Научная статья на тему 'Мейірбике ісін оңтайлы басқаруды әдістемелік шешу жолындағы медициналық-әлеуметтік аспектілер'

Мейірбике ісін оңтайлы басқаруды әдістемелік шешу жолындағы медициналық-әлеуметтік аспектілер Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
467
66
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
мейірбике ісін басқару / басшылық звено мейірбикелері / орындаушы мейірбике / функциональдық міндеттер / management in nursing / nurse managers / nurses performing / functional responsibilities

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Л.М. Каналиева

Мамандық саясатының айқын болмауы мамандық қозғалысының дұрыс сақталмауына, мамандардың тұрақсыздығына, мамандықты таңдау және сапалы түрде оларды дайындауды жүйелі қадағаламаумен кӛрінеді. Мейірбике ісінде де кадр мәселесін шешуде жаңа ұйымдастырушылық және басқару қажеттілігі туады *1-2]. 2012-2013 жж. Алматы қалалық медициналық мекемелерінде жүргізілген зерттеу денсаулық сақтаудың қазіргі әрекет ету жағдайындағы мейірбике ісін ұйымдастыру және жетілдірудің әдістемелік шешу жолдарын ұсынумен қорытындыланды. Мейірбике ісінің дамуындағы айтарлық басым мәселе ОЗМП әлеуметтік және кәсіби статусын жоғарылату, еңбекақыны адекватты тӛлеу, мейірбике ісінің нормативтік-заңдылық базасын дайындау және жетілдіруді (әсіресе, медициналық қызметкерлер құқығын қорғау, нормативтік жүктемені қайта қарау және пациенттер құқығын қорғауды) жақсарту болып табылады.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по экономике и бизнесу , автор научной работы — Л.М. Каналиева

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

MEDICO-SOCIAL ASPECTS AND METHODOLOGICAL APPROACHES TO IMPROVE THE MANAGEMENT IN NURSING

Unclear policy profession will manifest itself in the irregular dynamics of personnel, their precarious position, strength, and lack of systematic control over the quality of their training. In dealing with personnel issues in nursing is necessary to improve the organization and management of the new format. Research conducted in 2012-2013уears in medical organizations of Almaty completed the development of methodological approaches to optimize the management of modern nursing in the health conditions of functioning. The priority in the development of nursing are problem of increasing social and professional status of nurses, optimal wage integration of training and practice, as well as improving the legal and regulatory framework to protect the rights of health care providers and patients, revision of normative loads.

Текст научной работы на тему «Мейірбике ісін оңтайлы басқаруды әдістемелік шешу жолындағы медициналық-әлеуметтік аспектілер»

УДК: 614.253.5-057.177

Л.М. КАНАЛИЕВА

С.Ж. Асфендияров атындагы К,аза;ултты;медицина университет'1

МЕЙ1РБИКЕ 1С1Н ОИТАЙЛЫ БАС^АРУДЫ 9Д1СТЕМЕЛ1К ШЕШУ ЖОЛЫНДАГЫ МЕДИЦИНАЛЫК-ЭЛЕУМЕТПК АСПЕКТ1ЛЕР

Маманды; саясатынын ай;ын болмауы маманды; ;озгалысынын дурыс са;талмауына, мамандардын турацсыздыгына, маманды;ты тандау жэне сапалы тYрде оларды дайындауды жYйелi ;адагаламаумен кврiнедi. Мешрбике 'юнде де кадр мэселеан шешуде жана уйымдастырушылы; жэне бас;ару ;ажетт'1л'г'1 туады [1-2].

2012-2013 жж. Алматы ;алалы;медициналы;мекемелер'шде жYргiзiлген зерттеу денсаулы; са;таудын ;азiргi эрекет ету жагдайындагы мешрбике iсiн уйымдастыру жэне жетлд'руд'н эд'!стемел'к шешу жолдарын усынумен ;орытындыланды. Мейiрбике юшн дамуындагы айтарлы; басым мэселе ОЗМП элеуметт'к жэне кэсби статусын жогарылату, енбека;ыны адекватты твлеу, мешрбике iсiнiн нормативт'к-зандылы; базасын дайындау жэне жетлд'рудi (эаресе, медициналы; ;ызметкерлер ;у;ыгын ;оргау, нормативт'к жYктеменi ;айта ;арау жэне пациенттер нуцыгын цоргауды) жа;сарту болып табылады.

TY^iHÔi сездер: мешрбике iсiн бас;ару, басшылы; звено мейiрбикелерi, орындаушы мешрбике, функциональды; м'ндеттер

Та^ырыптыц езектЫп. Кептеген елдердеп денсаулыщ са^тауды реформалаудыц стандартты сызбасы белпленген уа^ытта шешлмш таппаган мэселенщ езект жа^тарын аны^тауга, жоспарланып отырган к-шараныц манаты мен мшдет^ олардыц орындалу механизмш, соныц шшде маман ресурсына ^атысты аспекттердi шешуге непзделген.

Мамандыщ саясатыныц ай^ын болмауы мамандыщ ^озгалысыныц дурыс са^талмауына, мамандардыц тура^сыздыгына, маманды^ты таццау жэне сапалы турде оларды дайындауды жYЙелi ^адагаламаумен кершедГ Бул езектi мэселе мейiрбикелiк мешрбике iсi мамандарына тiкелей ^атысты. Мамандардыц айтуынша, |^з1рп тацда денсаулыщ са^тау саласында кадр мэселесiн шешуде жаца уйымдастырушылы^ жэне бас^ару ^ажетплт туындаган [1-2].

К^ойылган езектi мэселеге орай Алматы ^алалыщ медициналы^ мекемелерiн непзп ала отырып, халы^^а мейiрбикелiк кемек керсетуд оцтайлы бас^аруды гылыми негiздеудi ма^сат тут^ан медико-социологиялыщ зерттеу уйымдастырылды.

Зерттеу материалы жэне эдiстерi. ОЗМП эрекетш уйымдастыру жэне бас^арудагы 1^аз1рп ерекшiлiктердi аны^тау барысында Алматы ^алалыщ мейiрбике iсiндегi мамандар ^урамыныц 2007-2012 жж аралыгындагы мейiрбикелер, халыщ жэне межрбикелт персоналды негiзiнде мейiрбике ^с^н^ц проблемалар аны^талды, кемегiмен мейiрбике 1С1Н реформалаудыц перспективтi жолдары ай^ындалып, межрбикелт тэжiрибенi уйымдастыруды жетiлдiрудiц резервтерi аны^талды.

Зерттеу методологиясын ^ураган а^парапъщ-аналитикалыщ, статистикалыщ, тарихи жэне сауалнамалыщ сурау эдктершщ негiзiнде Алматы ^алалыщ ЕПМ-нде межрбикелт ^ызметке ^атысты жэYPгiзiлген зерттеу маманды^тыц кэсiби эрекетiн бас^ару аймагында жетiлдiрудiц эдiстемелiк багыттарын аны^тауга жумылдырылды.

Медициналы^ кемек сурай келген халы^тыц пiкiрiнше, денсаулыщ са^тау жYЙесiнде оц езгерiстерге деген тенденция бай^алады (30%), дегенмен, 19,8% респонденттщ ойы ^арама-^айшы (медициналы^ кемек сапасы темендеген). Денсаулыщ са^тау жYЙесi зерттеуге алынган пациенттердщ , тек 11%-ц Гана, талабына сай екендiгi аны^талды.

динамикасы зерттелд|, басшылыщ звенодагы сауалнамалыщ сурау дамуындагы непзп сараптамалыщ багалау

Пациент-респонденттермен Алматы ^алалыщ емдеу-профилактикалыщ мекемелердеп ^ызмет кврсетудщ этикалыщ децгеж бес-балдыщ шкала бойынша мынадай нэтижелер бердг респонденттердщ 41,3%-ы

персоналдыц этика мен дентологиясын ортадан жогары багалаган, 26,2% - орташа, 22,3% - жогары, 6,1% - ортадан твмен жэне 4,1% - твмен.

Респонденттердщ квпшЫп (68,9%) межрбикеы дэрiгер тапсыргандарын орындаушы квмекшма ретiнде Гана квредi. Тек 14,4% пациенттер межрбикеы квмек кврсету медициналы^ бригадасыныц тец^у^ылы мYшесi ретЫде, 8,7% - мейiрбикелiк квмек кврсету аймагында тэуелаз маман, ал 7,1% - медициналы^ манипуляциялар аймагындагы маман деп санайды.

Басшылыщ звено мейiрбикелерi ^азiргi жагдайдагы мейiрбике персоналы практикалыщ эрекетiндегi келесi ерекшелiктердi ай^ындады: тек 1,0% басшы мейiрбикелер, ЕПМ-гi ОЗМП ецбек жагдайлары заман талаптарына сай деп санайды, 19% - ^анагаттанарлыщ, 65% - жа^сартуды талап етедi жэне 13% -^анагаттанарлы^ кврсетмшп^мен багалаган. 32% басшы-мейiрбикелер ОЗМП маман проблемаларына, 40% респонденттер маман тура^сыздыгы проблемаларына нус^аган. ©зiне ^арасты ужымныц кэсiп^ойлы^ декгейiн багалау кврсеткштерг 54% - орташа, 20% - ортадан жогары, 16% -жогары, 8% - ортадан твмен.

Айлыщ а^ыныц квлемi жвнiнде басшы жэне орындаушы межрбикелердщ пiкiрi орта^: 66% басшы-респонденттер жэне 69,4% ^атардагы мамандарды айлы^ а^ыныц декгейi ^анагаттандырмайды, орындайтын жумыс кYPДелiлiгi мен ^иындыгын а^тамайды. Айлы^ а^ыныц жетiспеуi ец жас межрбикелер Yшiн аса взектi (45,2%), жас арт^ан сайын мэселенiк вт^рлт бэсекдейдi де (21,1%), ецбека^ыныц сэйкес твленуше деген сенiм арт^ан.

52% басшы-респонденттер межрбикелер Yшiн штатты^ нормативтт жYктеменiк практикалы^ орындалатын реалияга сэйкесттн атаган. ^алгандары алдын-ала жоспарланатын жYктемелердil^ бiршама твмен екндегiн (27%) немесе жогары екендтн (16%) кврсеткен. Нормативтт практика стандарттарыныц жогары екендiгiн 17,5% стационар жэне 13,5% емхана мейiрбикелерi атап кврсеткен.

Басшылыщ звенодагы жэне ^атардагы орындаушы мейiрбикелердi| вз функциональды^ мiндеттерiне жатпайтын жумыстарды

орындау/орындамайтынды^тары женшдеп пiкiрлерi салыстырмалы талданды (Сурет 1). Kepin турганымыздай, штапыщ жуктеме шепнен шыгып, межрбикелердщ ^осал^ы тапсырмалар

орындайтындыгымен басшы-межрбикелердщ 1/3-i (31%), келiседi.

Есесше, 52% ^атардагы мейipбикелеp функциональдыщ мЫдеп^ шекарасныц бузылатынына мэн бермеген.

Сурет. Мешрбикелердщ функциональдык мiндеттерiне тэн емес тапсырмаларды орындау кврсеткiштерi, %

накгы жауап жок

сирек

жиi

31

52

41,3

орындаушы мешрбикелер

басшыльщ звено мейiрбикелерi

20 40 60

Серет 1 - Межрбикеоердщ функционалдыщ мiндеттеpiне тэн тапсырмаларды орындау керсеткштер, %

Мейipбике id^i^ дамуы мэселелеpiн шешу Yшiн басшы межрбикелт мамандардыц басым бeлiгi (67%) зацдылыщ базаны жетiлдipу ^ажет санайды, соныц iшiнде ОЗМП функциональдыщ мiндеттеpi мен оды^тарын бекiту. Денсаулыщ са^тау сферасындагы за^цылыщ базаны мед^ызметкерлердщ одыгын ^оргау (79%), ноpмативтiк жYктеменi жетiлдipу (22%), межрбикелт ^ызметп стандарттау (22%), сонымен ^атар медкемек тутынушыларыныц одыгын ^оргау аймагында (14%) толы^тыру ^ажет деген mwp бiлдipген. Басшылыщ звено межрбикелт жеке тэжipибе айма^тарын тeмендегiдей белплеген: мейipбикелiк нау^ас^а ^арау (35,9%), емдт-диагностикалыщ манипуляциялар (18,4%), профилактика жэне денсаулы^ты ныгайту (17,5%), Аауpуханаiшiлiк жу^палар профилактикасы (13,4%), уй жагдайындагы мейipбикелiк кемек (12,5%), ^рек-1^имыл функцияларыныц бузылуындагы медкемек (2,3%) бола алады деген пМрде.

К^атардагы межрбикелердщ кeпшiлiгi (69%) орындайтын жумыстарын ^ызмет нус^аулыгы мен штатты^ жуктеме стандарттарына сай деп есептейдГ 1/5 респонденттер (24,8%) - жи сэйкес, 6,2% - жиi сэйкес еместтн алга тарт^ан. Теpiс жауаптар жастар арсында (53,2%) жиi ^ркелт, 50 жэне одан жогары жас аралыгында - 16,2%-га дежн темендеген. Мейipбикелеp пiкipiнше, ^ызмет

мЫдеп^ ОЗМП-ды - дэpiгеp кeмекшiсi етт кepсетедi (74,7%).

Мамандардыц кэсiби eмipiндегi шиеленiс ^урайтын мэселелер тар^атылмаса да ^атардагы межрбикелердщ негiзгi бeлiгiне ез жумыстары унаганымен бутшнщ шиpегi (27,2%) жумыс орындарын ауыстыргысы келетiндiктеpiн жасырмаган.

Денсаулыщ са^таудыц i^ipri эрекет ету жагдайындагы межрбике iсiн уйымдастыру жэне жеттд1рудщ эдiстемелiк шешу жолдарына: 1) межрбикелт ^ызмет жэне мейipбикелiк ^огамдыщ бipлестiктеpдi координациялау; 2) бас^ару уйымдары, практикалыщ денсаулыщ са^тау жэне медициналыщ бiлiм беру мекемелершщ эpектiн интеграциялау; 3) кутпрмейтш eзектi мэселелеpдi кешендi шешу; 4) тиiмдiлiгiне мониторинг жасй отырып iс-шаpалаpды рациональды жоспарлау.

Мейipбике ¡сшщ дамуындагы айтарлыщ басым мэселе ОЗМП элеуметпк жэне кэсiби статусын жогарылату, ецбека^ыны адекватты телеу, мейipбике ¡сшщ нормативтт-зацдылыщ базасын дайындау жэне жетiлдipудi (эсipесе, медициналыщ ^ызметкерлер одыгын ^оргау, ноpмативтiк жYктеменi ^айта ^арау жэне пациенттер одыгын ^оргауды) жа^сарту болып табылады.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Европейская стратегия ВОЗ по обучению медицинских сестер и акушерок // WHO CAR News. - Женева: 2001. - №7(35). - С. 1-2.

2 Медсестры и акушерки в защиту здоровья. Стратегия ВОЗ в области сестринского и акушерского образования. - ЕРБ ВОЗ. - Копенгаген: 2000. - 188 с.

0

Л.М. КАНАЛИЕВА

Казахский национальный медицинский университет имени С.Д. Асфендиярова

МЕДИКО-СОЦИАЛЬНЫЕ АСПЕКТЫ И МЕТОДИЧЕСКИЙ ПОДХОД В СОВЕРШЕНСТВОВАНИИ УПРАВЛЕНИЯ

В СЕСТРИНСКОМ ДЕЛЕ

Резюме: Неясная политика профессии проявится в нерегулярной динамике кадров, их неустойчивой позиции, текучести, также отсутствием системного контроля за качества их подготовки. В решении кадровых проблем в сестринском деле необходимо совершенствование организации и управления в новый формат.

Исследование проведенное в 2012-2013 гг. в медицинских организациях г.Алматы завершено разработкой методических подходов оптимизации управления сестринским делом в современных условиях функционирования здравоохранения. Наиболее приоритетными в развитии сестринского дела являются проблемы повышения социального и профессионального статуса медсестры, оптимальной оплаты труда, интеграции подготовки и практики, а также совершенствования нормативно-законодательной базы в защите прав медработника и пациента, пересмотре нормативных нагрузок. Ключевые слова: управление в сестринском деле, медсестры руководящего звена, исполняющие медсестры, функциональные обязанности

L.M. KANALIEVA

Kazakh national medical university named S. D. Asfendiyarov

MEDICO-SOCIAL ASPECTS AND METHODOLOGICAL APPROACHES TO IMPROVE THE MANAGEMENT IN NURSING

Resume: Unclear policy profession will manifest itself in the irregular dynamics of personnel, their precarious position, strength, and lack of systematic control over the quality of their training. In dealing with personnel issues in nursing is necessary to improve the organization and management of the new format.

Research conducted in 2012-2013уears in medical organizations of Almaty completed the development of methodological approaches to optimize the management of modern nursing in the health conditions of functioning. The priority in the development of nursing are problem of increasing social and professional status of nurses, optimal wage integration of training and practice, as well as improving the legal and regulatory framework to protect the rights of health care providers and patients, revision of normative loads.

Keywords: management in nursing, nurse managers, nurses performing, functional responsibilities

УДК 614.253.52

Б.С. КАСИЕВА, У.А. АЛТЫНБЕКОВА, М.А. РАМАЗАНОВА, Н.С. ЮСУПОВА, Н.В. ТЕ

Кафедра политики и управления здравоохранением КазНМУ им. С.Д. Асфендиярова

ОПТИМИЗАЦИЯ ПОДГОТОВКИ СЕСТЕР- МЕНЕДЖЕРОВ В УСЛОВИЯХ РЕФОРМИРОВАНИЯ ЗДРАВООХРАНЕНИЯ

На современном этапе реформирования здравоохранения для удовлетворения потребностей населения в качественной медико - социальной помощи требуется значительный пересмотр механизма управления и организации сестринского дела - как составной части системы здравоохранения, требующей квалифицированных кадровых ресурсов сестринского процесса. Совершенствование системы подготовки медицинских сестер в медицинских учебных заведениях, будет способствовать повышению квалификации сестринского персонала в ЛПУ, более полной реализации обучающей функции медсестры, позволит осуществлять целенаправленную подготовку специалистов этого профиля в соответствии с современными тенденциями развития сестринского дела

Ключевые слова: сестринское дело, сестринское образование, кадровые ресурсы, повышение квалификации сестринского персонала.

На современном этапе реформирования здравоохранения для удовлетворения потребностей населения в качественной медико - социальной помощи требуется значительный пересмотр механизма управления и организации сестринского дела - как составной части системы здравоохранения, требующей квалифицированных кадровых ресурсов сестринского процесса.

По данным ряда научных исследований, можно отметить, что многие страны мира ощущают острую потребность в сестринском персонале, так как

сестринская деятельность превратилась в ключевой компонент медицинского обслуживания в условиях демографических, экономических и социальных перемен. Можно практически отметить повсеместно расширение сферы деятельности медицинских сестер, которое включает оказание широкого спектра услуг не только в рамках первичной медико-санитарной помощи, но и участие в проведении высокотехнологичных научных исследований стационарной помощи. В ряде государств подобный диапазон ролей у медицинских сестер образовался не запланировано и бессистемно.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.