CC BY
33Dodarov Ayatolla Mirzosharipov - Director of technical and engineering College of Nurobod district. Phone: (+992) 918679441
СОХТИ СИНТАКСИСИИ ГЕРУНД ДАР ЗАБОНИ АН1ЛИСЙ ВА РО^ОИ ТАР^УМАИ ОН БА ЗАБОНИ ТОЧДКЙ
Эмомов У.
Коллеци омузгории ба номи Хосият Махсумова
Накши мукоиса дар андухтани дониш нихоят бузург аст ва хар кадар объект мураккабтар бошад, хамон кадар накши мукоиса чун методи тадкикотй меафзояд. Забон дар байни дигар ходисахои чамъиятй мавкеи махсусеро ишгол карда ба гурухи ходисахои мураккабтарин ва серасрортарини чамъиятй дохил мешавад.
Шояд бо хамин сабаб бошад, ки хануз дар давраи ташаккулёбии забоншиносй методи мукоисавии омухтани забонхо чун яке аз методхои асосхои тахлили илмй ба вучуд омада буд, ташаккул ёфт ва холо ба муваффакиятхои калони илмй ноил гардидааст. Хакикатан хам махз методи тахлили мукоисавии забонхо имконият медихад, ки на танхо барчастатарин хусусияти забонхо, балки хусусиятхои баъзан назарногири онхо низ пурратар ва амиктар муайян гарданд.
Ин хам барои омухтани забонхои хоричй ва хам барои омухтани забонхои модарй ахамияти махсусе пайдо мекунад ва ба сикли фанхои забоншиносй дохил кардани курси грамматикахои мукоисавй ва мутаносибии забонхои гуногун аз тарафи муаллимони факултетхои филологии мактабхои олии мо бо хушнудй пешвоз гирифта шуд.
Крнунхои грамматика ва категорияхои он танхо ба шахсе ахамияти бузург пайдо мекунанд, ки вай методи мукоисавии забонхоро истифода бурда абстраксияи грамматикиро дуруст тахлил ва маънидод карда тавонад. Чунин хикмати халкии русй маъмул аст, ки хама чиз дар мукоиса фахмида мешавад. Бесабаб нест, ки ин тарзи тадкики ходисахо дар забоншиносй низ истифода бурда мешавад.
Вале дар забоншиносй мукоисакунии забонхо ва ходисахои забонй аз нуктаи назари объект ва максаду характери тадкикот фарк карда меистад.
Пеш аз хама, бояд кайд кард, ки вазифаи грамматикаи мукоисавй «сравнительная грамматика» дар тадкик намудани фаркият ва монандии тагйироту дигаргунихои забонхои хеш хамоила мебошад. Таъин ва мукарар намудани таносуби хамдигарии забонхои хеш ва хатто забонхои гуногуноила ба хамдигар мутобикат кардан ва ё мутобикат накардани онхо вазифаи грамматикаи мутаносибй «сопоставительная грамматика» мебошад.
Хиссахои нутк ба хамаи забонхои дунё хос буда, гурухи калимахоеро тафсил мекунад, ки аз нуктаи назари маънои лексикй -сементикй, хусусиятхои морфологй, мавчудияти категорияхои грамматикй ва вазифаи синтаксисии худ аз хамдигар фарк карда меистанд. Таълими грамматикаи хар як забон бевосита аз таснифоти хиссахои нутк cap мешавад ва ин бе сабаб нест: Масъалаи мазкур яке аз масъалахои асосии грамматика, мазмун ва мундаричаи морфологияро ташкил мекунад.
Забони англисй яке аз забонхои пешрафтаи дунё буда, дорои хиссахои мустакил ва номустакили нутк мебошад. Мавзуе, ки мо мехохем зери тахкик карор дихем, ин яке аз хиссахои номустакили нутки забони англисй герундий мебошад. Гарчанде доир ба ин мавзуъ забоншиносони дунё тадкикотхо гузаронидаанд, вале то ба хол мушкилотхо ва гуногунфикри мушохида мешавад.
Чуноне ки мо аз бисёр забонхои рустабор огах хастем, герундий хамчун хиссаи нутк вучуд надорад. Аз он чумла дар забони точикй низ ин шакли феъли мавчуд нест. Аз ин лихоз тарчума ва роххои истифодабарии он метавонад мушкилиятхои гуногунро ба вучуд орад. Бо назардошти ин хама, мо аз тадкикотхои олимони соха Усмонов К., Камянова Т., Ильиш Б.А., Мамадназаров А. инчуни мисолхо аз асархои бадеии «Пирамард ва бахр»-и Эрнест Хемингвей ва «Шарлотта Бронте»-и Чейн Эйр, ки дар яке аз асархои машхур дар дунё ба хисоб мераванд, истифода намуда, дар масоили мавзуи зикршуда маълумот хохем дод.
Бо истифода аз тадкикотхои олимони илми забоншинлоси ва чамъоварии маводхои зиёд доир ба мавзуи мазкур мо ба дастовардхои зерин ноил гаштем.
Герунд дар забони точикй якчанд усулхои гуногуни тарчумаро доро мебошад, ки дар маколаи мазкур мо бештар ба вазифаи синтаксисии он такя менамоем.
Мухаккики шинохтаи точйк Каримчон Усмонов дар китоби худ «Морфологияи мукоисавии забонхои англисй ва точикй» дарч намудааст, ки Герундий аз асоси масдар тавассути морфемаи «-ing» сохта мешавад: going, taking, being. Он дар худ хосиятхои исм ва феълро тачассум менамояд. Хосиятхои барчастаи исмии герундий дар вазифаи синтаксии он дар чумла зухур меёбад [6, c.183]
Дар китоби дигари хеш К. Усмонов «Грамматикаи назарии забони англисй» чунин баён намудааст: Гайр аз хосиятхои зикршудаашон, вербалияхо боз чанд вичагихои дигари умумй доранд:
1. Онхо аз руи баъзе хусусиятхои худ ба катори феъл дохил мешаванд, вале аз руи якчанд аломатхояшон дигар хиссахои нуткро мемонанд. Масдар ним феъл ва ним исм аст, сифатхои феълии якум ва дуюм феълвор, сифатвор ва гохо чун зарф хизмат мекунанд. Герундий бошад, дорои хосиятхои хам феъл ва хам исм мебошад. Ин вичагихои онхо, инчунин маънои шаклхои категориалию вазифаи синтаксисиашон дар гироиши онхо бо дигар хиссахои нутк аён мешавад.[5, с.152].
Забоншиносй рус Татьяна Камянова дар бисёре аз китоби худ доир ба герунд маълумотхои муфассал гирд авардааст. Аз чумла дар китоби «Грамматикаи забони англисй: назария ва амалия» овардааст, ки истилохи «герунд» аз калимаи лотини «gerere» пайдо шудааст ва дар забонхои аврупой пахн гашта, барои шаклхои феълии бешахсро нишон додан истифода мешавад, вале дар забони русй ба мислаш мачуд нест. [4, с.616].
Бо пешрафти технология ба мо имкон даст медихад, ки аз китобхо дар шакли электронй низ васеъ истифода намоем. Дар шакли электронии фархангй [Dictionary Merriam Webster] «герунд»-ро ба маънохои «бурдан», «кашонидан» тарчума намуда ва пайдоишашро марбут ба асрхои XV-XVI медиханд.
Мухаккики дигар B. Ilyish, ки дар илми забоншиносй ба дастовардхои зиёд ноил гаштааст, дар китоби худ «таърихи забони англисй»- «History of the English language» оид ба истилохи герунд ва тагйироту роххои истифодабарии он дар даврахои забони англисй маълумоти назаррасе руи даст овардааст.
Рохи тай намудаи забони англисй се давраро дар бар мегирад. Бо назардошти ин B. Ilyish истифодаи герундро вобаста ба даврахо шарх ва тавзех додааст. Давраи кухани забони англисй, ки асрхои V-XI- ро дар бар мегирад мухакик амали феълиро, ки бо илова кардани пасвандхои -in3, -ипз сохта мешаванд, герунд номидааст.
Мисол: than schal we all have ynogh to done liftyng up his hevy drunken cors ~ then all shall have much to do in lifting his heavy drunken body. ё I slough Samson in scharyng the piler ~ I slew Samson by shaking the pillar [3, с.221].
Дар кисмати дигари хамин китоб муаллиф оид ба истифодаи герунд дар давраи миёнаи забони англисй маълумот додааст. Дар давраи миёнаи забони англисй герунд алакай арзи хастй дошт. Минбаъд низ густариш ёфта аз амали феълй бо худ -ing кабул кард ва ба таври возех пахн гашт [3, с.292].
Мутарчими шинохта Абдусалом Мамадназаров низ дар китоби хеш «Фарханги англисй точикй» герундро хамчун исми феълй тарчума намудааст.
Дар вокеъ герунд мавзуи доманадорест, ки забоншиносон ва мухаккикони зиёд оид ба он фикру андешахои худро дарч намудаанд. Доир ба сохти лексикии он дар байни онхо гуногунандешй кариб дида намешавад, яъне аксаран дар он назаранд, ки аз асоси феълй ва охирбандаки «ing» таркиб меёбад. Аммо фаркияти герунд аз сифати феълй ва тахлили синтаксисии он баъзан гуногунфикриро ба миён овардааст.
Дар асл феълхои забони англисй дорои чор шакли гайритасрифй мебошанд, ки онхо ба шахсу шумора тасриф намешаванд. Онхо масдар, сифати феълии I, сифати феълии II ва герундий мебошанд. Дар хар кадом аз ин шаклхои феъли истифодаи бандаки « - ing» мушохида мешавад, ки ифодагари вазифахои гуногуни синтаксисианд.
Герунд ба забони точикй хамчун исм, исми феълй, исм бо пешоянд, масдар, феъли хол ва сифат дар чумлаи пайрав тарчума мешавад, ки ба накши синтаксисии герунд дар чумла мувофикат мекунад.
Дар сохти синтаксисй герунд ба вазифаи мубтадо хамчун исм ё масдар тарчума мешавад:
The setting of the sun is a difficult time for all fish. [10, с.94]. ~ Гуруб барои хамаи мохихо замони душвор аст. [10, с.95].
Чумлаи овардашуда дар забони англисй герундро дар шакли ибора нишон додааст, вале тарчумаи он ба забони точикй бо як калима ифода ёфтааст, ки дар харду забон ба вазифаи мубтадо омадаанд.
I could go without sleeping, he told himself. [10, с.100]. ~ Бе хоб хам корамро идома дода метавонам, - худ бу худ мегуфт у. [10, с.101].
Дар ин чумла дар харду забон герунд, ки бо пешоянд истифода шудааст, ба маънои исм омадааст, вале дар накши синтаксисиаш дар забони англисй ба вазифаи муайянкунанда ва дар забоши точикй бошад, дар вазифаи мубтадо омадааст.
Instead of speaking, I smiled; [8, с.124]. ~ Ман ба чойи он, ки сухане бигуям, беихтиёр дар лабонам табассум накш баст [8, с.130].
Чунин холатхо мавкеияти герундро дар тарчумаи он ба забонхои мухталиф ба кулли тагир медихад. Яъне дар мисоли овардашуда дар забони англисй ба вазифаи мубтадост, вале дар забони точикй хамчун исм тарчума шуда, ба вазифаи муайянкунанда омадааст.
Ба вазифаи пуркунанда герунд метавонад чун масдар, исм ё чумлаи пайрав тарчума шавад.
After a while the fish stopped beating at the wire and started circling slowly again.[10, с.114] ~ Пас аз муддате мохй бо сими чангак заданро бас кард ва боз охиста-охиста ба чарх задан даромад. [10, с.115]
Аз тахлили ин чумлаи мураккаби тобеъй забони англисй, ки герунд дар харду кисмати чумла ба вазифаи пуркунандаи бавосита омадааст, ба мо маълум гашт, ки тарчумаи он дар забони точикй маънохои гуногуни синтаксисй доранд. Дар кисми аввалй чумла вазифаи пуркунанда ва дар кисми дуюм хамчун масдар тарчума шуда вазифаи хабарро ичро мекунад.
I cannot keep him from hitting me but maybe I can get him. [10, с.132] ~ Наметавонам, ки щмлаи онро пешгирй кунам, вале шояд онро кушам [10, с. 133].
Мисоли мазкури забони англисй нишондихандаи он аст, ки ибораи герундй дар якчоягй бо пешоянди «from» ва падежчонишини «me» ичрокунандаи вазифаи пуркунандаи бавосита мебошанд.
Аммо тарчумаи онхо дар забони точикй тамоман дар шакли дигар, яъне хамчун ибораи исмй вале на тарчумаи чонишини баъд аз герунд омада, балкй тарчумаи чонишини пеш аз он оварда шуда, мушохида мешавад. Аз чихати синтаксиси бошад дар забони точикй низ вазифаи пуркунандаро ичро мекунад.
Герунд дар вазифаи пуркунандаи бавосита аслан бо пешояндхо меояд. Мисол:
You little sharp thing! you've got quite a new way of talking [8, с.33]. ~ Ана шумо чи гуна маккоред? Шумо комилан бо шеваи дигар сухбат намуданро шуруъ кардед [8, с.37].
I went on thinking[8,146]. ~ Ман бошам дар банди андешахои худ будам[8,152].
She began by felling my horse. [8, с.114]. ~ Вай корро аз он шуруъ намуд, ки мачбур кард, аспи ман аз пой бигалтад[8, с.19].
Хрлатхои истифодаи масдар ва герунд гуногунанд, яъне дар баъзе мавридхо хеч гуна субекти амал вучуд надорад ва дар холатхои дигар чунин субект равшан аён мегардад. Барои мисол чумлахоеро овардан мумкин аст, дар онхо масдар ва герунд ба вазифаи мубтадо ва ё хабар омадаанд:
То see is to believe. ~ Дидан ин бовар кардан аст.
Singing is a pleasure. ~ Сурудхонй фарогат аст.
Дар ин чо хеч гуна субекте ба назар намерасад.
Вале агар масдар ба вазифаи пуркунанда ояд, кор ранги дигар мегирад. Масалан дар чумлаи I like to sing. ~ Ба ман сурудхонй маъкул аст. Ин чо субекти to sing -1 мебошад. Ё дар чумлаи I hate being asked. ~ Ба ман пурсидан маъкул нест, I субекти being мебошад.
Аммо чумлаи I like singing маънои пурра дорад. Он ба маънои - ман сурудхониро дуст медорам ба чумлаи I like to sing баробар аст. Дар ин холат герунд аз субект чудо мешавад, бо мубтадои феъли хабарй ифода шудааст.
Дар ин маврид дар герунд чихати номии он боло мегирад.
In the dark the old man could feel the morning coming and as he rowed he heard the trembling sound as flying fish left the water and the hissing that their stiff set wings made as they soared away in the darkness [10, с.32]. ~ Торикй пирамард дамидани суб^ро хис мекард ва вакте ки бел мезад овози ларзаи аз об берун частани моуиуои парон ва хам садои фаш-фаши болхои сахти онхоро вакте ки боло мепариданд. [10, с.33].
Дар чумлаи навбатй, ки чумлаи мураккабй тобеъ мебошад, мо бо иборахои герундй вомехурем. Дар кисмати аввали чумла дар харду забон хам герунд дар вазифаи пуркунанда омадааст, вале дар кисмати дуюми чумла ба вазифаи муайянкунанда омадаанд.
But it was no worse than getting up at the hours that they rose and it was very good against all colds and grippes and it was good for the eyes [10, с.44].~ Аммо нушидани он сахттар аз сахррхезй набуд ва барои хар гуна сардиву зуком дору буд ва барои чашм хам нафъ дошт. [10, с.45].
Чумлаи навбатй истифодаи герундро пеш аз пешоянд ва дар шакли ибораи феълй, ки ба вазифаи мубтадо омадааст, нишон медихад.
Ба вазифаи муайянкунанда дар мавкеи баъдинаи исми муайянй герунд хамеша баъди пешоянд меояд (бештар баъди пешоянди of, лекин интихоби пешоянд бо мафхум ва исми муайяншаванда муайян мегардад). Аз руи коида, ба ин вазифа герунд хамчун масдар ё исм дар чумлаи тарчума мешавад.
I was tired of sitting still in the library through a whole long morning [8, с. 102]. ~ Ман дар китобхона аз нишастани тулони хаста шудам. [1, с.107]
I would never think of running a hundred miles to see an old lady who will, perhaps, be dead before you reach her [8, с.211]. ~ Ба гушаи хотири ман намеояд, ки ба хотири дидани кадом як кампир, ки шояд то расидани шумо ба он дунё меравад, сад милро тай кунад[ 1, с.220].
Тарчумаи герунд дар чумлахои тобеъ низ мушохида мешавад.
Maybe we have them without knowing of it [10,128]. ~ Шояд мо хам дорем, аммо щс намекунем [10, с. 129]
Шархи ин мисол дар тарчумаи он ба забони точикй бештар равшан ва сахех аст, зеро дар он бо пайвандаки «аммо» пайвастшавии ду чумлаи содаро вомехурем, ки ба хам тобеъанд вале вазифахои синтаксисии онхо аз хам фарк мекунанд.
Герунд ба вазифаи х,ол низ омада метавонад.
He decided that he could beat anyone if he wanted to badly enough and he decided that it was bad for his right hand for fishing. [10, с.90]. ~ У ба хулосае омад, ки агар хохад, хар ракиберо маглуб мекунад, аммо фахмид, ки ин кор ба дасти росташ, ки барои мохигири ба у лозим буд, зарар дорад. [10, с.91].
Дар ин чумла герунд бо пешоянд омада хам дар забони точикй ва хам англисй ба вазифаи холи тарзи амал хизмат мекунад
Герунд дар грамматикаи забони точикй вучуд надорад. Аз ин ру дар маколаи мазкур роххои гуногуни тарчумаи онро бо истифода аз сарчашмахои гуногун ва асархои бадеи зери тахкик карор додем.
Масъалаи тадкики хусусиятхои тарчумаи герунд аз забони англисй ба точикй то хол шарху тавзехотро талаб мекунад, зеро мавзуи мазкур бо мохияти худ аз якчанд лахзахои мубохисанок иборат аст.
Хамаи усулхои тарчумаи герундро умумиистеъмолй номидан мумкин аст, лекин тамоми суханхои дар боло зикршударо чамъ намуда, бояд кайд кард, ки новобаста аз тарафхои мусбии усулхои номбаршуда хангоми тарчума махдудиятхои бо он вобаста бояд хамеша ба назар гирифта шаванд. Масъалаи тарчумаи герунд бинобар бахснок будани худ майдони калон барои гузаронидани тадкикотхои гуногун мебошад, чунки номгуи пурраи усулхои тарчумаи онро додан, гайриимкон аст.
АДАБИЁТ
1. Бронте Ш. Чен Эйр. - Душанбе: Истиклол, 2010. - 412 с.
2. Иванова И. История английского языка: учебник, хрестоматия, словарь Иванова И., Чахоян Л., Беляева Т. - СПб. Лань. 1998. - 509 c.
3. Ильиш Б.А. История английского языка. - Ленинград, 1973. -350 с.
4. Камянова Т. Грамматикаи английского языка. - М. 2015. -1023 c.
5. Усмонов К. Грамматикаи назарии забони англисй . - Душанбе, - 2009 -250 с
6. Усмонов К. Морфологияи мукоисавии забонхои англисй ва точикй. -Хучанд, -2015 -231
7. Мамадназаров А. Фарханги англисй-точикй / А. Мамадназаров. -
Душйанбе: Эр-граф, 2015. -1016 c.
8. Bronte Ch. Jane Eyre. - USA, 1986. - 435p.
9. [Dictionary Merriam Webster] (гунаи электрони).
10. Ernest Hemingway. The old man and the sea. «Пирамард ва бахр» - Душанбе, - 2014. -167 с.
СИНТАКСИЧЕСКАЯ СТРУКТУРА ГЕРУНДИ В АНГЛИЙСКОИ ЯЗЫКЕ И СПОСОБЫ ЕГО ПЕРЕВОДА НА ТАДЖИКСКИЙ ЯЗЫК
Фактически, автор выбрал тему, которая была адресована и исследована. В этой статье используют множество книг, чтобы собрать мнения лингвистов о герундии. В то же время он объяснил лексикологическое строение герундия с использованием необходимых материалов, фактами и повсеместным его развитием. Он также рассказал о синтаксической структуре и ее переводе и сравнении на английском и таджикском языках.
Герунди не существует в таджикском языке, поэтому автор использует литературные произведения английских писателей, которые были переведены на таджикский язык, и объяснил способы их перевода.
Он отметил, что, несмотря на то, что было проведено много исследований в сфере перевода герундия, но до сих пор можно обнаружить неясность при переводе, и для решения этой проблемы, необходимы новые и новые исследования.
Ключевые слова: термин, расширение, сравнения, особенности, различия, синтаксическая функция, глагол, инфинитив, определенное существителный, подлежащее, определьение.
SYNTAX STRUCTURE OF THE GERUND IN ENGLISH AND WAYS OF ITS TRANSLATION IN TAJIK LANGUAGE
In fact, the author has chosen a theme that has been addressed and researched. In this article, he used a variety of books to gather the opinions of linguists on the gerund. At the same time he explained the lexicological structure of the gerund by the use of the necessary materials, with the facts and the widespread development of it. He also spoke about the syntactic structure and its translation and comparison in English and Tajik languages. Gerund does not exist in Tajik language, so the researcher used the literary works of the English writers, which were translated into Tajik, and explained the ways of their translation.
He noted that although much researchs has been done about gerund, but there is still a lack of understanding in the ways in which translation works and new research is needed to be understood a.
Keywords: term, expansion, comparison, character, difference, syntax function, verbal, infinitive, definitive noun, subject, attributive.
Сведения об авторе:
Эмомов Умед - старший преподаватель кафедры иностранных языков Педагогического колледжа имени Хосият Махсумовой Таджикского государственного педагогического университета имени С. Айни: (+992) 918416881. Электронный почта: umed-0508@mail.ru
About the autor:
Emomov Umed is - a senior lecturer at the Department of Foreign Languages of the Hosiyat Makhsumova Pedagogical College of the Tajik State Pedagogical University named after S. Aini: (+992) 918416881. Email: Umed-0508@mail.ru
РЕГУЛЯРНЫЕ И ОККАЗИОНАЛЬНЫЕ АНГЛИЙСКИЕ СООТВЕТСТВИЯ ТАДЖИКСКИХ СОСТАВНЫХ ПРЕДЛОГОВ С КОМПОНЕНТОМ «БОЛОИ» И «РУИ»
Карамхудоева Л. Т.
Хоругский государственный университет им. М.Назаршоев
Предлоги «ба болои» и «ба руи» и их английские соответствия
I. Регулярные соответствия «ба болои» и «ба руи».
Ба болои / ба руи - on
Ба болои / ба руи - upon
Ба болои - over
Ба руи - into
Основное различие компонентов болои и руи в ряде составных предлогов в том, что оба означают отношение верхнего к нижнему; но при боло может иметься в виду как конкретное отношение (соответствует английскому on. иногда in), так и дистантное положение (соответствует английскому over), в то время как ру означает лишь конкретное отношение (случаи передачи предлогов, включающих ру при помощи английского over чрезвычайно редки, on - регулярное соответствие). С учётом этого можно отметить, что ба болои и ба руи в значительной степени синонимичны. Наиболее распространено их значение - движение на поверхность или на поверхности некоторого объекта.
В этом случае они передаются при помощи on и употребляются прежде всего с глаголами движения.
Афтидан - 132. Сари у бемадорона ба болои бистар афтод (Ст. ЧЧ19). - His head fell back on the pillow (St.T.1.21). 133. Вай ба руи курсй афтода (СтДЧ.64)... - And. falling on a bench (St.T.1.62).
Партофтан- 134. ...вакте ки Алексей хуб аз об дида такаррасзанон худро ба болои курсй партофт (П.Д.228). - ...when Alexei dropped completely exhausted on to a chair (P.S.188). 135. Бо ин гап вай се ё чортанга пулро ба руи остона партофт (Х.М.Б.5) - Не threw down three or four gold pieces on the threshold (H.O.M.8).
Гузоштан - 136. У бачаро... ба болои як санги фарохе гузошт (В.3.147). - ... set him down on the wide stone balus trade (VG. 155).
137. Павел ба хона даромад, халтаро ба руи фарши хона гузошт (0.0.268). - Pavel followed her into the room and laid his khapsack on the floor (0.H.90).
Баромадан - 138. Баъд ман ба болои киштй баромадам (Д.Р.К.159). - After this I went on board (D.R.C.221).
139. Командири полк аз хама пештар расида, чобукона ба руи самолёт хез зада баромад (П. Д. 396). - The Colonel ran ahead of them and jumped on to the wing (P.S.319).'
Отмечено следующее различие между ба болои и ба руи.
Во-первых, для ба болои характерно частное значение опоры на руки, на локти: 140. У ба болои дасти худ рост шуда нишаст (П.Д.58). - Не roseuponhisarms (P.S.56). 141. «Андрей!» - гуфт Мересьев ва зур зад, ки хеста, ба болои оринч такьякунон нишинад (П.Д.86). - «Andrei!» called Meresyev feebly, trying to raise himself on his elbows (P.S.79). 142. «Варя, Варя!» - фарьёд кард Алексей ва зур зад, ки нимхез шуда, ба болои оринч нишинад (П.Д.84). - «Varya, Varya!» Alexei cried, trying to raise himself on his elbows (P.S.78).
Во-вторых, предлог ба болои, кроме on имеет английское соответствие over в тех случаях, когда речь идёт о движении над чем-то, а чаще всего о нависании: 143. Мохиёни чаккон ба болои хардуи онхо гун шуда омаданд (Ст. ЧЧ194). - ... and the quick fishes steering to and fro over both (St.T1.189). 144. Исьён ба болои сархои мо монанди абри мудхиш наздик мешуд (Ст.ЧЧ. 101). - Mutiny it was
