчоягй бо дам дар дохили хона аз сар мегузаронанд, иборат мебошанд. Ондо дамчун бахше аз фарданги умумибашарй дар худ дамаи сифатдои инсонй ва биологй, равонй, ахлокиро инъикос намуда, пойгоди ахлокй дар муносибатдои оилавй мебошанд.

Модияти чунин арзишдо дар хешутаборй, фарзандон, модарй, падарй ва амсоли индо зудур меёбад ва шахсияти ондо ба алокаи дар мобайни арзишдои оилавй вобаста мебошад.

Анъанадои оилавй дар педагогика дамчун мачмуи меъёрдои рафтор ва суннатдое мавриди баррасй карор мегиранд, ки дар оила арзи дастй карда, дар он чо мадфуз монда, аз насли калонсол ба насли чавон интикол мегарданд. Тадлили адабиёти мухталиф нишон медидад, ки анъанадои оилавй дар натичаи тарбияи оилавй ба вучуд меоянд: эдтиром гузоштан ба насли калонсол, волидайн, эдтиром гузоштан ба бонувон, модарон; некпиндорй ва расонидани кумак, гамхорй дар бораи кудакон, медмоннавозй, тарбияи меднатдустй ва устуворй.

АДАБИЁТ

1. Азаров, Ю.П. Педагогика семейных отношений. // Ю.П. Азаров М., 1977.

2. Цехмистро, И. З. Концепция целостности / И. З. Цехмистро, В. И. Штанько. - Харьков: Изд-во Харк. гос. унивесита, 1987.-223 с.

3. Персонс Г.Л. Человек в современном мире / Пер. с анг., под ред. / Г.Л. Персонс В. А. Кузакина - М.: Прогресс., 1985.

4. Сорокина, Т. Ю. Особенности брачно-семейных установок студенческой молодеж: дис.... канд. пед. наук. Т. Ю. Сорокина Самара, 2007. - 240 с.

5. Лутфуллоев, М. Эдёи педагогикаи ачам // М. Лутфуллоев «Дониш» Душанбе, 1997-150 с.

6. Лутфуллоев, М. Истиклолияти Точикистон ва маорифи навин. // М. Лутфуллоев Душанбе, 2006.

7. .Абуабдулло Рудакй. Избранные произведения.// А. Рудакй Издательство «Правда»- М, 1958,-28 с.

8. Абуали ибни Сино, Тадбири манзил / А.И. Сино - Тедрон, 1990.

9. Авесто. Избранные гимны. Перевод из авестийского и комментарии И.М. Стеблин - Каменского . -«Адиб» Душанбе, 1990.

10. .Айгумова, З.И. Этнокультурные особенности развития младшего школьника // З.И. Айгумова Начальная школа Плюс До и после-2014. -№2. 44-47.

11. Азаров, Ю.П. Педагогика семейных отношений. // Ю.П. Азаров - М., 1977.

ЦЕННОЕ ОТНОШЕНИЕ К СЕМЬЕ КАК ПЕДАГОГИЧЕСКИМ И ПСИЛОГИЧЕСКИМ НАВЫКАМ

Автор в своем исследование отметил, что семья обязана развивать уверенность, мыслить характеры детей, и обратить особое внимание на постоянное породное воздействие на них. Основная ее обязанность - это нравственное воспитание, развитее гражданина, который без скандалов и споров входит в общество и полностью отдаться жизни и работе то есть в семе осуществляет воспитательную функцию, показывая свою социальную роль в жизни . В этом процессе необходимо отделение нормы и уровень ее развития.

Обращая внимание на то, что воспитательные способности как педагогическое -психологического течения имеет возможности развиваться, и для того, чтобы достать сведение о достигнутых изменённых на уровне развитие важных частей, возможно достигнуть способности современной таджикской семьи.

В данный момент в педагогической науке это правило бесспорно, то есть воспитательное действие - это важный аргумент воспитания учащихся, самое важное средство, которое определят их творческую способность развитие нравственного поведения личности и подготовку школьников для выполнение социальной роли в общество, как квалифицированный гражданин и семьянин.

Поэтому среди всех воспитательных направлений для старшеклассников, мы развиваем и решаем одно направление, то есть ценное отношение к семье.

Для решение этой проблемы в процессе воспитание общие проблемы , которые определяют социальную сущность семье, то есть эта часть показывает как из одну составных частей воспитательного процесса в школе и она имеет большое значение для воспитания старшеклассников в школе.

Ключевые слова: семья, семейные ценности, социальные группы, общество, ответственность родителей развитие личности, семейной воспитание, семейные обязанности, личные ценности, условие современного мира.

THE VALUABLE RELATION TO FAMILY AS PEDAGOGICAL AND PSYCHOLOGICAL PHENOMENON

The author in his research noticed that the family is responsible for developing confidence, thought and children character, and paying special attention to constant and natural influences on them. Its main responsibility is moral education, citizen development, who enters the society without scandal and dispute then completely begin to live and work, that is the family fulfill educational function, showing its social role in life. In this process separating norms and level of its development is necessary.

Paying attention to the fact that educational abilities as pedagogical and psychological process has opportunity to develop and in order to get information about achieved changes at the level of development of importance parts, it is possible to achieve abilities of modern Tajik family.

At the moment in pedagogical science this rule is undeniable, that is, educational action is an important argument of pupil education, most important means which define their creative skills, development of moral personality behavior and preparing pupils to fulfill a social role in society, as a skilled and family man.

That is why among all educational areas for seniors, we develop and solve one direction that is valuable relation to family.

For solving these problems in the process of education common problems, which define social essence of family relation, that is the part showing as one of the component parts of educational process at school and it is very important for seniors' education at school.

Keywords: family, family values, social groups, society, responsibility, parents, personal development, family education, family responsibility, personal values, condition of modern world.

Сведение об авторе

Саидов Сулаймон Шохолмахмадович - преподаватель общеуниверситетской кафедры педагогики и психологии Бохтарского государственного университета имениНосираХусрава Тел. (+992) 917272713 E-mail: Sulik.02@mail.ru

About the author

Saidov Sulaimon Shoholmakhmadovich - Lecturer at the University-wide Department of Pedagogy and Psychology Bokhtar State University named after Nosir Khusrav Tel. (+992) 917272713 E-mail: Sulik.02@mail.ru

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.