CC BY
32
A.A. AITMANBETOVA, Z.A. KOZHEKENOVA, G.A. ALTYBAEVA, A.Z. EGENBAS
Asfendiyarov Kazakh National Medical university
MEDICAL SOCIAL ASPECTS PERFORMANCE MANAGEMENT NURSING
Resume: In today continue to consider the functioning of the health work of nursing personnel as doctor assistant, not an independent, capable of rendering a full medical care within their professional duties. This is fueled by unprotected social and professional status and the lack of systematic monitoring of the quality of their training.
Therefore, the aim of our study was the scientific justification for the need to develop measures for the rational management of nursing based on their labor issues.
Among their production activities are tasks in which the medical staff is irreplaceable, such as the measurement of the functional parameters of the body and nursing care.
Despite the fact that nurses are three times larger than those of medical, nursing care is always in increased demand. Thus, in the personnel policy to designate health professional nursing position, strengthen position material, and of course, make a reformation in the management aspects of their activities immediately brings into effect the results of the mid-level in general. Keywords: nursing professionals, job satisfaction, rational management, health and social aspects.
УДК 616.433.28:356.51
Н.Ж. ДЭРМЕН, Б. АНВАРОВ, Р. ЖОЛДАСОВА, А. АБДИРАСИЛ
С.Ж. Асфендияров атындагы Назан; ¥лттыцмедициналыцуниверситет'1
МЕЙ1РБИКЕН1Н КЭС1БИ Ж¥МЫСЫНЫН Б1РКАТАР МАНЫЗДЫ АСПЕКТ1ЛЕР1 СЕКЦИЯ 3
Денсаулыц сацтау саласынын ен кеп категориясына жэне басца мамандарга цараганда халыцпен тыгыз царым-цатынаста болатын медициналыц цызметкерлерге мейiрбикелер жатады. Ягни, денсаулыц сацтаудын медициналыц кемек сапасын арттыруда мешрбикелерд'н цызметiн багалау жэне оны жет'лд'ру жолдарын царастыру ешмдi шаралар болып табылады. Осы тургыда мацалада мешрбикелерд'н цызметiндегi алан/датарлыц мэселер туралы айтылган.
Tyüíhóí сездер: мешрбикел'к цызмет, мешрбике, мешрбикел'к с.
Казацстан Республикасыны| Президент Н.Э. Назарбаев «Казахстан - 2050» стратегиясы бойынша «Калыптасцан мемлекеттщ жа|а саяси багыты» атты 2012 жылды| 14 желтоцсанындагы Казахстан халцына Жолдауында жа|а саяси багыттарды| Ындеп непзп басымдылыцтарды| 6ipi ретшде сапалы жэне 1^олже™д1 медициналыц цызмет керсетуд цамтамасыз етуд керсетедГ Ал медициналыц цызметтщ цолже™дЫпн жэне тжмдЫпн арттыру, сапасын едэуiр жацсарту, денсаулыц сацтауды| цорларын тиiмдi пайдалануды цамтамасыз ету, элемдт тэжiрибе керсеткендей, межрбикелт мамандарды рационалды жумылдыру арцылы цол жет^зуге болады. Эр елде журпзтген зерттеулер межрбикелт кемектщ жан-жацтылыц сипатын ашады жэне оган деген цажеттЫктщ б1рыкгайлыгын айырыцша керсетедi. Межрбикелт тэжiрибеге цазiргi кезде цолжетiмдiлiк, цызметЫщ эр тYPлi жоспарлануы, эр пациентке жеке багыттылыц тэн болып есептеледi [1]. Мейiрбике iсi денсаулыц сацтау жYЙесiнil^ негiзгi белiгi жэне денсаулыц сацтау жYЙесiнi| цызметкерлершщ е| кеп категориясын цурайтыны бэрiмiзге мэлiм. Онымен цоса медициналыц цызметкерлердщ iшiнде халыцпен кеп царым-цатынаста болатын мейiрбике персоналы екенш ескерсек, БДД¥ мейiрбикелiк персоналды халыцты| медициналыц кемекке ескеле| цажеттЫпн цамтамасыз етудегi шынайы потенциал ретЫде царастырады [WHO, 2000] деген угыммен сэйкес келедi. Дамыган елдердщ медицина саласында мейiрбике iсi дэрiгер цызметЫе барынша жацындатылып, оларды|
кэаби бЫмдерЫщ узацтыгы мен мазмуны кецейтЫп, жалацысы всiп, аталган мамандыцца деген цызыгушылыцтыц артуы мен олардыц элеуметтiк сатысыныц квтерiлуiне жагдай тудырган мейiрбике цызметшщ YлгiсiK взгертуге экелдГ
Егер квп жылдар бойы мешрбике пациенттерге квмек кврсету мэселесiнде дэр^ердщ квмекшiсi ретiнде болса, нарыцтыц экономика жагдайында мейiрбике цызметЫе заман талабына сай жаца талаптар цойылуда. Денсаулыц сацтау жYЙесiндегi реформалау Yдерiсi мен науцастарга кврсетiлетiн медициналыц квмектщ жаца тYрлерiн енгiзу мейiрбикелiк персоналга жогары бiлiктiлiктi, терец бiлiм мен икемдЫкт^ белгiлi коммуникативтiк дагдыларды, сонымен цатар цажетт кезде уйымдастырушы жэне жауапты орындаушы ретiнде, техникалыц тургыда кYPДелi медициналыц аппараттармен жецт жумыс жасай бшуд^ жогары мэдени дэрежедегi жэне эрдайым шыгармашылыц iзденiсте болуды талап етедi [2]. Дегенмен, мейiрбике цызметшщ заманауи Yлгiсiне жетудi цамтамасыз ететш бiршама мэселелердщ барын айта кеткен жвн.
Денсаулыц сацтау саласында непзп мэселердщ бiрiне кадр мэселес жатады [3]. Нацты айтар болсац, кадрлардыц турацтамауы жэне тэжiрибесi мол мамандардыц квп жагдайда басца салаларга кетуi алацдатады. K|азiргi кезде медициналыц кадрлардыц жетiспеушiлiгi мемлекеттщ взект мэселесiне айналып отыр. Себебi ретЫде цогамдагы медициналыц мамандыцтыц элеуметтiк мэртебеанщ твмендiгi,
екбека^ынык сэйкесаздт жYЙесi, кэсiби жетiлдiруге, езЫщ бЫмЫ арттыруга, сапалы жэне жогары бЫкт екбекке ынталандырудык болмауын келтiруге болады. Екбекте межрбикелерге арттылатын Yлкен жYктеме жэне кептеген кэсiби кYЙзелiстердi тудыратын факторлардык эсерi эмоционалдыщ кYЙреу синдромынык динамикалыщ дамуына экеледi, ол ез алдына медициналыщ кемек сапасына, медициналыщ ^ызметкерлердщ денсаулыгына ^олайсыз эсерiн типзт, бiлiктi мамандардык кетуiне эсер етет^ белгiлi. Мейiрбикелiк ^ызметтщ сапасын арттыру жолынык бiрi -мейiрбикелiк ^ызметп стандарттау. Мейiрбикелiк персоналдык ^ызметшде стандартты ^олдану жумысты жектдетед^ уа^ытты Yнемдейдi, саба^тасты^ты ^амтамасыз етедi, мейiрбикелiк кемектщ уйымдастырушылыщ ^урылымын езгертпей
пациенттердщ ^ызмет керсету сапасын жа^сартады. Алайда, К^аза^станда 1^рп такда медициналыщ кемек керсетудеп барлыщ декгейшде стандарттау жYЙесi ^ар^ынды даму Yстiнде болганымен, мейiрбикелiк к саласындагы стандарттар ескiрген жэне заманауи медицина мен сапа менеджмент талаптарына элще сэйкес келмейдi.
Сонымен ^атар мейiрбике ^ызметЫщ, оны реттеу механизмдерЫщ, элеуметтiк ^оргау ^уралдары мен эд^ерЫщ жэне бiлiктi кадрларды ынталандырудык ед^ы^тыщ непздерЫщ болмауы ашыщ мэселе болып Калуда жэне осы кезге дейш мейiрбике ^ызметпн пайдалануда тэжiрибелiк денсаулыщ са^таудык ^ажетплт ескерiлмеген [4].
Мейiрбикелердi ^урмет тутарлы^тай ^асиеттерЫщ бiрi ретшде нау^астарга ^ам^орлыщпен ^арауды жат^ызамыз. Кам^орлыщ керсету ар^ылы адамдардык саулыгын са^тауга жэне жа^сартуга ыщпал жасау, сапалы межрбикелт к^пмтк мiндеттi шарты болып есептелшедк Нау^астарга кYтiм жасамастан бурын, ек алдымен эрттестердщ ез араларында жа^сы ^арым-^атынас болу ^ажет. Дегенмен, кеп жагдайларда, мейiрбикелер ез эрттестерЫщ арасында болатын ^ырги^аба^тардык жэне дерекЫктщ салдарынан ^иынды^тарга ушырап, жумыс^а деген кYш - жiгерi темендейдГ
Кеп жагдайда эрттестердщ ^ысымына жумыс^а жаца орналас^ан мейiрбикелер ушырауда, онык себебi тэжiрибелерiнiк аздыгынан кэсiби мЫдетЫдеп к-эрекеттердi сенiмсiз орындау, ужымнык iшкi мэдениетiнен бейхабарлыщ себеп болады [5].
Онымен ^оса пациенттердщ арасында межрбикелт ^ызметке деген ^анагаттанбаушылыщ артуда, онык себебi, халы^тык галамтор ар^ылы медицина саласындагы бiлiмдерiн ез ер^мен жогарлатып отыруы ыщпал етедi.
Денсаулыщ са^тау саласында мейiрбикелiк персоналдык ролi туралы дэр^ерлердщ, межрбикелердщ жэне нау^астардык арасында жYPгiзiлген сауалнамалардык нэтижесiне сYЙенсек, макыздылыщ дэрежесi бойынша межрбикелердщ Кад1р-Касиеттер1н келесi тYрге белген:
1. Жауаптылыщ
2. Кузыреттiлiк
3. Мейiрiмдiлiк
4. Байланыс^а бейiмдiлiк
5. Кызметтестiк
Межрбикелт ^ст^к ^олайсыз ^асиеттерЫ багалау нэтижеанде респонденттердiк кепшiлiгi бiрiншi орынга нем^урайылыщ пен дерекелiктi, сокгы орынга жауапсыздыщ ^асиетш ^ойган [6]. Кептеген зерттеулердi талдау нэтижелерiнде мейiрбикелердiк мэдени дэрежеанщ темендiгi аны^талган. Ягни, негiзгi мэселелерге межрбикелердщ мэдени дэрежесiн арттыру жолдарын ^арастыру болып табылады. Ецбек уа^ытын рационалды ^олданбау, жYктеменiк нормадан тыс болуы, оды^ъщ негiздердiк жетiспеушiлiгi, персоналдык арасындагы келiспеушiлiк, пациенттердiк мейiрбикелердiк мэдени ^узыретплт декгейiне ^анагаттанбаушылы^, инновациялыщ технологиялардык Yздiксiз жэне жылдам енуi, медицина саласында а^параттардык жакаруы, реформага байланысты кадрларга талаптык кYшеюi, екбек а^ынык жетiспеушiлiгi жэне т. б. келек^з факторлардык эсерi мейiрбикелердiк арасында эмоционалдыщ зорыгумен ^оса медициналыщ кадрлардык тура^тамауына экеледi. Осы мэселелердiк шешудегi непзп жолдарынык бiрi денсаулыщ са^таудагы бас^арушылыщ жYЙесiн жетiлдiру жэне мейiрбикелердiк бЫмш удайы арттыру болып келедi. Сонымен ^атар медициналыщ ^ызметтщ жогары сапасына жетуде медициналыщ кемектi керсетудегi нормативтт-оды^ъщ негiздердi жетiлдiру, емдеу-диагностикалыщ YPДiстерде пациенттердiк кауiпсiздiк мэдениет декгейiн жогарылату, ^ау^пс^з медициналы^ кемек керсетудегi дэр^ерлердщ де мейiрбикелердiк де ^узыреттЫк декгейш кетеру жэне пациенттердiк ^ау^пс^з медициналыщ кемектi алудагы а^параттылыщ декгейiн кетеру болып табылады [7].
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Аббясов И. Х., Двойников С. И., Карасева Л. А. Основы сестринского дела: учеб. для студ. сред. проф. учеб. заведений, 2007.
2 Саченко О. Этико-деонтологические проблемы образования и воспитания специалистов среднего медицинского звена// Актуальные вопросы состояния и развития сестринского дела в Республике Беларусь - М: 2009.
3 Бурибаева Ж:К. Теоретические и методологические основы развития сестринского дела на уровне первичной медико -санитарной помощи/ дисс., 2008.
4 Садыцова М.А. Бике iсiндегi менеджмент// Ага медбике журналы №11 11.2013 журналы.
5 Джудит А. Весси, Царева В.Г., Хулиганство на рабочем месте// Вестник ассоциации мед.сестер России №4/4 2011.
6 Лапик С.В. На пути к самостоятельной практике: оценка роли ВСО в становлении сестринской профессии// Вестник ассоциации мед.сестер России №4/4 2011.
7 В.В. Койков, М.А. Граф, Г.Э. Ермаханова Казахстан Республикасыныц медициналыц уйымдарында пациенттер цаутаздтн цамтамасыз ету стратегиясына концептуальды кезцарас// Денсаулыц сацтауды дамыту журналы №3 (60) 2011 г.
Н.Ж. ДАРМЕН, Р. ЖОЛДАСОВА, Б. АНВАРОВ, А. АБДИРАСИЛ
Казахский Национальный медицинский университет им. С.Д. Асфендиярова
НЕКОТОРЫЕ ЗНАЧИМЫЕ АСПЕКТЫ ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ МЕДИЦИНСКОЙ СЕСТРЫ
Резюме: Медицинские сестры составляют наибольшую категорию работников здравоохранения и в отличии от других специалистов имеют тесную связь с населением в оказании медицинской помощи. Следовательно, для повышения качества медицинской помощи населению в здравоохранении продуктивным является оценка деятельности сестринского персонала и поиск путей их оптимизации. В данной статье приведены некоторые наболевшие вопросы в деятельности сестринского персонала.
Ключевые слова: сестринская деятельность, медицинская сестра, сестринское дело.
N.G. DARMEN, R. ZHOLDASBEKOVA, B. ANVAROV, A. ABDIRASIL
Kazakh National medical university named aften S.D.Asfendiarov
SOME MEANINGFUL ASPECTS ARE OF PROFESSIONAL ACTIVITY OF MEDICAL SISTER
Resume: Nurses are the largest category of health workers, and unlike other specialists have a close connection with the people in the provision the health care. Therefore, the estimation of the action nursing assessments and the search ways of optimization of their work are need for increase the guality of medical care in public health. Keywords: nursing activities, nurse, nurse business.
