Научная статья на тему 'SMART ТЕХНОЛОГИЯСИ ВА УНДАН ТАЪЛИМДА ТИЗИМИДА КЛАСТЕРЛИ ФОЙДАЛАНИШ ИМКОНИЯТЛАРИ'

SMART ТЕХНОЛОГИЯСИ ВА УНДАН ТАЪЛИМДА ТИЗИМИДА КЛАСТЕРЛИ ФОЙДАЛАНИШ ИМКОНИЯТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
1868
252
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Scientific progress
Область наук
Ключевые слова
таълим технологияси / кластер / педагогика / ақлли жамият / ахборот / маданият / ахборот тизимлари / сунъий интеллект / замонавий таълим. / таълим технологияси / кластер / педагогика / ақлли жамият / ахборот / маданият / ахборот тизимлари / сунъий интеллект / замонавий таълим.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Б. А. Ахмедов, Н. Шайхисламов, Т. Мадалимов, Қ. Махмудов

ХХI аср – ахборот технологиялари инсоннинг ҳаётий фазосининг ажралмас қисмидан иборат бўлаётган асрдир. Бугун қатъийлик билан мобиль телефон, компьютер ва Интернет табиат ва жамиятдаги одамлар ҳаётий фазосининг табиий элементларидан иборат бўлган янги рақамли (тармоқли) авлодини мавжудлигини айтиш мумкин. Эндиликда замонавий таълим ривожланиши учун инсон капиталини таъсири етарли эмас. Ҳозирги кунда фақат таълим меҳнат ресурсларининг ҳажмларини қуриш эмас, балки таълим муҳитининг ўзини, таълимнинг мазмунининг ўзи, унинг методлари, ускуналари ва муҳитларининг сифатли ўзгариши лозимлигини тақоза қилмоқда. Ахборот технологияларининг жадал ривожланиши натижасида одатдаги ва ўзининг имкониятлари билан анаънавий ва электрон таълимни бирлаштиришга етарлича имконияти чегараланган талимни аста-секин Смарт-таълим (smart-education) эгалламоқда. Шунинг учун, жамиятимизд Смарт – таълимга ўтиш вақти келмоқда.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

SMART TECHNOLOGY AND TRAINING POSSIBILITIES OF USING A CLUSTER IN THE SYSTEM

The 21st century is a century in which information technology is an integral part of human life. Today, it is safe to say that there is a new digital (networked) generation of mobile phones, computers and the Internet, which consists of the natural elements of the living space of people in nature and society. The influence of human capital is not enough for the development of modern education. Today, education requires not only the creation of labor resources, but also a qualitative change in the learning environment itself, the content of education itself, its methods, equipment and environment. As a result of the rapid development of information technology, smart-education is gradually taking over the education, which is limited enough to combine traditional and e-learning with its own capabilities. Therefore, the time has come for our society to move to smart education.

Текст научной работы на тему «SMART ТЕХНОЛОГИЯСИ ВА УНДАН ТАЪЛИМДА ТИЗИМИДА КЛАСТЕРЛИ ФОЙДАЛАНИШ ИМКОНИЯТЛАРИ»

SMART ТЕХНОЛОГИЯСИ ВА УНДАН ТАЪЛИМДА ТИЗИМИДА КЛАСТЕРЛИ ФОЙДАЛАНИШ ИМКОНИЯТЛАРИ

Б. А. Ахмедов, Н. Шайхисламов, Т. Мадалимов, Махмудов

Тошкент вилояти Чирчик давлат педагогика институти

АННОТАЦИЯ

XXI аср - ахборот технологиялари инсоннинг хаётий фазосининг ажралмас кисмидан иборат булаётган асрдир. Бугун катъийлик билан мобиль телефон, компьютер ва Интернет табиат ва жамиятдаги одамлар хдётий фазосининг табиий элементларидан иборат булган янги ракамли (тармокли) авлодини мавжудлигини айтиш мумкин. Эндиликда замонавий таълим ривожланиши учун инсон капиталини таъсири етарли эмас. Хрзирги кунда факат таълим мехнат ресурсларининг хажмларини куриш эмас, балки таълим мухитининг узини, таълимнинг мазмунининг узи, унинг методлари, ускуналари ва мухитларининг сифатли узгариши лозимлигини такоза килмокда.

Ахборот технологияларининг жадал ривожланиши натижасида одатдаги ва узининг имкониятлари билан анаънавий ва электрон таълимни бирлаштиришга етарлича имконияти чегараланган талимни аста-секин Смарт-таълим (smart-education) эгалламокда. Шунинг учун, жамиятимизд Смарт - таълимга утиш вакти келмокда.

Калит сузлар: таълим технологияси, кластер, педагогика, аклли жамият, ахборот, маданият, ахборот тизимлари, сунъий интеллект, замонавий таълим.

SMART TECHNOLOGY AND TRAINING POSSIBILITIES OF USING A

CLUSTER IN THE SYSTEM

B. A. Akhmedov, N. Shaykhislamov, T. Madalimov, K.Makhmudov

Chirchik State Pedagogical Institute of Tashkent region

ABSTRACT

The 21st century is a century in which information technology is an integral part of human life. Today, it is safe to say that there is a new digital (networked) generation of mobile phones, computers and the Internet, which consists of the natural elements of the living space of people in nature and society. The influence of human capital is not enough for the development of modern education. Today, education requires not only the creation of labor resources, but also a qualitative change in the learning environment itself, the content of education itself, its methods, equipment and environment.

«SCIENTIFIC PROGRESS» Scientific Journal ISSN: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, ISSUE: 3

As a result of the rapid development of information technology, smart-education is gradually taking over the education, which is limited enough to combine traditional and e-learning with its own capabilities. Therefore, the time has come for our society to move to smart education.

Keywords: таълим технологияси, кластер, педагогика, аклли жамият, ахборот, маданият, ахборот тизимлари, сунъий интеллект, замонавий таълим.

КИРИШ

Охирги пайтларда -Аклли университет (МИСИ, ОМСК, Перм, Козон университетларида шаклланмокда), -Аклли уй, -Аклли шахар, -Аклли кишлок, -Аклли ташхис, -Аклли таълим, -Аклли технология, -Аклли иктисод, -Аклли тибиёт, -Аклли автомобиллар, -Аклли телевизорлар, -Аклли хаёт, -Аклли дунё ва хоказо каби купгина янги тушунчалар сузлар тупламига кушилмокда. АКТТТдя. ушбу ун йилликда Smart - таълим фалсафасида таълимда катта инкилоб килиш мулжалланмокда, Европада Smart - таълим тамойилида -Ягона Европа университети ни шакллантириш мулжалланмокда. Недерландияда уй хароратини мутадиллаштира-диган уз уки атрофида айланадиган -Аклли уй курилди ва ишлатилмокда. Тошкент шахрида -Sity лар курилмокда ва унда куриладиган уйлар -Акллига томон йул олади. Самарканд шахрида Смарт музей ташкил килинди ва ишга тушурилди. Таълимда кулланилаётган турли электрон мухит ва технологияларни хам, уларнинг баъзи аспектларигина тубдан янги талабларга мос келсада, -Аклл деб атамокдалар.

Масалан, -Аклли жамият - бу жамиятнинг янги сифати булиб, унда одамлар томонидан тайёрланган техник воситалар, хизматлар ва интернетдан биргаликда фойдаланиш, янги самара: ижтимоий, икктисодий ва яхши хаёт учун бошкка имкониятлар оладиган субъектларнинг узаро таъсирида сифатли узгаришларга олиб келади.

SMART - SMART (аклли, акл-идрокли, технологик) кискартма сузини дастлаб 1954 йили Австриядан чиккан америкалик олим, иктисодчи, публицист, педагог, ХХ аср менежмент назариячиларидан бири Питер Фердинанд Друкер (19.11.190911.112005 й.й.) киритган. Сунгра 1965 йили Paul J Meyer, сунгра 1981 йили George T. Doran уз илмий ишларида куллаганлар. SMART -менежмент ва лойихавий бошкарувда максадни аниклаш ва масалаларни куйиш учун фойдаланиладиган

мнемоник аббревиатурадир. Масалан, куйидаги расмда йил ойларининг неча кундан

www.scientificprogress.uz

иборат булшини ёдда саклашга доир мнемоник усул берилган.

SMART куйидаги сузларнинг бош харфларидан ташкил топган : SMARTни сузини ташкил этувчи харфлар ва уларнинг маъноларини куриб чикайлик.

S - specific — аниц. Максад масимал аник булиши ва Сиз хамда атрофдагилар томонидан бир хил тушунилиши лозим. SMART технологияси буйича у: Бевосита нима килиниши керак? ^ачон? ^андай микдорий курсатгичларда? каби саволларга жавоб беришни кузда тутади

M - measurable — улчовли. Сиз ва максадга эришишни топширган кишилар, максад эришилганлиги аник буладиган

мезонларни тушунишлари керак. SMART технологияси шахсни, у эришиладиган натижаларда узининг фойдасини курадиган даражада мотивация килади.

A — achievable, ambitious, agresive, attractive — эришиладиган, эутиросли, тажовузкор, жозибадор.

Achievable - эришиладиган. Технологиянинг бундай мезони купрок ёлланган (таклиф этилган, жалб этилган мутахассис) ходимларга тугри келади. Мутахассисларга максадни узатади, лекин уларнинг харакатлари эгаллаган лавозимлари доирасида чегараланган.

Ambitious — эхтиросли. SMART технологиянинг ушбу талкин килиниши ташкилотнинг ТОПменежер( иш эгаси, яратувчиси ва мафкуравий раубар ёки ёлланган менежери - ёлланган малакали бошцарувчи)лари учундир. Улар аввалгидек эгасининг ихтиёри билан чегараланган булсаларда, лекин энди лойиха доирасида фикрлайдилар. Шунинг учун, уларнинг максадлари катта муракабликка эгадир, лекин хар калай бу максад технология доирасида эришиладигандир.

Aggressive - тажовузкор. SMART технологияси буйича максадга эришилганликни бахолаш мезони тадбиркорлар учундир. Максад, атрофдигиларнинг фикри буйича соглом маъно доирасидан чикиб кетганда, эгаси натижага эришиш учун барча харакатларни амалга оширади.

Attractive - жозибадор. Якуний натижа нафакат эгасига, балки максадларга эришиш учун топширилган барча шахс(мутахассис ва ходим)ларга хам эришиш истикболларини камраб олиши керак.

SMART технологияси рахбар ёрдамчилари томонидан хам ходимларни бошкариш ва уларга вазифалар куйилишида ха м ишлатилади. Шу сабабали, улар максадга эришишга шахсан кизикишлари учун, якуний натижани ходимларнинг мотивациясига боглаш керак . R - relevant, resours - мувофиц, ресурс.

Relevant - мувофиц, ушбу вазиятга мос . SMART-максад, ушбу вазиятга мос булиши лозим. У Сизнинг вазифангиз кушилиб кетмаслиги ва бошка максадлар хамда устиворликларнинг мувозанатига халакит килмаслиги лозим.

S Specifik Ани^ Е^андай натижаларга эришиш зарур? Кутилаёгган натижаларни иг си фат курсаткичларива характер сгикалари ^андай?

м Measurable Улчовли Мивдорийкурсаткичлари^андай? Уларнинг тавсифи/улчами ^андай? Максадга эришиш менга нима беради?

А Achievable Эр ишиладиган Б^андай амаллар ^илиниши зарур? Амаллар кетма-кетлиги^андай булиши лозим? Максадга эришиш шартлари ^андай? Максадга эрииш учуй ^андай ресурслар зарур?

R Relevant Realistic Долзарб Реаллисгик Эришишга куйилган мак;сад му^имми? Бажарувчи максадга эриша оладими?

Т Time- Вак;т буйича Куйилган мак;сад к;ачон ва к;айси вак;тга

framed ани^ланган эришилиши зарур?

Барча масалалар боскичлар ва кичик масалаларга ажратилиши керак.

Таълимдаги энг катта хато амалга ошириладиган масалани 1 йилга куйиб, хар чоракка ва кундалик харакат режаларини тузмасликдир. Агар шундай режалар тузулиб иш олиб борилса, Сиз максадга эришиш йулини яхширок тушунасиз. Бу куйилган муаммони хал этишда унга кандай йул билан эришишингизни аник тушунишингиз мухим.

Куриниб турибтики, SMART технологиясининг ушбу тоифаси (мезони) хам шахсни бошкариш билан алокадор.

Resource - ресурс. SMART технологияси хозирда Сизда мавжуд булган ресурслар (шахс, маблаг, вакт)ни хакконий бахолашга имконият беради. Таълимдаги хусусий хатоларидан бири - бир кишига турли йуналишдаги масалаларни топшириш, яъни турли мутахассислар жамоаси урнига барча йуналишлардаги ишларни бир киши олиб боришидир.

T - time bound - вацт буйича чегаралар. SMART технология ихтиёрий вакт буйича максадни чегаралаш шарти билан куйилади. Сиз максадни бажарилиш вактини аник куйишингиз ёки аник бир даврга боглашингиз мумкин. Шуни ёдда тутиш лозимки: Муддатсиз максад бажарилмайди !!!

Максаднинг долзарблиги. Смарт максадларни куйишда инсон уларни кимматлилигини, зарурлигини сезиши лозим. Смарт максадларни тугри куйиш технологияси куйилган максадларни долзарблигини, унга эришиш усулларини, эришилган натижаларни улчаш мумкинлигини ва аниклиликни хисобга олишни талаб этади. Ахамиятли максадни куйишда Куйилган мацсадни ечиш мацсадга

эришишда цандай фойда келтиради ? деген савол ёрдам беради. Smart -технологияда максад мезонларига куйиладиган саволлар куйидаги жадвалда келтирилган.

Максадаларни куйишнинг смарт - технологиясини куйидагича

ифодалаш мумкин:

S - specific — аниц: хар бир максад учун, унинг аник ифодаси шундай тавсифланиши керакки, у хаммага аник ва тушунарли таркалсин, яъни овоза булсин, акс холда куйилган максад етарлича хохиш даражасига чикмайди.

M - measurable — улчовли: Максад шундай ифодаланиши лозимки, унга эришиш даражасини улчаш мумкин булсин. Акс холда максадни назардан чикаришимиз мумкин.

А - Achievable - эришиладиган: доим белгиланган максадга эришиш

имконияти булиши лозим.

Асосий тамойил: -эътироз билан, лекин эришилувчан каби булсин.

R - relevant, resours - мувофиц, ресурс (натижага йуналтирилган): максад ифодаси ижобий узгаришларга эришиш учун бошлангич нуктага эга булиши лозим. Максад ифодасига, уни бажаришга етарлича хохиш (истак) булмаган ходимларни киритиш максадга мувофик эмас.

T - time bound - вацт буйича чегаралар: хар бир максад шундай аник вактинчалик чегараларга эга булиши керакки, белгиланган муддатарни улчаш мумкин булсин.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Смарт максад куйишга доир мисоллар келтирамиз. 1— мисол. Таълим муассасасининг Смарт-максади.

S Sp^cifik Аник; 4 йил мобайнида сифатли, рацаобатбар-дош ва касбий компетентликка эга булган информатика ущитувчсини тайёрлаш лозим.

м Measurable Улчовли Уциш муддати, эгаллаётган билим, куникма ва комиетенцияларини доимий равишда улчаб бориш мумкин.

А Achievable Эришиладиган Сало^иятли чет эл ва республика профессор - у киту в ч и л а р н и жал б этиш, укув жа-раёнини зарур жщш ва техник воситалар билан таъминлаш зарур.

R Relevant Realistic Долзарб Реаллистик Республика таълим со^асида олиб борила-ётган ислоз^атларга жавоб бераоладиган информатика ущитувчилари зарур. Бажарувчилар мак;садга эриша оладилар.

Т Time-framed Ващт буйича аник;ланган Талабаларни 4 йил мобайнида ущитилади, вак;ти-вацти билан ук;ув жараёни кузати-лади.

2 - мисол. Тилни урганишга доир Смарт - максад.

Фараз килайлик, кимдир келажакда таржимон булиб ишлаши учун нглиз тилини урганишга хохиш билдирди. Максални куйидагича куйиш мумкин:

S - Одам узининг максадини - тилни урганишни аник ифодалайди. У бир узи ишлаши, бу жараён кандай кийинчикликлар билан богликлигини ва нимадан ишни бошлаш кераклигини, бу малака яхши ишга жойлашишга имконият беришини хам билади.

M - Тилни билишини кандай улчаш керак? Бундай холда улчов сертификат мавжудлиги булиши мумкин. Шундай сертификатни халкаро имтихонларни топшириб олиши мумкин.

A - Бундай максадга эришиш мумкинми? Х,а. Одамда куплаб буш вактида интернетга кириш, курсларда укиш ва мос маблаг топиш имкониятлари мавжуд.

R - Ушбу масалани хал этишдан фойда борми? Х,а. Чет тилини эгалаганлик малакасидан фойда чикариш мумкин.

T - Машгулотларни куйиб юбормаслиги учун одам аник вакт чегараларини куйиши мумкин, масалан бир йил. Чет тилидан зарур малакаларга эга булиш учун шу вакт етарли.

Шундай килиб, «смарт» — бу атроф мухит билан узаро таъсирда намоён буладиган система ёки жараённи хоссасидир ва кабилияти билан система ва /ёки жараёнга:

ташки мухитдаги узгаришга тез жавоб бериш; узгариш килинаётган шартларга мослашиш; мустАкл ривожланиш ва узини-узи назорат килиш; натижага самарали эришишга имконият беради.

«Смарт»нинг таянч хоссаси атроф мухит билан узаро таъсир этиш ва унга мослашиш кобилиятидир. Унинг ушбу хусусияти мустАкл кийматга эга ва шахар, университет, таълим, технология, жамият ва купгина бошка категорияларга кулланиши мумкин.

Нима учун ушбу махсус хусусиятлар «смарт» сузи билан белгиланади? Сузма - суз таржимаси -Smart - «Аклли» деган маънони англатишини юкорида курдик. Лекин инглиз тилида, камида иккита бошка аклни эгаллашни белгилайдиган -clever ва -intelligent умумий фойдаланадиган суз мавжуд. Аклни ифодалайдиган барча учта суздан, энг чукур маъно берадигани -intelligent дир. Худди шу суз чукур хулоса килиш, шунингдек, рационал фикрлаш ва хулкга кандайдир бошлангич кабилият (inbornmysMa, inherent-табиий) имкониятини беради. Бу ерда смарт нафакат интеллектуал харакатларни амалга ошириш кобилиятини, балки ташки гузалликни хам белгилайди. Ана шунинг учун хам турли гаджетларга нисбатан смарт тушунчаси яхши ишлайди: у эстетика, эргономика ва интеллектуал функциялар орасидаги алока хакидаги тасаввурни ифодалайди. Шу пайтни узида, -Аклли каби кабул килинадиган смарт-технологиялардан, окилона

хулкнинг имитацияси кутилади. Мос холда смарттехнологиядан биз фойдаланиш кулайлиги билан бирга баъзи интеллектуал функцияларга кобилиятни кутамиз. Шунинг учун, сунъий интеллект ва смарт-технологияни тенглаштириш мумкин эмас.

Смарт - технология тушунчаси якиндагина оммалашди. Ундаги -смарт сузи 40 йил мукаддам маълум булган. Дастлаб атама азрокосмик тадкикотларда пайдо булиб, башка фан сохасидан олинган.

8шаН-технологиялар - узаро таъсир ва тажриба алмашиш негизида процедураларга узатиладиган, авваллари ахборот ва билимларга асосланган технологиялардир.

Дастлаб -смарт-тузулиш- концепцияси, уни яратиш учта: янги материалга утиш, материалларнинг янги хусусиятларини фойдаланиш ва электроника ва ахборот технологиялари сохасида муваффакиятлар каби тенденциялар билан мустахкамланадиган аэрокосмик технология контекстида эслатилган.

Смарт-технологиялар интеллектуал системаларни «визуаллаштириш-дан» иборат. Демак, уларнинг -Акллиги учун интеллетуал системалар асосида ётган чегараларни куйиш мумкин. Бундай чегаралар каторига, хатто система -ургатувчи (агар, бу нейрокомпьютерли система булмаса) булган холда хам, уни укитиш йулини чегаралайдиган ишнинг алгоритмиклик табиати кириши мумкин. Интеллектуал системалар ахборотни излаш ва тизимлаштириш буйича жуда куп амалларни автоматлаштиради, лекин албатта, инсон интеллекти талаб килинадиган интеллектуал вазифаларни бажармайди.

«Смарт-таълим» тушунчаси. Смарт ураб турган атроф мухитида узгаришларга объект ёки жараённи бир онда мослаштиришга имконият берадиган хусусият сифатида, замонавий ижтимоий ривожланишда, айникса, таълимда энг талабли булмокда. Смарт-таълимнинг янги концепциясини шаклланиши, таълим тизмида янги иктисодий ва ижтимоий самараларга эришиш ва янги самарадорлик олишга имконият берадиган ахборот ва коммуникация технологияларининг ютукларига асосланади. Смарт-таълим парадигмасини аста-секинлик билан шаклланишини доимий равишда смарт-таълим ва смарт-укитиш мазусидаги анжуманларни утиши тасдикламокда.

«Смарт-таълим» тушунчасини куриб чикишдан олдин, таълимни таърифига тухталамиз. «Таълим - ижтимоий ахамиятга эга булган ва инсон, оила, жамият ва давлат манфаатларида амалга ошириладиган ягона максадга йуналтирилган тарбия ва таълим жараёнидир, шунингдек инсоннинг интеллектуал, маънавий, ахлокий, ижодий, жисмоний ва (ёки) касбий ривожланиши учун, унинг таълим эхтиёжлари ва кизикишларига жавоб берадиган маълум бир микдор ва

мyрaккaбликнинг эришиладиган билимлари, кyникмaлaри, кобилиятлари, кадриятлари, фаолият тажрибалари ва компетенциялари й^индисидир».

Шуни кайд этиш лозимки, таълим - 6у инсон, оила, жамият ва давлат манфаатлари йyлидa амалга ошириладиган жараёндир. СУнги йилларда yткaзилгaн тадкикотлар шуни курсатмокдаги, АКТнинг турли сохаларга кенг таркалиши, шу муносабат билан хамма жойга -босими остида инсон, оила ва жамиятнинг узига хослиги узгармокда. Шундай килиб, -Аклли мулк, иктисодиёт, ишлаб чикариш технологиялари ва илм - фандаги узгаришларни хисобга олган холда, индивидуал ва жамиятнинг талаб ва эхтиёжларига мос келадиган таълимни ривожлантириш учун зарурдир.

Smart - тaълим (education) - мохият жихатдан янги таълим мухитидир; бутун жахон билимларни фойдаланиш ва пассив контентдан фаол контентга утиш учун укитувчи, мутахассис ва талабаларнинг кучларини, яъни таълим фаолиятини бирлаштиришдир.

Smart-таълим - умумий стандарт, технологиялар ва укув юртининг тaрмоFи ва профессорукитувчилар таркиби орасидаги келишувлар негизида интернетда таълим фаолиятини ташкил этишдан иборатдир.

Smart - yxye жaрaёни - инновациялар ва интернетдан фойдаланиш асосида ташкил этилган таълим жараёнидир; y тизимли куп улчовли куриш ва куп аспектлилиги ва янгиланишининг узлуксизлигини эътиборга олган холда предметларни урганиш асосида касбий компетенциялар эгаллашга имконият беради.

МУХОКАМА

-Аклли таълим нинг аеоеий тамойиллари сифатида куйидагиларни олиш мумкин:

1. Тaълим муaммолaрини yaл цилиш учун ma^u^, дaсmуридa тегишли

мaълумоmлaрдaн фойдaлaнuш. Таълимда ахборот окимининг тезлиги ва хажмлари хамда хар кандай касбий фаолит жадал суръатлар билан усиб бормокда. Талабаларни амалий мaшFyлотлaрни утишга, хакикий вакт шароитида ишлашга тайёрлаш учун намуналар ва моделлардан фойдаланнмасдан мавжуд укув

материалларни хаки кий вактда узатилаётган маериаллар билан тулатиш лозим.

2. Талабаларнинг узини - узи англаш, илмий тадцицот, лойщалаш ишларини ташкил этишда фойдаланиш. Ушбу тамойил касбий масалаларни ечиш учун ижодий изланишга, мустакил ахборот ва тадкикот фаолиятига тайёр булган мутахассисларни тайёрлаш асосидир.

3. Тацсимланган укув мууитида уцув жараёнини

амалга ошириш. Укув мухитини университет худуди ёки масофали укитиш тизими чегаралари билан чекланмайди. Укув жараёни узлуксиз булиши керак, жумладан, касбий фаолият воситаларидан фойдаланиб, касбий мухитда укитишни узига олиши керак.

4. Талабаларнинг касбий жамоа билан узаро алоцаси. Касбий мухит нафакат мутахассисларни тайёрлаш учун мижозлар, балки укув жараёнининг фаол иштирокчисига айланмокда. АКТ талабаларга касбий жамоалар ишида иштирок этиш буйича янги имкониятлар яратиб беради ва мутахассислар томонидан муаммоларни хал этишни кузатишга имкониятлар беради

5. Таълим эгилувчан траекториялари, таълимни яккалаштириш. Таълим тизимига ишлаётган фукароларни жалб этиш, касбий фаолият турларини тез-тез алмашиш, технологияларни жадал ривожланиши хисобига таълим сохаси сезиларли даражада кенгаймокда. Университетларга келаётган талабалар, одатда узларининг таълимдаги эхтиёжларини яхши англайдилар ва ифодалайдилар. Университетнинг вазифаси - талабанинг эхтиёжлари ва имкониятларига мос холда таълим хизматларини таъминлашдан иборатдир.

Таълим фаолиятининг хилма-хиллиги талабаларни таълим дастурлари ва курсларига укитиш, укув жараёнида асбоб-ускуналардан фойдаланиш, уларнинг саломатликларига, моддий ва ижтимоий шароитларга мос равишда имкониятларни такдим этишни талаб килади.

ХУЛОСА

-Акилли таълим - бу янги таълим тизимининг асосини ташкил этадиган шундай таълим парадигмаси булиб, у аклли ахборот технологияларидан фойдаланиш оркали таълим жараёнини мос равишда амалга оширишни кузда тутади. Аклий таълим парадигмасини амалга оширилиши узгарувчан ижтимоий, иктисодий ва технологик мухит билан эгилувчан ва мосланувчан таъсир утказиш учун зарур булган билим, куникма ва компетентликни олиш учун укитиш ва таълим жараёнини шаклантиришга каратилганлигини белгилаш максадга мувофикдир. Ушбу компоненталарга аклли таълим улчовлари деб ном берилган. Аклли таълим улчовлари каторига: технологик, ташкилий, педагогик каби учта улчовни киритиш мумкин. -Аклли дунёга бориш йули куйидаги расмда келтирилган.

Шаклланаётган Smart - таълим системаси узининг универсаллиги билан:

- кундузги тизимда - талабаларнинг мустакл ишларини сифатли ва самарали ташкил этишда;

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

- масофали укитишда - ишлаётган талабаларга билим беришда;

- мутахасиссларни малакаларини оширишда;

- ахрлининг умумий норасмий таълим тизимида муваффакиятли фойдаланилиши мумумкин.

REFERENCES:

1. Akhmedov, B. A., & Khasanova, S. K. (2020). Public education system methods of distance in education in development of employees. Journal of Innovations in Engineering Research and Technology, 1(1), 252-256.

2. Ахмедов, Б. А. (2020). Математические модели оценки характеристик качества и надежности программного обеспечения. EURASIAN EDUCATION SCIENCE AND INNOVATION JOURNAL, 3(10), 97-100.

3. Гулбоев, Н. А., Дуйсенов, Н. Э., Ахмедов, Б. А., & Рахманова, Г. С. (2020). Модели систем управления электрическими сетями. Молодой ученый, 22(312), 105-107.

4. Мухамедов, F. И., & Ахмедов, Б. А. (2020). Инновацион "Klaster mobile" иловаси. Academic Research in Educational Sciences, 1 (3), 140-145.

5. Ахмедов, Б. А. (2020). О развитии навыков интерактивных онлайн-курсов в дистанционных условиях современного общества (модель-программа для преподавателей образовательных учреждений). Universum: технические науки, 12 (81), 11-14.

6. Ахмедов, Б.А., Якубов, М. С., Карпова, О. В., Рахмонова, Г.С., & Хасанова, С. Х. (2020). Геймификация образовательного процесса кластерный подход. INTERCONF, 2 (38), 371-378.

7. Yusupov, M., Akhmedov, B. A., & Karpova, O. V. (2020). Numerical Simulation of Nonlinear Vibrations of Discrete Mass with Harmonic Force Perturbation. Acta of Turin Polytechnic University in Tashkent, 10 (4), 71-75.

8. Akhmedov, B. A., Xalmetova, M. X., Rahmonova, G. S., Khasanova, S. Kh. (2020). Cluster method for the development of creative thinking of students of higher educational institutions. Экономика и социум, 12(79).

9. Akhmedov, B. A., Makhkamova, M. U., Aydarov, E. B., Rizayev, O. B. (2020). Trends in the use of the pedagogical cluster to improve the quality of information technology lessons. Экономика и социум, 12(79).

10. Akhmedov, B. A., Majidov, J. M., Narimbetova, Z. A., Kuralov, Yu. A. (2020). Active, interactive and distance forms of the cluster method of learning in development of higher education. 3K0H0MHKa h соцнум, 12(79).

11. Akhmedov, B. A., Eshnazarova, M. Yu., Rustamov, U. R., Xudoyberdiyev, R. F. (2020). Cluster method of using mobile applications in the education process. 3K0H0MHKa h соцнум, 12(79).

12. Akhmedov, B. A., Kuchkarov, Sh. F., (2020). Cluster methods of learning English using information technology. SCIENTIFIC PROGRESS, 1(2), 40-43.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.