CC BY
9
Вестник Ка^НЖУ №1-2018
ЭОЖ 616.89-008-085.851.4.
А.Т. Турысбекова, Е.С. Утеулиев
«КДСЖМ» Казацстандыц медицина университетг
АЛМАТЫ КАЛАСЫ НАУРЫЗБАЙ АУДАНЫ БОЙЫНША ХАЛЫКТЫН, ДЭР1ГЕРЛ1К КАДРЛАРМЕН КАМТЫЛУ МЭСЕЛЕЛЕР1 ЖАFДАЙЫН БАFАЛАУ
(ЭДЕБИ ШОЛУ)
Твменде керсетлген мацалада Алматы цаласыныныц Наурызбай ауданы бойынша халыцтыц дэрiгерлiк кадрлармен цамтылу мэселерiне эдеби шолу жазылган.
ТYйiндi свздер: дэрiгерлiк кадрлар, денсаулык, халыц науцастар, жуйе, цамтамасыздандыру
Так;ырыптыц езекпшгк Денсаулы; са;тау жуйесш ныгайтудыц мацызды ;урамдас бвлiгi кадрлы; ресурстарды дамыту стратегиялары болып табылады. БYкiл элемдеп денсаулы; са;тау ЖYЙесiнiц тиiмдiлiгi мен денсаулык; са;тау ;ызметтершщ сапасы ;ызметкерлердщ бiлiмдерiне, дагдыларына жэне ынтасына байланысты болады. Халы;аралы; тэжiрибе, атап айт;анда ДYниежYзiлiк денсаулы; са;тау уйымыныц (будан эрi - ДД¥) тэжiрибесi -денсаулы; са;тау ЖYЙесiнiц тиiмдiлiгiн арттыруга ;атысты уйымдастырушылы; взгерiстердiц арасында кадрларды бас;ару саласында ;арастырылган iс-эрекеттердiц ец табысты екендiгiн кврсетедi. Медициналы; ;ызметкерлер саны мен олардыц бiлiктiлiгiнiц сапасы, оларды белу тыгыздыгыныц денсаулы; са;тау саласындагы эртYрлi эрекеттердiц нэтижелерше жэне жалпы алганда халы;тыц денсаулыгына оц эсерiн куэландыратын кептеген деректер бар. БYгiнгi тацда элемдiк ;ауымдасты; децгейiнде Денсаулы; са;тау саласындагы кадрлы; ресурстардыц дагдарысы орын алган. ДYние ЖYзiнде денсаулы; са;тау ;ызметкерлерш дамытудыц заманауи мэселелерi алгаш;ы медициналы; кемек керсететш кадрлардыц жетiспеушiлiгiне, тар шецберлi мамандар саныныц арты;тыгына, дэрiгерлер саны мен медбикелж жэне акушерлiк ;ызметкерлер саныныц тецсiздiгiне, сондай-а; iрi ;алаларда медицина ;ызметкерлершщ арты; шогырлануына байланысты. Денсаулы; са;тау саласындагы медициналы; ;ызметкерлер мен халы;тыц саныныц жэне денсаулы; керсеткiштерi ;атынасы арасындагы тiкелей байланыс бар екеш дэлелдендi. Жаhанды; децгейде ;ызметкерлердщ тапшылыгы ел iшiнде орын алган тецгерiмсiздiктi одан эрi терецдетедi. Ауылды; жерлерде ;алалармен салыстырганда ;узыретт кадрлардыц жеэтспеушшп бай;алады. ДД¥ бул кемшшжт толтыру Yшiн кем дегенде 2 360 000 медициналы; ;ызметкер жэне 1,890,000 э^мшшк жэне ;осымша жумысшылар, ягни жалпы саны 4,250,000 денсаулы; са;тау саласындагы ;ызметкерлер ;ажет деп санайды[1].
Зерттеу ма^саты: Алматы ;аласыныц Наурызбай ауданыныц дэрiгерлiк кадрлармен ;амтылу мэселелерiн зерттеу
Зерттеу мiндеттерi:
1. Алматы ;аласы бойынша дэрiгерлiк кадрлармен 20142016 жылдар аралыгындагы ;амтылу мэселелер ;арастыру
2. Алматы ;аласы Наурызбай ауданындагы дэрiгерлiк кадрмен ;амтылуы мэселелерi бойынша дэр^ерлердщ пiкiрiн зерттеу
3. Наурызбай ауданы бойынша кадрлы; потенциалды ныгайтуга арналган усыныстар дайындау
2007-2015 жылдар аралыгында Цаза;станда медициналы; кадрлар жетiспеушiлiгi 34%-га темендедi, деп хабарлайды ЦР Денсаулы; са;тау жэне элеуметтiк даму министрлИ. «Денсаулы; са;тау ЖYЙесiн мамандармен ;амтамасыз ету бойынша ;абылданган шаралар нэтижесшде 2007-2015 жылдар аралыгында Цаза;станда республикалы; жэне айма;ты; децгейде медицина кадрларыныц жетiспеушiлiгi 34%-га немесе 2 мыцнан астам адамга азайды. 2005-2010 жылдар аралыгында медициналы; ЖОО-да тYлектер санын арттыру барысында барлы; маманды;тар бойынша дэрiгерлер жетiспеушiлiгi темендедЬ» - деп мэлiмделген ведомство хабарламасында.Осылайша, айма;тарды
медициналы; кадрлармен ;амтамасыз ету жэне медициналы; ЖОО тYлектерiн жумыс;а орналастыру ма;сатында ЦР Денсаулы; са;тау жэне элеуметтж даму министрлiгi келесi кешендi шараларды ЖYзеге асыруда. Атап айт;анда, ЦР ДСЭДМ бастамасымен 2011 жылы «Бшм туралы» ЦР Зацына медициналы; маманды;тар бойынша мемлекеттiк бюджет есебiнен бшм алган тYлектердiц 3 жыл шшде мiндеттi тYPде жумыспен етеуi туралы норма енпзшдь Жогарыда аталган тYзетулер KYшiне енгеннен кейiнгi медициналы; ЖОО-на тYCкен студенттердiц алгаш;ы тYлектерi 2019 жылы о;уларын ая;тайды[2]. Будан езге, облыс, Астана, Алматы ;алаларыныц экiмдiктерiмен денсаулы; са;тау саласындагы керсеткiштердiц жетiстiктерi, оныц iшiнде дэрiгерлiк кадрлардыц жетiспеушiлiгiн темендету бойынша 2013-2016 жылдарга арналган меморандумдар жасалды. Жыл сайын елiмiздiц барлы; медициналы; ЖОО-да ЦР ДСЭДМ, облысты;, Астана жэне Алматы ;алалы; денсаулы; са;тау бас;армалары екiлдерiнiц, медициналы; уйымдардыц бас дэр^ерлершщ жэне тYлектердiц ;атысуымен бос орындар жэрмецкелерi еткiзiледi. Оныц нэтижесiнде жас мамандар елiмiздiц ецiрлерiндегi медициналы; уйымдарга жумыс iстеуге жiберiледi; медициналы; ЖОО тYлектерiн жумыс;а орналастыру мен оларды е^рлерге белу бойынша жыл сайынгы ЦР ДСЭДМ жол картасына сэйкес жас мамандарды бекiтудi жеке-жеке ба;ылау ЖYзеге асырылуда. Естерiцiзге сала кетешк, медициналы; кадрлардыц жетiспеушiлiгi мэселесiн шешу - ЦР денсаулы; са;тау саласын дамытудыц 2016-2019 жылдарга арналган "Денсаулы;" мемлекеттж багдарламасыныц аясындагы ЦР ДСЭДМ жумысыныц басым багыттарыныц бiрi болып табылады[3].
ДYниежYзiлiк денсаулы; са;тау уйымыныц тэжiрибесiне ;арайтын болса;, денсаулы; са;тау саласынынц жумысын эффектiлiгiн арттыру Yшiн кадрлы; потенциалды ныгайту басты мэселелердiц бiрi болып табылады. Халы; денсаулыгыныц потенциалын багалау Yшiн мемлекет территориясында таралу сипаты, тыгыздыгы, кадрлы; керсеткiштердiц таралуына эсер етедi. ДД¥ аны;тамасына сэйкес денсаулы; са;тау саласындагы мамандардыц барлыгы денсаулы;ты ныгайтуга багытталган. Оныц ;урамына денсаулы; саласындагы ;ызметтер(дэрiгерлер, мейiрбикелер, фармацевттер жэне лаборанттар), эшмшшк мамандар ж»не ;осал;ы мамандар кiредi. ДYниежYзiнде 60 миллионга жуы; денсаулы; са;тау мамандары бар. Солардыц iшiндегi 2/3 белИ медициналы; провайдерлер, ;алгандары экiмшiлiк жэне ;осал;ы ;ызмет ат;аратын жумыстарды ^тейдЦ4].
Кадрлардыц жетiспеушiлiгi дYниежYзiлiк мамандармен тал;ылану Yстiнде. ДYниежYзiндегi кадрлы; мэселелер медицналы; мамандарлдыц тапшылыгынан, алгаш;ы медициналы; кемекл уйымдастырудагы, жiтi маманды;тагы кадрлардыц кепшшпнен, медицналы; мейiрбикелер мен дэрiгерлердiц арасындагы дисбаланстан, Yлкен ;алалардагы дэрiгерлердiц кепт^шен дамиды.
ä
Vestnik KazNMU №1-2018
Дэлелдi медицина тургысынан халы;тыц денсаулыгы тжелей дэрiгерлердiц жалпы санымен тiкелей байланысты болатындыгы дэлелденген[5].
Ауылды елдi мекендердеп дэрiгерлердiц саны куннен кунге жетпейтшдИ барлгына мэлiм. ДД¥ багасына ;арайтын болса; к^рп тацда кем дегенде 2360000 дэр^ер жэне 1890000 эммшшк жэне ;осал;ы мамандар, жалпы есепте 4250000 денсаулы; са;тау маманы ;ажет етедi. Барлы; елдердегi дэрiгерлердiц ара ;атынасты; кврсеткiшi эртYрлi болады. Сонымен ;атар мамандармен мен бiлiктiлiгiне байланысты диспропорция боалтын жагдайлар болады[6].
Денсаулы; са;таудагы кадрлы; мэселердiц барлыгы кадрлы; ресурстарды дурыс емес таратуынан, олардыц санды; кврсеткiшiнен кадрларды белу барсыныда кецiнен ;олданады. Соцгы 30 жыл iшiнде ендiрiстiк орындарында денсаулы; са;таудагы мамандардыц экономикалы; ;арастырылуы ЖYргiзiледi. Мысалы, элемнiц кептеген елдерiнде аурухалы; уйымдарды арнайы экiмшiлiк бас;аруды о;ыган мамандар, дэр^ерлж бiлiмi жо; бас;арады.
Экономиканыц ;аз1рп даму кезецiнде дYние ЖYзiнiц кептеген елдершдеп негiзi проблемаларыныц -персоналмен ;алай жумыс жасау болып отыр. Бул мэселенi шешу жолдарыныц кептИне ;арамастан енеркэсiбi дамыган эр тYрлi елдерде кадрларды тацдау процедуралары мен эд^терш бiр ;алып;а кел^ру; оларды багалаудыц гылыми критерийлерiн дайындау; персоналды бас;арудыц ;ажеттшпн талдауга гылыми эдiстердi пайдалану, кадрлы; шешiмдердi негiздеу жэне олардыц жариялылыгын кецейту; мемлекеттiк жэне шаруашылы; шешiмдердi кадрлы; саясаттыц непзп элементтерiмен ЖYЙелi тYPде байланыстыру непзп элементтерiмен ЖYЙелi тYPде байланыстыру непзп орта; YPДiске айналып отыр[7].
Кэсшорында менеджменттiц тиiмдiлiк факторы есебiнде персоналды бас;ару проблемасына кейiнгi уа;ытта аса кецш белiнiп отырганына персонал менеджментшщ мацыздылыгын галымдар мен кэсiпорын басшыларыныц мойындауы себеп болып отыр.
¥йымда персоналды бас;ару бойынша непзп ;урылымды; белiм - кадрлар белiмi болып табылады. Ол кадрларды жумыс;а ;абылдау, босату, о;ыту, бiлiктiлiгiн кетеру жэне ;айта даярлау функцияларын ат;арады.
¥йымдарда элеуметтiк мэселелердi шешу Yшiн элеуметтiк зерттеу немесе ;ызмет керсету белiмдерi ашылады. Бiр;атар уйымдарда персоналды бас;ару бойынша директор орынбасарларыныц жетекшiлiгiмен кадрлармен жумыс iстеуге ;атысы бар белiмдердi бiрiктiретiн персоналды бас;ару ЖYЙелерi ;урылады.
Мотивацияныц мэнiн, сондай-а; концепциялары мен ы;палдарын ай;ындайтын толып жат;ан зерттеулер бар. Мотивацияныц мазмунды; теориясы, адамдарды кездеген ма;сат;а орай эрекет етуге мэжбYP ететiн iштей талаптануды (;ажеталжт^ тецдестiруге негiзделген. Бул теорияныц екiлдерiне А.Маслоу, Д.Маккеланд, Ф.Герберг жэне бас;алар жатады.
Цорытынды. Мотивацияныц iс ЖYргiзу (процессуалды;) теориясы бiршама кейiнiрек пайда болтан. Ол непзшен алганда, бiрiншi кезекте адамдардыц тYсiнiгi мен танымын ескере отырып, олардыц ездерiн ;алай устайтындыгына непзделген. Мотивацияныц бул категориясына Портер Лоулердщ Yмiттену теориясы (теория ожидания), эдшдж теориясы жэне мотивация моделi жатады. Кадрлы; жоспарлаудыц ма;саты адамдарга керек уа;ытында ;ажетт келемдi, олардыц ;абелеттшп мен бейiмдiлiгiне сэйкес жэне ендiрiстiц талаптарына сай жумыс орындарын усынумен аны;талады.
Кадрлы; жоспарлау уйымныц да, оныц персоналыныц да мYДделерi орындалуы Yшiн iске асырылады. Кадрлы; жоспарлаудыц непзп мэселелершщ бiрi уйымныц барлы; жумыскерлерiн кез;арасын ескеру болып табылады. Кадрлы; жоспарлау уйымныц жалпы жоспарлау процесше ;осылганда гана тиiмдi болатындыгын ескерте кету керек[8].
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Назарбаев Н.А. Стратегия вхождения Казахстана в число 50-ти наиболее конкурентоспособных стран мира. Казахстан на пороге нового рывка вперед в своем развитии: Послание Президента РК народу Казахстана. - 2006. - 2 марта
2 Государственная программа реформирования и развитии здравоохранения Республики Казахстан на 2005-2010 годы.
3 Концепция реформирования медицинского и фармацевтического образования в РК 2010 г.
4 «Стратегия развития кадров здравоохранения в Европейском регионе», июнь 2008г., г.Таллин, материалы Министерской конференции Европейского регионального бюро ВОЗ по укреплению систем здравоохранения.
5 Законом Республики Казахстан от 24.12.2008г. «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты РК по вопросам социальной поддержки стимулирования работников социальной сферы сельских населенных пунктов»
6 Постановление Правительства РК от 18.02.2009г. № 83«Об утверждении размеров и Правил предоставления мер социальной поддержки специалистам здравоохранения, образования, социального обеспечения, культуры и спорта, прибывшим для работы и проживания в сельские населенные пункты»
7 Бердюгина Н.М., Яловецкий Г.М.Особенности управления персоналом предприятия // Вестник КАСУ. - 2006. - №4. - С. 51-58.
8 Травин В.В., Дятлов В.А. Основы кадрового менеджмента. - М.: 2006. - 95 с.
Вестник Ка^ЖМУ №1-2018
А.Т. Турысбекова, Е.С. Утеулиев
Казахстанский медицинский университет «ВШОЗ»
ПРОБЛЕМЫ ОБЕСПЕЧЕННОСТИ ВРАЧЕБНЫМИ КАДРАМИ НАСЕЛЕНИЕ НАУРЫЗБАЙСКОГО
РАЙОНА ГОРОДА АЛМАТЫ (ОБЗОР ЛИТЕРАТУРЫ)
Резюме: Кадровое прогнозирование и планирование в настоящее время являются важным элементом кадровой политики и составляют часть общего планирования деятельности организации. Прогнозирование потребностей кадровых ресурсов осуществляется на основе стратегических целей организации и включает оценку спроса и предложений на медицинские услуги. В крупных компаниях и организациях прогнозированием занимаются отделы по прогнозированию потребности предприятия в материальных и человеческих ресурсах.
Ключевые слова: врачебные кадры, население, здоровье, система, обеспечение.
A. Turysbekova, Y. Uteuliev
Kazakhstan's Medical University "KSPH"
PROBLEMS OF THE PROVISION OF MEDICAL PERSONNEL TO THE POPULATION OF THE NAURYZBAYSKY
DISTRICT OF THE CITY OF ALMATY (LITERATURE REVIEW)
Resume: Personnel forecasting and planning are now an important element of personnel policy and form part of the overall planning of the organization. Forecasting the needs of human resources is carried out on the basis of the strategic objectives of the organization and includes the evaluation of demand and proposals for medical services. In large companies and organizations, forecasting departments are engaged in forecasting the needs of the enterprise in material and human resources. Keywords: medical personnel, population, health, system, provision.
