Научная статья на тему 'СМАРТ-ШАҲАРЛАР УЧУН СМАРТ ФУҚАРОЛАР ТАЙЁРЛАШ ТЕНДЕНЦИЯЛАРИ'

СМАРТ-ШАҲАРЛАР УЧУН СМАРТ ФУҚАРОЛАР ТАЙЁРЛАШ ТЕНДЕНЦИЯЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Социальная и экономическая география»

57
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «СМАРТ-ШАҲАРЛАР УЧУН СМАРТ ФУҚАРОЛАР ТАЙЁРЛАШ ТЕНДЕНЦИЯЛАРИ»

СМАРТ-ШАХДРЛАР УЧУН СМАРТ ФУЦАРОЛАР ТАЙЁРЛАШ

ТЕНДЕНЦИЯЛАРИ

Д. М. Абидова

Тошкент педиатрия тиббиёт институти академик лицейи етакчи укитувчиси

Шахар мухити мураккаблашган, келажак шахари ривожланиши йулидаги ижтимоий ва сиёсий консенсус аста-секин заифлашиб бормокда. Окибатда моддий ва маънавий карашлар, максадлар узгариб, кулайликларни манфаатли хамда арзон амалга оширишнинг асосий тамойиллари хам узгариши кузатилмокда. Бугун энг яхши шахар тузилиши хакида янги гояларни ишлаб чикиш дизайнерлар, меъморлар, урбанистлар ва экологларнинг хакикий севимли машгулотига айланди. XXI аср бошларидан буён баркарор, яшил, ихчам, ижодий ва аклли шахарлар концепциялари оммавий ахборот воситалари ва махаллий хокимият томонидан катта илмий кизикиш ва эътибор тортган. Сунгги йигирма йил ичида бу тушунча илмий адабиёт ва халкаро сиёсатда тобора оммалашиб бормокда [1].

Smart cities (Аклли шахарлар, смарт-шахарлар). Аклли шахар - бу турли хил ахборот-коммуникация технологияларини (АКТ), шу жумладан шахар инфратузилмасини бошкариш учун: транспорт, таълим, согликни саклаш, уй-жой коммунал хизматлари, хавфсизлик ва бошкаларни бирлаштириш учун шахарсозлик концепцияси. «Аклли шахар» ни яратишдан максад, хизмат курсатиш самарадорлигини ошириш ва ахолининг эхтиёжларини кондириш учун ЮТдан фойдаланган холда шахар ахолисининг хаёт сифатини яхшилашдир [2].

Смарт-шахар нима ва у кандай функцияларни назарда тутади? Британия стандарт институти (БСИ) смарт-шахарни «фукароларнинг баркарор, фаровон ва инклюзив келажагини таъминлаш учун сунъий равишда яратилган мухитда жисмоний, ракамли ва инсоний тизимларнинг самарали интеграцияси» деб таърифлайди. АКТлар шахар хукуматларига жамоалар ва шахар инфратузилмаси билан бевосита алокада булишга, шахарда нима булаётгани, шахар кандай ривожланаётгани ва хаёт сифатини яхшилаш йулларини кузатишга имкон беради. Реал вактда урнатилган сенсорлар ёрдамида шахар ахолиси ва курилмалардан тупланган маълумотлар кайта ишланади ва тахлил килинади. Тупланган маълумотлар мураккаб муаммоларни хал килишнинг калитидир [3].

АКТ шахар хизматларининг сифати, унумдорлиги ва интерактивлигини ошириш, харажатлар ва ресурслар сарфини камайтириш хамда шахар ахолиси билан давлат уртасидаги алокани яхшилаш учун ишлатилади. Аммо аклли шахарларда кулланиладиган АКТлар одатий техника ва дастурий таъминотлардан мураккаблиги билан фарк килади. Албатта, бу турдаги АКТни бошкариш учун шу сохада компетентли мутахассисларга зарурат тугилади. Бу эса, уз навбатида, смарт-таълим концепциясининг ривожланишига замин яратади. Кейинги боскичда, смарт-шахарларнинг ахолиси булган шахслардан смарт-шахар берадиган имкониятлардан тугри фойдаланиш талаби кун тартибига куйилади. Ва бу ахолидан жамоа булиб уюшган, смарт-жамият фукароси сифатида фаолият курсатишни назарда тутади.

Смарт-фукаролар - бу замонавий технологиялардан умр буйи фойдаланадиган, жамоа булиб фаолият олиб борадиган ва бошкарувда иштирок этадиган, олий маълумотли одамлар.

Профессор Джанмарко Чифальдининг сузларига кура, аклли фукаролар -бу юкори технологияли одамлар, улар замонавий технологиялардан умр буйи фойдаланади, аклли фукаролар аклли жамиятнинг ажралмас кисми хисобланади. Аммо, профессор таъкидлашича, купинча смарт-жамият остида улар факат смарт-технологияларни (смарт-транспорт тизимлари, смарт-уй-жой коммунал хужаликлари, "green houses") тушунадилар [4]. Бу эса, одамларни унутиб куйишга олиб келиши мумкин.

Бизнинг фикримизча, смарт-фукароларни тайёрловчи смарт-таълим мазмунига купрок умуминсоний кадриятларга эгалик, инсонийлик каби шахсий фазилатларни ривожлантирувчи материалларни сингдириш максадга мувофик. Шундагина хар томонлама ривожланган, салбий тарафларга эга булмаган келажак фукароларини тарбиялашга эришилиши мумкин.

REFERENCES:

1. Goloventchik GG. «Smart city» concept: genesis, priority development directions, problem aspects and ratings. Journal of the Belarusian State University. Economics. 2020; 1:103-117.

2. Умные города. Smart cities. Retrieved from: http://www.tadviser.щ/mdex.php/Статья:Умные города (Smart cities)

3. Sam Musa. Smart City Roadmap. http://www.academia.edu/21181336/Smart City Roadmap.

Yangi О'гЬвШШМа pedagogika /атт Ыпоуа18юп тюоАаМтБН 18йцЬо11аг1:

пагапуа уа атаЫуо1

4. Что такое смарт-общество? Национальный исследовательский университет Высшая школа экономики. https://www.hse.ru/news/community/126203364.html

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.