CC BY
19
ТКБ 371
МАСЪАЛАХ^ОИМУБРАМИ Азизов Шерзод Юсуфович, н.и.п, дотсенти
ТАХСИЛОТИ ТЕХНОЛОГИ кафедраи нацшакаши, геометрияи тасвири ва ДАРШАРОИТИ МУОСИР методикаи таълими МДТ "ДДХ ба номи акад.
Б.Гафуров (Тоцикистон, Хуцанд)
АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ Азизов Шерзод Юсуфович, к.п.н., доцент
ТЕХНОЛОГИЧЕСКОГО кафедры черчения, начертательной геометрии и
ОБРАЗОВАНИЯ В методики их преподавания ГОУ «ХГУ имени
СОВРЕМЕННЫХ УСЛОВИЯХ акад. Б. Гафурова» (Таджикистан, Худжанд)
ACTUAL ISSUES OF Azizov Sherzod Yusufovich, candidate of TECHNOLOGICAL EDUCATION IN pedagogical science, Associate Professor of the MODERN CONDITIONS department of drawing, descriptive geometry and
teaching methods under the SEI "KhSU named after acad. B. Gafurov" (Tajikistan, Khujand), E-mail: azizovsher@bk. r
Вожах,ои калидИ: тащсилот, технология, таълими магнат, барномаи таълим, китоби дарси, мундарица
Тацрибаи байналмилали ва шароити кунунии Тоцикистон нишон медщад, ки вобаста ба талаботи бозори мещнат ва инкишофи босуръати муносибатщои ицтимои, ицтисоди ва фарогириищар чи бештари воситащои иттилоот (интернет, телевизион ва гайра) имруз тащо бо дониш мусаллащ будан кифоя набуда, дар амал истифода бурдани донишу малакащо мущимтарин рощи ицтимоишавии цавонон ва дастёби ба натицащои дилхо.щ ба шумор меравад. Дар мацола оид ба масъалаи таълими фанни технология (таълими мещнат) дар муассисащои тащсилоти миёнаи умуми ва тагйироти вобаста ба мазмуну мундарицаи он матращ гардида, омилщои зущурёбии он мушаххас карда шудааст. Х,адафи таълифи мацола барои цомеаи илми пешнищод намудани камбудию мувафацциятщои низоми нави омузиш дар самти таълими фанни технология (таълими мещнат) ва дурнамои рушди он дар шароити муосир мебошад. Цищати муайян намудани сатщи омодагии касбии омузгорони фанни технология бо шунавандагони курсщои такмили ихтисос ва бозомузи тадцицот гузаронида шуда, натицащои он дар мацола тащлил ва хулосабардори шудаанд.
Ключевые слова: образование, обучение, технология, трудовое обучение, учебная программа, учебник, содержание
Международный опыт и современные условия Таджикистана показывают, что, в связи с запросами рынка труда и бурным развитием социально-экономических отношений и охватом все большего количества средств информации (Интернет, телевидение и т.д.) социализации молодежи и достижения ими желаемых результатов важны не только знания, но и умение применять полученных знания и опыт на практике. В данной статье для рассматривается вопрос о технологическом воспитании (трудовом обучении) в средних общеобразовательных учреждениях и изменениях, связанных с его содержанием, а также указываются факторы его проявления. Цель статьи - представить общественности недостатки и успехи новой системы образования в направлении технологического образования (трудового обучения) и перспективы ее развития в современных условиях. Для определения уровня профессиональной подготовки учителей технологии (трудового обучения) было проведено исследование со слушателями курсов повышения квалификации и переподготовки, проведен анализ результатов и заключение.
Key words: education, training, technology, labor training, curriculum, textbook, content
International experience and modern conditions in Tajikistan show that due to the demands of the labor market and the rapid development of socio-economic relations and the coverage of an increasing number of media (Internet, television, etc.), an important way to socialize young people and achieve the desired results. This article discusses the issue of technological education (labor training) in secondary educational institutions and changes related to its content, as well as the factors of its manifestation. The purpose of the article is to present to the public the shortcomings and successes of the new education system in the direction of technological education (labor education) and the prospects for its development in modern conditions. In order to determine the level of professional
training of technology teachers (labor training), a study was conducted with students of advanced training and retraining courses, an analysis of the results and a conclusion were made.
Тагйирот дар бозори мехнати чахонй, дар сохаи истехсолоти пешкадам, иктисодиёт, хамчунин дар сохди ичтимой натичаи тараккиёт ва хеле «шадид» пахн шудани техникаи нав ^ариб дар хама сохахои хаёти инсон мебошад. Дар баробари ин бо боварй гуфтан мумкин аст, ки халли баъзе проблемахои вобаста ба кадрхо, аз чумла иктисодиёти мамлакат бо таълими фанни технология алокаманд аст. Чунин дигаргунихои куллй дар иктисодиёт инъикосро дар фанни хатмии технология такозо мекунанд, ки дар он донишчу салохиятхоеро фаъол мегардонад, ки имкони бо дарачаи муайяни эчодкорй халли масъалахои амалии вобаста ба табдили энергия, иттилоот ва сохтори масолех, инчунин банакшагирй, лоихакашй ва тайёр кардани намунахои махсулот ва гайраро фарохам меорад.
Боназардошти тачрибаи чахонии тахсилоти умумй боитминон метавон гуфт, ки фанни технология дар баробари илмхои гуманитарй ва табиатшиносй вектори сеюмро ишгол мекунад. Омузиши фанни мазкур имкон медихад, ки донишхои асосии илмй дар силсилаи технологияхо дар амал татбик карда шаванд [1,с.2].
Мо чанд омиле, ки ба сабаби тагйирот дар низоми таълим, ва мазмуну мундаричаи фан таъсир расонидааст муайян намудем:
1. Кохиш додани соатхои омузиши фанни технология дар муассисахои тахсилоти миёнаи умумй: дар зинахои тахсилоти ибтидоии умумй, асосии умумй, миёнаи умумй. Аз соли 2004 дар накшаи таълимии асосии Стандарти давлатии тахсилот дар омузиши фанни санъат ва мехнат дар синфхои ибтидой барои синфхои якум ва дуюм хафтае 1 соат ва барои синфхои сеюм ва чорум ба чои 2 соати мукаррарй хафтае 2 соат чудо карда шудааст. Дар баъзе муассисахои тахсилоти миёнаи умумй микдори соатхоро барои омузиши фанни санъат ва мехнат дар хафта мустакилона муайян карда шуда, аксар ва;т барои хонандагони синфхои 1 то 4 дар як хафта 1 соат таълими фанни санъат ва мехнат чудо мекунанд. Дар зинаи маълумоти умумии асосй, инчунин барномаи таълимй ва стандарти давлатии тахсилот барои омухтани фанни технология аз синфхои 5 то 9 хафтае 2 соат, дар синфи 10 фанни технология хафтае 1 соат таълим таълим дода мешуд. Аз соли 2014 дар татбики Стандарти давлатии тахсилот зинаи тахсилоти умумии асосй аз синфи 5 то 10 дар хафта хамагй 1 соат фанни технология таълим дода мешавад, ки он солона ба 34 соат баробар аст.
Хдмин тавр, тамоюли кам кардани соатхои омузиши технология мушохида карда мешавад, ки ин ба сифати таълими технологй таъсир накарда наметавонад.
2. Мазмуни фанни технология тагйироти зерин аз соли 2004 дар синфхои 5-6 ба фанни технология (таълими мехнат) боби нав илова карда шуд. Боби «Информатика ва технологияхои иттилоотию коммуникатсионй» (ТИК) ба таъмини саводнокии умумии компютер нигаронида шудааст. Дар синфхои 5-7 мавзуъхои вобаста ба фанни накшакашй низ ворид гардидааст, зеро салохиятхои мухандисй ва саводнокии технологии хонандагон дар заминаи саводнокии графикй ташаккул меёбанд. Дар талаботи стандарт муайян намудани микдори соатхо хам барои худи фан ва хам барои модулхои фанни технология ба сохаи масъулияти ташкилоти таълимй тааллук дорад.
3. Таъминоти моддию техникй ва таълимию методии фанни технология мавчудияти тачхизоти махсус, китобхои дарсй ва воситахои таълимиро дар бар мегирад. Яке аз мушкилоти доги таълими технологй таъмини дастрасии хонандагон ба тачхизоти муосир дар тамоми муассисахои тахсилоти миёнаи умумии кишвар бокй мемонад, зеро дар як катор муассисаи тахсилоти миёнаи умумии кишвар ба таври оммавй баста шудани устохонахои фанни технология, дастрасй надоштан бв китобхои дарсй ва воситахои муосири таълим ба мушохида мерасад.
4. Дар муассисахои тахсилоти олии касбй-педагогй, ки ба тайёр кардани мутахассисони фанни технология (таълими мехнат) масъуланд, шумораи донишчуён — муаллимони ояндаи технология (таълими мехнат) кам шуда, макоми муаллими технология (таълими мехнат) низ паст рафтааст.
5. Фанни технология (таълими мехнат) фанни ягонаест, ки дар омузиши он хамаи синфхоро ба зергуруххо аз руи принсипи "писарон ва духтарон" таксим бояд карда шавад. Аммо дар солхои охир аз сабаби нарасидани омузгорони тахассусй ва дигар муаммохои дар баъзе муассисахои тахсилоти миёнаи умумй писарону духтарон якчоя таълим дода мешаванд. Ин дар
холест, ки барномаи таълимй ва китобхои дарсй барои писарон ва духтарон дар алохидагй т ахия шудаанд.
Тагйирот дар таълими технологй талаб мекунанд, ки муаллими фанни технология хамчун муаллими «универсалй», ки сохиби салохияти таълими якчояи писарону духтарон дар синфхои таксимнашаванда мебошанд. Хдмин тавр, муаммохои асосии таълими технологии хонандагон имруз аз инхо иборатанд: дар аксар муассисахои тахсилоти миёнаи умумии чумхурй микдори соатхои азхудкунии ин фан пайдарпай кам мешавад, устохонахо, комбинатхои таълимии байнимактабй баста мешаванд ё тачхизот дар муассисахои тахсилоти миёнаи умумй кухна мешавад. Иттиходияхои методии муассисахои таълимй ва семинархои таълимию методй мувофики талабот фаъолият намекунанд.
Бесабаб нест, ки дар солхои охир масъалаи таълими технологй таваччухи хама сатххои маориф ва давлатро ба худ чалб кардааст [6],[10]. Дар доираи татбики талаботи стандарти давлатии таълимии тахсилоти умумй дар робита ба тачдиди мундарича ва натичахои фанни технология аз соли 2015 масъалаи тайёр намудани донишчуён - омузгорони ояндаи фанни технология (таълими мехнат) ва тахсилоти иловагии касбй (курсхои такмили ихтисос, бозомузии иловагй) нихоят мухим аст [8]. Таълими фанни технология (таълими мехнат) мувофики талаботи стандарт дар бораи накши техника ва технология дар тараккиёти пешрафти чамъият, ташаккули тасаввурот дар бораи техносфера, мохияти маданияти технологй ва маданияти мехнат, дарки натичахои ичтимой ва экологии инкишофи технологияи истехсолоти саноат ва хочагии кишлок, энергетика ва наклиёт чихати таквияти дониш, малака ва махорати хонандагон шароит фарохам меорад.
Дар соли 2018 бо тавсияи Вазорати маориф ва илми Ч,умхурии Точикистон рахнамои таълими фанни технология (таълими мехнат)-ро барои муассисахои таълимии чумхурй, ки барномахои асосии таълимии умумиро амалй мекунанд, баррасй ва кабул кард, ки дар доираи он вазифахои марбут ба таълими фанни технология муайян карда шуданд.
Дар замони муосир навсозии мундарича, методика ва технологияи таълими фанни технология, таъминоти моддию техникй ва кадрии он, вазифахое, ки афзалияти онхо дар низоми муайянкунй ва баходихй, инчунин бо чузъи мухими хавасмандкунй дар самти мухандисй, технологй ва иттилоотию коммуникатсионй зарур мебошад [9].
Бешубха, пешниходи хеле васеъ намудани самтхои олимпиадахо, иштироки васеъ дар озмунхои наврасон ва имтихонхои намоишй аз руи лоихахои эчодй, инчунин бо назардошти дастовардхои хонандагон ва гайра вазифаи мухими самти таълим ба шумор меравад. Аксари гуфтахои боло боиси то андозае аз нав дида баромадани векторхои тахсилоти технологй ва дарки он гардид, ки фанни технология (таълими мехнат) мухимтарин нуктахои ворид шудан ба олами технологияхои муосирро боз мекунад.
Хднгоми татбики стратегияии миллии рушди маориф таъсис додани низоми тагйирёбанда, мукаммал, самаранок амалкунандаи таълими технологй, аз чумла тахияи нармафзор, таъминоти таълимию методй, омодасозии кадрхои педагогй, навсозии шаклхои ташкили таълим, фаъолияти беруназсинфии хонандагон, аз чумла дар таълими иловагии хонандагон банакшагирй шудааст.
Чунин дигаргунии чиддии таълими технологй дар Ч,умхурии Точикистон захмати зиёди тайёрии касбии омузгорони сохавиро талаб мекунад. Масалан, дар соли 2019 дар хошияи курсхои такмили ихтисос ва бозомузии кормандаони сохаи маориф тахкикот гузаронида шуд, ки ба тахлили салохиятхои муайяни омузгорони фанни технология, ки ба фаъолияти таълимй дар муассисахои таълимии тахсилоти умумй машгуланд гузаронида шуд. Тахлили холати имруза, ташкили мачмуи воситахое, ки имкон медихад баходихии салохиятхои омузгорон ва санчиши он дар баробари равишхое, ки баходихии сатхи салохияти кормандони муассисахои таълимй имкон медихад, хадафи тахкикот буд.
Дар доираи фанни технология тадкикот дар чанд мархила гузаронида шуд: якум - тахияи маводи баходихй; дуюм - тасдики маводи баходихй; сеюм - чамъбасти натичахои тахия ва санчиш.
Дар рафти омузиш якчанд вазифаи мухим гузошта шуданд: яке аз онхо бо санчиши модели арзёбии салохият алокаманд аст, ки дар доираи он технологияхо, усулхо ва воситахои худи раванди баходихй такмил дода шудаанд. Албатта, тахияи маводи асоснок ва мувофик барои арзёбии салохияти омузгорони муассисахои таълимй, ки дар татбики барномахои таълимии тахсилоти умумй фаъолияти таълимиро амалй менамоянд ва бешубха муаррифии натичахои
тадкикот дар шакли семинари коршиносй, ки дар он тачриба дар сохахои гуногуни фанхо намоиш дода шудааст.
Иштирокчиёни тадкикот кормандони ташкилотхои таълимй (муаллимон, рохбарон), ки аз руи барномахои таълимии тахсилоти миёнаи умумии асосй фаъолияти таълимй мегузаронанд.
Сохтори маводи баходихй аз руи супориши техникй муайян карда шуда, дар кисми якуми супориш дар шакли тестй хам намудхои пушида ва хам кушода ва якчанд намуд: супоришхои намуди пушида, ки дар он аз чор пешниход онхо бояд як чавоби дурустро интихоб кунанд; вазифахои намуди пушида, ки дар он интихоби якчанд чавоб аз чор то шаш пешниход карда мешавад; вазифахои намуди пушида, ки дар он чо мукаррар кардани мукотиба зарур аст; вазифахои намуди пушида, ки дар он чо мукаррар кардани пайдарпай талаб карда мешавад; вазифахои намуди кушода, ки дар он чо илова кардан лозим аст.
Супоришхои кисми дуюми маводи арзёбй пешниходи чавобхои муфассалро дар бар мегирад. Инхо вазифахои ба ном методологй мебошанд, ки имкон медиханд, ки баходихии коршиносии фаъолияти мехнатй дар доираи фаъолияти касбии вобаста ба таълиму тарбия мувофики стандарти давлатии тахсилоти умумй, ва барномаи асосии таълимии фаннй, инчунин талаботи стандарт оид ба касбии «Муаллим» нишон дода шудаанд.
Мундаричаи кори ташхисй ба талаботи як катор санади меъёрии хукукй ва дигар хуччатхо асос ёфта, инчунин ба мавзуъхои асосии фанни технология, ки дар сатххои асосии тахсилоти олй омухта шудаанд, мувофикат мекунад. Мавзуъхои асосй дар якчанд блок муттахид карда шуданд: блоки якум ба технологияхои муосир ва дурнамои рушди онхо алокаманд аст; блоки дуюм ба лоихакашй, тафаккури технологй ва ташаккули фарханги технологй нигаронида шуда, блоки сеюм дар бораи накшахо ва масирхои таълимии худмуайянкунии касбй тасаввурот медихад. Вазифахои кори ташхисй ба ду кисм таксим шуда, кисми якум мазмуни асосии фанни технология, дуюмй ба омузиши салохиятхои методии омузгорони технология нигаронида шудааст. Дар вазифахои кори ташхисй заминаи асосии консепсияи тасдикшудаи сохаи фанни технология, ки технологияхои универсалии фаъолият ва азхудкунии онхоро (лоихакашй, тадкикотй ва идоракунй) дар бар мегирад, инчунин дар чузъи мундаричаи омузиш, муайян кардани самтхое, ки тавоноии мантики омузиши технологияи муайян чихати дар замони муосир ба бозори чахонии касбхо рох ёфтанро таъмин кунанд.
Барои гузаронидани расмиёти таъйиди тадкикот комиссияи экспертй таъсис дода шуда, барномаи такмили ихтисос «Арзёбии салохияти кормандони ташкилотхои таълимй» тахия гардид. Хдмаи коршиносон, бидуни истисно, аз руи он омузонида шуда, аз санчиши зарурй гузаштанд ва танхо ки омузишро пурра ба охир расонда, ба захирахои шахсии мутахассисон рох ёфтанд ва корро давом доданд.
Кори минбаъдаи коршиносон комилан мувофики чадвали санчиш, ки мархилахои марбут ба анчом додани корхои ташхисй, коркард ва омодагй ба санчиш, бо тартиби санчиши кор аз чониби коршиносон, хисоб кардани натичахо ва тахияи хисоботро дар бар мегирад, сохта шудааст. Дар санчиш омузгорон-шунавандагони курсхои такмили ихтисос ва бозомузии кормандаони сохаи маориф аз 14 шахру нохияхои вилояти Сугд, 112 нафар чалб карда шуданд.
Дар асоси номгуи талабот ба сатхи тайёрии санчидашаванда хангоми гузаронидани тадкикот вобаста ба салохиятхои фаннию методии муаллимони технология баъзе камбудихои касбй муайян карда шуданд, ки асосан ба сатхи малакаи методикаи таълим ва тахкики фаъолияти лоихавй, инчунин сатхи малакаи воситахо ва шаклхои намоиши графикии объектхо ё равандхо, коидахои татбики хуччатхои графикй вобастаанд. Вобаста ба дониши асосхои пешбурди раванди таълим бо назардошти баъзе хусусиятхои фардии хонандагон (аз чумла хонандагони маъюб ва дигар эхтиёчоти махсуси таълимидошта) камбудй дар салохиятнокии омузгорон вучуд дорад [5]. Хдмчунин метавон гуфт, ки омузгорони фанни технология (таълими мехнат) дар сохаи навсозии мазмун, методика ва технологияи таълими фанни технология, истифодаи базаи моддию техникй ва кадрии он (аз чумла тахсилоти педагогй, инчунин тахсилоти иловагй) камбудихои касбй доранд. Аз ин лихоз пурзур намудани таъсири тарбиявй, омухтани унсурхои хам сохахои анъанавй ва хам ояндадори технологй барои омузгорони фанни технология (таълими мехнат) зарур хисобида мешавад.
Бо назардошти гуфтахои боло, мо чунин мешуморем, ки вазифахои зерини дигаргунсозии таълими технологй бояд хал карда шаванд:
1. Тархрезии модели таълими технологии хонандагон дар сатхи чумхуриявй зарур аст, ки барои технологияи таълими таъмини муттасилии раванди гузариши хонандагон аз тахсилоти
ибтидоии умумй то тахсилоти умумии асосй ва миёнаи умумй, инчунин ба худмуайянкунии к асбй мусоидат мекунад [7]. Таълими фанни хатмии технология дар хар як муассисахои тахсилоти миёнаи умумй бояд хамкории мута^обила бо марказхои тахсилоти иловагй, марказхои таълими р а^амй, технопаркхои кудакона, харакати олимпиадаи хонандагон, бахши во^еии щтисодиёт ва санокти кишвар дошта бошад.
2. Ба барномахои таълимии омузгорони ояндаи технология масъалахои ташкили таълими муштараки писарону духтарон, ки дар Стандарти давлатии таълимии тахсилоти умумй нав карда шудаанд, мазмуну мундаричаи модулй ва нишондихандахои салохиятхои фанни технология, ки ба ташкили раванди таълими фанни технология (таълими мехнат) фаъолияти лоихакашй, тадкщотй ва предметии толибилмон бо назардошти хусусиятхои психологию педагогии синнусолии онхо ва дастовардхои муосири илму техника нигаронида шудаанд, дохил карда шаванд. Таъмини хамгироии ногусастании фанхои техникй, гуманитарй ва табиатшиносй дар хамаи зинахои тахсилот дар раванди халли масъалахои дорои хусусияти таълимй-тадкщотй, таълимй-маърифатй ва амалй нигаронидашуда аз чониби толибилмон дар заминаи татбщи лоихаи миллй ба назар гирифта шавад [4].
3. Барномахои тахсилоти иловагии касбй (барномаи такмили ихтисос ва бозомузй) барои омузгорони технология. масъалахои омузиши мазмуни модулй ва нишондихандахои салохиятхои фанни технология (таълими мехнат), ташкили тахсилоти муштараки писарону духтарон, истифодаи технологияи воситахое, ки ба тархрезй, моделсозй ва бана^шагирии унсурхои таълими электронй ва фосилавй барои расидан ба сатхи зарурй нигаронида шудаанд дар фаъолияти рузмарра ва касбй дохил карда шаванд. Истифодаи нармафзори муосири мухандисиро барои вазифахои амалй дар дарси технология ташкил карда шавад [3].
Имруз мазмуни навшудаи фанни технология хеле мубрамият пайдо мекунад. Намудхо ва шаклхои асосии фаъолияти таълимй дар омузиши фанни технология моделсозй ва тархрезй, озмоиш, тадк;ик;от, идоракунй ва коркарди маълумот мебошанд. Дар асоси тахлили натичахои бадастомада ва он камбудихои касбии омузгорони технология, ки дар доираи тахкщот муайян шудаанд, инчунин бо назардошти талабот оид ба татбщи стратегияи миллии рушди маориф дар Ч,умхурии Точикистон зарурати аз нав дида баромадани модели таълими технологии муаллимони ояндаи фанни технология ва тагйир додани равиш ба ташкили таълими иловагии касбии омузгорони технология зарурати ичтимой ба вучуд омадааст.
Дар маркази модели навшудаи тайёрии технологии омузгорони ояндаи технология фарохам овардани шароит барои ташаккули саводнокии технологии омузгорони замони муосир, тафаккури интщодй ва эчодй, салохият дар сохаи технология, ташаккули фарханги технологй ва тафаккури конструкторй талаботхои асосй мебошанд.
Мавзуи фанни технология ба ташаккули салохиятхои ба истилох фасехи болоии касбй нигаронида шудааст, ки ба иштироки бомуваффак;ияти шахс дар фаъолияти касбй ва махсулнокии баланд, пеш аз хама, ба монанди муошират, эчодкорй, халли дастачамъй дар халли мушкилоти лоиха (хамкорй), интщодй, фикр кардан мусоидат мекунанд.
Мутобщи вазифахо мундаричаи фанни технология (таълими мехнат) дар сохтори модулй сохта шуда, ноил шудан ба натичахои дар стандарти таълимй эълоншударо таъмин менамояд. Модули «Графикаи компютерй, нак;шакашй» мундаричаеро дар бар мегирад, ки ба хонандагон имкон медихад бо принсипхои технологияхои муосири графикаи дученака ва татби^и он шинос шаванд, малакахои визуализатсия (вок;еигардонй), ангоравй ва сохтани хуччатхои графикиро бо истифода аз абзорхо ва лавозимотхои тасвирй ва (ё) истифодаи мухаррирхои графикй, инчунин системахои тархрезии компютерй (CAD) имконият медихад. Модули «Технологияи коркарди масолех, махсулоти хурокворй» мазмунеро дар бар мегирад, ки ба омузиши технологияи коркарди масолех ва махсулоти хурокворй бахшида шудааст, малакахои асосии истифодаи асбобхои дастй ва электрикй, тачхизоти технологии коркарди маводи гуногунро ташаккул медихад; малакаи кор фармудани технологияи коркарди хуроквориро на танхо дар хаёти рузмарра, балки дар саноати хуроки умумй хам ташаккул медихад. Модули "Автоматизатсия ва робототехника" мундаричаи марбут ба омузиши намудхо ва тарххои роботхо ва рушди малакахои моделсозй, тархрезй, барномасозй (назорат) ва истехсоли моделхои харакаткунандаи роботхоро дар бар мегирад. Он ба ташаккули салохиятхои асосй дар сохаи системахои автоматй ва автоматикунонидашуда, азхудкунии малакахо дар тархрезй, моделсозй, сохтан ва сохтани моделхои кории намудхои гуногуни системахои автоматй ва худкор нигаронида шудааст.
Дар барномаи таълимии фанни технология (таълими мехнат) модулхои иловагии бо назардошти минта;ахое, ки ба тамоюлхои рушди илму техника дар минта;а мувофи;анд, аз чумла «Зироатпарварй» ва «Чорводорй» пешниход шудаанд. Истифодаи сохтори модулй имкони тахияи тагйирёбандаи модулхои таълимй ва ба ;исмхо та;сим кардани онхо бо ма;сади аз худ намудани модул барои ташаккули барномаи корие, ки талаботи хонандагон, салохияти омузгор, хусусиятхои тара;;иёти илму техника ва хусусиятхои таъминоти моддиро ба назар мегирад, фарохам меорад.
Бо итминон метавон гуфт, ки фанни технология (таълими мехнат) ба экосистемаи таълимии минта;а хеле хамоханг буда, дар холати нисбатан устувор ;арор дорад, ки аз рушди мунтазами дарак медихад. Якчоя бо донишгоххо, муассисахои тахсилоти иловагй ва муассисахои тахсилоти миёнаи умумй хамкории кадрй, тачрибавй, илмй ва методй ру ба инкишоф аст. Дар баробари ин хамкорихо муаллими фаннии технология (таълими мехнат) фаъолона инкишоф меёбад. Имруз дар хайати кормандони муассисахои тахсилоти миёнаи умумй муаллимони навовар, устодони ботачриба дар хамкорй бо намояндагони донишгох ва доирахои илмй фаъолият доранд. Агар баъзе аз вазифахои дар боло зикршударо ба ёд орем, мебинем, ки дар кишвар низоми муайяни бахогузорй ва пешбарй кардани хонандагон чихати навоварихо амалй гашта истодааст. Сарфи назар аз динамикаи хеле мусбати рушди таълими технология (таълими мехнат) дар мачмуъ, натичахои тад;и;от фоизи муайяни муаллимони технология (таълими мехнат)-ро нишон медиханд, ки бо чанбахои гуногуни татби;и фанни технология (таълими мехнат) мушкилот доранд. Дар баробари ин мо итминон дорем, ки технологияхои педагогй ;одир ба хадди а;алл кам кардани ин камбудихо дар тайёрии касбии омузгорон буда, онхо масири таълимии инфиродии омузгори технология (таълими мехнат)-ро сифатан тагйир медиханд ва омода будан ба истифодаи онхо дар раванди таълим ва фаъолияти касбй сахм гузоранд.
ПАЙНАВИШТ:
1. Азизов, Ш. Ю. Тахлили ичтимоию таърихии тачрибаи хоричй оид ба таълими фанни технология / Ш. Ю. Азизов // Паёми Донишгохи миллии Точикистон. - 2021. - No 5. - P. 242249. - EDN AGWHLU.
2. Азизов, Ш. Ю. Тахлили тачрибаи пеш;адами педагогии давлатхои хоричй дар самти таълими фанни технология / Ш. Ю. Азизов, Ш. Бобоева // Паёми Донишгохи миллии Точикистон. - 2021. - No 8. - P. 179-186. - EDN RBEPIE.
3. Басев, И.Н. Использование электронных образовательных ресурсов для формирования общепрофессиональных компетенций студентов/И.Н.Басев, И.И.Некрасова,Д.Н.Цветков//Нижегородское образование. - 2018. - № 3. С. 128-133.
4. Валов, А.М.Учимся составлять рабочую программу в условиях ФГОС общего образования / А.М.Валов, А.Н.Величко, М.Г. Волчек // Сибирский учитель. - 2013. - № 5(90). С. 66-73.
5. Каменев, Р.В. Профессиональные дефициты учителя технологии, анализ предметных и методических компетенций/Р.В.Каменев//Современные проблемы науки и образования. -2020. - № 3
6. Ретивых М.В.Актуальные проблемы технологического образования школьников и подготовки учителей технологии/М.В.Ретивых, Н.В.Матяш, А.М. Воронин // Вестник Брянского государственного университета. - 2017. - № 1 (31). - С. 361- 367.
7. Семибратов, А.М.Проблемы выбора содержания и совершенствования преподавания предметной области «Технология» в общеобразовательной школе/А.М.Семибратов,Ю.Л.Хотунцев // Профильная школа. - 2018. - № 3. - С. 27-29.
8. Тужилкин, А.Ю. Актуальные проблемы и пути сохранения технологического образования школьников в условиях его модернизации/ А.Ю. Тужилкин//Школа и производство. - 2018. - № 5. - С. 3-9.
9. Хотунцев, Ю.Л. Утвержденная концепция преподавания учебного предмета «Технология» 2018 года /Ю.Л.Хотунцев // Школа будущего. - 2019. - № 5. - С. 56-65.
10.Шишов, С.Е. Проблемы становления технологического образования на современном этапе развития /С.Е.Шишов, В.А.Кальней, Ж.А.Карманова// Известия Дагестанского государственного педагогического университета. Психологопедагогические науки. - 2017. -№ 2 (11). - С. 83-88.
REFERENCES:
1. Azizov, Sh. Yu. Socio-historical analysis of the foreign experience of technological education / Sh. Yu. Azizov // Communication of the National University of Tajikistan. - 2021. - No. 5. - S. 242-249. - EDN AGVGLU.
2 . Azizov, Sh . Yu. Analysis of advanced pedagogical experience of foreign countries in the field of technological education / Sh. Yu. Azizov, Sh. Boboev // Communication of the National University of Tajikistan. - 2021. - No. 8. - S. 179-186. - EDN RBEPI.
3. Basev I.N., Nekrasova I.I., Tsvetkov D.N. The use of electronic educational resources for the formation of general professional competencies of students // Nizhny Novgorod education. - 2018. -No. 3. P. 128-133.
4. Valov A.M., Velichko A.N., Volchek M.G. Learning to draw up a work program in the conditions of the Federal State Educational Standard of General Education // Siberian teacher. - 2013. - No. 5 (90). pp. 66-73.
5. Kamenev R.V. Professional deficiencies of a technology teacher, analysis of subject and methodological competencies // Modern problems of science and education. - 2020. - No. 3
6. Zealous M.V., Matyash N.V., Voronin A.M. Actual problems of technological education of schoolchildren and training of technology teachers // Bulletin of the Bryansk State University. -2017. - No. 1 (31). - S. 361-367.
7. Semibratov A.M., Khotuntsev Yu.L. Problems of choosing the content and improving the teaching of the subject area "Technology" in a general education school // Profile school. - 2018. - No. 3. - P. 27-29.
8. Tuzhilkin A.Yu. Actual problems and ways of preserving the technological education of schoolchildren in the conditions of its modernization//Shkola i proizvodstvo.-2018.-No.5.-P. 3-9.
9. Khotuntsev Yu.L. Approved concept of teaching the subject "Technology" in 2018 // School of the future. - 2019. - No. 5. - P. 56-65.
10.Shishov S.E., Kalney V.A., Karmanova Zh.A. Problems of formation of technological education at the present stage of development. Izvestiya of the Dagestan State Pedagogical University. Psychological and pedagogical sciences. - 2017. - No. 2 (11). - P. 83-88.
