Научная статья на тему 'СПОРТ МАШҒУЛОТЛАРИНИНГ БОШЛАНҒИЧ БОСҚИЧИНИ АМАЛГА ОШИРИШНИНГ МАҚСАДИ, ВАЗИФАЛАРИ ВА МАЗМУНИ'

СПОРТ МАШҒУЛОТЛАРИНИНГ БОШЛАНҒИЧ БОСҚИЧИНИ АМАЛГА ОШИРИШНИНГ МАҚСАДИ, ВАЗИФАЛАРИ ВА МАЗМУНИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
76
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
БАСКЕТБОЛ / СПОРТ МАШғУЛОТЛАРИ / ЎқУВ ДAСТУРИ / СПОРТГА САРАЛАШ / БОШЛАНғИЧ ТАЙЁРГАРЛИК / ПЕДAГОГИК КУЗAТУВ

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Жолдасбаева Р.А.

Ушбу мaқолaдa спорт машғулотларининг бошланғич босқичини амалга оширишнинг мақсади, вазифалари ва мазмуни ҳамда саралаш ва тайёрлаш методологияси бaён этилгaн.В данной статье описаны цель, задачи и содержание начального этапа спортивной подготовки, а также методика отбора и подготовки.This article describes the purpose, tasks and content of the initial stage of sports training, as well as the methodology of selection and preparation.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «СПОРТ МАШҒУЛОТЛАРИНИНГ БОШЛАНҒИЧ БОСҚИЧИНИ АМАЛГА ОШИРИШНИНГ МАҚСАДИ, ВАЗИФАЛАРИ ВА МАЗМУНИ»

Таянч докторант Р.А. ЖОЛДАСБАЕВА1

1Жисмоний тарбия ва спорт илмий тад^щотлар институти Чирчщ шахри, Узбекистан

СПОРТ МАШГУАОТААРИНИНГ БОШЛАНГИЧ БОСЦИЧИНИ АМААГА ОШИРИШНИНГ МАЦСАДИ, ВАЗИФАААРИ ВА МАЗМУНИ

Аннотация

Муаллиф билан богланиш учун:

raushanJoldasbaeva@mail.ru

Annotation

В данной статье описаны цель, задачи и содержание начального этапа спортивной подготовки, а также методика отбора и подготовки.

Ключевые слова: баскетбол, спортивная подготовка, учебная программа, отбор для занятий спортом, начальная подготовка, педагогическое наблюдение.

Ушбу маколада спорт машгулотларининг бошлангич боскичини амалга оширишнинг мак-сади, вазифалари ва мазмуни хдмда саралаш ва тайёрлаш методологияси баён этилган.

Калит сузлар: баскетбол, спорт машгулотлари, уцув дастури, спортга саралаш, бошлангич тайёргарлик, педагогик кузатув.

This article describes the purpose, tasks and content of the initial stage of sports training, as well as the methodology of selection and preparation.

Key words: basketball, sports training, curriculum, selection for sports, initial training, pedagogical observation.

Долзарблиги. Ёш спортчиларни тайёрлашнинг асосий шакли - машгулотлар. Машгулотлар тизими оркали максадли педагогик таъсир курсатилади, асосий спорт, согломлаштириш ва тарбиявий вазифалар хал килинади. Кизикарли тарзда такдим этилган спорт машклари тизими куп жихатдан машгулотларнинг муваффакиятини олдиндан белгилаб беради. Машгу-лотнинг асосий максади ёш спортчиларнинг у ёки бу машклар тизимини узлаштиришлари эмас, балки улар хар кандай спорт холатини "йукотиши" мумкин булган аник спорт махоратини узлаштиришнинг маълум конуниятларини ишлаб чикиш учун маълум коидаларни тушуниш ва узлаштиришдир.

Х,озирги вактда баскетболнинг хамма жойда кенг таркалиши муносабати билан ёш баскетболчиларнинг жисмоний ва техник-тактик тайёргарлиги методологи-ясининг мазмуни муаммоси яккол намоён булмокда.

Тадкикот максади машгулотларнинг бошлангич боскичини амалга оширишнинг максади, вазифалари ва мазмуни тадкик килиш.

Тадкикот вазифалари.

- укув жараёнини ташкил этишга куйиладиган умумий талабларни урганиш;

- баскетбол учун болаларни танлаш асосларини тадкик килиш;

- спорт мактабига кабул килиш коидалари ва бошлангич тайёргарлик боскичида укув жараёнини ташкил этиш шартларини тахлил килиш.

Тадкикот натижалари ва унинг мухокамаси. Спорт машгулотларининг бошлангич боскичи дасту-рининг асосий максади баскетбол уйнашга тайёр ва кобилиятли болаларни саралаш ва танлаш жараёнини самарали ташкил этиш, шунингдек, баскетболчини тайёрлашнинг дастлабки боскичи муаммоларини хал килиш учун зарур булган асосий харакат куникмала-рини, малакаларини ва сифатларини ривожлантириш.

Бошлангич тайёргарлик боскичининг вазифалари:

1. Баскетбол уйнашга кодир болаларни танлаш.

2. Машгулотларга доимий кизикишни шакллан-тириш.

3. Жисмоний кобилиятларни хар томонлама бар-камол ривожлантириш, саломатликни мустахкамлаш, танани чиниктириш.

4. Баскетбол куникмаларини муваффакиятли уз-лаштириш учун махсус кобилиятларни тарбиялаш.

5. Техник харакатларнинг асосий усулларини ургатиш.

6. Баскетбол уйини коидаларининг элементлари-дан фойдаланган холда уйин фаолияти асосларини узлаштириш.

Дастур спорт машгулотлари вазифаларининг кет-ма-кетлигига асосланган булиб, у машгулот жараё-нининг узлуксиз кетма-кетлигига асосланган булиб, нафакат спортчининг жисмоний тайёргарлиги дара-жасини оширишга, балки унинг соглигини саклашга хам каратилган.

Укув жараёнини ташкил этишга куйиладиган умумий талаблар.

Х,ар бир гурух учун спорт машгулотлари дастур-лари буйича укув ишларининг йиллик микдори 52 хафталик асосида белгиланади. Йил давомида спорт машгулотларини утказишни, спорт машгулотларидан утаётган шахсларни спорт мусобакаларига тайёрлаш-ни таъминлаш максадида таътил даврида кетма-кет 21 кунгача ва йилига 2 мартадан куп булмаган укув-машгулот йигинлари ташкил этилади. Йигинда катнашувчиларнинг оптимал сони спорт машгулотларидан утадиган одамлар гурухлари таркибининг камида 60% ни ташкил килади.

Машгулотлар жадвали тингловчилар учун ку-лайрок машгулот, дам олиш режимини урнатиш максадида ташкилотнинг буйруги билан маълум бир гурух тингловчиларига тайинланган мураббийнинг таклифига биноан ташкилот маъмурияти томонидан

со см о см

со

Ю га t

0 d w

1

умумтаълим мактаблари ва бошка таълим ташки-лотларида укиганликларини хисобга олган холда тузилади.

Укув машгулотларини утказиш шартларига куй-иладиган талаблар

Баскетболчиларни тайёрлаш жараёни "Баскетбол" спорт тури буйича спорт машгулотлари дастурини амалга ошириш учун мослаштирилган хамда 1-жад-валда келтирилган зарур инвентар ва жихозлар билан жихозланган спорт иншоотларида амалга оширилиши белгиланган.

Жадвал

Спорт машFулотлари учун зарур булган жихозлар ва спорт анжомлари

СО С^ О С^

СО

СО

0

а со

1

с со

№ Номланиши Улчов бирлиги Махсулотлар сони

Ускуналар ва спорт анжомлари

1. Баскетбол шитини йигиш (шит, халкали сават, тур, таянч) туплам 2

2. Баскетбол тупи дона 30

3. Тактик доска дона 2

4. Тулдирилган туп (тиббий туп) дона 20

5. Хуштак дона 4

6. Секундомер дона 4

7. Стойка для обводки дона 20

8. Фишка (конуссимон) дона 30

^ушимча ва ёрдамчи ускуналар ва спорт анжомлари

1. Йенгил атлетика тусиги дона 20

2. Огирлиги 1 дан 5 кг гача булган массив гантеллар туплам 3

3. Туплар учун сават дона 2

4. Волейбол тупи дона 2

5. Тулдирилган туп (тиббий туп) дона 15

6. Теннис тупи дона 10

7. Футбол тупи дона 2

8. Тупларни дамлаш учун игнали насос дона 4

9. Аргамчи дона 24

10. Гимнастика скамейкаси дона 4

11. Оёк учун юклама туплам 15

12. ^ул учун юклама туплам 15

13. Резина тасмали эспандер дона 24

тириш ва танлаш йули билан спорт тайёргарлиги боскичлари буйича спортчилар гурухларини шакл-лантириш ва эгаллашдан бошланади.

Баскетбол учун болаларни танлаш асослари 7-8 ёшли болаларнинг спорт уйинларида, хусусан, баскетболда муваффакиятли урганиш имкониятла-рини аниклаш жуда кийин, аммо зарур жараёндир.

Спортни танлаш масалалари баскетбол буйича спорт мураббийи ишининг мазмунининг энг мухим тарки-бий кисмларидан бири булганлиги сабабли, болаларда турли даражадаги кобилиятлар мавжудлигини билиш, спортчилар билан ишлаш амалиётида тан олишни ва хисобга олишни урганиш мухимдир.

7-8 ёшли болаларни спорт билан шугулланиш учун дастлабки танлашни утказишда ушбу ёшдаги боланинг танаси ривожланишининг физиологик хусу-сиятларини хисобга олиш керак. Потенсиал имкони-ятларни ишончли прогноз килиш учун жисмоний си-фатларнинг ривожланишининг бошлангич даражаси эмас, балки ушбу даража ва жисмоний сифатларнинг усиш суръати (интенсивлиги) уртасидаги нисбат катта ахамиятга эга.

Шуни эсда тутиш керакки, нотугри утказилган эрта йуналиш ва танлов куплаб истикболли спортчилар профессионал жамоаларда уйнашни бошламасдан уз фаолиятини якунлашига олиб келади. Шу сабабли, спортга иктидорли болаларни излаш мураккаб булиб, баскетболда уйин фаолиятининг узига хос хусусият-лари билан белгиланади, бу танланган спорт турида муваффакиятга эришиш имконияти боглик булган куп сонли махсус фазилатларнинг куп киррали намоён булишини талаб килади. У морфологик, аклий ва шахсий хусусиятларда намоён булади.

Танлов жараёнининг максади муваффакиятни ба-шорат килишдир. Дастлабки танлов уз-узидан пайдо булган асосга эга, чунки у болаларнинг уйнашни хохлаган спорт турини табиий танлаши асосида шакл-ланади. Спорт булимига келган боланинг дастлабки бахоси унинг бошлангич даражасини аниклашга имкон беради, иккинчи текширув эса мураббийни кизиктирадиган динамика, курсаткичлар хакида та-саввурга эга булишга имкон беради.

Баскетболда спорт танловининг куйидаги даража-лари ажратилади (1-расм):

БАСКЕТБОЛДА СПОРТ ТАНЛОВИНИНГ ДАРАЖАЛАРИ

г4 4

• Дастлабки танлов •Мактаб, вилоят спорт жамоаларига саралаш

•Чукур танлов •Мамлакатнинг турли ёшдаги терма жамоаларига

Ч 1 Ч з саралаш

1-расм. Баскетболда уйинчиларнинг спорт танлови даражалари

1. Дастлабки танлов - спортнинг муайян турини узлаштириш имкониятига эга булган болаларни аниклаш.

Ушбу даража куйидагиларни уз ичига олади:

а) таргибот тадбирлари;

б) баскетбол уйнаш кобилиятини аниклаш учун мажбурий синов ва кузатиш;

в) укув жараёнида материални узлаштиришни кузатиш, бу мутахассисларга боланинг кайси спорт турида уз кобилиятини очиб бериши ва келажакда юкори натижаларни курсатиши мумкинлигини аниклаш имконини беради. Бу давр 1,5 йилгача давом этиши мумкин.

2. Чукур саралаш - танланган спорт мутахассисли-

ги буйича юкори даражадаги кобилият ва мойилликка эга булган истикболли спортчиларни аниклашдир.

3. Саралаш боскичида мактаб, вилоят терма жа-моаларига саралаш.

4. Турли ёшдаги терма жамоалар жамоаларига ёзилиш учун спортчиларни аниклаш учун танлов.

Баскетбол учун танловда болаларнинг индивидуал хусусиятларини урганишнинг энг самарали шакли, албатта, уйин. Унинг намоён булиши куп киррали. Бундан ташкари, уйинлар кичик ёшдаги укувчилар учун энг табиий фаолият булиб, тест натижаларининг ишончлилигига ижобий таъсир курсатадиган оптимал мотиватсия даражасини талаб килади. Шунингдек, баскетбол булимида танлашда сиз анкета (суров) ва уйин фаолиятидаги хатти-харакатларни кузатиш усулидан фойдаланиш мумкин.

Спорт танлови куп боскичли жараён булиб, спорт-чини тайёрлашнинг барча боскичлари ва даврларида амалга оширилади, бу ёш спортчининг келажакдаги муваффакиятини башорат килишнинг ишончлилиги-ни таъминлайди.

Баскетбол гигантлар уйини деб аталади, бу ерда спортчиларнинг буй курсаткичлари мухим рол уйнай-ди. Шунинг учун баскетбол буйича мутахассисларни талабанинг хозирги ва режалаштирилган усиши кур-саткичлари кизиктиради. Баскетбол учун болаларни танлашда улар боланинг шахсиятини бахолашнинг комплекс методологиясидан фойдаланган холда, унинг фаолиятининг турли томонларини тахлил ки-ладилар ва хисобга оладилар.

Шундай килиб, болаларни баскетбол булимига жалб килиш антропометрик маълумотлар, морфотип ва спорт машгулотларига мойиллигини урганиш (ота-оналар, укитувчилар сурови, кузатиш) буйича амалга оширила-ди. Жисмоний (саралаш пайтида) ва техник (машгулот фаолияти давомида) тайёргарлик даражаси талаблар ва спорт мактаби томонидан ишлаб чикилган техник тай-ёргарлик стандартлари (машгулот боскичидан бошлаб) асосида тест синовлари оркали аникланади. Болалар-нинг узаро тушуниш, йуналтириш, харакат тезлиги, ташаббускорлик ва катъиятлилик, диккатни жамлаш ва харакатларни мувофиклаштириш кобилиятини аниклаш катта ахамиятга эга.

Шундай килиб, баскетбол булимида спорт танло-вининг самарадорлиги узок муддатли хар томонлама урганиш асосида амалга оширилиши мумкин, танлаш мезонлари бу спортчининг умумий шахсиятини ва унинг спорт кобилиятларини педагогик, биотиббиёт, психологик ва ижтимоий кобилиятларга асосланган холда тахлил килишни уз ичига олади.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Спорт мактабига кабул килиш коидалари ва бо-шлангич тайёргарлик боскичида укув жараёнини ташкил этиш шартлари

Республикада жисмоний тарбия ва спортни янада ривожлантириш, ахолининг барча катламларини, айникса ёшларни жисмоний тарбия ва оммавий спорт билан мунтазам шугулланишга жалб килиш, Узбекистан спорт турлари буйича терма жамоалари таркибини шакллантиришда шаффофликни таъмин-лаш, уларнинг таркибига иктидорли спортчиларни

саралаш (селекция) методологиясини яратиш хамда Узбекистон Республикаси Президентининг "Узбе-кистонда футболни ривожлантиришни мутлако янги боскичга олиб чикиш чора-тадбирлари тугрисида" 2019-йил 4-декабрдаги ПФ-5887-сон ва "Узбекистон Республикасида жисмоний тарбия ва спортни янада такомиллаштириш ва оммалаштириш чора-тадбирла-ри тугрисида" 2020-йил 24-январдаги ПФ-5924-сон Фармонлари, Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "Спорт турлари буйича терма жамоа-лар таркибига спортчиларни саралаб олиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида" карори асосида амалга оширилади

- Саралаш ва тайёрлаш методологияси куйидаги мустакил танлов турларидан иборат:

спорт йуналиши;

терма жамоаларга номзодларни танлаш;

терма жамоаларни жамлаш.

- Саралаш ва тайёрлаш методологияси куйидагича амалга оширилади:

идеал (чемпионнинг модели) аникланади;

спорт ютукларининг усиш суръатлари прогноз килинади;

ташкилий ва методик масалалар хал этилади (таснифлаш стандартлари, синов меъёрлари ишлаб чикилади, ёки тест, кузатиш, сухбатдан утказиш).

- Спортчиларни танлашнинг илмий асослари, ишончли ва обйектив тестлардан иборат булиб, бу эришилиши мумкин булган спорт ютукларини тахмин килиш имконини беради.

Ишончли тестлар спортчининг психологик курсаткичлар, яъни ижобий тусдаги фазилатлари, мотиватсияси, етакчилик ва хиссий баркарорлик, ихтиёрий фазилатлари, спорт агрессивлиги, шахснинг фаоллашуви хисобланади.

Обйектив тестлар (хотира, эътибор, фикрлаш, ахборотни кайта ишлаш тезлиги), сенсомоторика, темперамент, индивидуал фаолиятлари хисобланади.

- Спортчининг усиш динамикасини аниклаш курсаткичлари асосан мусобака даврида аникланади.

Бунда биринчи навбатда:

педагогик курсаткичлар (ёши, жисмоний тайёргар-лиги, тез ривожланиши ва киска давр ичида жисмоний тикланиш кобилиятлари);

психологик курсаткичлар (ижобий тусдаги фази-латлар, мотиватсия, етакчилик ва бепарволик, хиссий баркарорлик, ихтиёрий фазилатлари, спорт агрессив-лиги, шахснинг фаоллашуви (хотира, эътибор, фикр-лаш, ахборотни кайта ишлаш тезлиги), сенсомоторика, темперамент, индивидуал фаолият услуби);

тиббий-биологик курсаткичлар (соглик, анатомик хусусиятлар, нафас олиш, кон айланиши, эндокрин холати) аникланади.

- Танлов жараёни куйидаги боскичларга булинади:

1-боскич. Болалар ва усмирларни дастлабки (бир-ламчи) танлаш;

2-боскич. Танланган спорт тури буйича ихтисос-лашиш талабларига жалб килинган контингентни талаб даражасида чукур текшириш (иккиламчи танлов боскичи);

со см о см

со

го га

0 О.

ю

1

с го

со см о см

со

го га

0

ю

1

3-боскич. Спортга йуналтириш;

4-боскич. Терма жамоаларга саралаш.

- Дастлабки танлашда болалар ва усмирларнинг спорт билан шугулланишга яроклилиги, уларнинг кобилиятлари аникланади ва харакат фаолиятининг даражаси бахоланади.

- Иккиламчи танловда болаларда маълум бир спорт тури буйича бошлангич меъёр синовлари та-лаблари текширилади. Спортчининг махсус фазилат-лари, унинг тайёргарлиги, спорт билан шугулланиш даражаси, танланган спорт турини такомиллаштириш учун яроклилигини аниклаш имконини беради.

- Спортга йуналтиришда маълум бир спорт ту-ридаги фаолиятда намоён буладиган кобилиятлар шаклланади, натижада терма жамоаларга асосий хамда захира таркиб номзодлари (мусобака даврида) танлаб олинади.

- Терма жамоага саралашда маълум бир спорт тури буйича спорт кобилиятлари профессионал даражада ривожланади, спортчиларнинг махорат даражаси бахоланади. Ушбу вазифа терма жамоа бош ва катта тренерлари (тренерлар жамоаси) томонидан амалга оширилади.

- Спортда муайян ютукларга эришган малакали спортчилар орасидан истикболли спортчиларни са-ралаб олишнинг замонавий тизимига куйидагилар киради:

шугулланадиган спорт туридаги техник натижа-лар ва унинг сунгги йилларда эришган ютуклари динамикаси;

ёш тоифаси, антропометрик курсаткичлар ва сало-матлик (маълум бир спортга мойиллиги);

спорт машкларининг энг мухим боскичлари ва элементларини бажаришда техник хатоларни аниклаш даражаси;

узок муддатли махсус жисмоний тайёргарлик сифатларининг ривожланиш даражаси;

машгулотлар даврида жисмоний ва психоонтро-помик юкламаларга чидамликнинг ривожланганлиги;

танланган спорт турида катъиятлилик мавжудлиги.

- Юкори тоифали спортчиларни тайёрлаш ва тарбиялаш куп йиллик мураккаб жараён булиб, спортчиларнинг махорати бир катор омиллар билан белгиланади. Бундай омиллардан бири иктидорли спортчиларни танлашда тугри танланган спорт йуна-лиши хисобланади.

- Спорт танлови боланинг спорт фаолияти (спорт тури) га юкори даражада мослашувини (иктидори) ни аниклаш имконини беради ва узок муддатли, куп боскичли жараёнда хар бир тайёргарлик боскичи буйича спортчининг турли тадкикот усулларидан (педагогик, тиббий-биологик, психологик, ижтимоий ва бошкалар) фойдаланилган холда тизимли амалга оширилади. Спорт танлови болаликда шаклланади ва мамлакат терма жамоаларида тамомланади.

- Спорт танлови куйидаги боскичларда амалга оширилади:

а) 1-боскич - асосан 7 - 10 ёшдаги булган умумтаъ-лим мактаби укувчиларидан иборат булган контин-гентдан иктидорли болалар аникланади. Бундай

болалар жисмоний тарбия дарсларида спортнинг бир ёки бир нечта спорт турига мойиллиги бор булган укувчилар орасидан танлаб олинади. Аникланган иктидорли укувчилар билан умумий урта таълим му-ассасаларининг дарс машгулотларига салбий таъсир килмаган холда спорт тугараклари олиб борилади.

Умумтаълим мактабида умумий урта таълим муассасаларининг спорт тугаракларига кабул килин-ган укувчиларнинг руйхатидан иборат булган ягона электрон "Спорт тугараги" онлайн тизими яратилади.

Ташкил этилган тугаракларга умумтаълим макта-бининг иктидорли укувчилари киритилади. Умумтаъ-лим мактабларида шакллантирилган ягона электрон тизимига киритилган укувчиларнинг антропометрик улчовлари (ёши, буйи, вазни) хамда умумжисмоний курсаткичлари киритилади ва уларнинг усиш сифат-лари динамикаси янгилаб борилади.

Ягона электрон "Спорт тугараги" онлайн тизими оркали болалар-усмирлар спорт мактабининг тренер селекционерлари томонидан болалар-усмирлар спорт мактабига укувчилар йуналтирилади. Бу жараён са-ралаш (селекция) тизимининг биринчи боскичидир.

Саралаб олинган укувчилар болалар-усмирлар спорт мактабларида бошлангич тайёргарлик гурухида машгулотларни олиб боради. Бошлангич тайёргарлик гурухига жисмоний тарбия укитувчисининг тавсияси, тиббий курик маълумотлари, антропометрик улчовлар булажак спортчини бахолашнинг мезони хисоблана-ди. Ушбу саралаш боскичида олинган маълумотлар тахминий курсаткичлар сифатида ишлатилиши лозим.

б) Саралашнинг иккинчи боскичида бола-лар-усмирлар спорт мактаблари шугулланувчилари уртасида худудий чемпионат мусобакаси утказилади. Мусобакада голиб ва совриндор булган спортчилар-дан спорт турлари буйича худудий терма жамоалар-нинг асосий ва захира таркиби шакллантирилади.

Бир вактнинг узида худудий чемпионат голиб-ларидан иборат булган спортчилар спорт турлари буйича ихтисослаштирилган болалар-усмирлар спорт мактабларининг тренер селекционерлари хамда спорт федератсия (уюшма)ларининг мутахассислари томонидан Олимпия ва Паралимпия спорт турларига тайёрлаш марказига йуналтирилади. Шунингдек, ху-дудий чемпионатнинг совриндорлари спорт турлари буйича ихтисослаштирилган болалар-усмирлар спорт мактабларининг тренер селекционерлари хамда спорт федератсия (уюшма)ларининг мутахассислари томо-нидан ихтисослаштирилган болалар-усмирлар спорт мактабларига йуналтирилади;

в) Саралашнинг учинчи боскичида худудий терма жамоадан (маълум бир спорт туридан) сараланган спортчилар республика мусобакаларида иштирок этиш учун ягона спорт таснифида белгиланган ИИ катталар (гимнастика спорт турлари учун И ёшлар) тоифасига эга булиши лозим.

Спортчилар Республика спорт тиббиёти илмий-а-малий маркази томонидан чукурлаштирилган тиббий курикдан утказилади ва уларнинг хулосасига биноан укув-машгулотлар йигинларига таклиф этилади;

г) Саралашнинг туртинчи боскичида саралаб олин-

Медико-биологические и социально-психолгические основы физической культуры и спорта

ган спортчи шаклланаётган профессионал даражадаги спортчи хисобланади.

Бунда биринчи навбатда миллий терма жамоа аъ-зоси сифатида мамлакатимизни халкаро ареналарда муносиб хдмоя килиши, спортчига керакли шарт-ша-роитлар яратиш, узлуксиз тарзда машгулотларни хамда укув-машгулот йигинларини ташкил этиш назорат килинади.

Адабиётлар:

1. Узбекистан Республикаси Президентининг 2020 йил 24 январ-даги "Узбекистан Республикасида жисмоний тарбия ва спортни янада такомиллаштириш ва оммалаштириш чора-тадбирлари тyFрисида" ПФ-5924-сон Фармони.

2. Узбекистан Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2020 йил 4 март "Спорт турлари буйича терма жамоалар таркибига спортчиларни саралаб олиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари туфисида" 122-сон карори.

3. Верхошанский Ю.В. Программирование и организация тренировочного процесса / Ю.В. Верхошанский. - М.: Физкультура и спорт, 1985. - 176 с.

4. Гатмен Б. Все о тренировке юного баскетболиста / Б. Гат-мен, Т. Финнеган / пер. с англ. Т.А. Бобровой. - М.: АСТ: Астрель, 2007. - 303 с.

5. Гомельский А.Я. Баскетбол. Секреты мастерства, 1000 баскетбольных упражнений / А.Я. Гомельский. - М.: Гранд, 1997. - 224 с.

6. Гомельский А.Я. Энциклопедия баскетбола от Гомельского / А.Я. Гомельский. - М.: Гранд, 2002. - 352 с.

7. Губа В.П. Особенности отбора в баскетболе / В.П. Губа, С.Г. Фомин, СВ. Чернов. - М.: Физкультура и спорт, 2006. - 144 с.

Информация для связи с автором:

info@efu.uz

Б.В. ГАЗИЕВ1

председатель Федерации коневодства и конного спорта Узбекистана город Ташкент, Узбекистан

ЭФФЕКТИВНОСТЬ ПРИМЕНЕНИЯ СПЕЦИАЛЬНЫХ СРЕДСТВ ПОВЫШЕНИЯ ТЕХНИЧЕСКОЙ ПОДГОТОВЛЕННОСТИ СПОРТСМЕНОВ-КОННИКОВ ПО КОНКУРУ

Аннотация

Annotation

В работе раскрываются основные направления технической подготовленности спортсменов-конников при прыжках через канаву. Таким образом, на каждом этапе подготовки спортсменов-конников определяются задачи, которые являются важными для повышения спортивных результатов и насколько все готовы к соревновательным прыжкам лошади.

Клюечевые слова: преодоление препятствий, техника прыжка, специальная подготовленность, траектория.

Маколада от спортчиларининг арикдан сакрашдаги техник тайёргарлигининг асосий йуналишлари очиб берилган. Шундай килиб, чавандозлврни тайёрлашнинг хдр бир боскичи-да спорт натижаларини яхшилаш учун мухим булган вазифалар ва хар бир от сакрашларига канчалик тайёр эканлиги аникланган.

Калит сузлар: тусицларни енгиб утиш, сакраш техникаси, махсус тайёргарлик, траектория.

The paper reveals the main directions of technical readiness of equestrian athletes when jumping over a ditch. Thus, at each stage of the training of equestrian athletes, the tasks that are important for improving sports results and how ready everyone is for competitive horse jumps are determined.

Key words: overcoming obstacles, jumping technique, special preparedness, trajectory.

Введение. В целях развития в стране конного спорта, укрепления материально-технической базы и т.п. Указом Президента Республики Узбекистан от 13 июля 2021 года № УП-6260 «О дополнительных мерах по всесторонней поддержке молодежи и дальнейшему повышению ее общественной активности» и в целях дальнейшего развития видов конного спорта, подготовки и воспитания нового поколения наездников, активной пропаганды и популяризации конного спорта среди молодежи страны» были созданы специализированные детско-юношеские конноспортивные школы (Школы наездников). Основными направлениями дальнейшего развития коневодства и конного спорта явилось:

► привлечение подростков и молодежи к постоянным занятиям конным спортом, современным пятиборьем, поло и улок-купкари, выявление, отбор и выбор (селекцию) талантливой молодежи, организацию учебно-тренировочного процесса для подготовки спортивного резерва и спортсменов высокого профессионального мастерства, а также обмен профессиональным опытом между специалистами по

спортивной подготовке в данных видах спорта;

► подготовку спортивного резерва и высококвалифицированных спортсменов для сборных команд Узбекистана, способных достойно защищать честь страны на международной спортивной арене, с применением при этом новейших методов организации учебно-воспитательного процесса [1].

Цель данной работы являлось - повышение технической подготовки в прыжках до максимума с сохранением того, что было приобретено в подготовительном периоде; начало полевой работы, привыкание к полевым препятствиям, относительное снижение объема работы на выносливость и введение коротких моментов нагрузки на уровне соревнований. В ходе исследования нами были разработаны главные задачи. На каждом этапе определяются задачи, которые являются важными для повышения спортивных результатов

Анализ литературы. Уникальность конного спорта состоит в том, что команда лошадь - человек, выступают как единое целое. Конный спорт - один из самых дорогих привилегированных видов спорта.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.