Научная статья на тему 'СИЙДИК ПУФАГИ ЛЕЙКОПЛАКИЯСИДА АНТИАПОПТОЗ ОҚСИЛ Bcl-2 НИНГ ЭКСПРЕССИЯЛАНИШ ДАРАЖАСИ'

СИЙДИК ПУФАГИ ЛЕЙКОПЛАКИЯСИДА АНТИАПОПТОЗ ОҚСИЛ Bcl-2 НИНГ ЭКСПРЕССИЯЛАНИШ ДАРАЖАСИ Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
269
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
сийдик пуфаги / цистит / лейкоплакия / иммуногистохимия / Bcl-2 оқсил. / bladder / cystitis / leukoplakia / immunohistochemistry / Bcl-2 protein.

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Сахаталиева, Райхона Рафаэлевна, Исроилов, Ражаббой Исроилович, Маматалиев, Авазбек Рузиваевич

Ушбу ишда сийдик пуфаги лейкоплакиясининг турли даврларида антиапоптоз оқсил Bcl-2 экспрессияланиш даражаси аниқланган. Натижалар шуни кўрсатдики, назорат гуруҳида сийдик пуфаги қопловчи эпителийсида бу оқсил фақат базал қаватида кам даражада экспрессияланиши аниқланди. Лейкоплакия ривожланишининг дастлабки I – даври, ўзгарувчан эпителийда метапластик жараённинг пайдо бўлиш даврида, эпителийнинг акантоз ривожланган базал қавати ҳужайраларида Bcl-2 оқсилининг экспрессияланиши юқори даражага кўтарилиши кузатилди. Лейкоплакиянинг II – даврида эпителийнинг барча қават ҳужайралари метаплазияланиб, вертикал ҳолда жойлашганлиги, уларнинг базал ва оралиқ қаватлар ҳужайраларида Bcl-2 оқсилининг нисбатан кўпроқ даражада экспрессияланиши, касалликнинг III – даврида бу оқсилнинг экспрессияланиши яна ҳам кучайганлиги кузатилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The level of expression of ANTIAPOPTOSIS protein Bcl-2 in urine bladder leukoplakia

In this study, the degree of expression of the antiapoptotic protein Bcl-2 at different stages of bladder leukoplakia was determined. The results showed that in the control group, in the urinary bladder epithelium, this protein was found to be less expressed only in the basal layer. In the first I-stage of leukoplakia development, during the onset of the metaplastic process in the variable epithelium, a high level of Bcl-2 protein expression was observed in the cells of the basal layer of the epithelium where acanthosis developed. In stage II of leukoplakia, all epithelial cells are metaplasia and located vertically, their basal and interstitial cells express relatively high levels of Bcl-2 protein, and in stage III of the disease, the expression of this protein is even higher.

Текст научной работы на тему «СИЙДИК ПУФАГИ ЛЕЙКОПЛАКИЯСИДА АНТИАПОПТОЗ ОҚСИЛ Bcl-2 НИНГ ЭКСПРЕССИЯЛАНИШ ДАРАЖАСИ»

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 5

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

CHH^HK nyOArH ^EHKOn^AKHHCH^A AHTHAnonTO3 O^CH! Bcl-2 HHHr ЭKCПРЕCCHH^АНHm AAPA^ACH

Сахаталиева Райхона Рафаэлевна

АДТИ Патологик анатомия ва суд тиббиёти кафедраси ассистенти

Исроилов Ражаббой Исроилович

Республика Патологик анатомия маркази директори, т.ф.д. профессор

Маматалиев Авазбек Рузиваевич

АДТИ Патологик анатомия ва суд тиббиёти кафедраси мудири, т.ф.н. доцент

АННОТАЦИЯ

Ушбу ишда сийдик пуфаги лейкоплакиясининг турли даврларида антиапоптоз оцсил Bcl-2 экспрессияланиш даражаси аницланган. Натижалар шуни курсатдики, назорат гурууида сийдик пуфаги цопловчи эпителийсида бу оцсил фацат базал цаватида кам даражада экспрессияланиши аницланди. Лейкоплакия ривожланишининг дастлабки I - даври, узгарувчан эпителийда метапластик жараённинг пайдо булиш даврида, эпителийнинг акантоз ривожланган базал цавати уужайраларида Bcl-2 оцсилининг экспрессияланиши юцори даражага кутарилиши кузатилди. Лейкоплакиянинг II - даврида эпителийнинг барча цават уужайралари метаплазияланиб, вертикал цолда жойлашганлиги, уларнинг базал ва оралиц цаватлар уужайраларида Bcl-2 оцсилининг нисбатан купроц даражада экспрессияланиши, касалликнинг III -даврида бу оцсилнинг экспрессияланиши яна уам кучайганлиги кузатилади.

Калит сузлар: сийдик пуфаги, цистит, лейкоплакия, иммуногистохимия, Bcl-2 оцсил.

ABSTRACT

In this study, the degree of expression of the antiapoptotic protein Bcl-2 at different stages of bladder leukoplakia was determined. The results showed that in the control group, in the urinary bladder epithelium, this protein was found to be less expressed only in the basal layer. In the first I-stage of leukoplakia development, during the onset of the metaplastic process in the variable epithelium, a high level of Bcl-2 protein expression was observed in the cells of the basal layer of the epithelium where acanthosis developed. In stage II of leukoplakia, all epithelial cells are metaplasia and located vertically, their basal and interstitial cells express relatively high levels of Bcl-2 protein, and in stage III of the disease, the expression of this protein is even higher.

Keywords: bladder, cystitis, leukoplakia, immunohistochemistry, Bcl-2 protein.

АННОТАЦИЯ

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

О

R

VOLUME 2 | ISSUE 5 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

В данном исследовании определяли степень экспрессии антиапоптотического белка Bcl-2 на разных стадиях лейкоплакии мочевого пузыря. Результаты показали, что в контрольной группе в эпителии мочевого пузыря этот белок оказался менее экспрессированным только в базальном слое. На первой I стадии развития лейкоплакии, в период начала метапластического процесса в вариабельном эпителии, наблюдался высокий уровень экспрессии белка Bcl-2 в клетках базального слоя эпителия, где развился акантоз. При II стадии лейкоплакии все эпителиоциты метаплазированы и расположены вертикально, их базальные и интерстициальные клетки экспрессируют относительно высокие уровни белка Bcl-2, а при III стадии заболевания экспрессия этого белка еще выше.

Ключевые слова: мочевой пузырь, цистит, лейкоплакия, иммуногистохимия, белок Bcl-2.

Инсоннинг 18-хромосомада жойлашган, 16-та оксиллардан антиапоптоз хусусиятига эга булган Bcl-2 доменнинг 6-оксил - апоптоз жараёнини секинлаштирадиган гомологик оксил хисобланади. Молекуляр вазни 22 кДа-дан иборат бу оксил хужайра ва ядро мембранаси, саркоплазма ва митохондрия мембранасида жойлашган [2, 4, 7]. Бу оксилнинг гиперэкспрессияси кальций ионлари чикишини тухтатади ва липоперексидацияни секинлаштириб, антиоксидантлик фаолиятни тухтатади, хамда NO-синтетаза фаоллигини секинлаштиради. Вс1-2нинг асосий функцияси митохондрийлардаги антиапоптоз молекулалари булган цитохром С, AIF, АТФ-ларни пора тешиклари оркали чикишларини тухтатади. Bcl-2 митохондрийнинг мембранасига ёпишган холда пора тешикларни ёпади, проапоптоз сигналларни тухтатиб куяди ва апоптоз ривожланмайди [1, 3, 8]..

Сийдик пуфаги лейкоплакияси турли патологик омиллар таъсирида ривожланиши мумкин, натижада сийдик пуфагида ривожланган сурункали касалликларда копловчи эпителийси дастурланган апоптоз жараёни окибатида нодуд булиб туради. Лекин аксарият холларда сурункали касалликлар окибатида хужайраларнинг апоптоз жараёни секинлашиши ва тухтаб колиши мумкин. Шунинг учун, биз уз тадкикотимизда сийдик пуфаги лейкоплакиясида копловчи эпителий хужайраларидаги антиапоптоз оксили Вс1-2ни урганишни максад килиб олдик. Bcl-2 фаоллигининг ошиши сийдик пуфагининг бир катор касалликларида, жумладан лейкоплакияда хам кузатилади. Сийдик пуфаги лейкоплакия касаллигида шиллик ости бириктирувчи тукимали каватида аксарият холларда яллигланиш, дисрегенератор жараёнлар ривожланганлиги окибатида копловчи эпителийсида хам хужайраларнинг дифференциалланиши бузилиб, купинча оркада колиб, базал кават хужайраларининг пролифератив

КИРИШ

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

о

R

VOLUME 2 | ISSUE 5 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

фаоллиги ошади ва уларда антиапоптоз оксил Bcl-2 фаоллашиши мумкин. [2,

АДАБИЁТЛАР ТАХДИЛИ ВА МЕТОДЛАР

Материал сифатида Фаргона водийсида яшовчи, анамнезида сурункали цистит (50,5%), сийдик пуфаги буйни цистити (27,5,0%), интерстициал цистит (12,0%), цисталгия (10%) билан касалланган аёллардан цистоскопия усулида олинган сийдик пуфаги шиллик пардаси биопсияси олинди.

Касаллар ёши 20-дан 82 ёшгача булиб, уртача ёши 41,3 ёш. Касалликларининг давомийлиги 6 ойдан 8 йил, уртача 2,7±0,9 ни ташкил килди. Бипсия булакчалари 10% нейтралланган формалинда 48 соат котирилди. Сувсизлантириш концентрацияси ошиб борувчи спиртларда ва хлороформда утказилди. Гистологик кесмалар дастлаб топографиясини аниклаш учун гематоксилин ва эозинда буялди. Кейин парафин гиштчалардан олинган бир ;атор кесмаларда депарафинизация, дегидротация, демаскировка ва антигенларда буяшни махсус автоматлаштирилган Ventana Benchmark XT, Roche, Швейцария тизимида утказилди. Bcl2 антителалар ёрдамида аникланди

МУ^ОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Сийдик пуфаги копловчи эпителийсида юз берадиган патоморфологик ва иммуногистокимёвий узгаришларни аниклаш учун, дастлаб назорат гурухи сифатида сийдик пуфагида хеч кандай патологияси йук инсонлардан олинган биопсия материали урганилди. Кейин, лейкоплакиянинг клиник-морфологик шакллари ва ривожланиш даврлари буйича сийдик пуфаги шиллик пардаси ва копловчи эпителийсидаги патоморфологик ва иммуногистокимёвий узгаришлар бир-бири билан солиштирилган холда урганилди.

Назорат гурух инсонлар сийдик пуфаги шиллик пардаси копловчи эпителийси одатдагидай куп каватли узгарувчан эпителийдан иборатлиги ва унинг базал каватда жойлашган эпителий хужайралари нисбатан йирик, гиперхромли, базал мембранага тизилиб жойлашганлиги, ядроларининг аксарияти авал ва чузинчок шаклдалиги аникланди. Куп каватли эпителийнинг юза катламларида хужайралар нисбатан сийраклашганлиги, ядролари хам улчамлари кичиклашганлиги, хам буялиши очлашганлиги, жойланиши яссиланганлиги кузатилди. Эпителий хужайранинг антиапоптоз оксилини аниклаш буйича утказилган иммуногистокимёвий текширув натижалари курсатишича назорат гурухида факат базал мембранада жойлашган нисбатан ёш ва камбиал даражадаги айрим хужайралар цитоплазмасида жуда паст даражада бу оксилнинг экспрессияланганлиги, бошка оралик ва юза каватлари хужайраларида экспрессияланиш йуклиги кузатилди (1 -расм).

Тадкикотнинг навбатдаги вазифаси, лейкоплакиянинг турли даврларида эпителий хужайралари пролифератив фаоллиги ошган сари антиапоптоз оксил Bcl-2-нинг экспрессияланиш даражаси урганилганда куйидаги маълумотлар аникланди. Лейкоплакия ривожланишининг дастлабки даври узгарувчан

5, 6].

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 5 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

эпителийда метапластик жараёнларнинг пайдо булиши билан белгиланади. Бунда куп каватли эпителий катламлари сони ошади, юза каватлар эпителийси яссиланиб, хужайралар цитоплазмасида гликоген ва прокератин микдорининг купайиши хисобига пуфакчасимон куринишга киради. Иммуногистокимёвий текшириш натижасида сийдик пуфаги шиллик пардаси куп каватли узгарувчан эпителийсининг пролифератив фаоллиги ошганлиги сабабли базал кисмида кучли акантоз ривожланиши, базал кават эпителийси остидаги бириктирувчи тукимали каватга туплам-туплам булиб усиб кирганлиги кузатилди.

1-расм. Сийдик пуфаги, меёр, Bcl-2 оксили базал кават айрим хужайраларида паст даражада эскпрессияланган. Буёк:

иммуногистохимия. Кат: 10х40.

2-расм. Сийдик пуфаги, лейкоплакия I-даража, Bcl-2 оксили базал кават ва оралик кават айрим хужайраларида эскпрес-сияланган. Буёк:

иммуногистохимсия. Кат: 10х40.

Куп каватли узгарувчан эпителийни умумий холда курилганда, базал кавати хужайраларининг 1-каторида Bcl-2 паст даражада, оч жигар рангли цитоплазматик киритма куринишида экспрессияланганлиги кузатилди (2-расм). Куп каватли эпителийнинг урта ва юза катламлари хужайралари цитоплазмаси гидропик дистрофияга учраб, вакуоллашганлиги сабабли, уларнинг айримларида локал холда Bcl-2 оксили экспрессияланиши бошлаганлиги кузатилди. Микроскопнинг катта объективида урганилганда сийдик пуфаги шиллик пардаси капловчи эпителийси лейкоплакиясининг биринчи даврида базал кават эпителийсидан ташкари деярлик барча урта ва юзаки каватлар эпителийси метаплазияга учраганлиги, яъни хам яссиланиб, хам гидропик дистрофияга учраб, вакуоллашганлиги аникланди. Натижада бундай метаплазияланиб узгарган айрим хужайралар цитоплазмаси таркибида Bcl-2 ядро мембранасида пайдо булганлиги, жигар рангли киритма ядрода зич холда аникланди (3-расм). Бу морфологик ва иммуногистокимёвий холат эпителий хужайраларининг пролиферацияланиб, антиапоптоз оксили пайдо булганлигини курсатди.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 5 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

Ш-:

3-расм. Сийдик пуфаги, лейкоплакия I-даража, Bcl-2 оксили оралик кават эпителий хужайралари ядросига якин экспрессияланган. Буёк: иммуногистохимия. Кат: 10x100. 4-расм. Сийдик пуфаги, лейкоплакия II-даража, Bcl-2 базал кавати 2-3 каторида экспрессияланган. Буёк: иммуногистохимия. Кат: 10х40.

5-расм. Сийдик пуфаги, лейкоплакия III-даража, Bcl-2 базал ва оралик каватларнинг аксарият хужайраларида экспрессияланган. Буёк: иммуногистохимия. Кат: 10x40.

Сийдик пуфаги шиллик пардаси копловчи эпителийси лейкоплакиясининг II - даври, яъни эпителий хужайралари куриниши ва шаклининг узгариши даврида узгарувчан эпителий куп каватли ясси эпителийга айланганлиги ва деярлик барча хужайраларининг вертикал холда жойлашганлиги аникланди. Базал кават хужайралари нисбатан майда ва тук буялган эпителийдан иборатлиги, юза катлам хужайралари нисбатан йирик ва цитоплазмасида кератогиалиннинг купайиши хисобига шишиб, йириклашганлиги кузатилди. Касалликнинг ушбу II - давридаги иммуногистокимёвий текширув шуни курсатдики, I - давридан фаркли уларок, бу даврда базал каватда жойлашган 2-3 катор ва оралик каватлар

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

о

R

VOLUME 2 | ISSUE 5 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

хужайраларининг айримлари цитоплазмасида тук жигар рангли куринишда Вс1-2 оксили экспрессияланганлиги аникланди (4-расм). Бу холат шундан далолат берадики, лейкоплакиянинг II - даврида базал ва оралик каватлар эпителийсининг пролифератив фаоллиги ошганлиги, Вс1-2 оксил митохондрийнинг мембранасига ёпишган холда пора тешикларни ёпганлиги, проапоптоз сигналларни узиб, апоптоз ривожланишини тухтатганлигидан далолат берди. Юкори таъкидланганидек касалликнинг бу даврида куп каватли узгарувчан эпителий овал ва чузинчок шаклда булиб, вертикал холда жойлашган. Вс1-2 мусбат даражада экспрессияланган оралик кават хужайралар шакли хам чузинчок булиб, цитоплазмаси нисбатан энсиз ва оч жигар рангли куринишда булди.

Сийдик пуфаги шиллик парда копловчи куп каватли узгарувчан эпителийнинг лейкоплакиясининг III - даври олдинги даврларидан фарки, бунда эпителийнинг деярлик барча базал ва оралик каторларида пролифератив фаоллик ва метаплазия жараёни ривожланганлиги аникланди. Бу даврнинг яна бир узига хос белгиси, эпителий ости бириктирувчи тукимали хусусий пластинкаси таркибида сурункали яллигланиш инфильтрати, кон томирлари девори хужайраларининг хам пролиферацияланганлиги, уларда хам Вс1-2 оксили мусбат даражада экспрессияланганлиги аникланади. Иммуногистокимёвий текширишнинг хам олдинги даврлардан фарки борлиги кузатилди. Касалликнинг бу даврида Вс1-2 оксили эпителий хужайралар ядросига ёпишган холда, цитоплазмаси ичида ва ташки цитолеммасида жигарранг куринишда экспрессияланганлиги кузатилди. Бу даврда оралик каватлар таркибидаги айрим хужайралардан факат ядро мембранасида, бошка хужайраларда факат ташки цитолеммасида экспрессияланганлиги тасдикланди.

Сийдик пуфаги лейкоплакиясини иммуногистокимёвий усулда урганиш, яъни копловчи куп каватли узгарувчан эпителийнинг кайси бир катламларида антиапоптоз Bcl-2 оксил экспрессияланишини аниклаш бу касаллик диагностикасида мухим омил хисобланади.

Сийдик пуфагида хеч кандай касаллиги булмаган назорат гурухида Bcl-2 оксили факат базал каватида кам даражада экспрессияланиши, уларда апоптозланиш фаолияти сакланиб колганлигини курсатади.

Лейкоплакия ривожланишининг дастлабки I - даври, узгарувчан эпителийда метапластик жараённинг пайдо булиш даврида, эпителийнинг акантоз ривожланган базал кавати хужайраларида Bcl-2 оксилининг экспрессияланиши антиапоптоз геннинг фаоллашганлигини курсатади.

Лейкоплакиянинг II - даврида эпителийнинг барча кават хужайралари метаплазияланиб, вертикал холда жойлашганлиги, уларнинг базал ва оралик каватлар хужайраларида Bcl-2 оксили нисбатан купрок даражада экспрессияланиши аникланди.

ХУЛОСА

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

о

R

VOLUME 2 | ISSUE 5 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

Лейкоплакиянинг III - даврида эпителийнинг барча каватлари хужайраларида пролифератив фаоллик ва метаплазия ривожланганлиги, хусусий пластинкасида яллигланиш мавжудлиги, барча эпителий хужайраларида Bcl-2 оксили юкори даражада экспрессияланганлиги кузатилади.

АДАБИЁТЛАР (REFERENCES)

1. Аль-Шукри, С.Х. Общие принципы лечения больных раком мочевого пузыря. Значение клинических, гистологических и биологических факторов прогноза для выбора лечения / С.Х. Аль-Шукри, И.А. Корнеев // Практическая онкология. 2004. - Т. 4. - № 4. - С. 204-211.

2. Заболотнева А.А., Гайфуллин Н.М., Буздин А.А., Алексеев Б.Я., Андреева Ю.Ю., Шегай П.В., Соков Д.Г., Русаков И.Г. Молекулярные маркеры рака мочевого пузыря от частного к целому. Онкоурология. 2011. N 3. C. 16-19

3. Магер, В.О. Прогностическое значение биологических маркеров у больных поверхностным и инвазивным раком мочевого пузыря / В.О. Магер, Н.В. Казанцева // Онкоурология.- 2006. - № 4. - С. 30-34.

4. Матвеев Б.П. Клиническая онкоурология Вердана. - М.- 2003.- С. 197-270.

5. Опухолевые маркеры при скрининге и мониторинге больных раком мочевого пузыря / С.П. Даренко, Д.В. Перлин, В.Н. Паршина, И.В. Черняев // Онкоурология. - 2005. - № 3. - С. 51-54.

6. Prognostic factor in transitional cell cancer of the bladder: an emerging role for bcl-2 and p53 / F. Ong, I.V. Moonen, M.P. Gallee et al. // Radioter Oncol. - 2001. -61(2). - P. 169-175.

7. The role of bcl-2, p53 and Ki-67 index in predicting tumor recurrens for lov grade superficial transitional cell bladder carcinoma / T.T. Wu, Y.H. Chen, Y.Y. Lee Y.R. Huang // Y. Urol. -200. - 163(3). - P. 758-760.

8. Keshtkar A., Salehnia Z., Keshtkar A., Shokouhi B. Bladder Cancer Detection Using Electrical Impedance Technique (Tabriz Mark 1)// Patholog Res Int. 2012;2012:470101.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.