Научная статья на тему 'СОЗЫЛМАЛЫ БҮЙРЕК АУРУЫ БАР АДАМДАРДЫҢ Д ВИТАМИНМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУІ'

СОЗЫЛМАЛЫ БҮЙРЕК АУРУЫ БАР АДАМДАРДЫҢ Д ВИТАМИНМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУІ Текст научной статьи по специальности «Медицинские науки и общественное здравоохранение»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Д витaминінің қaмтaмaсыз етілуі / Д витaминінің тaпшылығы / биoлoгиялық әсерлер / хoлекaльциферoл / иммунитет / микрoбқa қaрсы әсер / oбеспеченнoсть витaминa Д / дефицит витaминa Д / биoлoгические эффекты / хoлекaльциферoл / иммунитет / aнтимикрoбный эффект

Аннотация научной статьи по медицинским наукам и общественному здравоохранению, автор научной работы — Архабай Замира Бериковна, Джумабеков Ауесхан Тулегенович

Д витaминінің төмен қaмтaмaсыз етілуі бүкіл әлемде кең тaрaлғaн. Сoңғы 10 жылдa жүргізілген ғылыми зерттеулер aдaм aғзaсындaғы биoлoгиялық әсерлердің көптүрлілігін тереңірек aшып көрсетеді. Ірі aуқымды зерттеулердің деректері бoйыншa Д витaминінің тaпшылығы көптеген aурулaрдың қaуіп-қaтерінің фaктoры бoлып тaбылaды. Д витaминіне рецептoрлaр (VDR) aғзaның 40-тaн aстaм нысaнa-тіндерінде aнықтaлғaн, бұл oның көптеген биoлoгиялық әсерлерін aнықтaйды. Д витaмині кaльций мен фoсфoрдың метaбoлизміне, иммундық функцияғa, жaсушaлaрдың прoлиферaциясынa, дифференцирoвкaғa және aпoптoзғa әсер етеді. Бүгінгі күнге белгілі Д витaминінің биoлoгиялық рөлі құрсaқішілік дaму және ерте бaлaлық шaқтaн бaстaп aурулaрдың кең aуқымын емдеу және aлдын aлу үшін Д витaминінің препaрaттaрын педиaтриялық қoлдaнудың кең және ерте зерттелмеген перспективaлaрын көрсетеді.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по медицинским наукам и общественному здравоохранению , автор научной работы — Архабай Замира Бериковна, Джумабеков Ауесхан Тулегенович

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ОБЕСПЕЧЕННОСТЬ ВИТАМИНОМ Д ПРИ ЗАБОЛЕВАНИЯХ ПОЧЕК У ДЕТЕЙ

Низкaя oбеспеченнoсть витaминa Д ширoкo рaспрoстрaненa вo всем мире. Нaучные исследoвaния, прoведенный зa пoследние 10 лет бoлее углубленнo рaскрывaют мнoгoгрaннoсть биoлoгических эффектoв в oргaнизме челoвекa. Пo дaнным крупнoмaсштaбных исследoвaний дефицит витaминa D является фaктoрoм рискa мнoгих зaбoлевaний. Рецептoры к витaмину Д (VDR) идентифицирoвaны бoлее чем в 40 ткaнях-мишенях oргaнизмa, чтo oпределяет мнoжествo егo биoлoгических эффектoв. Витaмин Д влияет нa метaбoлизм кaльция и фoсфoрa, иммунную функцию, прoлиферaцию клетoк, дифференцирoвку и aпoптoз. В oбзoре нaучнoй литерaтуры предстaвлены сoвременные дaнные o витaмине Д. Известные нa сегoдняшний день биoлoгические рoли витaминa D укaзывaет нa ширoкие и рaннее не изученные перспективы педиaтрических применений препaрaтoв витaминa Д для прoфилaктики и терaпии ширoкoгo кругa зaбoлевaний с периoдa внутриутрoбнoгo рaзвития и рaннегo детствa.

Текст научной работы на тему «СОЗЫЛМАЛЫ БҮЙРЕК АУРУЫ БАР АДАМДАРДЫҢ Д ВИТАМИНМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУІ»

ЭОЖ: 616.6.252 ГТАХА: 76.29.46

СОЗЫЛМАЛЫ БYЙРЕК АУРУЫ БАР АДАМДАРДЬЩ Д ВИТАМИНМЕН

ЦАМТАМАСЫЗ ЕТ1ЛУ1

* Джумабеков А.Т., Архабай З.Б.

«^ДСЖМ» ^азакстандык медицина университету Алматы к., ^азакстан

Тушндеме

Д витаминшщ темен камтамасыз етiлуi бYкiл элемде кец таралган. Соцгы 10 жылда жYргiзiлген гылыми зерттеулер адам агзасындагы биологиялык эсерлердщ кешурлшгш терещрек ашып керсетедi. Iрi аукымды зерттеулердщ деректерi бойынша Д витаминшщ тапшылыгы кептеген аурулардыц кауш-катершщ факторы болып табылады. Д витaминiне рецепторлар (VDR) агзаныц 40-тан астам нысана-тшдершде аныкталган, бул оныц кептеген биологиялык эсерлерш аныктайды. Д витaминi кальций мен фосфордьщ метaбoлизмiне, иммундык функцияга, жасушалардыц пролиферациясына, дифференцировкага жэне апоптозга эсер етедi. БYгiнгi кYнге белгш Д витаминшщ биологиялык релi курсащшшк даму жэне ерте балалык шактан бастап аурулардыц кец аукымын емдеу жэне алдын алу Yшiн Д витаминшщ препараттарын педиатриялык колданудыц кец жэне ерте зерттелмеген перспективаларын керсетедь

ТYйiндi свздер: Д витаминшщ цамтамасыз етшу1, Д витамитнщ тапшылыгы, биологиялыц эсерлер, холекальциферол, иммунитет, микробца царсы эсер.

Юркпе. Д дэрумеш, сондай-ак "^н сэулесiнiц дэруменiм деп аталады, майда еритiн витамин, ол жалпы денсаулык пен эл-аукатты сактауда шешушi рел аткарады. Д дэруменi ^шт CYЙектердi сактаудагы релiмен кецiнен танымал болганымен, ол иммундык жYЙенi колдаудан ген экспрессиясын реттеуге дейiнгi биологиялык процестердщ кец аукымына катысады. Бул макалада бiз Д дэруменiнiц биологиялык релш толыгырак карастырамыз [1,2,3].

Д дэрумеш ^н сэулесiнiц эсерiне ушыраган кезде терiде тYзiледi. Дегенмен, кептеген адамдар ^н сэулесiн жеткiлiксiз алады немесе майлы балык жэне байытылган CYт енiмдерi сиякты Д дэруменше бай тагамдарды жеткiлiктi мелшерде тутынады [4]. Мундай жагдайларда Д дэруменшщ жеткiлiктi децгейiн устап туру Yшiн коспаларды кабылдау кажет болуы мYмкiн.

Д витаминшщ непзп функцияларыныц бiрi-аFзадаFы кальций мен фосфордьщ сщуш реттеу. Бул кYштi CYЙектер мен тiстердi дамыту жэне сактау Yшiн мацызды. Д дэрумеш жеткiлiксiз болса, дене кальцийдi жеткiлiктi мелшерде сщре алмайды, бул CYЙектердщ элсiреyiне жэне остеопороз деп аталатын жаFдаЙFа экелyi мYмкiн [5,6].

Дегенмен, Д дэрумеш сYЙек денсаулы^ын сактаудан repi кеп нэрсенi жасайды. Ол сондай-ак иммундык фyнкцияFа катысады жэне зерттеулер оныц инфекциялардан, соныц iшiнде жалпы суык жэне тумау сиякты респираторлык инфекциялардан корFаyFа кемектесетшш кeрсетедi. Д дэрyменi сонымен катар склероз жэне 1 типт кант диабет сиякты аутоиммунды аурулардыц темендеу каушмен байланысты.

Сонымен катар, Д дэрумеш жасушалардыц eсyi мен белшуш реттеуге катысады. Зерттеулер керсеткендей, Д дэруменшщ темен децгей кейбiр катерлi юштердщ, соныц iшiнде CYт без^ ток iшек жэне простата обырыныц даму каушшц жоFарылаyымен байланысты болуы мYмкiн. Бул салада косымша зерттеулер кажет болFанымен, Д дэрyменi жасушалардыц сау жумысын камтамасыз етуде шешyшi рел аткаратыны анык [7,8,9].

Д витаминшщ таFы бiр мацызды рельген экспрессиясын реттеу. Д дэрyменi рецепторлары дененiц кептеген тiндерiнде, соныц шшде мида, жYректе жэне булшыкеттерде кездеседь Д дэрyменi осы рецепторлармен байланысканда, ол кабынyFа, жасушалардыц eсyiне жэне иммундык фyнкцияFа катысатындарды коса алFанда, гендердiц кец аукымыныц экспрессиясына эсер етyi мYмкiн [10,11,12].

Нег1зг1 бел1м. Д дэрyменi бYЙрек функциясын сактауда мацызды рел аткарады. БYЙрек кандаFы калдыктар мен артык суйыктыкты CYзyге жауап бередi, сонымен катар кан кысымын реттеуге жэне электролит тепе-тецдЫн сактаyFа кeмектеседi. Д дэрyменi осы процестердщ барлыFына катысады жэне оныц децгей жеткiлiксiз болFан кезде бYЙрек денсаyлыFына айтарлыктай эсер етyi мYмкiн [13,14].

Денедегi Д дэрyменiнiц непзп белсендi тYрi кальцитриол деп аталады жэне ол бYЙректе тYзiледi. БYЙрек кандаFы кальций децгейiнiц темен екенш сезгенде, олар белсендi емес Д дэруменш кальцитриолFа айналдырады. Содан кешн кальцитриол iшекке тYседi, онда ол кальцийдщ сiцyiн арттырyFа кeмектеседi, ал CYЙектерде кальций децгейiн устап турyFа жэне CYЙек eсyiн сактаyFа кемектеседь

Кальций тепе-тецдiгiне эсер етумен катар, Д дэрумеш кан кысымын реттеуге кемектесетш ренин-ангиотензин-альдостерон жYЙесiн (Raas) реттеуде де мацызды рел аткарады. Зерттеулер керсеткендей, Д витаминшщ жетюпеушшп гипертонияныц даму каyпiнiц жоFарылаyымен байланысты жэне Д дэрумеш коспалары гипертониямен ауыратын адамдарда кан кысымын темендетуге кeмектеседi [15,16].

Сонымен катар, Д дэрумеш бYЙректi кабынудан болатын закымданудан коргауга кемектесетш кабынуга карсы эсерге ие. Созылмалы кабыну бYЙрек ауруларыныц дамуыныц жалпы факторы болып табылады жэне зерттеулер Д дэрумеш созылмалы бYЙрек ауруы бар адамдарда кабынуды азайтуга жэне бYЙрек ауруыныц дамуын бэсецдетуге кeмектесетiнiн керсетп [17].

Д витаминшщ жетiспеушiлiгi бYЙрекке байланысты бiркатар аурулардыц, соныц шшде бYЙрек тастарыныц, гломерулонефриттiц (бYЙректiц CYЗгi элементтерiнiц кабынуы) жэне диабеттiк нефропатияныц (кант диабетiнен туындаган бYЙректiц закымдануы) каупiнiц жогарылауымен байланысты. Мундай жагдайлары бар адамдарда Д дэруменi коспаларын кабылдау бYЙрек кызметiн жаксартуга жэне аскыну каупiн азайтуга кeмектеседi [18,19].

Д дэрумеш бYЙрек денсаулыгын сактауда мацызды рел аткаратынын атап еткен жен. Бул кальций балансын, кан кысымын жэне кабынуды реттеуге кемектесед^ олардыц барлыгы бYЙрек кызметi Yшiн мацызды. БYЙрек ауруы немесе бYЙрекке байланысты баска да бузылулары бар адамдар Д дэруменш кабылдаудан пайда кeруi мYмкiн, себебi бул бYЙрек кызметiн жаксартуга жэне аскыну каушн азайтуга кeмектеседi. Кез келген жаца коспалар режимiн бастамас бурын дэр^ермен кецесу мацызды [20,21].

Д дэрумеш жYрек-кан тамырлары жYЙесiнiц дурыс жумыс iстеуi Yшiн кажет. Бул жYрек денсаулыгын сактауда жэне жYрек-кан тамырлары ауруларыныц каупiн азайтуда шешушi рел аткарады. ЖYрек-кан тамырлары жYЙесi жYректен, кан тамырларынан жэне каннан турады, олар бiрге жумыс ютейд^ дене тiндерiне оттегi мен корекпк заттарды жеткiзедi. Мунда бiз Д дэруменшщ жYрек-кан тамырлары жYЙесiндегi биологиялык рeлiн карастырамыз [22].

Д дэрумеш жYрек-кан тамырлары жYЙесiне бiрнеше эсер етед1 Д дэруменi жYрек-кан тамырлары жYЙесiне пайдалы эсер ететiн непзп эдютердщ бiрi-кан кысымын реттеу. Зерттеулер керсеткендей, Д витаминшщ жетюпеушшп гипертония немесе жогары кан кысымыныц даму каупшщ жогарылауымен байланысты. Д дэрумеш кан кысымын реттеуге кемектесед^ кан кысымын кетеретш жэне кан тамырларын босацсытатын ренин гормоныныц eндiрiсiн азайтады [23,24].

Д дэруменi сонымен катар жYрек-кан тамырлары жYЙесiн кабынудан болатын закымданудан коргауга кeмектесетiн кабынуга карсы эсерге ие. ^абыну атеросклероздыц дамуыныц жалпы факторы болып табылады, бул артерияларда бляшкалар жиналып, кан агымыныц тeмендеуiне жэне инфаркт пен инсульт каупшщ жогарылауына экеледi. Д дэрумеш кабынуды азайтуга жэне атеросклероздыц дамуын бэсецдетуге кемектесед^ бул жYрек-кан тамырлары ауруларыныц каутн азайтуга кeмектеседi [25,26].

Д дэрумеш жYрек-кан тамырлары жYЙесiне пайдалы эсер ететiн тагы бiр мацызды эдiс-2 типтi кант диабетiнiц даму каупш азайту. 2 типтi кант диабет жYрек-кан тамырлары ауруларыныц непзп кауiп факторы болып табылады жэне зерттеулер Д дэруменi тапшылыгы 2 типт кант диабетiнiц даму каупшщ жогарылауымен байланысты екенiн керсеттi. Д дэрумеш инсулинге сезiмталдыкты арттыру аркылы кандагы кант децгейiн реттеуге кемектеседу бул 2 типтi кант диабет мен онымен байланысты аскынулардыц даму каупш азайтады.

Сонымен катар, Д дэрумеш эндотелий функциясын жаксартады, бул кан агымыныц езгеруiне жауап ретiнде кан тамырларыныц кецеюi мен жиырылу кабшетшен турады. Эндотелий дисфункциясы жYрек-кан тамырлары ауруларыныц жш кездесетiн белгiсi болып табылады жэне эндотелий функциясыныц жаксаруы инфаркт пен инсульт каупiн азайтуга кемектеседi [27,28,29].

Д дэруменi жYрек денсаулыгын сактауда жэне жYрек-кан тамырлары ауруларыныц каупш азайтуда шешушi рел аткаратынын атап еткен жен. Бул кан кысымын реттеуге кемектеседi, кабынуды азайтады, инсулинге сезiмталдыкты арттырады жэне жYрек-кан тамырлары денсаулыгы Yшiн мацызды эндотелий кызметш жаксартады [9]. ЖYрек-кан тамырлары каупi бар немесе жYрек-кан тамырлары аурулары бар адамдар Д дэрумеш коспасынан пайда керуi мYмкiн, бiрак кез-келген жаца коспалар режимш бастамас бурын дэрiгермен кецесу керек.

Д дэруменшщ кептеген мацызды функцияларын ескере отырып, осы мацызды коректш заттардыц жеткiлiктi мелшерде болуын камтамасыз ету мацызды. ^н сэулесi Д дэруменш ендiрудiц ец тиiмдi эдiсi болганымен, тек кYн сэулесiне CYЙену эрдайым практикалык немесе кауiпсiз бола бермейдь Майлы балык, жумыртка жэне байытылган сут енiмдерi сиякты Д дэруменше бай тагамдарды камтитын тецдеспршген тамактану осы мацызды коректiк заттардыц жеткшкп мелшерiн алуга кемектеседi. Кейбiр жагдайларда коспаларды кабылдау кажет болуы мYмкiн, эсiресе жетiспеушiлiк каупi бар адамдар Yшiн

[30].

^орытынды. ^орытындылай келе, жогарыда келтiрiлген эдебиеттерге CYЙене келе, Д витаминдi жан-жакты талдауды алгашкы медициналык-санитарлык кемек дэрiгерлерiнiц де, баска да мамандардыц да агзадагы Д витаминiнiц тапшылыгына кезкарастарын арттыруды талап етедi.

Бiздiц елiмiзде Д витаминшщ гиповитаминозы мэселесiн кецiнен зерттеу, осы мэселеге дэрiгерлердiц назарын аудару, холекальциферолды профилактикалык жэне емдiк максатта дурыс тагайындау осы жагдайдыц диагностикасын айтарлыктай кецейтедi. Бул ез

кезегшде кептеген аурулардыц аскынуларыныц алдын алуга кeмектеседi жэне Д дэруменшщ тапшылыгынан пайда болатын аурулардыц даму каутн азайтуга оц эсер етедi.

Д дэрумеш жалпы денсаулык пен эл-аукатты сактауда мацызды рел аткаратынын атап еткен жен. Бул eмiрлiк мацызды корекпк зат биологиялык процестердiц кец аукымына катысады - кYштi CYЙектердi сактаудан иммундык функцияны реттеуге жэне ген экспрессиясына дейiн. Д дэруменшщ жеткiлiктi мелшерде болуын камтамасыз ете отырып, сiз денсаулыкты оцтайлы устауга жэне денсаулыкка катысты кептеген мэселелердщ каупiн азайтуга кемектесе аласыз.

ОБЕСПЕЧЕННОСТЬ ВИТАМИНОМ Д ПРИ ЗАБОЛЕВАНИЯХ ПОЧЕК У

ДЕТЕЙ

* Джумабеков А.Т., Архабай З.Б.

Казахстанский медицинский университет«ВШОЗ»,г.Алматы, Казахстан

Аннотация

Низкая обеспеченность витамина Д широко распространена во всем мире. Научные исследования, проведенный за последние 10 лет более углубленно раскрывают многогранность биологических эффектов в организме человека. По данным крупномасштабных исследований дефицит витамина D является фактором риска многих заболеваний. Рецепторы к витамину Д (VDR) идентифицированы более чем в 40 тканях-мишенях организма, что определяет множество его биологических эффектов. Витамин Д влияет на метаболизм кальция и фосфора, иммунную функцию, пролиферацию клеток, дифференцировку и апоптоз. В обзоре научной литературы представлены современные данные о витамине Д. Известные на сегодняшний день биологические роли витамина D указывает на широкие и раннее не изученные перспективы педиатрических применений препаратов витамина Д для профилактики и терапии широкого круга заболеваний с периода внутриутробного развития и раннего детства.

Ключевые слова: oбеспеченнoсть витaминa Д, дефицит витaминa Д, биoлoгические эффекты, хoлекaльциферoл, иммунитет, aнтимикрoбный эффект.

VITAMIN D SUFFICIENCY IN CHILDREN WITH KIDNEY DISEASE * Dzhumabekov A.T., Arkhabay Z.B.

Kazakhstan Medical University "KSPH", Almaty, Kazakhstan

Resume

Low vitamin Д availability is widespread throughout the world. Scientific studies conducted over the past 10 years by a more in-depth disclosure of the versatility of biological effects in the human body. According to large-scale studies, vitamin Д deficiency is a risk factor for many diseases. Vitamin Д receptors (VDRs) have been identified in more than 40 target tissues of the body, which determine its many biological effects. Vitamin Д affects calcium and phosphorus metabolism, immune function, cell proliferation, differentiation and apoptosis. The scientific literature reviews present current data on vitamin Д. The currently known biological roles of vitamin D indicate broad and early unexplored prospects for pediatric vitamin D preparations for the prevention and treatment of a wide range of diseases with a period of intrauterine development and early childhood.

Keywords: vitamin D availability, vitamin D deficiency, biological effects, cholecalciferol, immunity, antimicrobial effect.

Эдебиеттер т1з1м1:

1. Зюзевa, H.A. ^стояние здoрoвья и o6ecne4eHHocTb вигамишм Д детей paHHero Bo3pacra / H.A. Зюзeвa, И.В. Вaхлoвa // Вестник Уpaльскoй медицинсшй aкaдeмичeскoй тауки. - 2017. - Tom 14, № 2. - С. 200-208.

2. A systematic review of vitamin Д status in southern European countries / Y. Manios, G. Moschonis, C.P. Lambrinou [et al.] // European Journal of Nutrition. - 2018. - Vol. 5, № 6 - P. 2001-2036

3. Palacios, C. Is vitamin Д Дeficiency a major global public health problem? / C. Palacios, L. Gonzalez // J Sterol Biochem Mol Biol. - 2014. - Vol. 144. - P. 138-145.

4. Vitamin Д Дeficiency anД sufficiency among CanaДian ch^ren resiДing at high lati^e following the revision of the ЯДА of vitamin Д intake in 2010 / L.L. Munasinghe, Y. Yuan, N^. Willows [et al.] // Br J Nutr. - 2017. - Vol. 117, №3. - P. 457-465.

5. Vitamin Д in the МЩДк East anД North Africa / M. Chakhtoura, M. Rahme, N. Chamoun, G. El-Hajj Fuleihan // Bone Rep. - 2018. - Vol. 8. - P. 135-146.

6. Bobk, Я.Р. Известный и неизвестный витaмин Д / Я.Р. Bobk, М.С. Линник, И.П. noHoMapeBa // AOT^arn. - 2018. - № 1 (38). -С. 10-12.

7. Громова, O.A. Витамин Д - смена парадигмы / O.A. Громова, И.Ю. Торшин; под ред. акад. РАН Е.И. Гусева, проф. И.Н. Захаровой - М.: ТОРУС ПРЕСС, 2017. - 576 с.

8. Обеспеченность витамином Д детей грудного возраста / И.Н. Захарова, Л.Я. Климов, В.А. Курьянинова, [и др.] // Российский вестник перинатологии и педиатрии. - 2016. - Том 61, № 6. - С. 68-76

9. Ыуоиа, G. The immunological implication of the new vitamin Д metabolism / G. Bivona, L. Agnelto, M. ааеею // Cent Eur J 1шшипо1. - 2018. - Vol. 43, № 3. - P. 331-334. 99

10. Зеленсгая, Е.М. Генетические маркеры метаболизма витамина Д и подходы к коррекции гиповитаминоза у взрослых / Е.М. Зеленская, Г.И. Лифшиц // Сибирское медицинское обозрение. - 2018. - Том. 144, № 6. - С. 5- 11.

11. Нетребенш, О.К. Остеоиммунология развития костной ткани и роста у детей / О.К. Нетребенко, Л.А. Щеплягина // Лечение и профилактика. - 2018. - Том 8, № 3. - С. 76-79

12. Jo^e, R. Serum cholecalciferol may be a better marker of vitamin Д status than 25 -hyДroxyvitamin Д / R. Jo^e, G. Grimnes // MeДical Hypotheses. - 2018. - Уо1. 111. - P. 61-65.

13. Prognostic уа1ие оГ serum 25-hyДroxyvitamin Д in patients with stroke / Y. Wang, H.Ji, Y. Tong, Z. Zhang [et а1.] // Neurachem. Res. - 2014. - Vol. 39, № 7. - P. 1332-1337.].

14. Vitamin Д in autoimmunity: molecular mechanisms anД therapeutic potentia1 / W. Дankers, E M. Colin, J.P. van Hamburg [et al.] // Front Immunol. - 2017. - Vol. 20, № 7. - P. 697723.

15. Vitamin Д in the МЩДк East anД North Africa / M. Chakhtoura, M. Rahme, N. ^ашои^ G. E1-Hajj Fu1eihan // Бош Rep. - 2018. - Уо1. 8. - P. 135-146

16. Vitamin Д: current gu^elines anД future outlook / S. Pilz, C. Trummer, M. PanДis [et а1.] // Anticancer Research. - 2018. - Vol. 38, №2. - P. 1145- 1151

17. Вшамин Д и аутоиммунные заболевания / Е.А. Потрохова, Н.В. Соботюк, С.В. Бочанцев [и др.] // Росс. вестн. перинатол. и педиатр. - 2017. - Том 62, № 1. - С. 26-32

18. Mellis, C. Vitamin Д supplementation to prevent acute respiratory tract infections/ C. Mellis // J PaeДiatr ШЩ Health. - 2017. - Vol.53, № 7. - P. 723

19. Vitamin Д supplementation for treatment anД prevention of pneumonia in unДer-five ch^ren: a ranДomizeД Дouble-blinД placebo-controlleД trial / P. Gupta, P. Дewan, Д. Shah [et al.] // ^ian PeДiatr. - 2016. - Vol. 53, № 11. - P. 967-976.

20. Winter lupus flares are associateД with low vitamin Д levels in a retrospective longi^inal stuДy of Italian aДult patients / F. Дall'Ara, L. A^reoli, N. Piva [et al.] // Clin Exp Rheumato1. - 2015. - Vol. 33, № 2. - P. 153-158

21. Закирова, A.M. O6ecne4eHHocTb витaминoм Д детей из группы медикo-сoциaльнoгo рисга / A.M. Зaкирoвa, С.В. Maльцев // Прaктическaя медицинa. - 2017. - № 5 (106). - С. 3640.

22. Роль потения в oбеспечении витaминoм Д / Т.Э. Бoрoвик, Т.В. Бушуевa, Н.Г. 3BoHKoBa, [и др.] // Прaктическaя медицинa. - 2017. - tom 106, № 5. - С. 14-18.

23. Vitamin Д Дейаепсу апД osteoporosis in stroke survivors: an analysis of National Health anД Nutritional Examination Survey (NHANES) / Д. ШДш, M M. АДИ, B. Rahim [et al.] // J. Vasc. Interv. Neurol. - 2014. - Vol. 7, № 1. - P. 23-28

24. O6ecne4eHHoCTb витaминoм Д детей с ревмaтическими зaбoлевaниями / Н.С. Пoдчерняевa, H.A. Геппе, A.A. Ивинa [и др.] // Bo^ocbi прaктическoй педтатрии. - 2018. -tom 13, № 5. - С. 18-23

25. Chakhtoura, M. The role of vitamin Д Дeficiency in the inciДence, progression, anД complications of type 1 Дiabetes mellitus / M. Chakhtoura, S.T. Azar // Int J EnДocrinol. - 2013. -P. 148673

26. Смирнoвa, Г.И. Вшамин Д и aллергические бoлезни у детей / Г.И. Смирнoвa, Р.Е. Румянцев // Рoссийский педиaтрический журнaл. - 2017. - tom 20, № 3. - С. 166-172

27. The link between serum vitamin Д level, sensitization to fooД allergens, anД the severity of atopic Дermatitis in infancy / J.H. Baek, Y.H. Shin, I.H. Chung, M Y. Han // J. PeДiatr. - 2014. -Vol. 165, №4. - P. 849-854

28. Wayse, V. Association of subclinical vitamin Д Дeficiency with severe acute lower respiratory infection in InДian ch^ren unДer 5 y / V. Wayse // Eur J Clin Nutr. - 2014. - Vol. 58, № 4. - P. 563-567

29. Vitamin Д Дeficiency in HIV-infecteД cl^ren / A. Mirza, S. Wells, T. Gayton [et al.] // South MeД J. - 2016. - Vol. 109, № 11. - P. 683-687

30. Vitamin Д supplementation to prevent acute respiratory infections: тДтДш! participant Дata meta-analysis / A.R. Martineau, ДА. Jolliffe, L. Greenberg [et al.] // Health Technol Assess. - 2019. - Vol. 23, № 2. - P. 1-44

Конфликт интересов. Автор заявляет об отсутствии потенциального конфликта интересов, требующего раскрытия в данной статье.

Вклад авторов. Автор внес вклад в разработку концепции, выполнение и обработку результатов, и написание статьи. Заявляем, что данный материал ранее не публиковался и не находится на рассмотрении в других издательствах. Финансирование. Отсутствует.

Сведения об авторах

Корреспондирующий автор. Архабай Замира Бериковна, магистрант 2 года обучения по специальности «Медицина», ТОО Казахский медицинский университет «ВШОЗ», Алматы Казахстан, Е-mail: zami.93.11@mail.ru, 87472087956

Джумабеков Ауесхан Тулегенович доктор медицинских наук, профессор, проректор по клинической работе КМУ «ВШОЗ», Казахстанский медицинский университет, Email: jumabekov@mail.kz, 87017414437, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3502-4411

Статья поступила: 10.04.2024 Статья принята: 18.04.2024

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.