CC BY
20
ТДУ 371 (575.3) ТКБ 47.200
МУАММО, Отаева Мубина Абдусидицовна, докторант РУШД ВА ДУРНАМОИ (Phd)-u курси сеюми ихтисоси санъати ТАКМИЛИ ИХТИСОС тасвири ва нацшакашии МДТ "ДДХ ба номи
акад.Б.Гафуров" (Тоцикистон, Хуцанд)
ПРОБЛЕМЫ, Отаева Мубина Абдусидиковна, докторант РАЗВИТИЕ И ПЕРСПЕКТИВЫ (Phd) 3-го курса специализации ПОВЫШЕНИЯ "Изобразительное искусство и планирование" КВАЛИФИКАЦИИ ГОУ «ХГУ им. акад. Б.Гафурова»
(Таджикистан, Худжанд)
PROBLEMS, Otaeva Mubina Abdusidikovna, Doctoral student
DEVELOPMENT (Phd) of the 3-rd year of specialization "Fine
AND PROSPECTS FOR Arts and Planning" under the SEI "KhSU named
PROFESSIONAL after. acad. B.Gafurov" (Tajikistan, Khujand)
QUALIFICATION E-mail:mubina.hakimova@mail.ru
Вожа^ои калиди: таълим, тарбия, сифати таусилот, такмили ихтисос, литсей, гимназия, салоуияти касби, худомузи
Мацола ба баррасии масъалауои рушд, дурнамо ва муаммои такмили ихтисоси омузгорони мактаби таусилоти умуми бахшида шудааст. Цайд шудааст, такмили ихтисос дар сиёсати давлатии соуаи маориф мацоми афзалиятнок дошта,бозомузии касбии кормандони соуаи маориф таусилоти иловагии баъдидипломи буда, бо мацсади ба тахассуси нави педагоги мутобицгардонии корманди соуаи маориф, такмил додани мауорати касбии онуо дар заминаи таусилоти миёна ва оли уамчун таусилоти иловаги ташкил карда мешавад. Пешниуод мешавад, ки ба хотири цавобгу будани низоми такмили ихтисос бо арзишуои милли ва умумибашари он тибци талаботи санадуои ууцуции байналмилали ба роу монда шавад. Зикр мешаванд, ки барои ба стандаруои цауони цавобгу будани такмили ихтисоси омузгорон дар уамкори бо ташкилотуои хорици чанд лоиуае, аз цабили Лоиуаи USAID "Хамроу бихонем";Лоиуаи ЮНИСЕФ "Марказуои инкишофи кудак" ва "Низоми огоуонии пешакй";-Институти "Цамъияти кушода"-Бунёди мадад дар Тоцикистон;Лоиуаи GOPA-GIZ-олмони ба роу монда шудаанд, циуати самаранок цараён гирифтани раванди такмили мутахассисони соуаи маориф мусоидат мекунанд.
Ключевые слова: образование, воспитание, качество образования, повышение квалификации, лицей, гимназия, профессиональная компетентность, самообучение
Статья посвящена вопросам развития, перспективам и проблемам повышения квалификации учителей общеобразовательных школ. Отмечено, что повышение квалификации имеет приоритетное значение в государственной политике в области образования, профессиональная переподготовка работников образования является дополнительным послевузовским образованием, с целью адаптации работников данной сферы к новым педагогическим специальностям, повышения их профессиональной квалификации в среднем и высшем образовании в качестве дополнительного. Предлагается в целях обеспечения соответствия системы повышения квалификации национальным и общечеловеческим ценностям осуществлять процесс повышения квалификации в соответствии с требованиями международного права. Отмечается, что в целях соответствия международным стандартам профессионального развития педагогов в сотрудничестве с зарубежными организациями реализован ряд проектов, таких как проект USAID «Давайте читать вместе», проект ЮНИСЕФ «Центры развития ребенка» и «Система раннего предупреждения»; Институт «Открытое общество» - Фонда содействия в Таджикистане, запущен немецкий проект GOPA-GIZ, что будет способствовать эффективному процессу подготовки специалистов в сфере образования.
Keywords: education, upbringing, quality of education, advanced training, lyceum, gymnasium, professional competence, self-study
The article dwells on the issues beset with development, prospects and problems of advanced training of teachers of secondary schools. It is underscored that advanced training is a priority in the state policy in the field of education, professional retraining of educators is an additional postgraduate education in order to adapt workers in this field to new pedagogical specialties, improve their professional qualifications in secondary and higher education as an additional one. It is proposed to carry out the process of advanced training in accordance with the requirements of international law in order to ensure the compliance of the
advanced training system with national and universal values. It is noted that in order to comply with international standards for the professional development of teachers, a number of projects have been implemented in cooperation with foreign organizations, such as the USAID project "Let's read together", the UNICEFproject "Child Development Centers" and "Early Warning System"; The Open Society Institute - Assistance Foundation in Tajikistan launched the German project GOPA-GIZ which will promote the effective process of training specialists in the field of education.
Дар чахони имруза ба талаботи бозори мехнат ва инкишофи босуръати муносибахои ичтимой, и;тисодй ва фарогирии хар чи бештари воситахои ахбор (интернет, телевизион ва гайра) танхо бо дониши замонавй таъмин будани шахрвандон кифоя набуда, дар амал истифода бурдани донишу малакахо мухимтарин рохи ичтимоишавй ва ноил шудан ба натичахои дилхох ба шумор меравад.
Х^укумати Ч,умхурии Точикистон, Вазорати маориф ва илм пайваста кушиш менамоянд, ки низоми таълимро хам;адами замон гардонида, барои ба низоми ягонаи тахсилоти чахонй ворид намудани тахсилоти миллй тадбирхо андешанд. Соли 2012 Х^укумати Ч,умхурии Точикистон "Стратегияи миллии рушди маориф то соли 2020"-ро ба тасвиб расонд. Таълими ба салохиятнокй равонагардида вазифахои тахсилотро вобаста ба натичаи он муайян менамояд ва салохиятхои асосии таълими хонандаро дар баробари дониш, махорат ва малака ба сифати яке аз натичахои омузиш баррасй месозад.
Захираи мухимтарини рушди и;тисодй ва ичтимоии кишвар, баланд бардоштани некуахволии шахрвандон ва рушди шахсии онхо, албатта, таълим аст. Дар Стратегияи миллии ;абулшудаи рушди маорифи Ч,умхурии Точикистон то соли 2020 омадааст, ки "рушди чомеа, таъмини амнияти давлатй, сифати зиндагии одамон, ноил шудан ба сатхи чахонии и;тисодиёт, аз худ намудани имконияти нави технологй ва пешрфти ичтимой дар мачмуъ, муста;иман аз сатхи тахсилот, ташкили як низом ва раванди таълим ва тарбияи хонандагон ва донишчуён, ба ибораи калом- аз сатхи саводнокии тамоми миллат" [9, с.194].
Президенти Ч,умхурии Точикистон Эмомалй Рахмон ба рушду такомули тамоми сохаи маориф таваччухи махсус зохир намуда, ;айд мекунанд, ки "кишваре, ки ба баланд бардоштани сатхи маърифати шахрвандон, технологияхои муосири таълим ва тарбия муваффа;иятхои назаррас ба даст меорад"[7]. Дар мархилаи кунунй, мундаричаи ислохоти маориф "...аз тачдиди мактаби муосир - рушди он, демократикунонии он, инсонгарой, во;еияти сиёсати мактаб", ... рад кардани мафхуми "винт" ба хотири консепсияи инсон хамчун арзиши олии чомеаи муосир", хамкорй: муаллим, донишчу, муаллим-хайати омузгорон, донишчу-донишчу"[13, c.258-259] иборат аст. Модернизатсияи системаи тахсилоти миёна дар Ч,умхурии Точикистон имруз "татби;и технологияхои инноватсионй дар раванди таълим ва фаъолияти Институти такмили ихтисоси кормандони сохаи маорифро бо ма;сади рушди инфиродй ва такмили ихтисоси омузгорон" талаб мекунад [4,c. 88-90].
Дар мархилаи кунунии низоми маориф дар Чумхурии Точикистон муассисахои гуногуни таълим - литсею гимназияхо фаъолият мекунанд, ки ба консепсияи охирини тахсилот ва ниёзхои тартиботи ичтимоии чомеа чавобгу мебошанд. Хдлли масъалаи эчоди модели мактабй миллй, тачдиди назар кардани усулхои анъанавии таълим, чорй намудани усулхои инноватсионии таълиму тарбия дар раванди омузиш мухим аст.
Литсей- мактаби имтиёзноки миёна [6,c.448] буда, он ба забони точикй аз русй, ба русй аз олмонй, ба олмонй аз лотинй, ба лотинй аз юнонии ;адим омадааст. Литсей аз калимаи юнонй Lykeion гирифта шудааст. Дар Юнони ;адим номи муассисае буд, ки дар он чо Арасту ба талабагон дарс мегуфт [14, с.629].
Гимназия- муассисахои таълимие, ки дар ;иёс ба макотиби умумй барномаи ами;тари тахсил доранд, дар он баъзе фанхо(одатан фанхои улуми башарй) чу;уртар омухта мешаванд [12,с.221]. Гимназия аз мактаби тахсилоти миёнаи умумй ва литсей фар;и чиддй дорад. Дар мактаби тахсилоти умумй таълим тиб;и барномаи давлатй сурат мегирад. Аммо гимназия ма;оми баландтар дошта, тарзи таълим дар он ами;тар аст. Гимназияхо аз лихози тарзи таълим умумй, махсус, мутамойил ба ин ё он фанне (риёзй, хунарй, низомию варзишй ва f.) мешаванд.
Чуноне, ки олимони рус ;айд мекунад, тачдиди нишондодаи технологияи кори муаллим метавонад мутоби;и FOяхои "тахсилоти давомдор" амалй карда шавад.Маълум аст,ки дар бисёр кишвархо мушкилоти муосири тахсилоти касбй дар чараёни тахсилоти якумрй баррасй карда мешаванд. Ин FOяхо дар низоми тахсилоти иловагии касбй зиёда аз ним аср маълум буданд. Тиб;и гуфтаи М.В.Кларин, таълими якумрй "мафхуми фалсафй ва педагогй мебошад, ки
мув о фики он таълим хамчун раванде фаро гирифта мешавад, ки тамоми хаёти инсонро фаро мегирад..." [2, с.42], муаллифони дигар нишон медиханд, ки тахсилоти муттасил равандест "а(|)зоиши неруи таълими(умумй ва касбй)-и шахс дар тули хаёт, ки аз чихати ташкилй аз чониби низоми муассисахои давлатй ва чамъияти таъмин карда мешавад ва ба ниёзхои шахс ва чомеа мувофик аст"[11,с.168].
Коршиносон кайд мекунанд, ки таълими якумрй хам як чанбаи амалияи омузиш ва принсипи сиёсати таълим мебошад, ки "он хамчун азхудкунии муттасили хадафмандонаи тачрибаи ичтимоию фархангй аз чониби шахсе, ки тамоми пайвандхои низоми мавчудаи таълимро истифода мебарад" [3,с.42]. Дар назарияи таълими якумрй ва таълими калонсолон берун аз тахсилоти "асосй"- такмили ихтисос, бозомузй дар раванди тагйири касбхо, таълим барои мутобикшавй ба шароити тагирёбанда ва гайра дохил мешавад. Тавре ки дар "Лугати энсиклопедии педагогй" кайд шудааст, омили ташаккулёфтаи таълими якумрй "талаботи ичтимой барои рушди доимии шахсияти хар як шахс аст" [11,с.168] дар асоси ин, дар байни омилхое, ки ба муваффакияти такмили ихтисоси муаллимон хамчун як чузъи чудонашавандаи таълими хамешагй таъсири мусбат мерасонанд, мантикй ба назар мерасад, хавасмандии хонандагон барои баланд бардоштани сатхи салохияти худ, мавчудияти фармоиши ичтимой барои баланд бардоштани сатхи салохияти худ, мавчудияти фармоиши ичтимой барои натичаи муайяни тахсил (барои муаллимони муассисахои таълимии давлатй ва дигар намудхои таълим-асосан дар Барномаи давлатии рушди системавй такмил додани ихтисос ва бозомзии касби кормандони сохаи маъорифи Ч,умхурии Точикистон барои солхои 2018-2022 ифода ёфтааст), имконият барои омузгор-донишчуи курсхо дархостхои шахсии мухимро дар такмили фаъолияти харрузаи касбй ва гайраро амалй менамояд. Бояд кайд кард, ки ин омилхоро тавассути истифодаи модели инфиродии рушди касбии омузгорон хавасманд кардан мумкин аст.
Президенти кишвар Эмомалй Рахмон ба рушду такомули тамоми сохаи маориф таваччухи махсус зохир намуда, кайд мекунад, ки "Кишваре, ки ба баланд бардоштани сатхи маърифатии шахрвандон, технологияхои муосири таълим ва тарбия ахамияти чиддй медихад, муваффакиятхои назаррас ба даст меорад"[7].Модернизатсияи низоми тахсилоти миёна дар Ч,умхурии Точикистон имруз талаб мекунад: "татбики технологияхои инноватсионй дар раванди таълим ва фаъолияти Институти такмили ихтисоси кормандони сохаи маорифро бо максади рушди инфиродй ва такмили ихтисоси омузгорон"[4,с.88-90].
Президенти давлат Эмомалй Рахмон кайд мекунад: "Ояндаи мамлакат аз фаъолияти омузгор ва рушди илму маориф вобастагии зиёд дорад"[16].Ин гуфтахоро ба инобат гирифта, диккати махсус ба салохияти касбй ва педагогии худи омузгор, ташаккули ниёзхои у ба такмили ихтисос дар партави талаботи муосир дода мешавад. Имруз худомузй барои азхуд кардани дониш, малака ва малакахои нав барои татбики фаъолияти баландсифати касбии омузгорон кофй нест. Аз ин лихоз дар Барномаи давлатии рушди системаи такмили ихтисос ва бозомузии касбии кормандони сохаи маорифи Ч,умхурии Точикистон омадааст: Мутобики санадхои меъёрии хукукй ва таксимоти маъмурию худудй такмили ихтисос ва бозомузии касбии кормандони сохаи маорифи Ч,умхурии Точикистон дар салохияти муассисахои такмили ихтисос мебошад. Тартиби гузариш аз такмили ихтисос дар 5 сол як маротиба мукаррар шудааст. Шакл дар давомнокии такмили ихтисос ва бозомузиро Вазорати маориф ва илми Ч,умхурии Точикистон мукаррар менамояд. Низоми маблаггузории системаи макмили ихтисос ва бозомузии касбй тибки ^онуни Ч,умхурии Точикистон "Дар бораи маориф" муайян карда мешавад [1,с.2-6].
Агар омузгор сатхи баланди касбият надошта бошад, мо хеч гох ва бо ягон восита сифати таълиму тарбияро бехтар карда наметавонем.
Бинобар ин, ба Вазорати маориф ва илм зарур аст, ки фаъолияти курсхои такмили ихтисоси омузгоронро боз хам таквият бахшад.
Илова бар ин, хамаи кормандони сохаи маориф, аз дастгохи вазорат ва сохторхои махаллии он то устодону омузгорони муассисахои таълисй, сарфи назар аз шакли моликият, дар тамоми каламрави кишвар хар се сол як маротиба аз аттестатсия гузаронида шаванд (8).
Такмили ихтисос чараёни доимии сайкал додани махорати касбии омузгор бо рохи худомузй, иштирок дар кори иттиходияхои методй, конфронсу семинархои омузиш, омухтани тачрибаи пешкадами педагогй ва тахсил дар курсхои такмили ихтисос мебошад [1, с.1-4].
Худомузи- омухтани чизе ба сари худ, бе ёрдами рохбар. Худомузй барои ганй гардонидани захирахои донишхо зарур аст.Вай ба он мусоидат мекунад, ки шахс аз сарчашмахои гуногун истифода карда тавонад ва аз онхо донишхои иловагй бигиранд [с.15-12].
Бозомузии касбии командони сохаи маориф тахсилоти иловагии баъдидипломй буда, бо ма;сади ба тахассуси нави педагогй мутоби;гардонии корманди сохаи маориф, такмил додани махорати касбии онхо дар заминаи тахсилоти миёна ва олй хамчун тахсилоти иловагй ташкил карда мешавад.
Тартиби такмили ихтисос ва бозомузии кормандони сохаи маориф дар асоси моддаи 33-и Конуни Чумхурии Тоцикистон "Дар бораи маориф" тахия гардида, тартиби такмили ихтисос ва бозомузии кормандони сохаи маорифро му;аррар менамояд [10,с.1].
Ма;сади такмили ихтисос ва бозомузии кормандони сохаи маориф иборат аст:
а) мусоидат намудан ба татби;и сиёсати давлат дар сохаи маориф;
б)баланд бардоштани сатхи тайёрии шунавандагон ва такмил додани махорати касбии онхо;
в)сари ва;т шинос намудани кормандони маориф бо санадхои меъёрию ху;у;й ва дастовардхои муосири илми педагогика, психология ва фанни тахассусй;
г)ба шунавандагон омузонидан ва сай;ал додани махорати касбии онхо оид ба шаклу усулхои нави таълим, тарбия ва идоракунии фаъолият;
г)такмил додани махорати кор бо техникаи помпютерй, истифода кардани интернет ва дигар воситахои техникй;
д)шинос намудани шунавандагон бо тацрибаи пеш;адаму усулхои инноватсионй ва истифодаи онхо дар раванди таълим, тарбия;
е)омузонидани унсурхои малакахои пеш бурдани кори эцодй, илмй тад;и;отй, навоварй дар фаъолияти минбаъдаи шунавандагон;
ё)баланд бардоштани сифати кори таълиму тарбия, самаранокй ва натицанокии фаъолияти минбаъдаи шунаванда;
ж)мусоидат намуан ба татби;и самарабахши ислохоти сохаи маориф.
Аз ин лихоз "ба хотири цавобгу будани таълим ва тарбияи насли наврас та;озо менамояд, ки тахсилот бо дарназардошти арзишхои миллй ва умумибашарй тиб;и талаботи санадхои ху;у;ии байналмилалй ба рох монда шавад"[4, с.83].
Мувофи;и Консепсияи гузариш ба низоми нави тахсилоти миёнаи умумй дар Чумхурии Тоцикистон "баланд бардоштани сифати касбии" муаллимон, "тацдиди низоми такмили ихтисоси кормандони сохаи маориф", "баланд бардоштани сатхи ихтисоси омузгорон ва омодасозии онхо ба шароити нав", "баланд бардоштани махорати касбии кадрхои педагогй", "истифодаи усулхои фаъоли таълим" аз вазифахои мубрами руз ба хисоб меравад [4,с.88-90].
Роххои зерини такмили ихтисоси муаллимон маълуманд:
-анъанавй: баланд бардоштани сатхои касбии муаллим тавассути худомузии усулхо, технологияхо ва малакахои нав тавассути нусхабардории онхо дар фаъолияти худ барои навсозии мундарицаи таълим ва тарбия; ;онеъ кардани ниёзхои таълимии омузгорон бо дарназардошти тацрибаи педагогй,сатхи касбият ва ниёзхои инфиродии шахсияти омузгор тавассути шаклхои анъанавии кори методй (иттиходияи методй; семинархои доимй; машваратхои инфиродй; озмунхо; конфронсхои илмй ва амалй; семинархои омузгорй; тацрибаомузии инфиродй);
-инноватсионй: яъне фарохам овардани шароити мусоид барои такмили махорати касбии омузгорон, ташаккул додани салохияти касбй ва педагогии онхо, омода кардани муаллим хамчун субъекти фаъолияти касбй, хаёти ицтимой, субъекти худшиносии шахсй, худидоракунй ва худтанзимкунй, омузиши инфиродй ва шаклхои гурухии таълим, омузиши технологияхои инноватсионии педагогй, равиши шахсй дар хавасмандгардонии афзоиши эцодии омузгорон дар заминаи системаи ташаккулёфтаи маънавй ва моддй, интихоби шаклхо, усулхо ва мундарицаи оптималии такмили ихтисоси муаллимон, озодй дар интихоби рохи инфиродии такмили ихтисоси омузгор, шаклхо ва мундарицаи таълим.
Зарурати низоми такмили ихтисос аз худомузй ва цустуцуи эцодии муаллимон аз талаботхои "Барномаи давлатии рушди системаи такмили ихтисос ва бозомузии касбии кормандони сохаи маорифи Чумхурии Тоцикистон барои солхои 2018-2019", ки бо Конун "Дар бораи маориф", "Консепсияи миллии тахсилоти Чумхурии Тоцикистон", "Стратегияи миллии таълими Чумхурии Тоцикистон то соли 2020" муайян шудааст, ба миён омадааст. Модернизатсияи системаи такмили ихтисос ва такмили рушди касбй ва эцодии омузгорон
демоуратикунонй ва хамохангсозии шахсият, ташаббус ва ошкор сохтани неруи эчодии муаллимонро дар назар дорад.Аз ин лихоз, такмили ихтисоси муаллимон бояд ба ташаккули салохиятхои касбии педагогй равона карда шавад. Гузариш аз максади "ташаккули дониш"-и шунавандагони курсхои такмили ихтисос ба "ташаккули салохиятхои касбии омузгор" дар самтивазкунии мазмуни такмили ихтисоси муаллимон нишон медихад. Максади он кам кардани фахмондани дастурамалхои давлатй (накшаи таълимй, барномаи таълим), дастурхои методй ва дар алокамандй бо онхо ташаккули кобилият, махорат ва тайёр будан ба амал (салохиятхоро) пешбинй мекунад. Шунавандагону курсу семинархо бояд дар рафти омузиш бештар ба амалия, ба натичахои омузиш такя карда, салохиятхои касбй хосил кунанд. Машгулиятхои курс ва семинархои такмили ихтисоси муаллимон бештар ба принсипхои таълими калонсолон асос ёбад: фаъолияти якчоя, такя ба тачриба, фардикунонии чараёни омузиш, инъикос ва гайра. Дар аоси ин фаъолият меъёрхои зерини салохияти омузгорон ташаккул меёбанд:дарки зарурияти ичрои вазифа, сабабу хадафхои он, масъулият, ичрои анику дурусти фаъолият, падидахои худтанзимкунй, худомузй, худинкишофдихй, иртибот бо дигарон, ба монанди фаъолияти якчояи омузгору омузгор, омузгору хонанда, омузгору маъмурият ва гайра. Дар натичаи меъёрхои зерини эчодй инкишоф меёбад: рефлексияи тахкикотй (рефлексия-дудилагй, инъикос, аксандозй(6,с.969)), чустучуи эчодй, ташаббускорй, инноватсия дар фаъолияти педагогй, тахсили иловагй ва муттасил ва гайра. Сифати такмили ихтисоси омузгорон ва андозаи салохият-хосилкардан яъне, кобилия ва сифати, ичрои вазифахои касбй вобастагй дорад. Зарур аст, ки барномаи омузишии курсу семинархои такмили ихтисос бо дарназардошти истифодаи раёфти салохиятнок самтмуайянкунанда тахия шаванд [5,с.270].
Тахлили адабиёти илмй ва фаъолияи омузгорони муассисахои таълимии Ч,умхурии Точикистон камбудихои чиддиеро, ки ба системаи такмили ихтисос хосанд, суст гардидани раванди рушди худ ва чустучуи эчодии муаллимонро ошкор карданд, яъне:
-номувофикии сатхи тахассуси омузгорон ба талаботи афзудаи ичтимоии чомеа ва дастовархои илмии педагогика;
-рушди нокофии мушкилоти такмили ихтисоси муаллимон дар сатхи мактабй дар Ч,умхурии Точикистон;
-зиддиятхо байни ниёзхои доимии омузгор барои нав кардани дониши касбй, салохияти касбй ва омузгории онхо;
-набудани тахия ва истифодаи барномахои модулй ва фосилавй бо дарназардошти салохияти касбй ва омузгории муаллимон;
-омода набудани аксарияти омузгорон барои кор дар речаи худтанзимкунй ва чустучуи эчодй;
-истифода набурдани методхои интерактивй "мастер-класс" дар раванди такмили ихтисос ва бозомузии омузгорон;
-набудани тавсияхои методй оид ба амалисозии фаъолияти худомузй;
-татбики нокифояи технологияхои иттилоотй ва коммуникатсионй дар баланд бардоштани салохияти касбй дар сатхи муассисаи таълимй;
-имконнопазирии шароити объективй ба системаи такмили ихтисос нигаронидашуда ба хусусиятхои як мактаби мушаххас ва шахсияти муаллим.
МОДУЛ-1.лот.сохт, меъёр, вохиди шартй барои андозаи уисмхои боло.2.риёзй.бузургии мутлаки ададй, мачмуй [12,с.810].Барои такмил додан ва мубодилаи махорату малакаи таълиму тадрис дар раванди такмили ихтисос ва бозомузии кормандони сохаи маориф "Донишкадаи чумхуриявии такмили ихтисос ва бозомузии кормандони сохаи маориф" бо ташкилотхои хоричй дар якчанд лоихахо хамкорй мекунад, ки барои пешрафт ва инкишофи системаи такмили ихтисос дар Ч,умхурии Точикистон мусоидат мекунад:Лоихаи USAID "Хдмрох бихонем"; Лоихаи ЮНИСЕФ "Марказхои инкишофи кудак" ва "Низоми огохонии пешакй";Институти "Чдмъияти кушода" Бунёди мадад дар Точикистон; Лоихаи GOPA-GIZ-олмонй.
Хулоса, аз тарафи дигар омузгор бояд салохиятй касбй, эчодкорй дар раванди таълиму тарбия дошта бошад, вагарна, чи тавре ки Асосгузори сулху вахдати миллй, Пешвои миллат, Президенти Ч,умхурии Точикистон, мухтарам Эмомалй Рахмон таъкид мекунанд: "Агар омузгор сатхи баланди касбият надошта бошад, мо хеч гох ва бо ягон восита сифати таълиму тарбияро бехтар карда наметавонем", сифати тахсилот ба боло намеравад. Аз ин лихоз пеш аз хама бояд хар як омузгор барои баланд бардоштани салохияти касбии худ доимо бо худомузй
машгул шавад, пайваста дар конфронсу семинархои методй ширкат варзад ва аз хама дар
курсхои такмили ихтисос иштирок намуда, дарацаи касбияташро баланд бардорад.
ПАЙНАВИШТ:
1. Барномаи давлатии рушди системаи такмили ихтисос ва бозомузии касбии кормандони сохами маорифи Чумхурии Тоцикистон барои солхои 2018-2022
2. Кларин, М.В.Таълими давомдор/М.В.Кларин//Педагогикаи Русия энсиклопедия /Сармухаррир В.В. Даидов.-В.2.М.:Энсиклопедияи бузурги рус; 1999.- 44с.
3. Кларин, М.В.Таълими муттасил/М.В.Кларин//Энсиклопедияи бузурги рус 1999.-С.41-43.
4. Консепсияи гузариш ба низоми нави тахсилоти миёнаи умумй дар Чумхурии Тоцикистон//Масъалахои маориф.-2010.-№3-90 с.
5. Курбонов F. Такмили салохиятхои касбии омузгор дар курсхои такмили ихтисос/F. Курбонов//Номаи донишгох.Силсилаи илмхои гуманитарй ва цомеашиносй.- 2016.-№4 (49).-С.270-275.
6. Лугати русй- тоцикй/Москва: Русский язык, 1985.-1280 с.
7. Паёми Президенти Чумхурии Тоцикистон ба Мацлиси Олй аз 24 апрели соли 2010
8. Паёми Президенти Чумхурии Тоцикистон ба мацлиси Олй аз 26 декабри соли 2018
9. Стратегияи милли рушди маорифи Чумхурии Тоцикистон то соли 2020. Карори Хукумати Чумхурии Тоцикистон тахти ра;ами 334 ва 30.06.2012.- Душанбе, 2012.-194 с.
10.Тартиби такмили ихтисос ва бозомузии кормандони сохаи маориф, аз 19 ноябри соли 2013№2876
11.Таълими давомдор// Фарханги энсиклопедии педагогй/ Сармухаррир Б.М.Бим-Бад.-М.: Энсиклопедияи бузурги русй, 2002.-500с.
12.Фарханги тафсирии забони тоцикй (иборат аз 2 цилд) ц.1 А-Н, Душанбе: Пажухишгохи забон ва адабиёти ба номи Рудакй,2008.-950 с.
13.Шарифзода, Ф.Проблемахои актуалии педагогикаи муосир. Китоб.1./Ф.Шарифзода.-Душанбе, Ирфон, 2009.- 459 с.
14.Энсиклопедияи калони советй, нашриёти 2, ц.25 М.: Большая советская Энциклопедия, 1954.629 с.
15.Юнусов, Йулдошбой. Педагогика/Й.Юнусов.-Маориф ва фарханг, 2005.-380 с.
16. https://www.jumhuriyat.tj/index.php?art_id=22938
REFERENCES:
1. The State Program of Development of System of Advanced Training and Professional Retraining of Employees of Education of Tajikistan Republic for 2018-2022.
2. Clarin, M.V. Continuing Education / M.V. Clarin // Russian Pedagogy Encyclopedia / Editor-inchief: V.V. Daidov. - V.2. - M.: Great Russian Encyclopedia; 1999. - 44p.
3. Clarin, M.V. Continuous Education / M.V. Clarin // Great Russian Encyclopedia 1999. - P. 41-43.
4. The Concept of Transition to a New System of General Secondary Education in Tajikistan Republic // Education Issues.-2010. - №3. - 90 p.
5. Kurbanov G. Professional Development of Teachers in Professional Development Courses / G. Kurbanov // Scientific Notes. Series of humanities and social sciences. - 2016.-№4 (49). - P. 270-275.
6. Russian-Tajik Dictionary / Moscow: Russian Language, 1985. - 1280 p.
7. Message of Tajikistan Republic President to the Majlisi Oli of April 24, 2010.
8. Message of Tajikistan Republic President to the Majlisi Oli from December 26, 2018.
9. National Education Development Strategy of Tajikistan Republic until 2020. Resolution of Tajikistan Republic Government No. 334 and 30.06.2012. - Dushanbe, 2012. - 194 p.
10. Procedure for Professional Development and Retraining of Education Workers from November 19, 2013№2876
11. Continuing Education // Pedagogical Encyclopedic Culture / Editor-in-chief: BMBim-Bad. - M.: The Great Russian Encyclopedia, 2002. - 500 p.
12. Interpretation Dictionary of the Tajik Language (in 2 volumes). - V.1 A-N. - Dushanbe: Rudaki Institute of Language and Literature, 2008. - 950 p.
13. Sharifzoda, F. Actual Problems of Modern Pedagogy. Book.1./F.Sharifzoda. - Dushanbe: Cognition, 2009. - 459 p.
14. The Great Soviet Encyclopedia. The 2nd edition, -V.25. - M.: Big Soviet Encyclopedia, 1954.-629 p.
15. Yunusov, Yuldoshboy. Pedagogy / Y. Yunusov Education and culture, 2005.-380 p.
16. https://www.jumhuriyat.tj/index.php?art_id=22938
