Научная статья на тему 'СИЁСИЙ ПОРТРЕТ ЭВОЛЮЦИЯСИ'

СИЁСИЙ ПОРТРЕТ ЭВОЛЮЦИЯСИ Текст научной статьи по специальности «История и археология»

36
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
портрет / сиѐсий портрет / эволюция / журналист / ахборот манбаи / шахс / гендер тенглик / сиѐсат / ҳуқуқ / қонун / status portrayal / the portrayal of political leaders / evolution / journalist / source of information / personality / gender equality / politics / right / law.

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Ёрқиной Нўмоновна Комилова

Мазкур мақолада сиѐсий портрет эволюцияси, тадрижий тараққиѐти ва бу борадаги ўзига хос жиҳатларга эътибор қаратилади. Аѐллар ва эркаклар ўртасидаги гендер тенглик масаласи, аѐлларнинг ҳуқуқлари, уларни тарихдаги ўрни хусусида сўз боради. Тарихий ҳукмдорлар, шахсларнинг фаолияти асосида, уларнинг сиѐсий портретига таъриф берилади. Тарихий сиѐсий портрет ва унинг аҳамияти, бугунги кундаги ривожланиш босқичлари таҳлил қилинади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

This article is devoted to the evolution of the political leader portrayal, its gradual development and features. The issue of gender equality between women and men, the rights of women, their place in history have been studied. The political portrayal of historical rulers is described based on personality activities. The historical and political portrayal and its significance, modern stages of development are analyzed.

Текст научной работы на тему «СИЁСИЙ ПОРТРЕТ ЭВОЛЮЦИЯСИ»

СИЁСИЙ ПОРТРЕТ ЭВОЛЮЦИЯСИ

Ёр^иной Нумоновна Комилова

УзЖОКУ 1-боскич докторанти

АННОТАЦИЯ

Мазкур маколада сиёсий портрет эволюцияси, тадрижий тараккиёти ва бу борадаги узига хос жихатларга эътибор каратилади. Аёллар ва эркаклар уртасидаги гендер тенглик масаласи, аёлларнинг хукуклари, уларни тарихдаги урни хусусида суз боради. Тарихий хукмдорлар, шахсларнинг фаолияти асосида, уларнинг сиёсий портретига таъриф берилади. Тарихий сиёсий портрет ва унинг ахамияти, бугунги кундаги ривожланиш боскичлари тахлил килинади.

Калит сузлар: портрет, сиёсий портрет, эволюция , журналист, ахборот манбаи, шахс, гендер тенглик, сиёсат, хукук, конун.

ABSTRACT

This article is devoted to the evolution of the political leader portrayal, its gradual development and features. The issue of gender equality between women and men, the rights of women, their place in history have been studied. The political portrayal of historical rulers is described based on personality activities. The historical and political portrayal and its significance, modern stages of development are analyzed.

Keywords: status portrayal, the portrayal of political leaders, evolution, journalist, source of information, personality, gender equality, politics, right, law.

Гендер тенглик хар бир мамлакат, жамият бошкарувида мухим роль уйнайди. Замонавий, ривожланиб бораётган хозирги даврда бу масалада амалий натижалар мавжуд. ^уйи буFиндан тортиб, хокимиятнинг юкори п0F0наларига кадар гендер тенглиги доирасида иш олиб борилмокда. Амалиётда дуч келинган мавжуд камчиликларни бартараф этиш чоралари таклифлар асосида амалиётга тадбик этилмокда. Хусусан,

- "аёллар хукуклари туFрисидаги конун хужжатларини такомиллаштириш;

- аёлларни химоя килишнинг институционал асосларини такомиллаштириш;

- ахолининг гендер тенглик ва аёллар хукуклари туFрисида хабардорлигини ошириш;

- хукукни куллаш амалиётида уларга риоя этилишини таъминлаш учун масъул мансабдор шахсларни тегишли хукукий меъёрлар асосида

укитиш"[1].

April, 2022

758

MaB3yHuHr MyaMMogu ^uxara myHgaKu, эpкaкgap ynyH x,ap öup gaBpga amam, ^aMuaT öugaH MygoKOTra Kupumum, y3 ypHHHH Tonumu, maxc cu^aTMga TaH o^HHHmH, MaHcaögop öy^umu Kygafi Ba ocoh öygraH. Aeggap эсa Ma3Kyp öocKHH^apHH öocuö yramu ynyH ^aMuaTgaru aeggapra öygraH umoHHcroguK FoacuHu napnagaö TamgamraH Ma^öyp öygraH. My öouc öomKapyB, xokhmh^t öocKunura eTHÖ öopraH aeggap cohh ^yga KaM, caHOKgu.

MacagaHuHr Tapuxufi uggrouHu ypramMro. Tapuxufi MaHöaagapra Mypo^aar KH^caK, cuecaT MafigoHuga aeg oöpa3uHuHr aKC этнmн ^aMuaT Kaöyg Kugumu MyMKuH öygraH энг OFpuKgu HyKTa. Aeg kmm? Yhuot Ba3u^agapu HuMagapgaH uöopaT geraH caBog gouM Myx,OKaMa MapKa3uga rypagu. My HyKTafiu Ha3apgaH aegra öup TOMOHgaMa, atHu y OHa, $ap3aHg TapSuanucu, Maumufi roMymgapHu öa^apyBHucM cu^aTMga Kapam OHruMrora cuHruö KograH. Aegra nacT Ha3ap öugaH MyHocaöaTga öygum, yHu 3au^a cu^aTMga Kypum cuHrapu öy a3agufi rymyHHagapHuHr 6at3K yHcypgapu xaHy3 aMagga. Ammo, Tapuxufi BOKeagapHu Ta^Tum KugcaK, cuecufi MafigoHra aeg oöpa3u öyryH Kupuö KegraHu fiyK. AegHu ^acoparu, ropT, BaTaH, xagK, MuggaT TaKgupura öe^apK эмacgнгн Tapuxufi guguggapga y3 ucSotuhu Tonagu. XycycaH, "TypoH xagKgapuHuHr axoMaHufigap öocKuHura Kapmu Kypamura

pa^öapguK KugraH ^acyp capKapga, KaguMru roHOH Tapuxnucu repogoTHnHr "Tapux" (Mug. aB. 5-a.) acapuga eзнgнmннa, AxoMaHufigap gaBgaTu acocnucu Kup II (Mug. aB. 530 fi. ga) TypOHra öocrapuö KupraHuga, TyMapuc MaccareTgap KaSugacuHuHr MaguKacu öygraH. MaccareTgap öy nafiTga AMygape (ApaKc) öyfigapu Ba ^rougKyMga amamraH. TyMapuc MaccareTgap nogmocuHuHr xotuhu öyguö, y эpннннг Ba^OTugaH cyHr gaBgaTHu öomKapraH".

EOmKapyB TapaKKueT eKu TaHa33yg HyKTacuHu KypcaTagu. ^aBgaT öomKapyBuga crpaTeruK ^uKpgam MyxuM. Ey rymyHHa öyryHru KyHga ^aMuaT TapaKKueTu ^aoguaTuga Kyn MapoTaöa KyggaHugaeTraH öygca-ga aMMO, yHuHr Tapuxufi ucöotk TyMapuc maxcu, yHuHr MaccareTgap gaBgaru öomKapyBuga aKc этagн. TyMapucHuHr cuecufi noprpeTu KaHgafi эgн?

- eryK cuecaT^u, TamKu Ba uhku cuecaT öuguMgoHu;

- capKapga, ^acOpaT Ba aKg TuMcOgu;

- Muggufi Kapamu, y3guru, aeg Kagpu, u^^aTuHu caKgafi Ogumu;

- eTaKHu cu^aTuga xagKHu umOHTupa Ogumu.

TyMapucHuHr eTaKHu aeg cu^aTugaru Ma3Kyp xycycuaTgapu "Tapux OTacu" geö hom OgraH whoh Tapuxnucu repagOT KegTupraH MatgyMOTgapga u^OgacuHM TOnraH. "Mug.aBB. 530 fiugHuHr urogt - aBrycr ofigapuga Kup II MaccareTgapra Kapmu ropum öomgaraH. Ey BOKeagap "Tapux"HuHr GupuHHu KuToGuga TacBupgaHraH: TyMapucHuHr ropTura nogmo Kup TOMOHugaH coBHugapHHHr ethö KegnniH, noginora TypMyinra hhkkhlij Knp

April, 2022

таклифининг Тумарис томонидан рад килиниши, форсларнннг Аракс дарёсидан кечиб утиши ва массагетлар ерларининг ичкарисига кириб бориши, Тумарис бошчилигидаги массагетларнинг харакатлари натижасида форсларнинг бутунлай кириб ташланиши" [2, 148 б.] сингари реал вокеалар бизгача етиб келган.

Шу маънода давр нуктайи назаридан тахлил киладиган булсак, массагет маликаси Тумарис ва ахмоний хукмдор Кир II хакида маълумотга эга булиш, аёл ва эркак бошкарувига бахо беришда Герадот колдирган адабий меърос, босма нашр маълумотлари - мил. авв. вокеалар ва хукмдорлар, етакчилар хакида хулоса килишимизга имкон яратади.

" Геродот массагетлар ва форслар уртасидаги жанг тафсилотларини уз асарида куйидагича тасвирлайди: "Менинг билишимча, бу жанг варварлар уртасидаги барча жанглардан хам дахшатли булган. Аввал хар иккала кушин бир-бирини узок масофадан туриб, камондан укка тутдилар. Камон уклари тугагач, улар найза ва килич билан курашдилар. Жанг узок, вакт давом этди. Куп кон тукилди. Нихоят, массагетлар Fалаба козондилар. Форс кушинларининг асосий кисми, жумладан, Кир II хам жанг майдонида халок булган. У тулик 29 йил шохлик килган эди. Кир II нинг жасади топилгач, малика Тумариснинг буйруги билан унинг кесилган боши инсон кони билан тулFазилган мешга солинган" [3, 38 б. ].

Икки хукмдор сиёсий портретини тахлил килсак, эрон хукмдори Кир II: худбин, нафсига кул, факат Fалаба килиш, лекин, Fалаба килиш сабаблари, окибатларини мушохада килмаган хукмдор сифатида гавланади.

Тумарис эса жангда уFлидан айрилиб, катта йукотиш килган булса-да, бу сабаблар унинг каддини, шижоатини, бука олмайди. Аксинча, нафакат фарзандининг касосини олишга, балки, миллатини химоя килиши шарт эканлигини англатади. Илмий нуктайи назардан тахлил киладиган булсак, хар бир аёл Тумарис була оладими, деган саволга куйидаги омиллар оркали жавоб бериш мумкин:

- узига булган ишонч, аёл жамиятда заифа "киёфа"сидан воз кечиши;

- ташки таъсирларнинг кучини енга олиши;

- аёл - ожиза позициясини инкор этиши;

- хукукий, иктисодий, тиббий, маънавий ва бошка имкониятлари мавжуд эканлигини бахолай олиши;

- узининг бажара оладиган вазифаларини кенг доирада белгилаши, яъни оналик, бекалик макоми чизетидан ута олиши, жамият учун шахс эканлигини исботлаши;

- шахс "мен"ини шакллантириши, ва миллатпарварлик, умуминсоний кадриятларни улуглаши, халк манфатини,

April, 2022

такдирини устувор куйиши, энг мухими жасорати, акл-заковати мухим.

^онун устувор булган давлатда, албатта, мазкур механизмлар ишлайди. Хусусан, "Мамлакатда хотин-кизларнинг хукук ва конуний манфаатларини химоя килиш, уларнинг иктисодий, ижтимоий ва сиёсий фаоллигини ошириш..." [4], "

.....жамият ва давлат ишларини бошкаришда хотин-кизлар ва эркакларнинг тенг

иштирок этишини таъминлаш..." [5] борасида белгиланган вазифаларнинг хар бири жамиятда аёлларнинг муносиб хаёт кечиришига каратилган.

REFERENCES

1. Х. Фрейзер. Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Узбекистондаги доимий вакили. Узбекистон Гендер тенгликни таъминлаш буйича мухим кадамларни куймокда.Т.: 8 январь, 2020. Strategy. uz.

2. Узбекистон тарихи. I-жилд. I-китоб. Т.: 2015. 148 Б.

3. Узбекистон тарихи - давлат ва жамият тараккиёти. 1-кисм. Т.: 2000. 38 Б.

4. Ш.М. Мирзиёев. Узбекистон Республикаси Президентининг Фармони Т.: 7 март, 2022 йил.

5. Ш.М. Мирзиёев. Узбекистон Республикасининг ^онуни. Хотин-кизлар ва эркаклар учун тенг хукук ва имкониятлар кафолатлари. Т.: УР^-562-сон. 2 сентябрь, 2019.

6. Мухамеджанова Л.А.(2021) "Тенденции изменения этических норм в информационном обществе". Материалы конференции Социальная реальность виртуального пространства. С. 48-54

7. Мухамеджанова Лалихон Ашуралиевна, Асадуллина Гузелия Рауфовна, Ермоченко Константин Павлович, Шкуран Оксана Владимировна, Ивентьев Сергей Иванович. (2021) "Социальная истина и духовно-нравственная сфера человека" С.111-118

8. Муминов, А. Г. (1999). Национальная политика независимого Узбекистана и пути ее реализации в духовно-культурной сфере (теория и практика)

9. Azimov, K. (2021). In the Socio-Economic life of Uzbekistan the role of Women: Changes and development trends. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 77(4), 67-72.

® О

April, 20221 International Scientific Conference1

©

О

761

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.