Научная статья на тему 'САМТҲОИ АСОСИИ ТАКМИЛИ МЕХАНИЗМИ ТАШКИЛИЮ ИЌТИСОДИИ РУШДИ ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ТАҲСИЛОТИ МИЁНАИ КАСБӢ ДАР ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН'

САМТҲОИ АСОСИИ ТАКМИЛИ МЕХАНИЗМИ ТАШКИЛИЮ ИЌТИСОДИИ РУШДИ ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ТАҲСИЛОТИ МИЁНАИ КАСБӢ ДАР ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
2
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Endless light in science
Область наук
Ключевые слова
Маориф / навсозӣ / мутахассисон / самаранокӣ / иқтисодиёти воқеӣ / истифодаи оқилона / маблағгузорӣ / захираҳои меҳнат ӣ / ихтисос / усулҳои муосир / маориф / бозори меҳнат / низоми таҳсилоти дугона.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Ѓафорзода Љонона Ѓафор

Омодасозии мутахассисон барои и қтисодиёти воқеӣ ин зарурати умумимилл ӣ буда, яке аз шарт ҳои асосии афзоиши назарраси баланд бардоштани маҳсулнокии меҳнат ва яке аз ҳадафҳои асосии Стратегияи миллии рушд ма ҳсуб меёбад. Мушоҳидаҳо аз он шаҳодат меди ҳанд, ки айни замон, муассиса ҳои таҳсилоти миёнаи касбӣ дар Тоҷикистон зарурати ҳалли фаврии масъала ҳои навсозӣ ва ислоҳоти таҳсилоти миёнаи махсусро э ҳсос мекунанд. Илова ба ин, тањлили санадњои њуќуќї ва нишондињандањои омории муассисањои миёнаи касбї шањодат аз он медињанд, ки низоми имрўзаи тайёр намудани мутахассиси сатњи миёна мањз дар колледжњои љумњурї талаботњои муосири бозори мењнатро ќаноатманд карда наметавонад. Аз њамин лињоз, самаранокии соњаи номбурда пеш аз њама аз љорикунонии усулњои муосири таълим, дарёфти роњњои иловагии молиягузорї ба соњаи маориф, истифодаи оќилонаи захирањои мењнатї вобастагї дорад. Ба аќидаи мо, мањз равиши нав ба низоми тањсилоти миёнаи касбї имконият фароњам меорад, то барои ояндаи наздик мутахассисони зинаи поёнии бозори мењнат, љавобгўй ба талаботњои муосир тайёр карда шаванд.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «САМТҲОИ АСОСИИ ТАКМИЛИ МЕХАНИЗМИ ТАШКИЛИЮ ИЌТИСОДИИ РУШДИ ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ТАҲСИЛОТИ МИЁНАИ КАСБӢ ДАР ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН»

DOI 10.24412/2709-1201-2024-184-190

САМТХ,ОИ АСОСИИ ТАКМИЛИ МЕХАНИЗМИ ТАШКИЛИЮ ЩТИСОДИИ РУШДИ ХИЗМАТРАСОНИ^ОИ ТА^СИЛОТИ МИЁНАИ КАСБЙ ДАР ЧУМ^УРИИ ТО^ИКИСТОН

ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ ОРГАНИЗАЦИОННО-ЭКОНОМИЧЕСКОГО МЕХАНИЗМА РАЗВИТИЯ СРЕДНЕГО ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ В РЕСПУБЛИКЕ ТАДЖИКИСТАН

MAIN DIRECTIONS FOR IMPROVING THE ORGANIZATIONAL AND ECONOMIC MECHANISM FOR THE DEVELOPMENT OF SECONDARY VOCATIONAL EDUCATION IN THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN

ГАФОРЗОДА ЧОНОНА ГАФОР

Донишгох,и давлатии омузгории Точикистон ба номи С. Айнй, номзадиилмх,ои ицтисодй, дотсенти кафедраи ицтисод ва идора.

Аннотатсия: Омодасозии мутахассисон барои щтисодиёти вощей - ин зарурати умумимиллй буда, яке аз шарщои асосии афзоиши назарраси баланд бардоштани мщсулнокииме^натва яке аз^адаф^оиасосии Стратегияимиллиирушдмщсубмеёбад.

Мушо^идщо аз он шщодат медщанд, ки айни замон, муассисщои тщсилоти миёнаи касбй дар Тоцикистон зарурати цалли фаврии масъалщои навсозй ва исло^оти тщсилоти миёнаи махсусро э^сос мекунанд. Илова ба ин, та^лили сана/щои х,уцуцй ва нишондих,андах,ои омории муассисах,ои миёнаи касбй шах,одат аз он медих,анд, ки низоми имрузаи тайёр намудани мутахассиси сати миёна мах,з дар колледж^ои чум^урй талабощои муосири бозори ме^натро цаноатманд карда наметавонад. Аз х,амин ли^оз, самаранокии со^аи номбурда пеш аз х,ама аз чорикунонии усул^ои муосири таълим, дарёфтирох,х,ои иловагии молиягузорй ба со^аи маориф, истифодаи оцилонаи захира^ои ме^натй вобастагй дорад. Ба ацидаи мо, ма^з равиши нав ба низоми тах,силоти миёнаи касбй имконият фаро^ам меорад, то барои ояндаи наздик мутахассисони зинаи поёнии бозори мех,нат, чавобгуй ба талабощои муосир тайёр карда шаванд.

Калидвожах,о: Маориф, навсозй, мутахассисон, самаранокй, щтисодиёти вощей, истифодаи ощилона, маблаггузорй, захирщои ме^натй, ихтисос, усущои муосир, маориф, бозоримщнат, низоми тщсилотидугона.

Аннотация: Подготовка специалистов для реального сектора экономики является национальной необходимостью и считается одним из главных условий значительного повышения производительности труда и одной из основных целей Национальной стратегии развития.

Наши исследования показали, что в настоящее время учреждения среднего профессионального образования Таджикистана ощущают необходимость срочного решения вопросов модернизации и реформирования среднего специального образования. Кроме того, анализ законодательных актов и статистических показателей учреждений среднего профессионального образования свидетельствует о том, что действующая система подготовки специалистов среднего звена в республиканских колледжах не может удовлетворить современные запросы рынка труда. С этой точки зрения эффективность указанной сферы зависит, прежде всего, от внедрения современных методов образования, поиска дополнительных путей финансирования сферы образования, рационального использования трудовых ресурсов. На наш взгляд, именно новый подход к системе среднего

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"

профессионального образования даст возможность в ближайшем будущем подготовить специалистов низшего звена рынка труда, отвечающих современным требованиям.

Ключевые слова: Образование, модернизация, специалисты, эффективность, реальная экономика, рациональное использование, финансирование, трудовые ресурсы, специальность, современные методы, образования, рынок труда, дуальная система образования.

Annotation: Training specialists for the real sector of the economy is a national necessity and is considered one of the main conditions for a significant increase in labor productivity and one of the main goals of the National Development Strategy.

Our research has shown that at present, institutions of secondary vocational education in Tajikistan feel the need to urgently address issues of modernization and reform of secondary vocational education. In addition, an analysis of legislative acts and statistical indicators of secondary vocational education institutions indicates that the current system of training mid-level specialists in republican colleges cannot satisfy the modern demands of the labor market. From this point of view, the effectiveness of this sphere depends, first of all, on the introduction of modern methods of education, the search for additional ways to finance the education sector, and the rational use of labor resources. In our opinion, it is the new approach to the system of secondary vocational education that will make it possible in the near future to prepare specialists at the lower level of the labor market who meet modern requirements.

Keywords: Education, modernization, specialists, efficiency, real economy, rational use, financing, labor resources, specialty, modern methods, education, labor market, dual education

Асосгузори сулху вахдати миллй, Пешвои миллат, Президенти Чумхурии Точикистон Эмомалй Рах,мон х,ануз дар Паёми навбатии худ ба Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон санаи 20.01.2016 кайд намуда буданд, ки «Тайёр кардани кадрх,ои коргарй вазифаи мухимтарини рохбарону масъулони вазоратхои мехнат, мухочират ва шугаи ахолй, маориф ва илм ва вазорату идорахое, ки дар сохторашон муассисахои таълимй доранд, инчунин рохбарони вилоятхо ва шахру нохияхо буда, онхо вазифадоранд, ки заминахои моддиву техникии таълимгоххо, бахусус марказхои таълими калонсолонро тахким бахшанд ва барои омода кардани кадрхои дар бозори мехнат ракобатпазир хдмаи чорахои заруриро амалй намоянд»1.

Вобаста ба ин, омодасозии мутахассисон барои иктисодиёти вокей - ин зарурати умумимиллй буда, яке аз шартхои асосии афзоиши назарраси баланд бардоштани махсулнокии мехнат ва яке аз хадафхои асосии Стратегияи миллии рушд махсуб меёбад.

Мушохидахо аз он шаходат медиханд, ки айни замон, муассисахои тахсилоти миёнаи касбй дар Точикистон зарурати халли фаврии масъалахои навсозй ва ислохоти тахсилоти миёнаи махсусро эхсос мекунанд. Илова ба ин, тахлили санадхои хукукй ва нишондихандахои омории муассисахои миёнаи касбй шаходат аз он медиханд, ки низоми имрузаи тайёр намудани мутахассиси сатхи миёна махз дар колледжхои чумхурй талаботхои муосири бозори мехнатро каноатманд карда наметавонад.

Аз нигохи мо, ворид нашудан ба фазои нави таълимй - низоми дугонагии омузиш дар сохаи тахсилоти миёнаи касбии Чумхурии Точикистон самаранокй ва таъминот бо мутахассисони касбии сатхи миёнаро бо кумаки нишондихандахои сифатй ва микдорй таъмин менамояд.

1 Аз Паёми Асосгузори сущу вавдати милли, Пешвои миллат, Президенти Тоцикистон Эмомалй Рах,мон ба Мацлиси Олии Цущурии Тоцикистон. ш. Душанбе, 2016 с. Сарчашмаи маълумот: http://prezident.tj/

Дар шароити имрузаи чахонишавии тахсилот таълимоти дучониба ва ё муттасил, бефосила фарогири ду мантики бахамалокаманд мебошад - ин пеш аз хама раванди таълим (инкишофи кобилияти фикрии ахолй) ва равиши иктисодиёт (истифодаи хаддалимкони захирахои инсонй).

Аз ин чост, ки ба хусусияти мухимтарини мархилаи муосири инкишофи низоми тахсилоти миёнаи касбй - равандхои хамгироие, ки аз як тараф тагйироти таркибй -сохториро дар дохили худи низом ва аз тарфи дигар - равандхои хамкорихои мутакобилаи байни тахсилоти касбй ва бахши истехсолиро инъикос менамояд, дохил мешаванд. Ва муносибати навгонй ба низоми ТМК омодасозии мутахассисони миёнаи касбии сифатнокро дар оянда таъмин мекунад.

Тахлили масъалаи тадкикотшаванда нишон медихад, ки тачрибаи рушди низоми таълимй дар кишвархои ру ба инкишофи Олмон, Шветсия, Британияи Кабир ва Чопон ба зарурати хамгироии раванди таълиму тарбия ва тачриба равона гардидаанд, ки барои тахсили босифат барои омодасозии мутахассисони касбии сатхи миёна хизмат мекунанд ва бо ин рох сатхи бекориро байни чавонони то синни 25 сола хело хам ба поён овардаанд.

Агар сатхи бекории чавонони то синни 25 соларо мукоиса намоем, Чумхурии Федералии Олмон дар чахон чойи аввалро ишгол менамояд, ки хамаги 7% аст, дар Шветсия - 19%, дар Испания - 43 %, дар Фаронса - 30 %, Федератсия Россия - 23%, Казокистон - 4,5%, ва дар Точикистон соли 2011-17% буда, дар соли 2016 ба 21% баробар гардид2. Хдмин тавр, ракамхо нишон медиханд, ки низоми дугонагии тайёр намудани мутахассисон дар Олмон (тули 24 сол аст чунин усул истифода мешавад) асоси паст намудани сатхи бекорй миёни чавонон гаштааст. Чумхурии федералии Олмон аввалин кишварест, ки шартхои низоми тахсилоти дучонибаро (дугонагии таълимро) истифода мебарад.

Дар Олмон харочоти асосиро барои омузиш бахши тичорат (такрибан 23 миллиард евро) ва танхо ба маблаги 3 миллиард евро - давлат ба ухда дорад. Ин маблаг дар мачмуъ 0,9% -и ММД-и кишварро ташкил медихад.

Ёдовар мешавем, ки дар Чумхурии Точикистон харочоти бучаи давлатй ба сохаи маориф дар соли 2016-ум 16,9% ва дар соли 2021-ум 19,9 фоизро ташкил медихад ва ба 6 фоизи мачмуи махсулоти дохилй баробар буда, ин нишондиханда дар солхои номбурда барои таъмини муассисахои тахсилоти миёнаи касбй хамагй 3,2 ва 4,7 фоизро ташкил медихад. Яъне, аз 3 146,2 млн. сомонии ба сохаи маориф чудо гардида, хамагй 100,2 хазор сомонй дар соли 2016 ва аз 5 597,1 млн. сомонй 260,9 хазор сомонй дар соли 2021 ба муассисахои тахсилоти миёнаи касбй сафарбар мегардад, ки хело маблаги ночиз аст.

Амалисозии раванди таълим тавассути синтези фаъолияти истехсолй ба сифати коромуз (шогирд) ва омузиши кисмати назариявй дар муассисаи таълимй мегузарад. Илова бар ин, мархила ба мархила мураккаб намудани вазифахои таълимй ва амалй ба вучуд меояд. Маълум аст, ки тахсилоти касбй дар Олмон гарчанде гайримутамарказ бошад хам, аммо мувофики стандартхои муайян тахия гардидааст. Дар Олмон аз соли 1981 чунин санадхои меъёрй-хукукй амал мекунанд, ба монанди мусоидати тахсилоти касбй, ^онун дар бораи хифзи мехнати чавонон, Шартнома дар бораи тахсилоти касбй ва гайрахо3.

Дар Британияи Кабир то соли 2020 хадафи муайян чихати таъсиси 3 миллион чойхои нишаст дар муассисахо дар доираи барномаи шогирдтайёркунии дарачаи чахонй гузошта шудааст. Х,оло дар сохаи шогирдтайёркунй такрибан 900 хазор чавонон

2 Сарчашма: Сайти интернетии http://www.ilo.org/moscow/news/WCMS_514932/lang--ru/index.htm

3 Терешенкова Е.В. Низоми тахсилоти дучониба хамчун асоси омодасозии мутахассисон / Е.В. Терешенкова // журнал Консепт. - 2014. - № 04. (апрел)-АРТ 14087.-0,4н.м. - URL: http://ekoncept.ru/2014/14087.htm. - Гос. рег. Эл № ФС 77- 49965.

таълим мегиранд. Давлат корфармоёнро бо грантхо дар хачми 1500 фунт стерлинг барои омузиши як донишчу дастгирй менамояд ва ин амал танхо хоси он корхонахое аст, ки шумораи кормандонашон то 50 нафарро ташкил медиханд4.

Барои корхонахои на он кадар калон омузиши дутарафа - имконияти хуб барои гирифтани чавонони боистеъдод аст, ки дар шароити дигар дар гумон аст ба чунин ширкат таваччух зохир кунанд. Илова бар ин, дар давоми омузиши дучониба, ширкат дар речаи вокей кормандро бе такя ба шаходатнома бахогузорй менамояд, ин ба корфармо имкон медихад, ки хатогихои гаронро барои интихоби хайат сарфи назар кунанд.

Таълимгирандагон дар кишвархои дорои тахсилоти дучониба аз истифодабарии кувваи мехнатии арзон хифз карда мешаванд. Механизмхо гуногунанд. Дар Италия, конунгузорй ухдадорихои корфармоёнро барои бо чои кор таъмин намудани 50 % хатмкунандагоне, ки барномахоро бомуваффакият омухтаанд, мукаррар намудааст. Дар Бразилия барои хонандагдон, хамчун кисми кувваи корй ба андозаи аз 5 то 15% -и хамаи коргарон квотахои хатмй чорй карда шудааст ва шумораи онхо дар ин чо давоми дах соли охир 8 маротиба афзудааст5.

Давлат иштироки корфармоёнро дар омодасозии кадрхо дастгирй менамояд. Дар Канада, карзи андоз барои омузиши донишчуён ба корфармоён имкон медихад, ки хамасола 5000 доллари канадавиро аз хар як хонанда баргардонад. Дар Фаронса, корфармоён хукук доранд дар доираи таъмини ичтимой дар хачми 1600 то 2200 евро барои хар як хонанда андози чубронпулй гиранд. Дар Россия кисман харочоти корфармо барои донишчу ва корманде, ки барои омузиши у масъуланд, пушонида мешаванд.6

Дар ин самт ^азокистон аввалин аз Давлатхои Иттиходи Мустакил мебошад, ки фаъолияти таълимиро дар низоми тахсилоти миёнаи касбй тагййр додааст. Дар ^азокистон тахсилоти дучониба дар соли 2012 чорй карда шуд. Вазорати маориф ва илми Чумхурии ^азокистон коидахои ташкили омузиши дучонибаро дар ташкилотхо тасдик кардааст. Х,амзамон омузиши дучониба дар сохахои техникй, технологй ва кишоварзй дар 348 коллечхои кишвар (43% аз хачми умумй) гузаронида мешаванд. 1718 корхона (0,1% аз шумораи умумй) бо фарогирии 22 хазор донишчу (4% аз шумораи умумии иштироккунандагон) дар чорй шудани он иштирок мекунанд7.

Дар кори илмии машхури «Тадкикот дар бораи табиат ва сабабхои боигарии халкхо» (с.1776) Адам Смит таъкид сохтааст, ки низомхои шогирдтайёркунй ва мураббиявй дар омузиши дучониба бояд усулхои анъанавии омузиши касбиро дар чойхои корй баррасй намоянд, зеро дар назди устод коргарони чавон кор карда, нозукихои касбро бештар меомузанд8.

Истилохи «дуалй» (аз забони лотинй dualis) маънои «дучониба, дутарафа»-ро дорад ва он дар сохахои мухталифи донишомузй васеъ истифода бурда мешавад.

4 Ибрашева А. Тахсилоти дучониба дар ЦК,- рох ба суи стандартной аврупой [Захираи электронй]/А.Ибрашева.:http://iac.kz/ru/publishing/dualnoe-obuchenie-v-rk-na-puti-k evropeyskim-standartam. С3.

5 Дар хамон чо С. 5.

6 Гафорзода ДЖ, Г «Образование основа социальной политики государства» Сборник научных трудов ТГПУ имени С.Айни: - Душанбе: 2012. С112-116

7 Дар хдмон чо.С. 5.

8 Воробьева И.М. Опыт дуального образования как возможный путь повышения эффективности профориентации будущих абитуриентов и профессиональной подготовки студентов технических вузов/И.М. Воробьева/Молодой ученый. - 2015. - №11. - С. 1310-1313.

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"

Олими олмонй ин низоми таълимиро ба ду мух,ити омузишию истех,солии гуногун таксим намудааст, ки дар якчоягй барои хддафи умумй - омодасозии касбии шогирдон амал мекунанд. Вай накшаи зеринро дар бораи сохтори низоми дучонибаи омузиши касбй дар Олмон пешних,од намуд: мух,ити омузишию истех,солии корхона инх,оянд: чои кор барои донишчу бо кисман пардохт намудани музди мех,нат; устохонаи омузишй ва ё омузишгохдо; омузиши дохилй - истех,солй. Мух,ити омузишию истех,солии мактаби касбй пешбинй менамояд: синфи таълимй; устохона ва ё лаборатория9. Дастоварди асосии низоми дучониба дар Олмон шарикии наздики ичтимой ба х,исоб меравад.

Муаллифи кори илмй «хусусиятх,ои фарккунандаи низоми дучонибаро хдмчун чустучуи хдмкории мутакобилаи педагогй ва корхона бо муассисаи таълимй чудо намудааст. Омузиш дар корхона асосан хусусияти касбию амалиро дорад, дар муассисаи таълимй бошад, он самти касбй ва назариявиро дошта, идомаи тах,силоти умумиро пешбинй менамояд»10.

Ба акидаи тадкикотчй Самолдина Л.Н. «ташаккули мутобикаткунии донишчуён ба касб шарикии ичтимоии муассисах,ои таълимй ва корхонаро пешбинй менамояд. Он навъх,ои зерини шарикии ичтимоиро кайд менамояд: таквияти муносибати марбут ба равандх,ои таълим ва истех,солот; омузиши ихтисос дар доираи шарикии ичтимой (барои тах,сили гуманитарии донишчуён вакт сарф намешавад, сатх,и фархднгии онх,о баланд карда мешавад); наздикшавии муассисах,ои таълимй бо корхонаро; алокаи мустах,ками чанбах,ои назариявй ва амалии омодагии касбй»11.

Таълими дучониба - ин омузиши касбие мебошад, ки кисмати назариявии он (30-40 %-и вакти таълим) дар муассисаи тах,силоти миёнаи касбй ва кисмати амалии омодагй (60-70 % -и вакти тах,сил) асосан дар корхонах,ои истех,солй, макони омодасозии мутахассиси касбй амалй гардонида мешавад. Мазмуни аслии консепсияи тах,силоти дучониба аслан дар пурзур намудани самтх,ои амалй-тачрибавии омодасозии кадрх,о асос меёбад (тасвири 1)12.

Расми 1 - Ташкили чараёни таълим дар усули дугонагии омузиш дар муассиса^ои

миёнаи касбй

Сарчашмах,ои адабиётиро мавриди тахдид карор дода, тасдик кардан мумкин аст, ки низоми тах,сидоти дучонибаи одмонй диккати мухдккикони зиёдро чадб намудааст. Ва сарфи назар аз ин, дар Чумхурии Точикистон тадкикоти бунёдй то хднуз вучуд

9 Игнатова И.Б., Гричаникова, И.А. Тахсилоти дучониба х,амчун асоси навсозии омодасозии кадрхо дар донишгохи муосири санъат ва фарханг/И.Б.Игнатова, И.А. Гричаникова//Тахсилот ва чомеа, 2014. - №4. - С. 2530.

10 Шелтен А. Мукаддима дар педагогикаи касбй /А.Шелтен.-Екатеринург, 1996. -С.18.

11 Самолдина Л.Н. Научно-методическое обеспечение дуальной целевой профессиональной подготовки студентов в ссузе: автореф. дис. ... канд. пед. наук: 13.00.01 / Самолдина Лена Николаевна. - Казань, 2008. -26с. - С.8.

12 Внедрение элементов дуального обучения в образовательный процесс профессиональных образовательных организаций: Сборник организационно-методических материалов. - Кострома: ред.-изд. отд. Костромского областного института развития образования, 2015. - С. 10.

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"

надорад ва заминаи меъёрию хукукии дахлдор тахия ва мавриди амал карор нагирифтааст.

Дамзамон тахлили сарчашмахои илмии гуногун оид ба ворид намудани усули дугонагии омузиш ба мо имконият дод, то чанд бартарихои онро пешниход намоем:

1. Ба миён омадани тафовут байни назария ва амалия;

2. Омузонидани мустакими дониш ва малака;

3. Доираи васеи фарогирии чавонон (махз аз синни 14 то 25 солагй);

4. Расидан ба прогресси техникй-иктисодй;

5. Тайёр намудани мутахассисони касбй, махсусан бо равия ва самтхои фаъолияти корхонахо;

6. Сабукгардонии гузариш аз мактаб ба касбомузй;

7. Сифати таълим тавассути "тестгирй"дар чойи корй муайян карда мешавад;

8. МТМК барои тайёр намудани мутахассисони касбии замонавй ва ботачриба талаботхои корфармоёнро меомузад;

9. Х,авасмандии корфармоён барои омузонидани мутахассисони худй баланд бардошта мешавад;

10. Дар раванди таълими бефосила дарёфти музди мехнат ва пушонидани харочотхои худй.

Тахсилоти дучониба бо маънои махдуд бо шакли ташкили тачрибаомузй дар чои корй дар доираи барномахои таълимй мутобикат мекунад. Чун коида, ин шакл хамкории мутакобилаи ташкилоти таълимии касбиро бо ташкилот ё бо корхонаи корфармо мефахмонад. Аз ин хотир, корфармо бояд дар омузиши амалии мутахассисони касбй дар хамкорй бо муассисахои таълимй иштироки фаъолона дошта бошад ва рушди шарикй бо корфармо бояд бо рохи чалби мутахассисони баландихтисос барои таълим анчом дода шавад.

Нуктаи дигари мухим барои татбики тахсилоти дучониба дар низоми ТМК Чумхурии Точикистон мухолифати корфармоён ва омода набудани онхо дар ташаккули чунин як тамсилаи нави таълимй мебошад. Бояд кайд намуд, ки ин чо масъалаи мубрам ва асосй ташаккули сармояи инсонй мебошад ва сохибкорони ватанй бояд мохияти омузиши мазкурро дарк намоянд, барои ташкили кор, омузиш ва таъмини хамачонибаи рахнамо-устод сармоягузор бошанд. Ба назар мерасад, ки ба онхо пешгуихои дарозмуддат кардан хеле мушкилихо дорад ва ба инобат намегиранд. Ба акидаи мо, аккалан барои рахнамо-устод бояд кумаки ичтимой дар шакли чубронпулй барои натичахои корй, имконияти гирифтани имтиёзхои андозй, озодкунй аз харочотхои коммуналй ва гайра тахия карда шавад.

Илова ба ин, бояд кайд намоем, ки яке аз мушкилоти асосии накшаи таълим дар муассисахои тахсилоти миёнаи касбй - ин нокифоя чудо гардидани хачми соатхои фаъоли тачрибаомузии истехсолй махсуб меёбад ва ин омил метавонад хамчун сарчашмаи монеахо барои татбики тахсилоти дучониба истифода гардад. Аз нигохи мо, дар ин низом хамкории судманди мутакобила байни муассисаи таълимй ва корхонахои истехсолй (ташкилотхо), ки барои омодасозии мутахассисони сохаи мушаххас бо сатхи тахассусии талаботи корфармо равона гардидааст, ташаккул ва рушд дода шавад, ки асоси онро шартхои зерини низоми тахсилоти дучониба заминагузорй менамоянд13:

S ба самти тачрибавй равонагардида - ташаккул додани тачрибаи касбии донишчуён хангоми фарогирии онхо ба мухити касбй дар раванди омузиш, инчунин таълими технологияхои ба касбомузй равонагардида, ки ба ташаккулёбии фаъолияти касбии мутахассисони минбаъда сифатхои касбии мухим рушди дониш, малака, махорат мухиманд, равона гардидаанд;

13 Аникеев А.А., Артуров Е.А. Современная структура образования в Германии/А.А. Аникеев, Е.А. Артуров/Mima mater. - 2012. - №3. - C. 67-68

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"

S мачмуй - таъсиси мухити ягонаи таълимию истехсолй - ягонагии чанбахои назариявй ва амалии омодасозии мутахассисони оянда; S якчоя намудани илм бо истехсолот;

S чандирй ва тагйирпазирии мазмун ва таркиби технологияхои раванди таълим; S мутобикгардонй - рушди кобилияти хамохангсозии мутахассис оид ба шароитхои тагйирёбии истехсолот;

S шарикй - татбики тадбирхо оид ба омодасозии кадрхои баландихтисос барои корхона дар асоси шарикии мувозинатнок;

S масъулиятнокй - ичрои хатмй ва саривактии ухдадорихои тарафхо; S озодии иттилоотй - фарохам овардани мухити иттилоотии кушода оид ба самтхои хамкорй дар сомонахои интернетии корфармоён ва муассисахоихои тахсилоти касбй.

АДАБИЁТ

1. А.П. Беляева. Интегративная теория и практика многоуровневого непрерывного профессионального образования / А.П. Беляева. - СПб., 2002.

2. Алешина А.В., Сердюкова Л.Н. Модернизация среднего профессионального образования/А.В. Алешина, Л.Н. Сердюкова. - Новосибирск: СибАК, 2013. -197.

3. Алешина А. В., Сердюкова Л. Н. Навсозии тахсилоти миёнаи касбй / А.В. Алешина, Л. Н. Сердюкова. - Новосибирск: СибАК, 2013.-197.

4. Амонов Х.О. О развитии среднего специального и высшего педагогического образования в Таджикистане в предвоенные годы (1917-1941гг.) / Х.О. Амонов // Уч. зап. Кулябского гос. пединститута. Куляб, 1958, Вып. 4.

5. Аникеев А. А., Артуров, Е. А. Современная структура образования в Германии /А.А. Аникеев, Е.А. Артуров // Alma mater. - 2012. - № 3. - C. 67-68.

6. Ашуров Г. Д., Караева Дж. Г. Методологические основы и сравнительный анализ подготовки специалистов в современных условиях Республики Таджикистан / Г. Д. Ашуров, Дж. Г. Караева // Вестник Таджикского национального университета. -Душанбе: 2016- 2/10. - С. 243-250.

7. Ашуров Г.Д., Караева Дж. Г. Перспективы развития системы среднего профессионального образования в современных условиях Республики Таджикистан / Г.Д. Ашуров, Дж.Г. Караева // Вестник Таджикского государственного университета коммерции. - Душанбе: 2016- 2/10. - С. 243-250.

8. Гафорзода ДЖ, Г «Образование основа социальной политики государства» Сборник научных трудов ТГПУ имени С.Айни: - Душанбе: 2012.С 112-116

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.