1SHAXS TASHABBUSKORLIGINING JAMIYAT RAVNAQI YO'LIDAGI
O'RNI
Halima Alisher qizi Jo'rayeva
O'zbekiston Milliy universiteti tayanch doktoranti
ANNOTATSIYA
Ushbu maqolada shaxs tashabbuskorligining jamiyat rivoji, taraqqiyoti uchun qanchalik muhim ekanligi va buni amalga oshirish uchun qanday sayi harakatlar amalga oshirish mumkinligi haqida yoritib berilgan. Psixologiyada shaxs xususiyatlarini o'rganishda analitik yondashuvlar mavjud (emotsional, kognitiv, irodaviy) va shu o'rinda har qanday shaxs xususiyatini ko'p qirrali ko'rib chiqishga imkon beradigan tizimli-funktsional yondashuv ham mavjud. Aynan mana shu yondashuvlarga asoslangan holda shaxs tashabbuskorligi yoritib berilgan.
Kalit so'zlar. Tashabbus, yetakchi, shaxs, yondashuv, kognitiv, emotsiya, iroda, motivatsiya, falsafa, pedagogika, psixologiya.
АННОТАЦИЯ
В этой статье рассказывается о том, насколько важна личностьная инициатива для развития, прогресса общества и какие действия можно предпринять для ее реализации. В психологии существуют аналитические подходы к изучению черт личности (эмоциональный, когнитивный, волевой), а также системно-функциональный подход, позволяющий всесторонне рассмотреть любую черту личности. Именно на этих подходах основана индивидуальная инициатива.
Ключевые слова. Инициатива, лидер, личность, подход, когнитив, эмоция, воля, мотивация, философия, педагогика, психология.
ABSTRACT
This article describes how important an individual initiative is for the development and progress of society and what quantitative actions can be taken to implement it. In psychology, there are analytical approaches to the study of personality traits (emotional, cognitive, volitional), as well as a system-functional approach that allows a comprehensive examination of any personality trait. It is on these approaches that individual initiative is based.
Keywords. Initiative, leader, personality, approach, cognition, emotion, the will, motivation, philosophy, pedagogy, psychology.
27-mart, 2024
175
Jamiyat rivojlanishining hozirgi bosqichida malakali va tashabbuskor mutaxassislarni tayyorlash zarurati davlat siyosatining etakchi, ustuvor yo'nalishlaridan birini egallaydi. Shaxsning o'zgaruvchan dunyoning yangiligi va murakkabligini faol ravishda o'rganish istagi va qobiliyati, shuningdek, mustaqil harakatlar, faol hayotiy pozitsiyaga intilish sifatida tashabbuskorlikka asoslangan xatti-harakatlar va faoliyatning o'ziga xos strategiyalarini yaratish alohida ahamiyatga ega [1]. Tashabbuskorlik shaxsning potensialini ro'yobga chiqarishni ta'minlaydi, inson hayotini tashkil etishning ichki sharti, eng muhim axloqiy qadriyatlarni tartibga soluvchi bo'lib xizmat qiladi, har qanday faoliyatda muvaffaqiyat va samaradorlik bilan birga keladi, o'z-o'zini rivojlantirish va o'zini takomillashtirish jarayonlarining samarali rivojlanishiga hissa qo'shadi, ularning kasbiy yo'nalishini belgilaydi. Tashabbus nafaqat o'ziga xos psixologik tuzilishga ega, balki shaxsning tashabbuskor xatti-harakatlar tajribasini o'zlashtirish shartlariga ham bog'liq, buning natijasida u ijobiy ijodiy yo'nalishda ham amalga oshirilishi mumkin[2].
Shaxs tashabbuskorligi bu shaxsning faol hayotiy pozitsiyasi, uning g'oyaviy idroki, o'z qarashlarini himoya qilishdagi izchillik, so'z va ish birligi. Tashabbus, odamning boshqalar bilan muloqotda va o'zaro munosabatda ijobiy aloqalarni osongina o'rnatish va qo'llab-quvvatlashga tayyorligi va tashkilotchilik qobiliyatlari sifatida muloqotga ega ekanligini anglatadi. Zamonaviy jamiyatda shaxs tashabbuskorligini rivojlantirish va amalga oshirish dolzarb ilmiy va amaliy muammolardan biriga aylanib bormoqda. Shaxsiy xususiyat sifatida tashabbus falsafa, pedagogika, psixologiya va boshqa bilim sohalarini o'rganish ob'ekti bo'lgan, lekin asosan tashabbusni o'rganish kontekstida ko'rib chiqilgan[3].
Tashabbus umuman shaxsning rivojlanishiga sezilarli ta'sir ko'rsatadi va o'z-o'zini rivojlantirish va o'z-o'zini takomillashtirish jarayonlarining samarali borishiga yordam beradi. Tashabbus insonning mustaqil irodasini namoyon etish qobiliyatidadir. Tashabbus maqsadlarni mustaqil belgilashda va ushbu maqsadlarga erishishga qaratilgan harakatlarni mustaqil tashkil etishda namoyon bo'ladi. Tashabbus darajasi shaxsning integratsiyasi va ma'naviy rivojlanishini rag'batlantiradi. Tashabbusning tabiati insonning shaxsiy yo'nalishiga, uning ijtimoiy ehtiyojlari va manfaatlariga bog'liq. Tashabbus turli sohalarda va faoliyat turlarida namoyon bo'ladi, lekin u doimo har qanday faoliyat uchun zarur bo'lgan xususiyatlarni rag'batlantiradi va rivojlantiradi: qat'iyatlilik, mustaqillik, mas'uliyat, qat'iyatlilik va boshqalar[4].
176
27-mart, 2024
REFERENCES
1. Krupnov A.I., Novikova I.A., Shlyaxta D.I. Kompleksnie issledovaniya svostv lichnosti: Teoriya I praktika: uchebnoe posobie. - М.: РУДН, 2017. - 220 с.
2. Shurixina G.A. Programma treninga po razvitiyu initsiativnosti starshix shkolnikov studentov. - Уфа: РИЦ БашГу, 2011. - 44 с.
3. Frese, M., & Fay, D. (2001). Personal initiative: An active performance concept for work in the 21st century. Research in Organizational Behavior, 23, 133-187.10.1016/S0191-3085(01)23005-6
4. L. Golovey. Rivojlanish psixologiyasi va rivojlanish psixologiyasi: darslik va seminar. - M .: "Yurayt", 2016 yil.
5. Сагатова, Ш. Ф. (2021). ЭМОЦИОНАЛ ИНТЕЛЛЕКТ РИВОЖЛАНИШИНИНГ ШАРТ-ШАРОИТЛАРИ. Academic research in educational sciences, 2(NUU Conference 1), 124-127.
6. Сагатова, Ш. Ф. (2023). МЕТОДОЛОГИЧЕСКИЙ ПОДХОД К ОБЕСПЕЧЕНИЮ ПСИХОЛОГИЧЕСКОГО БЛАГОПОЛУЧИЯ ЧЛЕНОВ СЕМЕЙ, ДЕТЕЙ С ОСОБЫМИ ПОТРЕБНОСТЯМИ. Academic research in educational sciences, 5(NUU conference 3), 289-293.
7. Усманова Шоира Джумабековна (2019). Шахс ижтимоии фаоллиги ривожланишининг психологик механизми. Современное образование (Узбекистан), (3 (76)), 27-31.
8. Усманова, Ш. Ж., Хамракулова, Д. Ф., & Рахматова, Ф. М. (2019). ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ ПОДГОТОВКИ УЧИТЕЛЯ. In EUROPEAN RESEARCH: INNOVATION IN SCIENCE, EDUCATION AND TECHNOLOGY (pp. 88-90).
177
27-mart, 2024
