Научная статья на тему 'Морфологические изменения в желудке при полипрагмазии'

Морфологические изменения в желудке при полипрагмазии Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
73
15
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
крыса / нестероидная терапия / слизистая оболочка желудка / полипрагмазия. / rats / non-steroidal therapy / gastric mucosa / polypharmacy.

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Б.Н.Тошмаматов

Целью данного исследования было решение проблем изменения желудка при полипрагмазии, вызванным одновременным действием нестероидных противовоспалительных препаратов. Были получены данные о конкретных морфологических изменениях. Для достижения цели были изучены ткани желудка у 55 интактных белых крыс. Результаты патоморфологических исследований у крыс показали, что при одновременном действии нестероидных препаратов в желудке развивается некоторые изменения, в слизистой оболочке желудка изменяются формы желез и лимфоидные фолликулы, наблюдается разрастание клеток стенки сосудов, плохое расслоение клеток соединительной ткани. Длительное лечение нестероидными препаратами свидетельствует о большем влиянии на собственную пластинку слизистой оболочки желудка.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по фундаментальной медицине , автор научной работы — Б.Н.Тошмаматов

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Morphological changes of the stomach with polypragmasia

The aim of this study was to solve the problems of gastric changes in polypharmacy caused by the simultaneous action of non-steroidal anti-inflammatory drugs. Data were obtained on specific morphological changes. To achieve the goal, stomach tissues were studied in 55 intact white rats. The results showed that as a result of non-steroidal treatment in the stomach, changes in the gastric mucosa increase in size, the shape of the glands and lymphoid follicles is changed, the proliferation of vascular wall cells, and poor stratification of connective tissue cells are observed. Long-term treatment with non-steroidal drugs indicates a greater effect on the lamina propria of the gastric mucosa.

Текст научной работы на тему «Морфологические изменения в желудке при полипрагмазии»

Жамият ва инновациялар -Общество и инновации -Society and innovations

Journal home page: https://inscience.uz/index.php/socinov/index

Morphological changes of the stomach with polypragmasia

B.N. TOSHMAMATOV1

Samarkand Medical Institute

ARTICLE INFO

ABSTRACT

The aim of this study was to solve the problems of gastric changes in polypharmacy caused by the simultaneous action of non-steroidal anti-inflammatory drugs. Data were obtained on specific morphological changes. To achieve the goal, stomach tissues were studied in 55 intact white rats. The results showed that as a result of non-steroidal treatment in the stomach, changes in the gastric mucosa increase in size, the shape of the glands and lymphoid follicles is changed, the proliferation of vascular wall cells, and poor stratification of connective tissue cells are observed. Long-term treatment with non-steroidal drugs indicates a greater effect on the lamina propria of the gastric mucosa.

2181-1415/© 2021 in Science LLC.

This is an open access article under the Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) license (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru)

Ошкрзонда юзага келадиган полипрагмазиянинг морфологик узгаришлари

_ АННОТАЦИЯ_

Article history:

Received April 2021 Received in revised form 20 April 2021 Accepted 15 May 2021 Available online 25 June 2021

Keywords:

rats,

non-steroidal therapy, gastric mucosa, polypharmacy.

Калит сузлар:

каламуш,

ностероидли терапия, ошкозон шиллик кавати, полипрагмазия.

Ушбу ишда ма;сад ;илиб каламушларда ностероидли даволашда юзага келадиган полипрагмазия ха;идаги маълумотларни тулдириш олинган. Ма;садга эришиш учун 55 та каламушларда ошкозон тукимаси морфологик жих,ат-дан урганилди. Натижалар курсатдики, ошкозонда юзага келадиган узгаришларда ностероидли даволаш натижасида шилли; кават безларида ва лимфоид фолликулалар х,ажми-нинг катталашганлиги, кон томирлари девори хужайра-ларининг пролиферацияси, бирик-тирувчи тукима хужай-раларининг кам таба;алашганлиги ани;ланди. Ошкозон шилли; каватида безлар шаклининг узгарганлиги вакуолизация, структур бирликларида дистрофия, атрофия, деструкция жараёнларининг устун туриши кузатилди. Ностероидли препаратлар билан узок даволаш ошкозон шилли; каватини хусусий пластинкасида купрок даражада таьсир курсатганидан далолат беради.

1 Assistant at the Department of Normal Anatomy, Samarkand Medical Institute, Samarkand, Uzbekistan. E-mail: baxtiyor.toshmamatov72@gmail.com.

Морфологические изменения в желудке при полипрагмазии

АННОТАЦИЯ_

Целью данного исследования было решение проблем изменения желудка при полипрагмазии, вызванным одновременным действием нестероидных

противовоспалительных препаратов. Были получены данные о конкретных морфологических изменениях. Для достижения цели были изучены ткани желудка у 55 интактных белых крыс. Результаты патоморфологических исследований у крыс показали, что при одновременном действии нестероидных препаратов в желудке развивается некоторые изменения, в слизистой оболочке желудка изменяются формы желез и лимфоидные фолликулы, наблюдается разрастание клеток стенки сосудов, плохое расслоение клеток соединительной ткани. Длительное лечение нестероидными препаратами свидетельствует о большем влиянии на собственную пластинку слизистой оболочки желудка.

Полипрагмазия, бу - бир пайтда бир хил таьсирга эга булган дори препаратларини узок; кулланилганда келиб чикадиган патология хисобланади. Х,озирги пайтда энг куп таркалган асоротлардан бири бу ностероид дори воситаларини куллаш пайтида юзага келадиган асоратлар куплаб кузатилмокда. Ностероидли гастропатия термини фанга 1986 йилда киритилган булиб, ош;озоннинг специфик шикастланишидан фар;ли равишда узок; муддат ностероид (рецептсиз бериладиган) препаратларни кабул ;илган пайтда юзага келади. Кейинги текширувлар ош;озон ичак тизимида учрайдиган турли эрозив ярали шикастланишлар айнан шу дори препаратларини узок; муддат кабул килиш натижасида келиб чикиб, х,озирда уларнинг учраш даражаси 20-40% беморларда кузатилмокда. Айнан шу дори препаратларини кабул килувчи ревматоидли артрит билан огриган беморларда улим холатлари йилига 1,3-1,6% ни ташкил ;илмо;да. Бу узгаришлар нестероидли терапияда ош;озон шилли; каватининг эрозив-ярали узгаришлари простогландинлар синтезининг блокланишига сабаб булади. Натижада простогландинлар синтезининг пасайиши ош;озонда бикарбонатлар ва шилли; модданинг кам ишлаб чи;арилиши унинг химоя функциясининг пасайишига олиб келади.

ИШНИНГ МАКСАД

Ностероидли препаратларни касалликда узок; куллаш натижасида ошкозонда юзага келадиган узгаришларни морфологик урганиш.

МАТЕРИАЛ ВА УСЛУБЛАР

Тадкикот обьекти булиб, 55 та ок наслли эркак каламушларнинг ошкозони урганилди. Х,айвонлар 2 гурухга булинган булиб, морфологик текшириш натижалари аник ва ишончли булиши учун 15 та назорат гурухидаги каламушларга

Ключевые слова:

крыса,

нестероидная терапия, слизистая оболочка желудка, полипрагмазия.

ДОЛЗАРБЛИГИ

зонд оркали факат бир марта, 40 та каламушларда эса ностероидли дори препаратини эритмаси найча зонд оркали юборилди. 1 гурухдаги хайвонларга бир марталик доза ЬБ 2мг/кг ва тажриба гурухидаги хайвонларга эса ЬБ 4мг/кгни ташкил килди ва 2 гурухдаги каламушларга хам худди шу доза кунлар давомида берилиб, 7, 14, 21 ва 30 кун утгач юзага келадиган узгаришларни аниклашни асосий максад килиб олдик. Олинган материал гистологик усуллар ёрдамида текширилди.

Текширув натижалари ва мухокамаси. Ошкозоннинг шиллик каватига бир ва узок муддат ностероидли препаратлар таьсир курсатган пайтда шиш микроциркулятор кон томирларда димланиш,муьтадил лейкоцитар инфильтрация фонида шиллик каватда десквамация,шиллик каватнинг копловчи ва без эпителийсида куплаб деструктив узгаришлар, эпителиоцитларнинг нобуд булиши шиллик кават хужайраларининг секретор фаоллиги пасайганлиги кузатилди. Деструктив узгаришлар уни узок муддат куллаганда янада кучайиб, эпителиоцитларнинг зарарланиши, эпителий шиллик каватида пролефератив сохаларнинг кенгайиши ва безларда митоз холатининг пайдо булишига олиб келди.Хусусий шиллик каватда эса фибробластларнинг активлиги ошиб борди.

Ошкозоннинг шиллик каватида кон айланиши бузилишига хос узгаришлар аникланди. Бу шиллик кават стромасидаги кон томирлар деворидаги хам эндотелий, хам перицитар хужайраларнинг пролиферацияланиб бушлиги торайган, эндотелийли юзаси бурмаланган холатдалиги аникланди (1-расм).

1-расм. Ностероидли препаратни кабул килинганда,ошцозонда яккол намоён булганэпителиоцитларнинг нобуд булиши шиллик кават хужайраларининг секретор фаоллиги пасайганлиги. Гематоксилин-эозин буёги. 10x10.

Томирлар атрофидаги бириктирувчи тукимали стромаси хужайра ва толаларининг купайишидан зичлашган. Безлар ораси бир-бири билан узокрок жойлашганлиги энтероцит хужайралар таркибида вакуолли дистрофия юзага келганлиги, баьзи безларнинг эса деформацияланганлиги ва фрагментация-ланганлиги кузатилади.

2-расм. Безлар атрофияга учраган, шиш ва лимфогистиоцитарин фильтрация, шиллик кават эпителийси десквамацияга учраган.

Гемотоксилин-эозин буёги. 10x10.

Ош;озонда ;он томирларининг торайиб, ишемияланиши безларнинг гипоплазияланиб, улчамларининг кичик булиб ;олишига, таркибий ;исмидаги барча структур бирликларнинг атрофия холатдалигиани;ланади. Бир турдаги безлар стромасида ;он томирлари сон жихатдан кам, орали; бириктирувчи ту;имаси шишга учраган, бириктирувчи ту;има хужайралари сийрак жойлашган ва ядросининг оч буялишидан ёш ва етилмаган хужайралиги куриниб турибди. (2-расм).

3-расм. Ошкозон фундал ;исмининг хусусий пластинкасида плазматик хужайраларнинг устунлиги. Окраска гемотоксилин и эозином. 10x10.

Каламушлар ошкозонида юкорида таъкидлагандек хусусий пластинкаси бироз шишган ва тулаконли, томирлар эндотелийсида реактив узгаришлар юзагакелган. Эпителиоцитлар орасида эозинофилли гранулоцитларнинг пайдо булганлиги кузатилди. Фибробластик хужайраларнинг фаоллигининг ошиши эса ностероидли даволошда унинг каршилигини курсатади (3-расм).

4-расм. Ошкозон шиллик каватида бир каватли цилиндрсимон безли эпителий десквамацияга учраган, шиллик ости каватида лимфогистиоцитар инфильтрация.

Гематоксилин - эозин буёги.10х20.

Ошкозон шиллик ва шиллик ости каватинининг бириктирувчи тукимаси нозик ва шиш холатда ва тулик такомил топмаган. Стромаси оч буялган, бириктирувчи тукима толалари деярлик йук. Бириктирувчи тукима хужайралари орасида аксарияти ёш, кам такомил топган, аксариятининг ядросида хроматини сийрак жойлашган (4-расм).

ХУЛОСАЛАР

1. Шундай килиб, биз урганган 3 ойлик ок каламушларда ностероидли препаратларни узок куллаш натижасида, ошкозонда микроскопик юзага келадиган узгаришлар сифатида, бирламчи катарал ва дескваматив жараёнларни юзага келиши, кон томирлари девори хужайраларининг пролиферацияси, бириктирувчи тукима хужайраларининг кам табакалашганлиги ошкозоннинг пилорик кисмида дескваматив узгаришларнинг юзага келганлиги аникланди.

2. Шиллик кават хужайраларини кам табакалашганлиги, структур бирликларида дистрофия, атрофия, деструкция жараёнларининг устун туриши хам айнан ностероидли дори препаратларини узок муддатда куллашнинг ножуя, салбий таьсирида келиб чикиши аникланди.

3. Ошкозон шиллик кавати эпителийсининг пролефератив фаоллик зонасининг структуравий гомеастазнитиклашга каратилган кенгайиши, без хужайраларини сезиларли улимини тулик коплаб олмайди. Фибробластик

^y^aHpa^apHHHr $ao.fi.fiHrHHHHr omumu эсa HocTepoug^u gaBO^omga yHHHr Kjapmu^uruHH KypcaTagu.

A^ABHETflAP:

1. AranoBa H.r. 0 MeguKaMeHTO3Hbix racTpogyogeHa^bHHX A3Bax // Мнcтeцтвo ^iKyBaHHH 2007. - T. 2. - № 38.

2. Bepga^HHOBa A.K., YMÖeTOB T.^., ^eB^roK H.H., ^ypaöeKOBa r.A Mop$o$yH^HOHa.fibHafl xapaKTepucTHKa ^e^ygKa npu BO3geöcTBHH TeTpaöopaTa HaTpuH // ^ypHa^ aHaTOMHH h rucTO^oruH. 2018. - T.7. - № 4. - C. 27-32.

3. re^b^aHg B.P., rypb^HOB A.B., MapTbiHOB A.H. h gp. npo^u^aKTHKa cTpecc-noBpe^geHHH ^e^ygoHHO-KumeHHoro TpaKTa y öo^bHHX B KpuTHHecKux coctoahhax // Consiliummedicum. 2005. - T. 7. - № 6. - C. 464-67.

4. ^ypaeBa r.B. AKTHBHocTb naTOMop^o^orunecKux H3MeHeHHH ^HM^ougHOH TKaHH KumeHHHKa nog BO3geöcTBueM ocTpbix KumeHHbix HH^e^HH // ^KyTcKHH мegнцннcкнн ^ypHa^. 2015. - № 2. (50). - C. 63-67.

5. ^ypaeBa r.B., CaugoB A.A., & Mcpau^OB P.M. (2015). 3aBucuMocTb Mop^o^orunecKHX h Mop^OMeTpunecKux H3MeHeHHH c^h3hctoh oöo^ohkh npu ocTpoH KumeHHOH HH^e^uu ot Buga BO30yguTe^H // Mo^oge^HHH нннoвaцнoнннн BecTHHK, 4(1). - C. 193-195.

6. KapaTeeB A.E. ^eneHue h MeguKaMeHTO3Han npo^u^aKTHKa HÜBC-racTponaTHH: ocHOBHbie no^o^eHHA // OapMaTeKa, 2006. № 6 (121). - C. 37-45.

7. Ca^OHOBa M.A. rurueHunecKan oцeнкa BO3geHcTBHH TexHoreHHbix ^aKTopoB cpegbi oÖHTaHHH Ha pa3BHTue xpoHHHecKoro racTpogyogeHHTa y geTeH (Ha npuMepe nepMcKoro Kpan): // ABTope^. guc. KaH. HayK nepMb, 2009. - C. 24.

8. TemaeB XygoööepgueB ^.K., TemaeBa Bo3geHcTBue экзoгeннbIх h энgoгeннbiх ^aKTopoB Ha cTeHKy ^e^ygKa // npoö^eMH öuo^oruu h мegнцннbi. 2018, №4(104). - C. 212-214.

9. XygoHöepgueB ^.K. B^HAHue ^aKTopoB BHemHeH cpegbi Ha Mop^o^oruro ^e^ygKa // npoö^eMH öuo^oruu h мegнцннbi. 2019, № 3(111). - C. 295-297.

10. Andersson T, Cederberg C, Heggelund A. The pharmacokinetics of single and repeated once daily dose of 10, 20 and 40 mg omeprazole as enteric coated granules // Drug Invest 1991; 3: 45-52. 11. Siurala M., Voris K. Gastritis - In: Scientific Foundations of Gastroenterology, edited by W. Sircus and A.N. Smith, 357-369, London, William Heinemann Medical Books Ltd., 1999.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.