Научная статья на тему 'Socio - psychological aspects of improving governance by public health organizations'

Socio - psychological aspects of improving governance by public health organizations Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
46
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Область наук

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Аяпов Е.

В статье излагается мысль о том, что для повышения эффективности управления организациями здравоохранения необходимо уделять особое внимание и социально-психологическим аспектам. А также проведен анализ психологической стороны управления здравоохранением, даны некоторые практические рекомендации.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

СОЦИАЛЬНО-ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ ПОВЫШЕНИЯ ЭФФЕКТИВНОСТИ УПРАВЛЕНИЯ ОРГАНИЗАЦИЯМИ ЗДРАВООХРАНЕНИЯ

The article presents the idea that to improve the effectiveness of health care organizations should pay special attention to social and psychological aspects. As well as an analysis of the psychological side of health management, we give some practical advice.

Текст научной работы на тему «Socio - psychological aspects of improving governance by public health organizations»

Е. АЯПОВ

ДЕНСАУЛЫК САКТАУ ¥ЙЫМДАРЫН БАСКАРУ ЫКПАЛДЫЛЫГЫН АРТТЫРУДЫИ 8ЛЕУМЕТТ1К-ПСИХОЛОГИЯЛЫК АСПЕКТТЕР1

Облыстыщ ^ан орталыгы, Кызылорда ^аласы

Елiмiзде нары^тыщ ^атынас^а етуге дешн халыщ шаруашылыгында да, оныц Ынде денсаулыщ са^тау саласында да бас^арудыц жетекшi эдiсi эгамштк-нус^аулыщ, буйры^тыщ сипатта болды. Ал бас^арудыц социалдыщ-психологиялыщ жэне математикалыщ-экономикалыщ механизмдерЫщ Yлесi мунда жартымсыз едi. K¡азiргi замангы бас^ару (менеджмент) соцгы екi эдiске басымдыщ берудi талап етедi [ 1 ].

Азаматтардыц денсаулыгын, ецбек ету ^абтетш жэне ецбек белсендiлiгiн арттыру медициналыщ кемектщ ^ол жетiмдiлiгi мен сапасына тiкелей байланысты. ДYниежYзiлiк денсаулыщ са^тау уйымыныц усыныстарына сэйкес сапа угымына ец алдымен, кэсiби ^ызметтерд! орындау сапасы, медициналыщ араласуды етюзу кезiндегi минимумды ^ауiп, пациенттердщ медициналыщ кемекке ^анагаттануы енгiзiлген. Сондай-а^, емделуштердщ медициналыщ кемекке, ал медицина ^ызметкерЫщ ез ецбепне ^анагаттануы кебiне-кеп ецбек YPДiсiне (процесiне) iлесе жYретiн элеуметпк-психологиялыщ факторларга тэуелдi екендiгi белгiлi. Бiр ма^сат^а бiрiккен, жетiстiктi, творчестволыщ дамуды кексеген, жогары моралдыщ-эдептк принциптi устанган, зац шецбершде жумыс iстейтiн медициналыщ ужым пациенттер Yшiн де, жалпылай алгандагы денсаулыщ са^тау жYЙесi Yшiн де ^олайлы.

Сонымен ^атар, бYгiнгi тацда жYргiзiлетiн денсаулыщ са^тау iсiн реформалау ец алдымен бас^ару жYЙесiн оцтайландыруга ^атысты болып отыр. Бас^арудыц буйры^тыщ-эгамгерштк тэсiлiнен элеуметпк-психологиялыщ жэне экономикалыщ эдiсiне ету тек эволюциялыщ жолмен гана мYмкiн болады. Бфа^ бэрiнен бурын эволюция денсаулыщ са^тау органдары мен кейбiр денсаулыщ са^тау уйым басшыларыныц санасында етуi тию. Нэтижесiнде ез бас^ару iс-эрекетiн а^ыргы нэтижеге - медициналыщ кемектщ тургындарга ^олже™дтИ мен сапасын арттыруга жетюзуге багдар алган басшы-менеджердiц жаца тYрi ^алыптасуы керек [ 2 ].

Бас^арудыц элеуметпк-психологиялыщ тэсiлдерiн ужымга, толыгымен алганда ужымда етiп жат^ан процеске жэне атап айт^анда, жеке ^ызметкерге ыщпал ету ^уралдарыныц жиынтыгы ретЫде ^арастыруга болады. Бул ^ызметкердi ыщпалды ецбекке, серiктестiк ^арым-^атынастарга тYрткiлеу (мотивациялау), ужымда жагымды, ^олайлы психологиялыщ климатты ^уру ептiлiгi. Сонды^тан денсаулыщ са^тау органы немесе уйымы басшысыныц мЫдетше психологиялыщ тургыдагы Yйлесiмдi, кэсiби кемелдi жэне экономикалыщ ыщпалды жумыс ютейтЫ ужымды ^алыптастыру кiредi.

Мундагы тYрткiлеу (мотивациялау) мэселесi ерекше мэн берудi ^ажет етедi. ТYрткiлеу - жеке тулганыц (индивидтiц) немесе ужымныц ю-эрекетЫ бас^ару YPДiсiнде жеке немесе уйым Yшiн орта^ ма^сат^а жетуге багытталган ынталандыру бойынша шаралар кешенi. Бул аны^таманыц барынша ^арапайым жэне аныщ болганына ^арамастан, тYрткiлеу теориясы мен практикасы оцай емес, ейткен1 адамды жумыс^а бар уа^ытын, дене жэне жан ^штерш сарп етуге, жумыс нэтижеан сапалы етуге мэжбYрлейтiн шынайы ынтасы аса кYPделi жэне сан алуан.

¥жымда мотивацияны ^алыптастыруга непздк (базалыщ) болып табылатын кептеген теориялар бар. Олардыц бастылары:

- классикалыщ теория;

- адами ^арым-^атынас теориясы;

- адами ресурстар теориясы.

Классикалыщ теория. Ецбек ^ызметкерлердщ кебiсiне ^анагаттану сезiмiн бермейдi. Оларга ^аншалы^ты жала^ы алатынынан ездерiнiц iстеп жат^андарыныц мацызы темен. Бул жердегi басшыныц мЫдет - олардыц мiндеттерiн барынша бойга жецiл сiцiрiлетiндей, ^арапайым жэне ^айталанатын операцияларга жiктеy ^арамагындагыларыныц жумысына ^атац ба^ылау жасауды ^амтамасыз ету.

Адами ^арым-^атынас теориясы. Жеке тулгалар пайдалы жэне мэндi болуга умтылады, олар ецбек ю-эрекетЫе барынша интегрирленген жэне ецбепнщ багалану тiлегiн бойдан кешiредi. Бул оларга ынта мен ецбек тYрткiсi YPДiсiнде, а^шадан да герi мацызды болып табылады. Мундай жагдайда басшы ез ^арамагындагыларга белгiлi бiр тYPДе ез бетiнше эрекет ету мен ецбек ю-эрекет процесiнде белг^ бiр жеке ба^ылау мYмкiндiгiне ерк беруi ^ажет. Аппарат алмасу дереп мен бас^ару шешiмiн ойластыру YPДiсiне ^арамагындагыларды тарту басшыга ез эрттестерЫщ езара эрекет пен ез беделi сезiмi бойынша негiзгi ^ажеттт ктерЫ ^анагатта ндыруга ерiк бередi.

„ , _I I „„ _______ ^^ Батыс Казахстан медицина журналы №4 (32) 2011 ж. 85

Медицинский журнал Западного Казахстана №4 (32) 2011 г. \ _____!_

КОГАМДЬЩ ДЕНСАУПЬЩ СА^ТАУ САПАСЫНЬЩ ПРОБПЕМАПАРЫ МЕН КЕЛЕШЕГ1

Адами ресурстар теориясы. Ецбек нызметкерлердщ басым бвлiгiне ^анагаттану сезiмiн сыйлайды. Олардыц квбiсi вз бетЫше эрекет етуге, творчествога, жауапкершiлiкке, взЫ жеке ба^ылауга, нызмет бабымен врлеуге набшетп. Бул жагдайдагы басшыныц мЫдет адами ресурстарды жансы пайдалану. Ол ужымда эрбiр адамныц вз набшетш барынша кврсете алатын сондай жагдай жасауы тиiс.

Егер басшы вз нызметкерлерЫщ нажетттктерЫ бiлмесе, оныц тYрткiлеу жумысы еш нэтиже бермейдi. Америкалын психолог А. Маслоу (1943) адам мшез-нулнын анынтайтын нажетттктер иерархиясы теорияларыныц бiрiн нурастырды. Оныц теориясына сэйкес адамныц бiр нажеттоктер1 екiншiсiне Караганда, барынша елеулi болып келедi. Бул иерархиялын жYЙе бойынша физиологиялын нажетттктерден (твменгi децгей) взiн таныту, б^ру нажетттктерЫе дейiн (жогаргы децгей) пирамида тYрiнде бейнеленген [ 3 ].

Баснарудыц элеуметпк-психологиялын тэсiлiнде ескерiлуi нажет жайттардыц бiрi - банылаудыц мЫез-нулынтын аспекттерi. Баснаруда банылау нызметЫ жYзеге асыру нызметкердщ мЫез-нулнына эсер ететЫ позитивтiк те жэне негативтiк те зардаптарга жетелеуi мYмкiн.

Бiр жагдайда банылау жYЙесi ецбек тэр^бшщ ныгаюына, ецбек ы^палдылыгыныц артуына, будан ^тетЫ нэтиженщ, медициналын квмек сапасыныц артуына жетелеуi ынтимал. Басна жагдайда банылау нэтижесi кейбiр нызметкерлердщ мiнез-нулнындаFы психологиялын жулныну мен ужымда даудыц туындауы Fажап емес.

Баснару аумаFындаFы танымал маман - профессор Уильям Ньюмен, взЫщ ойынша эдейi банылаудыц негативтк эсерiнен аулан болу арнылы нызметкерлердщ мшез-нулнын дурыстауFа жэне ецбек ынпалдылы^ын арттыруFа ерiк беретiн бес нуснау нурастырды:

- нызметкерлер набылдайтын оЙFа нонымды стандарттарды орнату нажет;

- ею жанты нарым-натынастыц болуы тию;

- шектен тыс банылаудан нашнан жвн;

- натац, бiран нол жетiмдi стандарттарды орнатнан дурыс;

- стандартна жеткендiгi Yшiн марапаттау керек.

Сондай-ан, адамFа ынпалды эсер ету, оларды утымды баснару iске жумылдыру, тиiмдi нарым-натынас жасау машыFына жYЙкелiк-тiлдiк баFдарламалаy трансактын талдау жэне т.б. психологиялын iлiмдер жансы квмектеседi [ 4 ].

¥жымныц кэсiби жэне жеке тулFалын дамуын намтамасыз етуге баснарудыц элеуметпк-психологиялын эдiстерiн жэне 1^рп заманFы нызметкер технологиясын нолдануFа баFытталFан баснару ец тиiмдi тэстдщ бiрi болып есептеледi. ¥сыныстар:

1. Денсаулын сантау iсiн баснарудаFы элеуметпк-псиихологиялын эдiс - заман талабы. Бул эдют мецгеру басшы мYмкiндiгiн анаFурлым кецейтедг

2. Баснару iсiнде А. Маслоудыц нажеттiлiктер иерархиясын ескеру нызметкерлердi мансатты тYрткiлеуге (мотивациялауFа) ынпал етедi.

3. Банылаудыц мiнез-нулынтын аспекттерЫ ойда устап, оныц негативтiк эсершен арылуFа болады. Эдебиеттер т/'з/'м/':

1. Ю.П. Лисицын. Общественное здоровье и здравоохранение, М., ИД ГЕОТАР-МЕД, 2002;

2. В.А. Медик, В.К. Юрьев. Курс лекций по общественному здоровью и здравоохранению, ч. 3, М., Медицина , 2003.

3. М.М. Чеканов. Сестринское дело в психиатрии с курсом наркологии. М. ЭКСМО, 2006;

4. Таланов В.Л., Малкина-Пых И.Г. Справочник практического психолога, СПб.: Сова, М.: ЭКСМО, 2004.

РЕЗЮМЕ

Е. АЯПОВ

СОЦИАПЬНО-ПСИХОПОГИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ ПОВЫШЕНИЯ ЭФФЕКТИВНОСТИ УПРАВЛЕНИЯ

ОРГАНИЗАЦИЯМИ ЗДРАВООХРАНЕНИЯ

Областной центр крови, город Кызылорда

В статье излагается мысль о том, что для повышения эффективности управления организациями здравоохранения необходимо уделять особое внимание и социально-психологическим аспектам.

А также проведен анализ психологической стороны управления здравоохранением, даны некоторые практические рекомендации.

86 Батыс Казахстан медицина журналы №4 (32) 2011 ж. / ' '

__/ Медицинский журнал Западного Казахстана №4 (32) 2011 г.

SUMMARY

E. AYAPOV

SOCIO - PSYCHOLOGICAL ASPECTS OF IMPROVING GOVERNANCE BY PUBLIC HEALTH ORGANIZATIONS

the regional blood center, Kyzylorda city

The article presents the idea that to improve the effectiveness of health care organizations should pay special attention to social and psychological aspects.

As well as an analysis of the psychological side of health management, we give some practical advice.

С.М. БЕКЕЖАНОВ

ПРАКТИКА ВНЕДРЕНИЯ ЕДИНОЙ НАЦИОНАЛЬНОЙ СИСТЕМЫ ЗДРАВООХРАНЕНИЯ (ЕНСЗ) В ЗАПАДНО-КАЗАХСТАНСКОЙ ОБЛАСТИ НА ПРИМЕРЕ РАБОТЫ ПОРТАЛА БЮРО ГОСПИТАЛИЗАЦИИ

Областная клиническая больница г. Уральск

Аннотация. В данной статье раскрываются преимущества внедрения Единой национальной системы здравоохранения, а именно портала Бюро госпитализации на примере работы приёмного отделения терапии областной клинической больницы Уральска Западно-Казахстанской области.

В своих ежегодных посланиях Глава государства уделяет особое внимание вопросам охраны здоровья граждан, отнеся их в ранг государственных приоритетов, что отражено в послании 2010 года «Сегодня мы готовим к внедрению систему финансирования и оплаты медицинских услуг ориентированную на результаты».

Система здравоохранения, ориентированная на результат, доказала свою эффективность в международной практике. Принцип следования финансовых средств за пациентом является ведущим стимулом для поставщиков медицинских услуг повышать качество и расширять спектр предоставляемых услуг.

Внедрение Единой национальной системы здравоохранения (ЕНСЗ) явилось результатом критической оценки предыдущих реформ и было введено в практическое здравоохранение в 2010 году по поручению Главы государства.

Областная клиническая больница Уральска Западно-Казахстанской области является единственной бюджетной многопрофильной больницей данного региона и оказывает хирургическую и терапевтическую помощь, включая высокоспециализированную, и одной из первых внедрила в свою работу продукт

Единой национальной системы здравоохранения - портал госпитализации плановых больных. Больница госпитализирует плановых больных всех профилей, кроме гинекологического и кардиологического, а также осуществляет круглосуточный ежедневный приём экстренных больных со всего города и области. Больница представлена десятью хирургическими, семью терапевтическими, реабилитационным, двумя приёмными отделениями, рядом диагностических и вспомогательных подразделений.

До внедрения ЕНСЗ заведующий приёмным отделением вёл учёт плановых больных и ставил их на очередь для плановой госпитализации. Происходило это так: больной должен был, пройдя обследование у себя в поликлинике ( городские больные) или в областной консультативной поликлинике (сельские), для чего нужно было приехать в областную больницу, и у заведующего ПОТ записаться на плановую госпитализацию. Очередь доходила до 3-х месяцев.

„ , _I I „„ _______ ^^ Батыс Казахстан медицина журналы №4 (32) 2011 ж. 87

Медицинскии журнал Западного Казахстана №4 (32) 2011 г. \ _____!_

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.