Научная статья на тему 'ШӮЪБАҲОИ КОРГАРЗАНҲО ВА ЗАНҲОИ ДЕҲҚОН СОЛҲОИ ОХИРИ 20-УМ ВА 30-ЮМИ АСРИ XX'

ШӮЪБАҲОИ КОРГАРЗАНҲО ВА ЗАНҲОИ ДЕҲҚОН СОЛҲОИ ОХИРИ 20-УМ ВА 30-ЮМИ АСРИ XX Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
58
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Endless light in science
Область наук
Ключевые слова
Республике Таджикистан / КИМ РСС Таджикистана / Президиума / Комитета / деятельности Департамента женщин-рабочих.

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Файззода Рамазону Хурсанд, Джумаев Саидхуджа Абдуллоевича, Баротовой Сарвиноз Джафаровна, Самадов Фариддун

В данной статье исследуется развитие работниц и крестьянок в конце 20х и 30-х годов 20 века в Республике Таджикистан, в котором информация представлена на основе достоверных источников. Правительство периода отвечает за все сферы деятельности Департамента женщин-рабочих и фермеров создание, определение направления деятельности, порядок работы и планы проверок, обучение кадров области, общественную жизнь работников комиссий. и комитетов всех уровней, вовлечение на местах в общественно-политическую жизнь (проведение кадровых советов и выборы), сотрудничество организации с другими организациями и учреждениями. Одним из страшных событий конца 20-х и 30-х годов 20 века стала чистка и укрепление Советов, партий, профсоюзов, комсомола, правительств того же уровня, министерств и организаций, предприятий и колхозов, в состав которых входил и КУТБ. Вопрос женской свободы реализовывался по-разному. Одним из таких способов была организация культурных туров (культпоходов). По этому вопросу широкий совещательный совет Отдела рабоче-крестьянок отметил в своем решении, что «Отдел рабоче-крестьянок ЦК национальных партий должен представить отчет в Отдел Среднеазиатского Бюро об уровне их участия в культурных поездках к 5 декабря 1929 г. дать». В Положении Комитета указано, что без учета материальной базы страны, уровня подготовленности населения и местных условий жизни в Средней Азии могут приводить к отклонениям (в тексте «Левизна» — НХ). Непростой задачей было привлечь к полезному делу общества женщин Востока и вообще таджиков, находящихся под одеждой и нравами (Захида, Рокиба). Поэтому следует учитывать правильность результатов изучения положения женщин Востока. Таким образом, «следует принимать во внимание работу, проделанную комиссиями на Востоке. И в основном при преобразовании Женотделов") 30 июня 1930 года на заседании Президиума ЦИК Советов Таджикской ССР на очередном заседании Президиума во главе с Ходжибаев. На этом собрании Нусратулло Махсум была избрана главой Комиссии по труду и благосостоянию женщин при КИМ РСС Таджикистана, что завершит процесс формирования специальной организации по улучшению условий труда и благосостояния женщин. Следует отметить, что официальные документы этой организации фигурируют под разными названиями. Например, под названием Комиссии по улучшению жизни женщин.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по истории и археологии , автор научной работы — Файззода Рамазону Хурсанд, Джумаев Саидхуджа Абдуллоевича, Баротовой Сарвиноз Джафаровна, Самадов Фариддун

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ШӮЪБАҲОИ КОРГАРЗАНҲО ВА ЗАНҲОИ ДЕҲҚОН СОЛҲОИ ОХИРИ 20-УМ ВА 30-ЮМИ АСРИ XX»

УДК:930(575.3)

ШУЪБАХРИ КОРГАРЗАНХО ВА ЗАНХОИ ДЕХЦОН СОЛХОИ ОХИРИ 20-УМ ВА

30-ЮМИ АСРИ XX

ФАЙЗЗОДА РАМАЗОНУ ХУРСАНД

преподаватель - Бохтарского Государсвений Универитет им. Носира Хусрава история и права, кафедри всеобщая история и культурологии

ДЖУМАЕВ САИДХУДЖА АБДУЛЛОЕВИЧА

преподаватель - Бохтарского Государсвений Универитет им. Носира Хусрава история и права, кафедри всеобщая история и культурологии

БАРОТОВОЙ САРВИНОЗ ДЖАФАРОВНА

преподаватель - Бохтарского Государсвений Универитет им. Носира Хусрава история и права, кафедри история и таджикского народа

САМАДОВ ФАРИДДУН

преподаватель - Бохтарского Государсвений Универитет им. Носира Хусрава история и права, кафедри история и таджикского народа

ОТДЕЛЫ РАБОЧИХ И КРЕСТЬЯНЦ В ПОСЛЕДНИЕ ГОДЫ 20-30-Х ГГ.

Аннотация. В данной статье исследуется развитие работниц и крестьянок в конце 20-х и 30-х годов 20 века в Республике Таджикистан, в котором информация представлена на основе достоверных источников.

Правительство периода отвечает за все сферы деятельности Департамента женщин-рабочих и фермеров - создание, определение направления деятельности, порядок работы и планы проверок, обучение кадров области, общественную жизнь работников комиссий. и комитетов всех уровней, вовлечение на местах в общественно-политическую жизнь (проведение кадровых советов и выборы), сотрудничество организации с другими организациями и учреждениями.

Одним из страшных событий конца 20-х и 30-х годов 20 века стала чистка и укрепление Советов, партий, профсоюзов, комсомола, правительств того же уровня, министерств и организаций, предприятий и колхозов, в состав которых входил и КУТБ.

Вопрос женской свободы реализовывался по-разному. Одним из таких способов была организация культурных туров (культпоходов). По этому вопросу широкий совещательный совет Отделарабоче-крестьянок отметил в своем решении, что «Отдел рабоче-крестьянок ЦК национальных партий должен представить отчет в Отдел Среднеазиатского Бюро об уровне их участия в культурных поездках к 5 декабря 1929 г. дать».

В Положении Комитета указано, что без учета материальной базы страны, уровня подготовленности населения и местных условий жизни в Средней Азии могут приводить к отклонениям (в тексте «Левизна» — НХ). Непростой задачей было привлечь к полезному делу общества женщин Востока и вообще таджиков, находящихся под одеждой и нравами (Захида, Рокиба). Поэтому следует учитывать правильность результатов изучения положения женщин Востока. Таким образом, «следует принимать во внимание работу, проделанную комиссиями на Востоке. И в основном при преобразовании Женотделов")

30 июня 1930 года на заседании Президиума ЦИК Советов Таджикской ССР на очередном заседании Президиума во главе с Ходжибаев. На этом собрании Нусратулло Махсум была избрана главой Комиссии по труду и благосостоянию женщин при КИМРСС Таджикистана, что завершит процесс формирования специальной организации по улучшению условий труда и благосостояния женщин. Следует отметить, что официальные документы этой

факультета

факультета

факультета

факультета

организации фигурируют под разными названиями. Например, под названием Комиссии по улучшению жизни женщин.

Ключевые слово: Республике Таджикистан, КИМ РСС Таджикистана, Президиума, Комитета, деятельности Департамента женщин-рабочих.

Хукумати давр ба тамоми сохахои фаъолияти Шуъбаи Коргарзанхо ва занхои дехдон - таъсисёби, муаян кардани самти фаъолият, тартиби надшахои корй ва инспекторй, таёр кардани кадрхои соха, хаёти ичтимоии коргарони Комиссияхою Комитетхо дар хама зина, чалби соха ба хаёти чамъиятию сиёсй, (тоза кардани хайати шурохо ва интихоботхо), хамкории ташкилот бо ташкилоту муассисахои дигар сару кор дошт [7, с. 66-104].

Яке аз водеъахои мудхиши солхои охири 20 ва 30 асри XX тозакуни ва мустахкамкунии Шурохо, хизб, иттифоди касаба, комсомол, хукуматхои хамин зина, вазорату ташкилотхо, корхонаю колхозхо ба хисоб мерафт, ки КУТБ - ро хам фаро гирифта буд. Оиди ин масъала мачлиси васеъи Коллегияи шуъбаи коргарзанхо ва дехдонзанхои назди Бюрои Осиёи Миёнагии КМ ВКП(б) 22 ноябри соли 1929 масъала дар бораи иштироки Шуъбаи коргарзанхо ва дехдонзанхо дар тоза карданй маъмуриятй (апаратй) Шурохо мавзуи бахс дарор дода, дарори зеринро дабул мекунад:

а)Фавдулода суст чалб гардиданй омаи занхои мехнаткашро дар гузарониданй тозакунии апарати Шуравй дайд карда шавад;

б) Ба Комиссияхои тозакунй зарурияти дохил карданй фаъолхоро аз коркунони занхо, камбагалзанхо васеъ чалб намудани онхо дар мачлисхои Комиссияхои тазакунй ва пеш аз хамма номояндахоро ба муассисахое вобаста карда шавад, ки тозакуни гузаронида мешавад;

в)Таъсис додани бригадахои муттахидаи омузиши Шуъбаи коргарзанхо ва дехдонзанхоро бо мадомотхои ИКД (инспексияи коргару дехдонро), зарур шуморида шавад;

г)Ба Шуъбаи коргарзанхо ва дехдонзанхои КМ ХК чумхурихо пешниход карда шавад, ки хама чорабинихоро оиди ёфтан ва таёр карданй кадрхои коргарзанхоро бинанд ва ба корхои рохбарй ба органхои давлатй пешбари намоянд [1, с-4-63].

Масъалаи озодии занхо бо роххои гуногун амали карда мешуд. Яке аз ин роххо ташкили сайрхои маданй (культпоход) буданд. Оиди ин масъала машваратй васеъи Колегияи Шуъбаи коргарзанхо ва занхои дехдон дар дарори худ дайд кардааст, ки "Ба Шуъбаи Коргарзанхо ва занхои дехдонй КМ хизбхои миллй пешниход карда шавад, ки то 5 декабри соли 1929 ба Шуъбаи Бюрои Осиёимиёнагй дар бораи дарачаи игтирокашон дар сайрхои маданй хисобот диханд."

Бо дарори Президиуми КИМ ИЧ,ШС аз 23.05.1930 (суратмачлиси 36), Комиссияи назди Президиуми КИМ ИЧ,ШС ба Комитет оиди бехдоштй мехнат ва маишатй коргарзанхо ва дехдонзанхо табдил дода шуда буд. Ин тагироти номй дар тамоми сатхои дигари хокимият газарпонида шуда буд.(Аз газетаи Правда майи соли 1930) Правда. - органи КМ ХКИШ. -1930, 23май [9, с. 33-71].

Бюрои сиёсии Осиёиминагии КМ ХКУ (б) 9 июни соли 1930 ба Комитети бехдошти мехнат ва маишии коргарзанон ва дехдонзанхои кишвар (Осиёи миёна НХ) мурочиат намуда, таъкид кардааст, ки табдил додани Комиссия ба Комитет айни маддао буда, ба талаботи замона - аз навсозии сотсиалистии хочагии халд ба огози дигаргунсозихои зиндагонии сотсиалистии мехнаткашон мусоидат менамояд.

Дар Низомномаи Комитет омадааст, ки бе ба хисобгирифтани захирахои моддии мамлакат дарачаи омодагии ахоли ва шароити зисти махал дар Осиёи Миёна метавонад ба качравихо (дар матн "Левизна"-НХ) оварад. Занони Шард ва умуман точик мин чумла, ки зери фаранчии либос ва маънави (Зохида, Родиба) буд уро ба кори

фоидаоавари чамъияти чалб кардан кори осон набуд. Аз ин ру дуруст будани натичахои омузиши вазъи зани Шар;ро ба хисоб гирифта шавад. Дар ин рох "Корхоеро, ки пештар комиссияхо дар Шар; карда буданд ба хисоб гирифта шаванд. Ва асосан дар ва;ти табдили Шуъбахои занона")

30 июни соли 1930 чаласаи Президиуми Комитети Ичроияи марказии Шурохои РСС Точикистон комиссияи махсусе барои бехтар кардани шароити маишии занони мехнаткаш ва дех;онзанхо ;арор дод, ки дар чаласаи ояндаи Президиум бо сардории Хочибоев комиссияи махсус таъсис дода шавад. Ин чаласа Нусратулло Махсумро сардори Комиссияи бехдошти мехнат ва маишати занхои назди КИМ РСС Точикистон интихоб кард, ки раванди ташакулёбии ташкилоти махсуси бехтар кардани шароити мехнат ва маишати занхо ба охир мерасад [11, с. 66-104].

Бояд ;айд кард, ки дар хучатхои расми ин ташкилот бо номхои гуногун омадааст. Масалан бо номи Комиссияи хубкунандаи хаёти занон. Яке аз чорабинихои Хокимияти Шуравй барои тадби;и озодии занон таъсиси Комиссияхои Маркази, Чумхуриявй ва Махаллии бехдошти мехнат ва маишати мехнаткашон (Ч,КУБТ) ва дар хайати он таъсиси комиссияхои умумииттифо;;и, чумхуриявй ва махалии КМБММ (Комиссияи Марказии Бехдошти Мехнат ва Маишати) занхо буд. Комиссияи Точикистонии бехдошти мехнат ва маишати занхои Точикистон дар назди Комитети Ичроияи Марказии РАСС Точикистон соли 1929 ташкил ёфта буд, ки июни соли 1930 ба Комитет табдил дода шуда буд [8, с.104].

Оиди ин табдилёби дар хуччат омадааст:

1. Барои тартиб додани пешниходоти амали (доир ба таъсиси комиссия КМ) бо рохбарии рафи; Хочибоев дар хайати аъзоён Нисормухаммадов, Муганова, Кубох ва Никифаров комиссия таъсис дода шавад.

2. Зарур дониста шавад, ки комиссияи оид ба бехдошти мехнат ва маишати занхои мехнаткашро дар назди КИМ РСС Точикистон дар асоси корхои КИМ ИЧ,ШС аз 23.05.1930 дар бораи Комитет оиди бехдошти мехнат ва маишати коргарзанхо ва дех;онзанхо таъсис дода шавад.

3. Раиси Коимиссияи Марказии бехдошти мехнатй назди КИМ РСС Точикистон рафи; Махсум (Нусратулло Н.Х.) ва котиби масъул рафи; Бубок таъин карда шавад.

Ба котиботи КИМ РСС Точикистон пешниход карда шавад, ки руйхати хайати КМБММ барои тасди; ба мачлиси навбатии Президиуми КИМ РСС Точикистон пешниход намояд. Президиуми КИМ РСС Точикистон 30 июни 1930 хисоботи вакилони худро дар машварати 2 Умумииттифо;и Комиссияхои оиди бехдошти мехнат ва маишати коргарзанхо ва Мачлиси Умумииттифо;ии коркунони клубхоро аз маърузаи Бубок шунида мухокима намуда ;арорхои зеринро ;абул намуд:

4. Кдрорро дар бораи табдил додани Комиссияи бехдошти мехнат ва маишати занхои мехнаткашонй назди КИМ РСС Точикистон бо Комиссияи бехдошти мехнат ва маишати захматкашзанхо ва дех;онзанхоро дар тахрири зерин ;абул карда шавад. Дар матн дар бораи ба тари;и радикалй тагир додани кори Комитет, алалхусус ба кори Комитет чалб кардани занхо, музди мехнати занхои Комитетхо, зиёд кардани маблаггузории Комитет сухан мерафт.

Вале Комитети асосии ;арорхо ба масъалахои бехтар кардани мехнати зан, чалб намудани занхо ба мехнати заводу фабрика ва сахрои колхози равона шудааст [6, с. 2236].

Комиссияи Президиуми КИМ ИЧ,ШС оид ба бехдошти мехнат ва маишати занхо аз болои Комитети чумхуриявии соха бо роххои гуногун: фиристодани комиссияхои гуногун инчунин ба воситаи тафтиши на;шахои кори ва хисобхои мохона, кварталй, нимсола ва солона назорат мекард. Дар яке аз баромади худ 19 январи соли 1930 ба

Комиссияи бехдошти мех,нат ва маишатй занхои назди КИМ РСС Точикистон фармудааст:

Бо мадсади дуруст бардарор намудани алода бо комиссияхои махалй бехдошти мехнат ва маишати занхо ва рохбарии корхои онхо аз чониби Комиссияи Марказй бехдошти мехнат ва маишати коргарзанхо ва дехдонзанхои ИЧ,ШС бо мактуби махсуси худ аз 20 деакбри соли 1928 зери № 396/ 136 пурсида буд, ки маъмуриятхои зеринро:

а) надшахои солонаро чадвали календарй бо моххо.

б) хисоботхои шашмоха оиди фаъолияти худ.

в) хамаи суратчаласахои комиссияро фиристонед [10, с. 51].

Дар дархости Комитети бехдошти мехнат ва зиндагии коркарзанхо ва дехдонзанхо ба Шурои Идтисодии Осиёи Миёна оиди зиёд намудани маблаггузории Комитет ва сарфи он пурсида шуда буд, чунки хамагуна иддомхои Комитет бе маблаггузорй ичронашаванда буданд. Комитетхои чумхуриявй бе ичозати органхои болои худуди сарфи маблагро надоштанд. Масъалахои озод намудани занхо навбати ва ё надшахои холатхоро надошт. Дар чое барои озодии вазъи занхо донуну дарор, чое, сохтани муассисахои фархангй, чой ёрии моддй, чой ёрии маънавй пеш меоянд. Барои хамин хам Комитети бехдош ва мехнат ва зиндагии назди Президиуми КИМ ИЧ,ШС ба Шурохои Идтисодии Осиёи Миёнаги диди худро доир ба ин масъала чунин баён карда буд: "Дар мактуб Шумо норозигии худро оиди фонди назди Комитети Президиуми КИМ ИЧ,ШС баён намуде, ки он таиноти махсус дорад, ки бе ин ташхис мумкин нест холо бошад зарур аст, ки дар вайти муаян кардани хама бучахо ва сметахо имкони дархостхо ба хисоб гирифта шаванд.... Х,оло бошад мо номгуи чорабинихоеро пешкаш менамоем, ки барои онхо маблаг чудо карда шуданд: кушодани курсхои гуногуни тайёр кардани занхо барои пешбари кардан ба корхои рохбарии Комитетхои ичроия, колективи занхои колхози, барои пешбари кардан ба корхои рохбариву назди колхозу совхозхо, ба ташкили курсхои тайёркунии рохбарону инструктрхова ташкилотчиёни муассисахои маданй - маишй сохтмон, тарбияи томактабй, хуроки умуми (ошхонахо) консултатсияхо [8, с. 122-136]."

Ин дастур - чавоб Точикистонро хам хамчун минтадаи аз нудтаи назари идтисоди дафомонда дар назар дошт. Аз чумла омадааст: дар нохияхои дафомонда аз чихати буча суст буда аз хисоби бучаи Комитет иловатан бучаро барои хавасмандкунии занхои дар истехсолоти гайри истехсоли хочаги (дар обчакорй, парандапарварй, кирмакпарварй, занбурпарварй ва г), банд буда ва мехнатхои сохтмони колхози рафта истодааст ба пахн намудани тачрибаи инкишофи кори шустушуи дар колхозхои камунавй, барои курсхои тайёр намудани занхои махали ба факултахои коргарй, мактабхои оли техники барои тайёр кардани шахсони махви бесаводй аз хисоби занхои дехдони камбагал барои курсхои боззомузии коркунони муассисахои клуб корхои илми - тахдидоти оиди омузиши мехнат ва зиндагии занхо [10, с. 204].

Бюрои осиёи Миёнагии КМ ВКП (б) 23-24 ноябри соли 1929 масъалаи "Оиди рафти амали сохтани дарори бюрои ташкилии КМ ВКП (б) дар бораи вазифахои навбатии клуб оиди кор дар байни занхо" - ро шунавида чунин дарорхо дабул карда буд:

а) фавдулода суст будан ва дар аксар вадт умуман вудуд надоштани хеч гуна амали сохтани дарорхои бюрои ташкилии КМ ВКП(б) (Киргизистон, Точикистон округхои алохидаи Туркманистон ва Узбекистон) як карда мешавад.

б) ба шуъбаи коргарзанхо ва дехдонзанхои бюрои Осиё Миёнагии (КМВКП(б)-МХ) супорида шавад, ки стеногамаи баромади рафид Артюхимаро дар машварати ташкилот КМВКП(б) дар масъалаи вазифахои навбати хизб оиди кор дар байни занхо ба забони точики хамчун китобчаи (брошураи) алохида ба табъ расонад.

в) Иловатан омухтани бюрои ташкилии (КМВКП(б) НХ) ба дарори машварати VII кишварии КМВКП (б) - ро дар январи соли 1930 гузаронида шавад [7, с. 22-36].

Мач,лиси васеи калегияи шуъбаи коргарзанхо ва дехдонзанхои бюрои Осиёи Миёнагии КМВКП(б) 24 ноябри соли 1929 масъалаи умумии озодии занхоро мухокима намуда дарор карда буд:

1.Бо мадсади санчиши рафти ичрои директивахои анчуманхои Шурохои чумхурияви ва махалиро оиди озод кардани занхо дар фаъолияти мадомотхои интихоботии Шуравй дар давраи сипаригашта зарур дониста шавад, ки маъракаи васеъи хисоботии дехшурохо ва Шурохои шахриро дар назди омаи интихобкунандагон - занхо ташкил карда шавад;

4.Рузхои мачлисхои хисоботии шахри ва дехотиро бо мазмуни зерин тасдид карда шавад: 1) хисоботи Шуро оиди корхои амаликардааш ва дарачаи ичрои дарорхои анчуманхои шурохои чумхуриявй ва махалиро оиди озодии занон.

5). Маъракаи хисоботи бояд зери тандид ва худтандидкунии баланди Плоретари дар асоси сиёсати синфи хукумат ва хизб оиди озодии занхо гузаронида шавад.

Дар хучат омадааст: "зери хамин андеша зарур аст, ки: омода сохтани маъмурияти Шурохоро барои ичро кардани вазифахоро оиди озод кардани занхо аз хизматрасони ва кашолакунии зураки онхо ба кори амалй дар Шурохо бо рохи ба сексияхои Шурохо вобаста кардани занхои ба намояндаги пешбаришуда аз хисоби батракзанхо, камбагалзанхо ва занхои миёнахол.

Санчиши кори Шурохо бояд ба сафарбаркунии васеъи занхои дехаи ба маъракахои гуногуни мехнатй алодаманд гардонида шавад.

6) барои гузаронидани маъракахои хисоботи байни нохияхо мусобидаи сотсиалистй оиди фаъолияти бехтар дар сиёсати озодии занхо ташкил карда шавад [3, с. 44-36].

ИЧ,ШС дар чахон ягона давлате буд, ки донунгузорй, сохтори сиёсй ва чамъияти он барои ба тариди радикали бех карданй шароити зиндагии занхо ва озодии вочеъии онхо ба гайр каме бехтар кардани донунгузорихо дар самтхои оила никох хифзи мехнат, ки ончо хам бо рафти пайдо шуданашон ислох шуда истода буданд мамонияте надоштанд.

Дар масъалаи чалб кардани занхо ба истехсолот ва мубориза зиди бекории занхо химояи мехнати зан надшаи панчсола амалии чанд чорабинихои чиддиро дар назар дошт. Яке аз онхо омузонидани хунари касби ба воситаи таълимгоххо ёрии амалии мехнати ба онхо буд.

Барои таъмини озодии водеии занхо клубхо низ роли худро бозидаанд.чунки клубхо дар солхои аввали Хокимияти Шуравй (1917-1929) дар байни мехнаткашон (мардхо) кори зиёдеро дар маърифатнокгардонии мехнаткашон ба воситаи лексияхо сухбатхо махфилхои гуногуни омузишию истехсоли ва эчодию фарханги карда буданд. Дар солхои 1924-1929 дар назди ин клубхо лексияи занона хам фаъолият дошт, ки бо занхо умуман ва занхои ба истехсолоту фаъолияти чамъияти фарогирифта кор мебурданд [9, с. 88-92].

Лексияи занонаи клубхо ва "Хонаи дехдонон"-и Хучанду Душанбе ва баъзе вилоятхо дар чалб намудани занхо ба корхои истехсолию рохбари

Ва чамоъачигй натичаи хуб дода буданд. Аз ин ру мувофиди дарори Хукумат дар Точикистон аз соли 1930 ба сохтмони клубхои махсуси занона огоз карда буданд ва аввалини онхо дар марказхои округхо буд.

Оиди сохтмони клубхои занонаи ш Кулоб дар яке аз маълумонхои бойгонй мехонем: "50000 суме, ки барои сохтмони клуби занонаи Кулоб чудо шуда буд, хануз хам (августи 1930- НХ) истифода нашудааст. Мумкин ки имсол хам (1931 НХ) истифода нашавад".

Чунин клубхои занона солхои 1929-1941 дар шахрхои Душанбе Хучанд, Истаравшан, Панчакент, Исфара, Кулоб, Бохтар, F арм ва Хоруг сохта ва фаъолият карда буданд, ки дар озод намудани занхо бо рохи чалб намудани занхо ба курсхои омузиши касбхои гуногун роли худро бозида буданд [11, с. 19-24].

ЛИТЕРАТУРА

1. Бутенко А.П. Социализм как мировая система, М., 1984.

2. Санакоев Ш.П. Мировая система социализма. Основные проблемы и этапы развития. М., 1968.

3. Материалы XXVII съезда коммунистической партии советского союза.

4. Верт Н. История Советского государства. 1990 - 1991. - М., Прогресс, 1992.

5. Виппер Р.Ю. и др. История нового времени. - М., Республика, 1995.

6. ЦГА РТ. - Ф.9. - Оп 3. - Д.1. - Л.1-17.

7. ЦГА РТ. - Ф.10. - Оп 3. - Д.3. - Л.9-45.

8. ЦГА РТ. - Ф.13. - Оп 3. - Д.2. - Л.32-63.

9. ЦГА РТ. - Ф.11. - Оп 3. - Д.2. - Л.28-44.

10. ЦГА РТ. - Ф.11. - Оп 3. - Д.3. - Л.189. Там же, л. 193.

11. ЦГА РТ. - Ф.11. - Оп 3. - Д.3. - Л.21.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.