Научная статья на тему 'СПОСОБЫ ПОСТРОЕНИЯ СРАВНИТЕЛЬНОГО УРОВНЯ КАЧЕСТВА ПРИЛАГАТЕЛЬНОГО НА ТАДЖИКСКОМ И АНГЛИЙСКОМ ЯЗЫКАХ'

СПОСОБЫ ПОСТРОЕНИЯ СРАВНИТЕЛЬНОГО УРОВНЯ КАЧЕСТВА ПРИЛАГАТЕЛЬНОГО НА ТАДЖИКСКОМ И АНГЛИЙСКОМ ЯЗЫКАХ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
40
9
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЛИНГВИСТИКА / ЗАРУБЕЖНАЯ ЛИНГВИСТИКА / ВНУТРИЯЗЫКОВЫЕ ВЗАИМООТНОШЕНИЯ / ПРЕФИКСАЛЬНЫЙ СПОСОБ СЛОВООБРАЗОВАНИЯ / СУФФИКСАЛЬНЫЙ СПОСОБ СЛОВООБРАЗОВАНИЯ / МОРФОЛОГИЧЕСКОЕ СЛОВООБРАЗОВАНИЕ / АФФИКСАЦИЯ / АЛЛОМОРФИЗМ

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Султонзода Мартаба Султон

Хотя сравнение грамматики одного языка с другим не простая задача, мы постараемся показать различия и сходство предмета на двух языках на основе метода сравнения. Предметом исследования в области сравнительного языкознания является прикладная и историческая типология. Из изучения истории исследовании качественной рейтинга прилагательного можно сделать вывод, что эта тема в таджикском языкознании еще не достаточно изучена. Учитывая уровень изучения темы, стоит отметить, что в последные годы отечественные и зарубежные исследователи проделали большую работу по изучению и анализу способов повышения качества пpuлагательного на таджикском и англиском языках. Поэтому наше исследование основано на уже заявленных и в той или иной степени.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

WAYS TO BUILD A COMPARATIVE LEVEL OF QUALITY OF AN ADJECTIVE IN TAJIK AND ENGLISH LANGUAGES

Although comparing one language to another is not an easy task, we will try to show the differences and similarities of the subject in the two languages based on the comparisonmethod. The subject of research in the field of comparative linguistics is applied and historical typology. From the history of the study of the qualitive rating of the adjective it can be concluded that this topic has not been sufficiently studied. Given the level of study of the topic, it is worth answering that in recent years, domestics and foreign researchers have done a lot of work on the study and analysis of ways to improve the quality of the adjective in Tajik and English languages.

Текст научной работы на тему «СПОСОБЫ ПОСТРОЕНИЯ СРАВНИТЕЛЬНОГО УРОВНЯ КАЧЕСТВА ПРИЛАГАТЕЛЬНОГО НА ТАДЖИКСКОМ И АНГЛИЙСКОМ ЯЗЫКАХ»

Karimova Makhina Rustamovna - Senior Lecturer of the Department of East and South Asian Philology of the Tajik State Institute of Languages named after Sotim Ulugzod, 734019, Dushanbe, st. Mukhammadieva 17/6, Email: mahima8926@mail.ru

РО^ОИ СОХТА ШУДАНИ ДАРАЧАИ МУКОИСАВИИ СИФАТ ДАР ЗАБОЩОИ

ТОЧДКЙ ВА АНГЛИСЙ

Султонзода М.

Донишгощ миллии Тоцикистон

Сифат дар забонхои точикй ва англисй аломат ва чигунагии предметро мефахмонад. Аломатхои хоси он одатан дар дохили ибора равшан зохир мегардад.

Сифат аз чихати маъно аломатро мефахмонад. Аз ин чихат он ба саволхои чи гуна? чи хел? чавоб мешавад.

Дарачаи бартарии сифат дар хар ду забони мукоисашаванд бо ду рох ифода меёбад:

а) синтетикй;

б) аналитикй (таркибй).

Рохи синтетики. Рохи синтетикй рохест, ки дар он дарача бартарй ба воситаи афзудани суффикси -тар дар охири сифати аслй дар забони точикй ва суффикси -er дар забони англисй ба амал меояд: бузург — бузургтар, мухим — мухимтар; large-larger, great-greater. Дар усули киёсй синтетикй мукоисашаванда дар чумла зикр намеёбад, вале вай аз мазмуни матн ба осонй фахмида мешавад. Бо ин рох аломати як предмет ба аломати худи он ва дар мавридхои гуногун мукоиса карда мешавад.

Суффикси - тар ба сифати аслй хамрох шуда, якчоя бо он тобишхои гуногуни маъноиро мефахмонад:

а) нисбатан зиёд, пуркуввату баркарор шудани аломати предмети мукоисакунандаро: Не, сад бор не! Х,амаи гап дар хамин, ки мехнат бе кор наравад, кор осон шавад, зиндагй бехтар шавад... дар ин гуна муомилахо у дар фикри худ инодкорона устувортар гардида, мухобилбаромадагонро ба нодонй ва ахмакй хамл мекунад;

б) камй ва норасоии аломати предметро: Бемор бошад руз то руз сусттар ва бемадортар мешуд.

Дар лабони хубруён ханда зусни дигар аст,

Цилваи ин бог щм дар нозукй нозуктар аст.

Дар сифатхои чида чои суффикси -тар гуногун аст:

а) бо хар як аъзохои чида омада, маънои чузъи чидаро алохида таъкид мекунад: Бой шиками танобчиро хуб сер карда буд, ки зур шуда кадами худро калонтар ва кушодатар монда... (Айнй) Ба харчхои минбаъда хубтар, дуртар назар кардем;

б) бо яке аз сифатхои чида меояд ва ба хамаи аьзохои он баробар тааллук дорад: Менамояд ба дида бароят — Пурсафо, дилпишину хуррамтар.

Сифат бо дарачаи мукоисавй дар чумла пас аз мавсуф меояд: Агар ба чои озодатар хобиданро хохед, чомаи худро дар зери худатон пахн мекунед, хурчинатонро болин мекунед ва хобидан мегиред. Аммо барои ин кор сарбанди мустщкамтар ва хавзаи калонтар сохтан лозим аст.

Сифатхои дарачаи мукоисавй барои таъкиди аломат гохо пеш аз мавсуф оварда мешаванд: Х,озир шуморо дидаму ба дилам гуфтам, ки аз эшончони сурдй боътимодтар, донотар ва бохабартар касе нест, биё аз хамин кас пурсида гирам. Баъзехо хазил, баъзехо танкид мекунанд, баъзехо аз руи манфиати кор чурагиро ба як су монда, сахттар цазо хам медиханд.

Хусусияти дигари дарачаи мукоисавии сифат дар забони адабии хозираи точик он аст, ки шакли синтетикии вай дар чумла баъзе кали- маю таркибхои таъкидй кабул мекунад. Дар ин хол аломати предмет пуркувваттар ифода мегардад. Ба ин вазифа калимахои таъкидии гуногун меоянд [15, с.134].

Зарфи «боз», ки ба таври иловагй зиёд ё кам шудани аломати предметро мефахмонад: Пулод ба оянда боз хубтар диккат карда... Рухсораи гулгуни у боз гулгунтар шуд.

Калимаи «боз» бо сифатхои мукоисавии чида низ омада метавонад. Дар ин маврид «боз» гохо пеш аз аъзои чидаи аввал ё ки пеш аз хар як аъзои чида вокеъ мешавад: Шабхо боз фоцеътар ва боз цонко^тар мегашт. Аз огуши боду бурон мисли укоб сина ба пеш дода, боз устувортар, далертар ба пеш пой менихад.

Зарфи «боз» ва хиссачаи «хам». Агар «боз» бо дарачаи мукоисавии сифат омада, афзудани микдори аломати предметро фахмонад, бо илова гаштани «хам» маънои вай таъкид меёбад ва пуркувваттар мегардад: Бинобар ин ба шумо узр гуфтанй ва аз дилатон бароварданй шуда ба пеши шумо нишастам, гуфт бо оханги боз щм мулоимтар, ле- кин чиддй. Ин хол ба асаби вай боз щм сахттар таъсир кард.

Ин калимахо бо сифатхои чида гохо пеш аз аъзои чидаи аввал, гохо бо хар як аъзои он меоянд: Ракси у дар зери усули устодонаи Мул- лохомид боз щм мощронатар, боз щм нодиронатар баромад.

Дар танаш куртаи чити гулдор ^шида, муяшро ба пeшoнaaш оварда тугун нaмyдa 6уд, ки ба вай xeлe мeзeбид ва Дилбари ш^ро боз щм ш^хш^ ва дuлpaбomap карда нишон мeдoд.

Зарфи «торафт», ки ба дарачаи мукодоавии шфат х,амрох, шуда афзоиш ё камшавии пайдарх,ами аломати пpeдмeтpo мeфax,мoнaд: Чашмони кaмe аз ин пeш никоят чиддии Ашрафпартизан торафт шод- мoнmap мeгapдидaнд. ^атори oдaмoнe, ки дар таги дари зарринкории Каъба ба навбат нетодаанд, mopaфm su4map ва гaфсmap мeгapдид.

Зapфxoи «андак», «KaApe». Ин калимах,о ба cифaт тобиши зиёд ё кам шудани микдори аломати пpeдмeтpo илова мeнaмoянд: Ана дар ин гуна тазъики об, ки баъзан лyлaxoи чуянй ва ceмeнтии андак шунук- map тоб наоварда кафида мepaвaнд, л^ла^ои caфoлини шумо мумкин нecт, ки тоб оваранд. Дар р^ои oxиp Kßöpe бе^map шуда, cap аз болишт бардошта буд....

Калимах,ои «дучандон», «х,азор бор», «чанд дарача», «чандин ма- ротиба» ва гайрахд ки дар ^удуди муайян зиёд шудани аломати пpeдмeтpo аз чих,ати микдор ва дарача таъкид мeкyнaнд:

Дуюм ин, ки шароити зиндагониаш бо Одина чанд дapaиß дyшвopmap буд, зepo Одина ypo чунон

ки мах,буби аз чон ширинтар буд, инчунин ягона параетораш х,ам y буд.......аз ин гуна бeacoc аз марг

таршда гypexтaн, ки p^e чанд бор вoкeъ мeшaвaд, бо шaмшepи acкapoни cypx кушта шудан xflsop 6op беxшap аот. Шабх,о дар чогах,и танкой фикру xaёл карда, он х,икояро xyдaш боз щм чaндuн мapomuбa aфзyнmap карда мeдид.

Сyффикcи дарачаи мукожавии -тар дар забони адабии х,озираи точик cepиcгeъмoл мeбoшaд. Ин cyффикc на танх,о бо ^фат^ои гуногун маънои аолй дарача мyкoиcaвй мecoзaд, балки бо ^фат^ои ниcбии ба шфати acлй гузашта, cифaти фeълй ва домхои ба зарф табдилёфта ва ё ^фат^ои шт^бо^ низ мeoяд: равганинтар, чах,ондидатар, олудатар, арзандатар.

Рох,и аналитики. Бо рох,и аналитикй (ё таркибй) ифода гаштани мукодоа он аот, ки пpeдмeтx,oи киётаванда дар чумла хузур дошта шфати acлй бо ёрии тешояндх,о дарачаи мукодоа мecoзaд: Ин xoнa аз он xora калон ac^

Дар ташкили мyкoиca тешояндх,о ах,амияти мaxcyc дошта, ма^з бо ёрии онх,о ва cифaти acлй мyкoиca cypaт мeгиpaд. Дар мyкoиcaи аломати пpeдмeтx,o тешояндх.ои зepин иштирок мeкyнaнд:

1. Шшоянди аз. Яге аз ровдои acocии бо рох,и аналитикй ифода намудани дарачаи бартарии шфат якчоя омадани пeшoянди аз ва шфати acлй бо чузъх,ои мукодоа мeбoшaд. Дар ин вакт пpeдмeти мyкoиcaшaвaндa дар шакли дарачаи оддй ва ё бартарй мeoяд:

Нагз, — гуфт Шодй, — аммо тарбузх,ои пoлeзи кoлxoзи мо аз ш щм кaлoнmap ва xeлe ширин мeшaвaд.

Дар як вакт иатифода шудани ycyли мyкoиca ах,амияти ycлyбй дорад, бо ин вocитa маънй таъкид мeёбaд.

Иcгeъмoли шфати дарачаи мyкoиcaвй бо cyффикcи -тар бeштap дида мeшaвaд, ки бecaбaб нecг. Агар рох,и таркибй дар чумла х,атман мавчуд будани чузъх,ои мyкoиcapo талаб кунад, рох,и ramera™ бe му- кoиcaшaвaндa ифода мeгapдaд, ки барои тарзи ифодаи муъчаз мycoид- гар мeбoшaд. Faйp аз ин дар ycyra cинтeтикй ба шакли чида омадани cифaт назар ба рох,и аналитикй coзгopтap acr Аъзоёни бригада caдoe набароварда capx,aми машгули вaceътap ва чукуртар кандани чашма шуданд.

2. Пeшoянди «аз» ва пагоянди «дида». Дар чумла мукодоа мeтaвoнaд дар як вакт бо ду вocитaи грамматикй — бо тешоянди «аз» ва калимаи «дида» ояд. «Дида» ниcбaт ба тешоянди «аз» вазифаи ёридих,андаи иловагиро ичро мeкyнaд. Пacoянди «дида» доимо nac аз пeшoянди «аз» ва пpeдмeти мyкoиcaкyнaндa (агар мyкoиcaкyнaндa бо xyд калимах,ои тoбeъ дошта бошад, nac аз ощо) вoкeъ мeшaвaд. Дар ин маврид cифaт мeтaвoнaд дар шакли дарачаи мyкoиcaвй ва ё дарачаи оддй иcгифoдa гардад:

Аз xoнaи оймулло дида ба вай ин чо нагз нecг магар? Аз ман дида ту xyдaт маро xyб мeдoнй. Аммо шумо, дугонахд аз ман дида oзoдтapeд.

Дар таркиби мyкoиca омадани пacoянди дида acocaн xocи забони гуфтуг^й буда, бeштap дар нугки nepc^a^^® acapи бaдeй вoмexypaд.

Шшояндх.ои ниcбaт ба, назар ба. Дар забони адабии хдзираи точик мукотеа инчунин ба вocитaи тешояндх,ои таркибии нисбат ба ва нaзap ба ифода мeшaвaд. Дар ин маврид ^фати acлй дар шакли дарачаи оддй ё дарачаи мyкoиcaвй омада мeтaвoнaд: Дyxтyp бо панчах,ои нuсбam ба дacги к^гох.аш дароз... набзи Пулодро гирифт.... Вай... ба ажарбачаи ниcбaт ба дигарон cepтapaддyди камкор... мурочшт кард. Acпoни х,амрох,они ман нaзap ба аши ман логартар буданд [15, c.134].

Шакли мукотеа бо тешояндх,ои таркибй дар чумла бо cифaтx,oe омада мeтaвoнaд, ки калимах,ои кувватдих,анда доранд. Онх,о бо маф^уми мyкoиca тобиши боз х,ам зиёдгар шудани аломати пpeдмeтpo илова мeнaмoянд: Дар дари якe аз ин ^учрахд ки ниcбaт ба дигархщш кaдpe калонтар acг, «нишeмaнгox,и амир» гуфта навиштаанд.

Хангоми бо тешояндх,ои мазкур ифода ёфтани мукотеа дар чумла мавчуд будани чузъх,ои мyкoиcaкyнaндaю мyкoиcaшaвaндa х,атмтег, чунки онх,о аломати пpeдмeт, х,одтеа ё во^аро бо аломати ба он монандй пpeдмeт, ходжа ва вoкeaи дигар ё ки бо аломати xyди он (факат дар мавридх,ои

ryHoryH) My^ouca MexyHaHg: flap oh capon EoapnH hom ax xuHgy 6yg, kh Huc6ar 6a gurapoH ax gapa^na KaM6y&rap Ba o3ogarap 6yg. Xoxapam Huc6ar 6a y 6anaHgK0MaiTap Ba ca^egpy&rap 6yg.

flap hh Muconxo anoMaru npegMerxou ryHoryH MaHTHKaH 60 xaM My^ouca mygaaHg. flap Muconxou 3epuH anoMaru xo3upau npegMer 60 anoMaru nemuHa e 6afcguHaam My^ouca xapga MemaBag: XaBnuu ^apoxynH- 6ou Mamxyp, kh gap ry3apu Hopgapau Eyxopo 6yg, oh py3 Huc6ar 6a gurap py3xo ceppa$Tyo&rap myga 6yg.

3. H^ogau My^ouca 60 3ap$u nucdaman. My^ouca 6a Bocmau 3ap$u Huc6araH hh3 6a Bynyg Meoag. Eo 3ap^H Huc6araH cu^ar MeTaBOHag gap maxnu gapa^au oggH e kh gapa^au MyKoucaBH oag: flurap to 6a xygu ry3apu Kyxanrom mo a3 poxu xanoH pa^TeM, kh 6a xap xon nucdaman cep- pa^TyoM 6yg. XaMa MexocraHg, kh to TaxT mygaHH xywrx,o Ba Hxo3arH0Mau ca^apu MaguHau MyHaBBapa gy-ce py3H HHTH3opupo gap hh maxpnau o6y xaBom nucdaman ca6yx ry3ap0HaHg. OgaTaH maMt BaKre kh cyxia 6a noeH pacug, ax mytnau nucdaman 6oKyBBaTTap Me6apopag Ba gap nau oh TaMOMaH xoMym MemaBag. 3aHam, kh nucdaman 6a Ha3ap ^aBornap MeHaMyg, gap capu oramgoH xypox Menyxr.

flap xonaru My^ouca 60 xanuMau Huc6aTaH npegMeru MyKOucamaBaHga gap ^yMna HaMeoag, aMMO oh a3 Ma3MyHH MaTH 6a ocohh ^ax,MHga MemaBag [15, c.137].

flap 3a6oHH aHrnucH gapa^au MyKOucaBHH cu^ar acocaH 60 ce pox coxTa MemaBag: shorter-Kymoymap, more useful-tyoudaoeapmap (nudaman tyoudanoK), less difficult - KaMMytyudmap (nucdaman KaMMytyud), worse- dadmap, less- Kaumap; the shortest- Kymoymapun, the most useful-tyoudanoKmapun (a3 yama tyoudanoK), the least difficult- KaMMytyudmapun, the worst-dadmapun, the least-Kaumapun HyH a3 Muconxo 6apMeoag gapa^au MyKOucaBHH cu$ar 60 poxxou 3epHH coxTa MemaBag:

1) 60 xaMpox xapgaHH cy^^HxcxoH -er 6a ^etnu acocH (poxu chhtcthkh);

2) a3 xhco6h xaMpox xapgaHH KanuMaxou more/less Ba nem a3 (^etnu acocH (poxu aHanHiHKH);

3) coxTaHH gapa^axou cu^ar (KuecH Ba onH) a3 pemaxou ryHoryH. fly poxu coxTaHH gapa^axou cu^ar gap 3a6oHH aHrnucH:

Poxh cuHTerHKH (60 epuu cy^^uxcu -er 6apou gapa^au MyKOucaBH co3rop acr:

• xaMau cu^aixou axxu^orH: tall - taller; jat -fatter. Ea hh hcthcho Me6omaHg: like — more like; real - - more real;

• xaMau cu^arxpH gyxu^oruu 60 —y TaMOMmaBaHga gap BaxTH gapa^a6aHguamoH -y 6a -I Ta6gun Mee6ag:

happy - happier; funny -funnier.

• xaMau cu^aixoe, kh 60 - e, 6a htmom MepacaHg xaHroMH gapa^a6aHgu xap^u - e nem a3 -er Ba - est Mea^Tag:

brave-braver-the bravest, fine-finer-the finest.

Cu^aixou gyxu^orHH 60 - le, - ow, - er TaMoMmaBaHga Ba cu^aixou gyxu^orau 3agaamoH 6a xh^oh gyroM a^TaHga (6a exact - aHHK - gypycr- caxex more exact - the most exact) Ba xaMnyHHH cu^aixou common, handsome, pleasant, solid, quiet, wicked, cruel, stupid, tired gapa^axou KuecH Ba onuu xygpo xaM 60 poxu cHHTeruKH Ba xaM 60 poxu aHanHTHKH Meco3aHg: _

MynoHM - gentle more gentle gentler the most gentle the gentlest

xoM - hollow more hollow hollower the most hollow the hollowest

g0H0 - clever more clever cleverer the most clever the cleverest

MexpyöoH- polite more polite politer the most polite the politest

yMyMH- common more common commoner the most common the commonest

Cu^arx,oe kh 60 nemBaHgu HHxopuu un- ofo3 e^Ta, 60 nacBaHgu -y 6a htmom Mepacag, MeraB0HaHg gapa^axou Kuecuu xygpo 60 poxxou cuHrerHKH Ba aHanHTHKH TamKHn xyHaHg: unhappy - 6ag6axT, -unhappier/ more unhappy.

AKcapuaru cu^arx,0H gyxu^orH Ba uHnyHHH cu^aTx,ou a3 ce Ba 3uega xu^o TamKHne^Ta gap^au MyKoucaBupo 60 epuu xanuMau more- Meco3aHg: beautiful - more beautiful, frequent - more frequent.

Poxu aHanHTHKHH coxTaHH gapa^axou My^oucaBHH onuu cu^aT TaBaccyru xanuMaxou less - xaMrap Ba the least - xaMrapuH 6a xaMau cu^aiou acnH co3rop acr: able - less able - the least able; interesting - less interesting - the least interesting.

Cu^aixou good, much, many, late, near, old, far gapa^axou My^oucaBuu onuu cu$ar a3 pemaxou ryHoryH Meco3aHg, kh 6a 3a6oHH tohhkh xoc Hecr: _

Xy6 - good xy6iap- better xy6iapuH - the best

6ag - bad 6agiap - worse 6agiapHH - the worst

xypg - little xypgiap - less xypgrapuH - the least

KyxHa - old KyxHaiap - older xyxHarapuH- the oldest

KMOHiap - elder KanoHiapuH gap ouna - the eldest

gep- late gepiap - later gepiapuH - the latest

охирин миёни ду нафар (аз руи тартиб) - latter охиртарин (аз руи тартиб), гузашта - the last

наздик - near наздиктар - nearer наздиктарин - the nearest

минбаъда (аз руи тартиб), оянда- the next

дур -far дуртар (масофа) - farther дуртарин (масова) - the farthest

баъдтар (аз руи тартиб) -further аз хама охирин - the furthest

Сифатхои far, old, near, late дарачахои душаклаи сифатро доранд. Шаклхои farther/ the farthest ба маънои дурии масофа истифода мешаванд:

We live in the farther side of the town. Мо дар гушаи дуртарини шахр зиндагй мекунем [13, 50] Шаклхои further/ the furthest ба маънои минбаъд дертар истифода мешаванд. Дар холе, ки further чун коида ба маънои «иловатан, боз» мувофик аст: Here is a further example. - Ана боз мисоли иловагй.

Сифати шакли the eldest - калонтарин дар оила - танхо ба сифати муайянкунандаи исм истифода мешавад. Шакли elder - калонтар дар оила - хеч гох дар ифодахои мукоисашаванда истифода намешавад:

My brother John is three years older (than I am).-Бародарам Ч,он назар ба ман се сол калонтар аст Х,ангоми дар бораи хафта мохи баъдй сухан меравад, мо last бе the истифода мекунем: We talked about that last Christmas - Мо дар бораи ин дар Кристмаси гузашта сухбат доштем. Шакли the last метавонад дар бораи лахзаи вакти то ба имруз давомёбанда истифода шавад: I had flu last week.- Ман хафтаи гузашта зуком будам. I have had flu for the last week.-Тамоми хафта ман зуком будам. Last year was hard.- Соли гузашта мушкил буд. The last year has been difficult.- Соли сипаришуда мушкил буд

Шакли the last метавонад барои ифодаи «охирин дар силсила» истифода шавад:

In the last week of the holiday a strange thing happened - Хафтаи охирини рухсатй вокеаи ачибе рух

дод.

That was the last Christmas I spent at home- Охирин чашне буд, ки дар хона гузаронидам.

Калимат latest одатан барои ифодаи чизи навтарин истифода мешавад:

What do you think ofhis latest play?- Сахнаи нави у ба ту маъкул шуд?

I like it much better than his last one. Нисбати сахнаи охирини у бисёртар маъкул шуд.

Cymbeline was one of Shakespeare's last plays. - «Цимбелин» яке аз сахнахои охирин Шекспир буд.

Have you heard the latest? - Оё ту хабари охиринро шунидй?

Jane's married! - Oh, yes? - Ч,ейн ба шавхар баромад! - Х,амин хел?

The last I heard, she was going to become a nun. - Охирин хабари шунидаам он буд, ки у рухонизан шуданист.

Excuse me. Where's Одатан барои ифодаи маънои «наздиктарин» калимаи nearest истифода мешавад.

Калимаи next аз руи коида дар мавриди дар бораи пайдарпайй фикр кардан истифода мешавад: the nearest telephone-box?- Бубахшед, телефони наздиктарин дар кучост? We get off at the next stop. - Мо дар истгохи оянда мефароем.

I'm looking forward to his next visit. - Ташрифи минбаъдаи уро бесаброна интизорам. When will we get our next pay rise?- Изофаи минбаъдаи маошро кай мегирем? The next метавонд барои ифодаи мухлати вакте ки аз озир огоз меёбад истифода шавад: I'm going to Corsica next week. -Х,афтаи оянда ба Корсика рафтаниам. I'm going to be very busyfor the next week.- Х,афтаи оянда ман банд хохам буд. Next year will be difficult.-Соли оянда мушкил мешавад (ошз аз январи оянда). The next year will be very difficult. - Соли оянда мушкил мешавад (12 мох ошз аз имруз). The next хамчунин барои ифодаи «оянда дар силсилаи пайдарпайй» истифода шавад. We missed the train and had to wait 20 minutes for the next one. - Мо поездро дарёфт карда натавонистем ва лозим омад, ки поезди баъдиро 20 дакика интизор шавем. When's the next meeting? - Ч,аласаи оянда кай аст?

Бо максади такрор нашудани хамон як сифат дар мукоиса калимахои ивазкунандаи one (ones дар шумораи чамъ) истифода мешаванд:

The new designs are much better the old ones.- Тарххои нав назар ба пешина хубтаранд. Х,ангоми мукоиса агар исм ба исми дигар монанд карда шавад, пайвандаки дутогии as... as истифода мешавад, ки сифат дар дарачаи оддй мемонад: He is as brave as a lion. - Вай ба мисли шер часур аст.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Агар исмхои мукоисашаванда аломати якхеларо дар дарачахои гуногун дошта бошанд, ё пайвандаки than дар даруаи мукрисавй ё пайвандаки not so... as дар дарачаи оддй истифода мешавад: She is prettier than her sister is. - Вай нисбати хохараш хушруйтар аст.

Her sister is not so pretty as she is - Xoxapu y Ha oH^agap 3e6o acr to gap^au y.

Arap nem a3 cu^ar gap gapa^au My^oucaBH MueHH naHBaHgaKH as... as 3ap$xou xuco6uu half - gy MapoTu6a xaMrap, twice - gy MapoTu6a 3uegrap Ba myMopau MHKgopuu 60 xanuMau time - MapoTu6 6ueaHg, u^ogaxou Ma3Kyp nyHHH Tap^yMa MemaBaHg: half as much as - gy MapoTu6a xaMrap Ha3ap 6a; twice as much as - gy MapoTu6a 3uegTap Ha3ap 6a; three times as long as - ce MapoTu6a gapo3rap HHc6aru.

XaHroMH MyKouca naHBaHgaKH as... as Ba cu^ar MeraBoHaHg a3 ^yMna napro^Ta maBaHg:

Helium is _ four times the mass of a proton.- Ba3HH renua HHc6aru nporoH nop MapoTu6a 3uegTap acr.

Eapou 6aeHH TaFuporu gap ax BaKi 6aaManoaHga u^ogau My^oucaBHH the... the ucru^oga 6ypga:

The older I am, the happier I get. - HH Kagap nupiap maBaM, xaM0H Kagap xym6axrap MerapgaM.

The sooner you go away, the better. - HH Kagap 6apBaKrap paBH xy6iap.

The more you learn, the less you know.-HH Kagap 6ucepiap 0My3H xaM0H Kagap xaM.

EaeHH xycycHaru TaFuporu gaBoMgoppo «MyKoucau nafigapnafi» xyMax MexyHag:

I'm getting fatter and _ fatter. - MaH $ap6exy $ap6ex myga ucrogaaM

It's getting more and more interesting. - A^ou6y a^ou6iap myga ucroacr.

^ou Ta3aKKyp acr, kh xaHroMH Hcm^ogau more and more cu^ar ucrn^oga 6ypga HaMemaBag. HyHHH MyKouca 60 cH$arx,0H aKx,H^ora ^oH gomra HaMeraBoHag [13, c.52].

Eapou nyp3yp xapgaHH My^ouca nem a3 cu^ar Ba 3ap$xo xanuMaxou much - 6exag, (by) far - xaMe, still

- боз, ever - боз зиёдгар истифода мешаванд:

Much more Бехад зиёд Still (yet) colder Боз хунуктар

Much less Камтар Far better Бехад хуб

Much older Бехад калон Ever closer Боз наздиктар

Far more useful Бехад фоиданок Still (yet) more important Боз мухимтар

Таъсирнок кардани мукоиса хдмчунин тавассути калимах,ои very much, a lot, lots, any, a bit, a little, rather, no ба амал меоянд:

very much nicer - каме зеботар;

a lot happier - камее хушбахттар;

rather more quickly - бех,ад наздик

a little less expensive - каме арзонтар;

a bit easier - каме осонтар;

no better - бадтар;

any more relaxed - каме оромтар.

АДАБИЁТ

1. Арутюнова Н.Д Язык и мир человека. / Н.Д Арутюнова-М.: Языки русской культуры, 1998.-396с.

2. Бархударов Л.С. Грамматика английского языка. / Л.С. Бархударов, ДА Штейлинг - М.: Русский язык, 1973. - 325 с.

3. Бархударов Л.С. Очерки по морфологии сов. англ. яз. / Л.С. Бархударов - М.: Высшая школа, 1975. - 156 с.

4. Бархударов Л.С. Язык и перевод. / Л.С. Бархударов - М.: Высшая школа, 1975. - 350 с.

5. Блох М.Я. Теоретическая грам. англ. яз. - 3-е изд., испр. / М.Я. Блох - М.: Высш. школа, 2000. - 380 с.

6. Брауннер Карл. История английского языка: в 2 томах / К. Брауннер; Пер. с нем. С.х. Васильевой; Под ред. и с пред. Б.А. Ильиша.- 2-е изд. - М.: Едагориал УРСС, 2003. - 391 с.

7. Воронцова Г.Н. Очерки по грамматике английского языка. / Г.Н. Воронцова М.: Изд. лит. на иностр. яз., 1960. - 279 с.

8. Винокурова Л.П. Грамматика английского языка / Л.П. Винокурова - Ленинград, 1954. 9

9. Горбачевича К.С. и Хабло Е.П. Словарь эпитетов русского литературного языка. / К.С. Горбачевича и Е.П. Хабло Л.: Наука. - 1979. - 568 с. 12

10. Гузеева К.А. Справочник по грам. англ. яз. / К.А. Гузеева - СП.: Союз, 1997. - 288 с.

11. Иванова И.И., Бурлакова В.В., Почепцов Г.Г. Теоретическая грамматика современного английского языка. / И.И. Иванова, В .В. Бурлакова, В.В. Почепцов - М.: Правда, 1981. - 297 с.

СПОСОБЫ ПОСТРОЕНИЯ СРАВНИТЕЛЬНОГО УРОВНЯ КАЧЕСТВА ПРИЛАГАТЕЛЬНОГО НА ТАДЖИКСКОМ И АНГЛИЙСКОМ ЯЗЫКАХ

Хотя сравнение грамматики одного языка с другим не простая задача, мы постараемся показать различия и сходство предмета на двух языках на основе метода сравнения. Предметом исследования в области сравнительного языкознания является прикладная и историческая типология.

Из изучения истории исследовании качественной рейтинга прилагательного можно сделать вывод, что эта тема в таджикском языкознании еще не достаточно изучена.

Учитывая уровень изучения темы, стоит отметить, что в последные годы отечественные и зарубежные исследователи проделали большую работу по изучению и анализу способов повышения качества прилагательного на таджикском и англиском языках.

Поэтому наше исследование основано на уже заявленных и в той или иной степени.

Ключевые слова: лингвистика; зарубежная лингвистика; внутриязыковые взаимоотношения; префиксальный способ словообразования; суффиксальный способ словообразования; морфологическое словообразование; аффиксация; алломорфизм.

WAYS TO BUILD A COMPARATIVE LEVEL OF QUALITY OF AN ADJECTIVE IN TAJIK

AND ENGLISH LANGUAGES

Although comparing one language to another is not an easy task, we will try to show the differences and similarities of the subject in the two languages based on the comparisonmethod The subject of research in the field of comparative linguistics is applied and historical typology.

From the history of the study of the qualitive rating of the adjective it can be concluded that this topic has not been sufficiently studied.

Given the level of study of the topic, it is worth answering that in recent years, domestics and foreign researchers have done a lot of work on the study and analysis of ways to improve the quality of the adjective in Tajik and English languages.

Keywords: domestic linguistics; foreign linguistics; intra-linguistic relationships; prefix method of word formation; suffix method of wordformation; morphological word-formation; affixation; allomorphism.

Сведение об авторе:

Султонзода Мартаба Султон - соискатель обшийуниверситетской кафедры англиского языка Таджикского национального университета Тел: (+992) 888884768 Email: martabamirmadova@mail.ru

About the author

Sultonzoda Martaba Sulton - Applicant for the General University Department of the English Language of the Tajik National University Tel: (+992) 888884768 E-mail: martabamirmadova@mail.ru

ФУНКЦИОНАЛЬНО-СЕМАНТИЧЕСКИЕ ТИПЫ СПП С ПРИДАТОЧНЫМ УСЛОВИЯ В РУССКОМ И ТАДЖИКСКОМ ЯЗЫКАХ (на материале художественных произведений

русских и таджикских писателей)

Самардинов Р.Н.

Российско-Таджикский (Славянский) университет

В современной лингвистической науке вопрос о сложном предложении до сих пор остается дискуссионным. Большинство современных исследователей, таких как В.А. Белошапкова, С.Г. Ильенко, Л.Ю. Максимов, В.В. Бабайцева и др., рассматривают сложное предложение как особую синтаксическую единицу более высокого уровня по сравнению с простым предложением.

Данная точка зрения является господствующей. Однако некоторые исследователи отказываются от понятия «сложное предложение», рассматривая данное явление как совокупность, сцепление простых предложений. Такая точка зрения господствовала в XIX-первой половине XX в. и высказывалась еще А.А. Шахматовым и А.М. Пашковским. В настоящее время эта точка зрения представлена в трудах ряда исследователей, например, в работах И.П. Распопова. Наиболее сильным средством связи являются союзы и союзные слова.

Несмотря на то, что союзы используются и в простом предложении, наблюдается различие и в количественном, и в функциональном отношении.

Количество союзов, употребляющихся в сложном предложении, гораздо больше. Так, например, подчинительные союзы практически не используются в простом предложении.

Исследователи давно обратили внимание на тот факт, что придаточные условия могут выражать как условие, близкое к реальному (в случае союзов без частицы бы), так и гипотетическое (используются союзы с частицей бы или союз кабы). Приведем примеры первого типа: Сдуру заплюхались сюда, а кабы знали, да рази же мы б пошли? - и сокрушенно мотал чубатой головой (Шолохов. Тихий Дон, с.236). Аз нодони ба ин цо афтода мондем, лекин агар медонистем, магар мо ба ин цо меомадем? - мегуфту андуугинона сари кокулдарозашро дутарафа мецунбонд (Шолохов. Дони ором, с.201). Кабы не моя ножная хворость - я бы им показал, как надо с неприятелем сражаться! (Шолохов. Т. Дон, с.593). Агар дарди поям намебуд, ман ба онуо бо душман чи хел цангиданро нишон медодам (Шолохов. Д. ором, с.254). Кабы несчастье, небойсь не так бы завопили... (М. Горький. Дачники, с.242). Агар ягон фалокат руй медод, ин хел дод намезаданд... (М. Горкий. Дачанишинщ с.264). Если бы всё было, как вы рассказываете... все умерли бы со скуки! (М. Горький. Враги, с.502). Агар воцеа гуфтагии шумо барин мешуд, он вацт уама аз дилтанги мурда мерафтанд! (М. Горкий. Душманщ с.344). Если б речь шла не о собаке, я бы употребил слово; разочарованность

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.