Создание и применение электронного учебного пособия в системе медицинского образования Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

М.И. ВАНСВАНОВ, Ю.А. МЕНЧИШЕВА, Д.Д. МЕНЖАНОВА, Э.К. ИЛЬЯСОВА

С.Ж. Асфендияров атындагы К,азац ¥лттыцмедицинаymeepeumemi

Хирургиялыц стоматология кафедрасы

МЕДИЦИНАЛЫК Б1Л1М БЕРУДЕ ЭЛЕКТРОНДЫ ОЦУ К¥РАЛЫН ЖАСАУ ЖЭНЕ ЦОЛДАНУДЫН,

КДДАМДЫ Н¥СКАУЛЫ№Ы АРЦЫЛЫ ЖУЗЕГЕ АСЫРУ ТЭЖ1РИБЕС1

УДК 61:378.126

Макала HTML, EXE форматындагы электронды оку кууралын кадамды турде курастыру, жинактау, жэне колдану maM:ipu6ecm талдауга арналган, Цазакстан Республикасыныц бшм саласында электронды окулык басылымдарды енгiзу жэне колдану сурактармен айналысатын окутушыларга жэне медицина саласындагы баскада мамандарга арналган. Turbo Site компьютерлк багдарламасынныщ электронды басылым туртде колданылганын тексерiсi жyргiзiлдi. ¥сынылган эдктщ тишдтгт аналuзi берыдь

Tyurndi свздер: медициналык быт, электронды окулык басылым, HTML форматы, жумысшы багдарлама.

Кептеген авторлардын, ойынша, к;аз1рп кезде медициналык; бшм берудщ непзп максаты бул сандык технологиялар [1]. Персональдi компьютердщ пайда болуы кебшесе мамандандырылмаган дербес пайдаланушылардагы акпаратты талдау мен ецдеу кажеттшпшн, артуы себепшi болды [2].

Эдебиетп талдау нэтижесiнде электронды оку куралдарына белгiлi бiр талаптар болатындыгы аньщталды. Олар такырыптын, толы; мазмуны болуына кепiлдiк беруi тиiс, кернекшк касиетше -сызыкты мэтiн кешеш мен визуальдi дидактикалык материал (сонын, iшiнде аудио мен видео) ие болуы шарт, себебi бул TYсiнудi жендлдетед^ жаца терминдердi есте сактауга, мануальдi машыктарын жаксартуга, белек тараулар арасындагы курылымдык байланысты электронды оку куралынын, элементтерi аркылы TYсiнуге, интерфейс пен навигациянын, жайлылыгын аныктауга кемектеседь Талапкерде оку куралымен ез бетшше мецгеру MYмкiндiгi болуы тиiс. Электронды контент ашык жэне бос, ягни ;олга тиiмдi болуы тиiс, косымша багдарлама орнатуды талап етпеуi тшс. Сонымен ;оса, езiн езi ба;ылау мен автормен керi байланыс орантылуы шарт. ЭОК езшщ жiберiлу TYрiне ;арамастан кепiлдi TYPДе жумыс жасау тшс. Контент курушыда курылым мен материалдарды езгерту MYMкiндiгi болуы тшс [3, 4, 5, 6]. ЭОК тагы бiр мацызды фаторынын, бiрi - ол ЭОК баспалы куралдан айырмашылыгы бул багысынын, арзан болуы [7].

Б1ракк электронды оку куралын жасаудын, мемлекеттiк стандартты ережелерiне карамастан, медициналык бiлiм беру саласындагы басты эдiстемелiк кiтаптар ретiнде дэстYрлi баспалы оку куралдары, эдiстемелiк нускаулар жэне жекелеген мультимедийлi баспалар болып табылады. Осынын, бiрден бiр себебшщ бiрi бул медициналык бiлiм беру саласында электронды контент курушынын, багдарлама жасау машыгы болмайды, сондыктан да олар толык электрноды куралды ездiгiнен жасай алмайды. BISAM атты компаниясынын, маркетингтiк жэне элуметтж зерттеулерi бойынша ЖYргiзiлген сауалнамалар бойынша, Казакстан Республикасында кебiнесе жаратылыстану гылымдарынын, екшдершщ iшiнде (медициналык жэне ауылшаруашылык екiлдердi косканда) компьютерде жумыс жасай алмайтындар болган жок. Шамамен жарты респонденттер ездерiн карапайым тутынушы ретiнде, ал 30% - тэжiрибелi пайдаланушы ретiнде жайгастырды [8]. Бул сандык

технологияларды медициналык бiлiм беру жуйесше толассыз eHri3y Yшiн жеткшказ. Техникалык себептердщ кеп болуынан ЭОК жасаудыц жэне дидактикалык материалдарды дайындаудыц эмбебап технологиясы жок. Оку YPДiсiндегi электронды бiлiм беру басылымдарын проектшеу эдiстемесi, оны жасау жэне колдану акпараттык жэне

телекоммуникационды технологиялардыц дамуы элдекайда артта калуда [9]. Осыныц барлыгы мiндеттi TYPДе бшм беру ЖYЙесшiн, сапасы мен акпараттандыру YPДiсшiн, таралуына эсерiн тигiзедi. Зерттеудщ мацсаты: Каз¥МУ мyFалiмдерiшн, багдарлама куру машыктарыныц децгешн талдау жэне электронды оку куралдарын жасау тэжiрибесiн жалпылау болды. ЭОК жасаудагы негiзгi мэселелерге назар салу жэне оларды шешу туралы кецес беру. Негiзгi курал ретiнде TurboSite багдарламалык косымшансын колдана отырып мысалын керсету. Материалдарм мен эдютер: Каз¥МУ мyFалiмдерiнiн, техникалык дайындыгын тексеру максатында тестiлеу еткiзiлдi. Персональдi компьютердi колданудыц карапайым машыктары бар Каз¥МУ кептеген мyFалiмдерiне арналган, ягни HTML, EXE форматындагы ЭОК жасаудыц, курастырудыц жэне жинаудыц кол жетiмдi эдiстерi TurboSite, NatataeBookCompiler косымша багдарлама ЖYЙесiнде енгiзiлдi. ЖYргiзiлген тренингтер

корытындыларынын, талдауы Х.С. Насибуллина атындагы педагогикалык бiлiктiлiк орталыгында ЖYргiзiлдi.

Цорытындылар жэне оларды тацылау:

Заманауи багдарламалык косымшалар мен технологиялар мyFалiмдерге программалауды арнайы бiлiмсiз жэне машыктарсыз жасауга MYмкiндiк бередi. МyFалiмдердi тестiлеу нэтижесi керсеткендей, персональдi компьютердi жогары дэрежеде мецгеру тек 24%, карапайым колданушылар 74% жэне MYлдем колдана алмайтындар 2% курады. Осыган орай, мyFалiмдердiц басым кепшiлiгi электронды контентпен жумыс жасай бшсе де олардыц техникалык дайындыгы электронды оку кyралын ез бетшше жоспралап жэне курастырып жасауга MYMкiндiгi жок.

Сондыктан да бiздiц зертеушшердщ басты мэселесi 6ул электронлы оку куралын жасау эдiсiн ПК карапайым колданушысы Yшiн барынша кол жетiмдi жэне TYсiнкiтi ету болды.

Тестшеу барысында, ЭОК Yшiн тацдалган форматтар мен багдарламалык ЖYЙелерге койылатын бiрнеше талаптар болды. Бiрiншiден - жумыс бэрiмiзге белгiлi

мэтшдж редакторлардан KYрделi болмау керек, MicrosoftWord. Екшшщен, Ke6iHece багдарламалар орыс тiлiнде болуы тиiс болды. Yшiншiден, ;осымшалар интернет ЖYЙесiнен еркiн ЖYктелетiн жэне тепн болуы тиiс.

Негiзгi басты формат ретшде бiз ез тацдауымызды ;ужаттарды белплеудщ стандартты тiлiнде болатын HTML (HyperTextMarkupLanguage) жасады;. Будан бас;а, оны ;олдану ЭОК жасаудагы эдiстердi мен,геруд1 жецшдетед^ форматтыц негiгi арты;шылыгы бул мэтiн басылымындагы гиперсiлтеме ;ою MYMK^iri, сол ар;ылы басылым iшiнде жэне сыртында ^ужат^а немесе ресурсна ауысу MYмкiндiгi бар [10]. Жекелеп айт;анда, гиперсiлтеме ар;ылы автормен немесе басылым басшылыгымен электронды пошта ар;ылы хабарласуга болады, ;олданылган эдебитеттер тiзiмiмени танысуга болады, иллюстрацияны ша;ыртып, мэтiн фрагмент мен тагы бас;а ;осымшаларды нак;тырак; TYсiнуге болады. HTML ;ужаттарыныц негiзi бул ;арапайым мэтiндiк файлдар, оныц iшiндегi ;арапайым символдары ASCII кодировкасында усынылады. Бул файлдар кез келген мэтшдж редакторларында TYзетiледi, eзгертiледi жэне ;ол жетiмдi болады. HTML басылымыныц ;арапайым мэтiннен ерекшелiгi бул арнайы буйры; беруi - теги, ол кужатты форматтаудыц ережелерiн кeрсетедi [11, 12].

ЭОК жасаудыц ;уралы ретiнде бiз TurboSite багдарламасын ;олданды;. HTML редактор пара;шаларыныц кeпшiлiгi iшiнен нелiктен бiз TurboSite тацдады;? Себебi, тацда, бул тегiн,

орыс тiлiнде, арнайы маман болмаса да TYсiнуге оцай жэне пара;шаларыныц генерациялау MYмкiншiлiгi бар жалгыз багдарлама. Бурын HTML пара;шаларымен дурыс жумыс жасау Yшiн жэне жумыс iстей алатын тегтердi жазу Yшiн жэне оларды TYезту Yшiн кем дегенде жергiлiктi сайтта жумыс ютеу керек болатын. Ал жергшкп сайтты жасаудыц e3i ;арапайым ;олданышуга айтарлы;тай ;иынды;тар тугызатын. Бул багдарлама толы; автономды, жумыс iстейтiн веб сайттыц пара;шасын немесе ЭОК алуга кeмектеседi. Бурын жаца пара;ша ;осу Yшiн навигацияга арналган барлы; сiлтемелердi ;олмен жэне HTML кодымен жацарту керек болатын. Ал муныц e3i арнайы мамандардыц жумысы. TurboSite барлы; жацартулар мен операцияларды автоматты TYPДе ЖYргiзедi жэне автордыц ;атысуынсыз орындайды. Пара;шалар тегiндегi eзгерiстер жэне жацадан ;осылгандар да ;айта енгiзiледi, сонды;тан да осы багдарламамен жумыс жасауды ыцгайлы жэне жайлы етедi. Багдарламаны о;ып бiлу оцай. Багдарламамен жумыс жасаганда ол компьютердi шамадан тыс ЖYктеп тастамайды, багдарламаны орнату тез жэне орыс тшшде болса онда TinTi оцай, ;арапайым ойыншы; тэрiздi. Багдарлама ЭОК толы; проектiсiн e3 форматында са;тайды, проектiге ;айта оралып электронды о;у ;урлына TYзетулер, eзгертулер, ;осымшалар мен жацартулар енгiзу MYMкiндiгiн бередi. О;у YPДiсiнде HTML форматындагы ЭОК ;олдану ;иынга согады, себебi электронды о;у ;уралы физикалы; тургыдан папкалар кешенi мен HTML файларынан турады. Кeбiнесе бул кiтаптарды окушыларга кeбейту мен берудi ;иындатады. Кейде ютап файлдарын кездейсо; немесе буйры;пен за;ымдалуы жэне жойылып кетуi MYMкiн. Сонды;тан да жумыстыц барлы; нэтижелерi жойылып кету ;аут жогары болады. Будан бас;а, авторыц eзiндiк

интеллектуальдi ецбегiнiц пиратты жолмен урланып кeшiру туралы сура;тыц шешiлмеуi орын алды. ЕХЕ форматындагы HTML пара;шаларын компиляциялау барлы; папкаларды бiр файлга дешн ;ысып жинауга MYMкiндiк бередi. Арнайы дайындыгы бар жогары дэрежедегi маман болмай, ешюм ЕХЕ форматынагы ЭОК за;ымдай алмайды жэне оны сындырып iшiне кiре алмайды. Казiргi кезде ЕХЕ форматындагы барлы; багдарлама-компиляторлары тегiн емес. Бiра; галамторда бурынгы ескi TYрлерiне тегiн сiлтемелерi бар. NatataeBookCompilerv2.1 багдарламалы;

;осымшасы кiтаптыц барлы; файлдарын, видеоны, жэне exe-файлды компеляциялай алады. 1здеу мен навигация Yшiн кейбiр ;уралдар ;арастырылган, ол сштеме жасау, сурет ;ою. Дайын проект™ TYзету MYMкiн емес. "NatataSoftware" фирмасыныц багдарламасын оныц туган сайтынан Natata ЖYктеген дурыс, ол жерде оны тепн ЖYктеуге болады немесе Gold TYрiн сатып алуга болады. Б1ра; кeбiнесе тегiн TYрлерiнде NatataeBookCompilerv2.1, v2.2 кейбiр шектеулерi бар. Оларда ЖYктейтiн файлдар шектеулi болады (50 ден гап емес). Бул туралы бiз жогарыда айт;анбыз. Егер эдiл болатын болса;, электронды оку ;уралдарымен жумыс жасаганда 5жыл iшiнде бiз бр проекпге 40 -50 файлдан арты; ЖYктемейтiнбiз. Сонды;тан да бул шектеу бiз Yшiн ;ор;ынышы емес. Болмаган жагдайда проектiнiц материалы екi кггап;а бeлiнедi. Будан бас;а, проектiнi ;олдану кезiнде оны шектеуе пароль ;ойылмайды. Багдарламаныц тeлем а;ымен алган TYрiнде еш;андай кемшiлiк болмайды. Сонымен ;оса, тeлем а;ымен алынган нус;аларында ктпт шифрлау ;ызмет белсендiрiлген. Б;л контентке ;олже™мдшкп шектейдi. Жогары айтылгандарды ;ортындылай келгенде, «Бас пен мойын аурулары» пэнiнiц жумыс багдарламасы бойынша студенттщ eзiндiк жумысына арналган электронды о;у ;уралы шыгарылды. ЭОК тараулар бойынша мазмуны ;урамдалган, сызы;ты мэтiндерi мен иллюстрациялары (схемалар, кестелер, суреттер жэне т.б.), eзiн eзi ба;ылайтын тест TYрiндегi тапсырмалар мен автормен керi байланыс ЖYргiзетiн сiлтемелер бар.

HTML форматыныц компактiлiгi басылымга видео жэне аудио файлдарды ЖYктеуге MYMкiншiлiк бердь Электронды бiлiм беру ЖYЙесiндегi видеороликтердщ орта уза;тыгы 2 минуттан 8 минут;а дейiн. Тек ;ана ;ажет жагдайда гана видеороликтiц хронометражын узартуга болады, бiрак мiндеттi TYPДе о;у ;уралы TYЙiндемесiне дэрiптеу жазылады[13]. Медиа ;осымшага берiлген та;ырып бойынша оператив^ кiрiсулердiц видео жэне аудио дэрiстерi енгiзiлдi. 5 курс стоматология факультет студенттерiнiц «Бас пен мойын аурулары» пэш бойынша тэжiрибелiк топтагылардыц агымдагы Yлгерiм рейтингiсi мен емтиханныц ;орытындылары бойынша орта бага 91,37 болды, бул баллды; рейтинг ЖYЙесi бойынша А- ^здж) багасына сэйкес. Ба;ылау тобындагы агымдагы Yлгерiм рейтингiсi мен емтиханныц ;орытындылары бойынша орта бага 88,3, бул В+ (eте жа;сы) багасына сай.

Алынган тэжiрибе непзшде «Медициналы; ЖОО электронлы о;у ;уралын жасау туралы нус;аулы;» ;урастырылды, Каз¥МУ муFалiмдерiне

«Медициналы; ЖОО HTML, EXE форматында электронды о;у ;уралын жасаудыц ;адамды нус;аулыгы» та;ырыбы бойынша тренингтер ЖYргiзiлiдi. Саба; 3 сагаттан, ею KYн ЖYргiзiлдi.

бтюзшген окудыц нэтижелерi бойынша, M¥Fалiмдер берiлген эд^т толы; мецгердь Бiрiншi саба;тыц соцында о;ып жат;андардыц 42% багдарламалы; ;осымшаны толы; мецгерд^ ал ;алган 68% M¥Fалiм ;осымша консультациядан соц толы; мецгере бастады. Мониторингтi Kepi байланыс нэтижесiнде (анкета мен сурау) бершген та;ырып бойынша жогары ;ызыгушылы; бар екендт жэне бepiлгeн ;адамды нус;аулы;тыц ыцгайлы, эpi ;олжeтiмдi eкeндiгi аны;талды. Цорытынды:

HTML жэне EXE форматындагы TurboSite, Natatae Book Compiler платформасын ;олдана отырып электронды оку куралын жасау ете оцай, сонды;тан да тшт ;арапайым ;олданушыныц езiндe ау;ымды ;иынды;тар тугызбайды.

Эрине, бepiлгeн багдарламалы; ;осымшалармен жумыс жасау ЭОК; алдында турган барлы; ;ызмeттiк тапсырмаларын шеше алмайды. Мысалы, ;олданушыларды регистациялау немесе

статистикалы; есепке алу. Бipа; оны дурыс ;олдану а;паратты ;оргауга; навигациялауга; мазмунын ;арауды уйымдастыруда; окудыц траекториясын аны;тауда; бшмш ба;ылауда; тeстiлeудe

кемeктсeсeдi. Мундайда жогарыда айтылгандай, ЭОК; жасаушыларга арнайы программалау бiлiмi ;ажет емес. ПК ;арапайым ;олданушысы болу жeткiлiктi. TurboSite баFдарламасы ЭОК; интepфeйсiн кеpнeкi етуге, TYсiнiктi жасауга, навигациясыныц ыцгайлы

болуына кемектеседь Шаблондарды ;олдану, тек ;ана уа;ытты гана унемдеп, сонымен ;оса о;ушы адамды алдын ала ЭОК мазмунымен таныстырады жэне тапсырмалардымiндеттi турде орындауды, агым ба;ылаудагы сура; пен жауапты талап етпейдi. ЭОК проектiсiн алдын ала ;арауга, MYMкiндiк бередi жэне TYстiк гаммасын автор e3i ба;ылап отырады. TurboSite базасында жасалган ЭОК жергiлiктi галамтор мен ашы; кендстжте де, ягни галамды; компьютер торларында да ;олданыла берiледi. ЭОК ;урамынын, мазмунына керектi eзгерiстер мен ;осымша материалдарды енгiзу MYмкiндiгiне ие болуы жэне eзгерiс енгiзу барысында багдарлама кодтартын езгертпей ру;сатсыз о;у материалдары мен статистикалы; маглуматтарга ;ол сугудан ;оргауы тиiс.

Yлкен дидактикалы; магынасы бар арты;шылы; бул тапсырмалардын, тест TYрiнде болуы. Бiра; бул жагдайда автор шешуi тиiс: егер окушы тесттi нашар тапсырса ;айта оку керек па элде тагы бiр MYMкiншiлiгi бар ма жэне келес тарауларга eтуi MYMкiн бе?

Казiр медициналы; ЖОО студенттерiнде, дипломнан кешнп бiлiм алып отыргандарда бiлiм алуы Yшiн уа;ытынын, тыгыз болуы орын алуда, сонымен ;оса, ез бетшше мамандандырылган бiлiм алу кен, таралган. Сонды;тан да, электронды о;у ;уралы ;азiргi кезде пэндi ез бетшше мецгеруде тецдеаз матриал болып табылады.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Радченко С.В. Обзор программных продуктов для медицинского образования// Информационные технологии в здравоохранении. - 2001. -№6. - С. 11-13. URL: http://1gkb.infomed.su/01_2_1/.

2 The Apple Guide to Courseware Authoring. Apple Computer. - Cupertino: 1989. - 242 р.

3 Корнеева И.Н., Савченко И.А. К ВОПРОСУ РАЗРАБОТКИ ЭЛЕКТРОННЫХ УЧЕБНЫХ ИЗДАНИЙ // Современные проблемы науки и образования. - 2015. - № 3. - С. 88-94. URL: http://www.science-education.ru/ru/article/view?id=17758.

4 Григорьев С.Г., Краснова Г.А., Роберт И.В. и др. Технология создания электронных средств обучения: http://uu.vlsu.ru/files/Tekhnologija_sozdanija_EHSO.pdf.

5 Титова Е.И. О создание электронного учебника // Молодой ученый. - 2015. - № 3. - С. 855-856.

6 Русанова Яна Михайловна, Чердынцева Маринаигоревна Опыт создания электронных учебных изданий [Электронный ресурс] // Прикладная информатика. - 2009. - №4. - С. 16-24. URL: http://cyberleninka.ru/article/n/opyt-sozdaniya-elektronnyh-uchebnyh-izdaniy .Научная библиотека КиберЛенинка: http://cyberleninka.ru/article/n/opyt-sozdaniya-elektronnyh-uchebnyh-izdaniy#ixzz4RZbIXQHd

7 Ланкин В., Григорьева О. Электронный учебник: возможности, проблемы, перспективы [Электронный ресурс] // Высшее образование в России. 2008. №2. URL: http://cyberleninka.ru/article/n/elektronnyy-uchebnik-vozmozhnosti-problemy-perspektivy.

8 Состояние и проблемы казахстанской науки: взгляд изнутри/ Отчет результатов социологического исследования, проведенного по заказу Национального Центр научно-технической информации при поддержке Министерства образования и науки РК// компания маркетинговых и социологических исследований В^АМ[Электронный ресурс] . URL:http://www.bisam.kz/ru/reports-and-publications/otcheti/item/

9 Беляев М. И. Из опыта создания электронных учебников [Электронный ресурс] // Вестник РУДН. Серия: Информатизация образования. - 2009. - №1. - С. 52-59. URL: http://cyberleninka.ru/article/n/iz-opyta-sozdaniya-elektronnyh-uchebnikov .

10 Явич М.П. Электронный учебник, его преимущества и недостатки // Современные научные исследования и инновации. - 2012. - №10. - С. 95-101. [Электронный ресурс] - Режим доступа. -URL: http://web.snauka.ru/issues/2012/10/16884.

11 Шалкина Т.Н. Электронные учебно-методические комплексы: проектирование, дизайн, инструментальные средства. - Ориенбург: ГОУ ОГУ, 2008. - 160 с.

12 Зайцева Л. В., Попко В. Н. Разработка и использование электронных учебников [Электронный ресурс] // Образовательные технологии и общество. - 2006. - №1. - С. 12-21. URL: http://cyberleninka.ru/article/n/razrabotka-i-ispolzovanie-elektronnyh-uchebnikov

13 М.И.Вансванов, А.М. Ильясов, А.М. Ильясова Электронные учебные издания в современном медицинском образовании [Электронный ресурс] // Вестник казнму. - 2014. - №2. - URL: http://cyberleninka.ru/article/n/elektronnye-uchebnye-izdaniya-v-sovremennom-meditsinskom-obrazovanii

М.И. ВАНСВАНОВ, Ю.А. МЕНЧИШЕВА, Д.Д. МЕНЖАНОВА, Э.К. ИЛЬЯСОВА

Казахский Национальный медицинский университет им. С.Д. Асфендиярова, Кафедра хирургической стоматологии

СОЗДАНИЕ И ПРИМЕНЕНИЕ ЭЛЕКТРОННОГО УЧЕБНОГО ПОСОБИЯ В СИСТЕМЕ МЕДИЦИНСКОГО ОБРАЗОВАНИЯ

Резюме: Статья посвящена опыту разработки и применения пошаговой методики создания электронных учебных пособий в формате HTML, EXE, для преподавателей и других специалистов сферы медицинского образования, занимающимися вопросами внедрения и использования электронных изданий в образовательных учреждениях Республики Казахстан. Проведена опрабация использования, в качестве конструктора электронных пособий, программного приложения Turbo Site. Дан анализ эффективности предлагаемой методики.

Ключевые слова: медицинское образование, электронное учебное издание, формат HTML, программное приложение

M.I. VANSVANOV, Y.A. MENCHISHEVA, D.D. MENZHANOVA, E.K. ILYASOVA

Asfendiyarov Kazakh National medical university, Department of surgical stomatology

DEVELOPMENT AND APPLICATION OF E-LEARNING TOOL IN HEALTH EDUCATION

Resume: The article is devoted to the experience of the development and use step by step procedure of creating electronic textbooks in the format of HTML, EXE, teachers and other specialists in the sphere of medical education, dealing with the implementation and use of electronic media in the educational institutions of the Republic of Kazakhstan. Spend oprabatsiya use, as a designer of electronic manuals, software Turbo Site application. he analysis of the effectiveness of the proposed method.

Keywords: medical education, electronic educational unit, HTML format, software applications

М.И. ВАНСВАНОВ, Ю.А. МЕНЧИШЕВА, Д.Д. МЕНЖАНОВА, Э.К. ИЛЬЯСОВА

С.Ж. Асфендияров атындагы Казак ¥лттыц медицина университету

Хирургиялыц стоматология кафедрасы

«БАС ЖЭНЕ МОЙЫН АУРУЛАРЫ» ПЭН1 БОЙЫНША ЭД1СТЕМЕЛ1К ЭЛЕКТРОНДЫ

ОЦУ К¥РАЛДАРЫН ЦОЛДАНУ

УДК 61:378.126

«Бас жэне мойын аурулары» пэт бойынша стоматология факультеттщ 5 курс студенттертщ оку нэтижелеру электронды окулыктарды колдану нэтижелерi багаланады. Окутылатын такырып бойынша студенттерде электронды контентпен канагаттандырылган туралы анализдердi талдау жyргiзiлген. Электронды окулык басылымдар оку материалын негурлым тиiмдi игеру, студентердщ бшмт кешендi жуйест цалъттастыруга ыкдал етту сондай-ак профессорлык-окытушылар курамы дэстyрлi бшм беру жуйест тyрлендiру мумкндгн бередь ТYйiндi свздер: электронды оку куралдары, медициналык бшм, тишдшк, талдау, пэн.

Адамзатын, XXI гасырга ез дамуынын, жаца кезенднде а^паратты; ;огамга енуi журш отыр. Акрараттын, тол;ынды есу^ онын, сапалы; езгер^тер^ а;параттык; технологиялардын, дамуы - когамнын, сапалык; езгерютерше экелдi . [2]. Бул ез кезепнде стоматологиялы; багдар бойынша мамандарды дайындау Yрдiсiне септтн типздь Орта мектепеп саба; беру эдiстерi мен TYрлерi о;ушылардын психологиялы; езгерулерше экелд^ бул ЖОО жаца буындагы талапкерлер мен студенттердщ келуше экелд^ олардын, о;у YPДiсiне деген талаптары мен жеке ;асиеттер1 ;аз1рп заманга сай келмей отырган сия;ты. Сонды;тан да бул студенттердi о;ытуда KYTпеген ;иынды;тар экелш отыр.

Осыган орай, студенттерде ойлаудын, «бейнелЬ TYрi, ;арым-;атынастын логикалы; емес - эмоционалды TYрiн ;алыптастыру, келемдi а;паратты TYсiнбеу жэне оны ;абылдаудын, KYPДелi болуы, о;у барысында ойын болмаса бас;а жа;;а кендлдщ ауып кету^ ез бетiнше шешiмдi тез ;абылдау мен о;удын, уа;ытын жоспарлай алмауы, ез бетiнше о;уын жоспарлау машы;тарынын, болмауы орын алган. [4]. 0мiрдiн, эрбiр багыттарына а;паратты; YPДiстердiн, екпiндi TYPДе енуi - медициналы; бшм беру ЖYЙесiне заманауи а;паратты; технологияларды енгiзе отырып жаца бiлiм беру Yлгiсiн жасауды талап етедi. [1, 3]. Компьютерлi технологияларды тэжiрибелiк TYPДе ;олдану - талапкердщ жаца танымды; белсендiлiгiн арттыру ;арастырылады,