Научная статья на тему 'САМАРҚАНД ВИЛОЯТИ АҲОЛИСИНИНГ ТАБИИЙ ВА МЕХАНИК ЎСИШИ'

САМАРҚАНД ВИЛОЯТИ АҲОЛИСИНИНГ ТАБИИЙ ВА МЕХАНИК ЎСИШИ Текст научной статьи по специальности «Биологические науки»

CC BY
107
15
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ТУғИЛИШ / ЎЛИМ ДАРАЖАСИ / ТАБИИЙ ЎСИШ / ТАБИИЙ ХАРАКАТ / МЕХАНИК ХАРАКАТ / МЕХАНИК ЎСИШ / МИГРАЦИЯ САЛЬДОСИ / ШАХАР АХОЛИ ПУНКТЛАРИ / қИШЛОқ ТУМАНЛАРИ

Аннотация научной статьи по биологическим наукам, автор научной работы — Кадиров М.А., Мўминжонова С., Ражабова Н.

Мақолада Самарқанд вилояти ахолисининг туғилиши, ўлими ва табиий ўсиши 1979, 1989, 1994, 2020 йиллар маьлумоти асосида шахар ахоли пунктлари хамда қишлоқ туманлари бўйича алохида кўриб чиқилган. Шунингдек, вилоят ахолисининг механик харакати хам ўрганилган, тахлиллар ва хулосалар келтирилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

NATURAL AND MECHANICAL POPULATION GROWTH IN SAMARKAND REGION

The article discusses the birth rate, mortality rate and natural increase in the population of the Samarkand region according to the data of 1979, 1989, 1994, 2020. At the same time, the mechanical movement of the population is studied, analyzed and conclusions are given.

Текст научной работы на тему «САМАРҚАНД ВИЛОЯТИ АҲОЛИСИНИНГ ТАБИИЙ ВА МЕХАНИК ЎСИШИ»

УДК:91(575.141)

Кадиров М. А., г.ф.н.

доцент

Турон ФА фахрий академиги Самарканд давлат университети Муминжонова С. 2-курс студент география ва экология факультети СамДУ магистратурыи Ражабова Н. 1-курс студент магистратурыи география ва экология факультети

СамДУ

САМАРКАНД ВИЛОЯТИ АХОЛИСИНИНГ ТАБИИЙ ВА МЕХАНИК

УСИШИ

Аннотация: Мацолада Самарканд вилояти ахолисининг тузилиши, улими ва табиий усиши 1979, 1989, 1994, 2020 йиллар маьлумоти асосида шахар ахоли пунктлари хамда цишлоц туманлари буйича алохида куриб чицилган. Шунингдек, вилоят ахолисининг механик харакати хам урганилган, тахлиллар ва хулосалар келтирилган

Калит сузлар: тугилиш, улим даражаси, табиий усиш, табиий харакат, механик харакат, механик усиш, миграция сальдоси, шахар ахоли пунктлари, цишлоц туманлари

Kadirov M. A., g.f.n.

docent

Turon is an honorary academician of the FA Samarkand State University Mo'minjonova S. 2nd year student faculty of geography and ecology SamDU Masters Rajabova N. 1st year student master's degree Faculty of Geography and Ecology

SamDU

NATURAL AND MECHANICAL POPULATION GROWTH IN

SAMARKAND REGION

Annotation: The article discusses the birth rate, mortality rate and natural increase in the population of the Samarkand region according to the data of 1979, 1989, 1994, 2020. At the same time, the mechanical movement of the population is studied, analyzed and conclusions are given.

Key words: birth rate, mortality rate, natural movement, mechanical movement, mechanical increase, migration balance, urban settlement, rural areas.

Кириш

Мамлакатни ижтимоий-иктисодий ривожланишида худудлардаги демографик холатини хар томонлама урганиш катта ахамиятга эга. Ахолининг ижтимоий-иктисодий ривожланишини географик жихатдан урганиш, уни табиий ва механик харакатини таджик килиш мухим хисобланиб, бу харакатлар хар бир мамлакатнинг ахоли сонини узгариб боришига хамда келажак истикболларини белгилаб беришга бевосита таъсир курсатади.

Маълумки, ахолининг табиий ^аракати - туFилиш, улим ва авлодлар алмашинуви натижасидир. Ахолининг табиий ва механик харакатига куп омилларнинг таъсири юкори. Айникса, хар бир мамлакатда хукмрон булган ижтимоий-иктисодий вазиятнинг узгариб бориши мамлакатдаги демографик вазиятга хам уз таъсирини курсатади. Бундан ташкари, туFилиш ва улим нисбати табиий усишга, ахолининг турмуш тарзи, эрта никохга кириш, аёлларнинг ишсизлиги, уларнинг ижтимоий мехнат билан кам шуFулланиши, тиббий хизматнинг пастлиги, миллий урф-одатлар, эркакларнинг спиртли ичимликлар ва гиёхванд моддаларни истеъмол килиши, бахтсиз ходисалар, турли хил касалликлар ва бошка омиллар билан хам боFликдир [6].

Асосий ^исм.

Республикамиз мустакилликка эришгандан сунг ижтимоий-иктисодий вазият тубдан узгарди. Жумладан, Самарканд вилоятида урганилаётган худудда хам баъзи узгаришлар кузга ташланади. Айникса вилоятдаги демографик вазият узига хос булиб, у республиканинг бошка вилоятлари орасида ахолисининг табиий усиши жихатдан етакчи уринда туради. Узбекистондаги вилоятлар ичида Самарканд вилояти 1998 йилдан хозирги кунга кадар ахоли сони жихатдан энг юкори булиб, жумладан 2020 йил маълумотига кура вилоятда 3892,5 минг киши истикомат килади, шундан 1442,7 минг киши ёки 37.1 % шахар ахолиси хисобланади.

Ахолининг умумий сони жихатидан кейинги уринларни ФарFOна, К,ашкадарё ва Андижон вилоятлари эгаллайди. Вилоят ахолисининг тез суръатлар билан усиши, аввало табиий усишнинг юкорилиги билан боFликдир. Минтакадаги туFилиш коеффициентининг юкорилиги ва нисбатан улим даражасининг пастлиги ахоли сонининг тез усишини таъминлайди. Кузатишлар шундан далолат берадики, вилоятда 1992

йилдан бошлаб ах,оли сони доимий усиб борган, лекин бу курсаткич 2001 йилдан бошлаб сезиларли даражада пасая бошлаган. Бунга асосий сабаб туFилишнинг пасайиши билан изохланади.

Шу уринда бевосита статистик маълумотларга эътибор каратадиган булсак, 1991 йилда вилоятда 84 минг бола туFилган, 1992 йилда 85 минг,

1-расм. Самарканд вилояти шахар ахолисининг табиий усиши. Карта схема Кадиров М.А. томонидан тузилган.

1993-1994 йилларда уртача 80 минг, 2001-2004 йилларда 61 минг,

2016-2019 йилларда уртача 82 мингдан ортик бола TyFanraH булиб, бу курсаткич сунгги йилларда яна купайганлигини статистик тахлиллардан куриш мумкин. Вилоятда туFилиш курсаткичи республиканинг бошка минтакаларида булганидек, кишлок жойлари ахолиси шахар ахоли манзилгохларига нисбатан сезиларли даражада юкори хисобланади. Бунга асосий сабаб, ахоли пунктларининг функционал типлари, ахолининг мехнат таркиби ва бошка бир канча омиллар билан боFлик. Самарканд шахрида вилоятнинг бошка шахарларига нисбатан табиий усиши пастрок булиб, КаттакурFOн шахрида уртача, кичик шахарчаларда эса юкорирокдир. Шу билан бирга ахолининг умумий сонида хам худди шундай курсаткичлар кузатилади.

Вилоятда ахолининг табиий усиши 1994 йил маълумотларига кура 29 %о ни, 2020 йилда эса, 20,0 %о ни ташкил этади. Вилоят шахарлари ахолисининг табиий усишини 3 даражага: паст - 15 %о гача, уртача - 15% дан 20 %о гача ва юкори - 20 %о дан 37 %о гача гурухларига булиш мумкин. Шахарлар ичида ахоли усишнинг паст гурухига Самарканд, Октош, Нуробод ва Челак шахарлари киради. Бу ерда шахарлар ахолисининг 70 % дан куп кисми яшайди. Табиий усишнинг урта даражасига Жума, Булуетур, Иштихон, КаттакурFOн шахарлари кириб, вилоят шахарлари ахолисининг карийиб 150 минг кишиси бу шахарларда истикомат килади. Табиий усишнинг юкори курсаткичлари билан Пайарик, Ургут ва Жомбой шахарлари ажралиб туради. Вилоят шахарлари орасида табиий усишнинг энг юкори курсаткичи буйича Пайарик шахри 37,1 %о билан етакчилик килади. Энг паст табиий усиш эса Самарканд шахрида туFри келади. Бу ерда табиий усиш курсаткичи уртача 13,3 %о га тенг.

Самарканд вилояти кишлок ахолиси табиий усишни гурухларга булиб урганиш хам максадга мувофикдир. К,ишлок ахолисининг 42,6 % да табиий усиш юкори булиб, бу гурухда Ургут, ПастдарFOм, Пайарик ва бошка туманлар киради [10].

Табиий усишнинг паст курсаткичлари вилоятдаги энг йирик Самарканд шахри ва КаттакУрFOн шахри атрофидаги кишлок туманларида (Тайлок, Пахтачи ва бошкалар) хиссасига туFри келади. Табиий усишнинг уртача гурухига Окдарё, БулунFур, Кушработ, Нарпай ва Нуробод киради. Бу ерда кишлок ахолисининг 26,4%и туFри келади. К,ишлок туманларида табиий усишнинг энг юкори курсаткичи билан эса Ургут тумани ажралиб туради, бу ерда табиий усиш 27,5%о га тенг, энг паст табиий усиш эса Самарканд туманида булиб, 18,5%о ни ташкил этади. Самарканд вилояти кишлок туманларида табиий усиш уртача 23,1 %о хисобланади.

Маълумки, ахолининг табиий усишида биринчи навбатда ахоли тугилиши даражаси, шунингдек ахолининг улим даражаси хам таъсир курсатади. Ахолининг туFилиш даражаси 2020 йил маълумотига кура вилоятда 24,70/оо, улим даражаси эса, 4,4%о га тенг. Бу курсаткич шахар ахоли пунктларида уртача туFилиш 19,7%о, улим 3,9%о ни ташкил этади.

Вилоят шахарлари ичида энг юкори туFилиш даражаси Пайарик шахрида булиб, 42,6%о, улим 5,50/оо, шу билан бирга туFилишнинг юкорилиги билан Ургут 29,90/оо, Жомбой 260/оо курсаткичлари билан ажралиб туради. Шахарлар ичида туFилишнинг паст даражасига Нуробод, Октош ва Самарканд шахарлари киради, бу ерда туFилиш уртача 18 о/оо га тенг, улим даражасининг энг юкори курсаткичига БулунFур шахри киради ва 6%о ни ташкил этади.

1-жадвал

Самарканд вилояти шахарлари ахолисининг табиий усиши

(промилле хисобида)

Шахарлар номи 1979 1989 1994 2020

Шахар ахолиси 16,6 2о,2 21,1 15,8

Шахарлар: Самарканд 11,7 14,9 14,9 13,3

КаттакурFOн 22,7 24,9 25,7 18,8

Булуетур 28,7 2о,6 27,3 16,1

Жомбой 24,2 21,2 21,6 2о,8

Иштихон 7,7 32,6 32,3 19,6

Октош 2о,7 15,о 23,о 13,7

Пайарик - - - 37,1

Челак 22,о 28,5 34,1 14,9

Жума 28,2 22,7 22,9 15,7

Нуробод 11,9 17,6 15,6 13,7

Ургут 24,8 31,1 31,8 25,2

Жадвал Вилоят статистика бошцармаси маълумотлари асосида муаллиф томонидан тузилган.

2-расм. Самарканд вилояти цишлоц ахолисининг табиий усиши.

Карта схема Кадиров М.А. томонидан тузилган.

Самарканд вилояти кишлок туманларида ахолининг туFилиш даражаси уртача 27,8%о. Туманлар ичида туFилишнинг энг юкори даражаси Ургутда 32,30/оо булиб, улим 4,8 0/оо га тенг. Пайарик, ПастдарFOм, Иштихон ва Жомбой туманларида хам туFилиш юкори хисобланади. ТуFилиш даражасининг пастлиги билан Самарканд, КаттакурFOн, Пахтачи ажралиб туради, бу туманларда туFилиш уртача 25о/оо ни ташкил килади.

1-жадвалда вилоят шахарлари ахолисининг табиий усиши 1979, 1989, 1994, 2020 йиллар маълумотлари асосида тузилган. Бу йиллар мобайнида вилоят шахар ахолиси буйича хам шахар ахолисининг табиий

усиши буйича хам узгаришлар мавжуд. Вилоят шахарларида 1979 йилда ахоли табиий усиши нисбатан паст булган ва уртача 16,6о/оо ни ташкил этган. Бу йили факатгина Ургут, Жума ва Булуетурда нисбатан юкори булиб, уртача 27%о га тенг булган, 1989, 1994 йилларда вилоят шахарларида табиий усиш 1979 йилга нисбатан анча усган. Шахар ахолиси уртача бу йилларда табиий усиш 20%о - 21 о/оо ни ташкил этган. Нуробод ва Самарканд шахарлардан ташкари колган шахарларнинг хаммасида табиий усиш юкори булган. 2020 йилга келиб эса ахолининг табиий усиши шахарларда яна пасайиб кетди. (2-жадвалга каранг). Бу йилда факатгина Пайарик ва Ургут шахарларида табиий усиш юкори булди.

2-жадвал

Самарканд вилояти кишлок ахолисининг табиий усиши (%0

хисобида).

Туманлар номи 1979 йил 1989 йил 1994 йил 2о2о йил

Окдарё 32,о 41,7 37,2 23,4

Булуетур 34,7 43,6 39,5 23,9

Жомбой 32,1 38,6 34,5 24,2

Иштихон 34,2 48,6 36,6 25,4

КаттакурFOн 38,2 32,8 34,5 2о,7

^ушработ 3о,8 17,3 38,7 22,8

Нарпай 36,2 28,7 32,9 22,6

Нуробод 11,9 17,6 15,6 22,2

Пайарик 31,8 41,3 5о,7 24,8

ПастдарFOм 36,о 36,5 34,5 24,3

Пахтачи 33,1 35,2 32,6 19,5

Самарканд 28,4 32,4 39,о 18,5

Тайлок - 29,3 38,1 21,1

Ургут 38,4 39,4 4о,7 27,5

^ишлок ахолиси 39,1 35,2 36,6 23,1

Вилоят ахолиси 27,2 27,4 29,2 2о,3

Жадвал вилоят статистика бошцармаси маълумотлари асосида муаллиф томонидан тузилган.

2-жадвалда курсатилганидек, Самарканд вилояти кишлок ахолисининг табиий усиши 1979 йилга нисбатан 1989, 1994 йилларда анча усган. Бу йиллар давомида Ургут, Пайарик ва ПастдарFOм туманларида табиий усиш юкори булган ва уртача 40% ни ташкил этган. Табиий усишнинг паст курсаткичлари билан Нуробод тумани ажралиб туради. 2о2о йилга келиб, вилоят туманлари кишлок ахолисининг табиий усиши курсатилган 1979, 1989, 1994 йилларга нисбатан анча пасайган. Табиий усиш факатгина Ургут туманларида 27%о, Иштихонда 25%о, колган хамма туманларда 19, 22, 24%о га тенг булган. Умуман, вилоят кишлок ахолисининг табиий усиши 1979, 1989, 1994 йилларда уртача 28о/оо га, 202о йилга келиб, бу курсаткич 20,3о/оо ни ташкил этади [8].

Урганишлар шундан далолат берадики, бутун вилоят шахарлари ва туманлари буйича ахоли уртасида улим даражаси йилдан-йилга пасайиб борган. Масалан, 1979 йилда вилоятда улим даражаси 6,6 %о, 1989 йилда 5,7о/оо, 1994 йилда 5,5%о, 2о2о йилда 4,4о/оо ни ташкил этган. Шахарлар ичида улим даражаси Пайарик, БулунFур, Жумада юкорирок, Иштихон, Октош ва Нурободда эса пастрок. Туманлар микёсида Пайарик, ПастдарFOм ва Пахтачида улим даражаси юкори, Нуробод, КаттакУрFOн ва БулунFурда улим даражаси нисбатан паст хисобланади.

Вилоят ахолиси сонининг усишига факатгина ахолининг туFилиши ва табиий усиши таъсир этмасдан балки, ахолининг механик харакати, яшаш жойини узгариши хам таъсир курсатади. Ахоли миграцияси бу ижтимоий жараён булиб, у ишлаб чикариш кучларининг жойлашиши ва ахоли сонининг усиши билан бевосита боFлик. Миграция ахолининг жойлашуви ва унинг худудий таркибига катта таъсир курсатади. Шу билан бирга, ахоли миграцияси асосий географик жараён хисобланиб, минтакаларни ижтимоий-иктисодий ривожланиши шароитида ички тафовутларни ифодалайди. Миграция ишлаб чикаришнинг худудий таркиби ва ахоли жойлашуви уртасидаги муносабатларга кулай шароит яратишга катта таъсир курсатади.

Самарканд вилояти узига хос хусусиятга эга булган демографик худуд хисобланади. Юкорида айтилгандек, вилоят ахоли сонининг усиши асосан табиий усишнинг юкорилиги билан белгиланади. Тадкикотлар шуни курсатадики, 1979-1993 йилларда келувчилар сонига нисбатан кетувчилар сони куп булган. Вилоятда 1991-2004 йиллар мобайнида кучиб кетганлар сони кучиб келганларга нисбатан 90% дан юкори булган. 2005 -2011 йилларда эса кучиб келганлар сони пасайиб, кучиб кетганлар сони 40% дан ошди. Охирги 20-30 йил давомида ахоли миграцияси вилоят ахолисининг умумий сонига жиддий таъсир курсатган. Масалан, 1991 йил вилоятда 27,8 минг киши, 1992 йилда 20,6 минг киши келган булса, шу йилларда кетганлар сони 36,5 ва 32,7 минг кишини ташкил этган. 2010 -2011 йилларда эса келганлар сони уртача 12,6 минг кишини, кетганлар сони уртача 16,1 минг кишига тенг булган. Куриниб турибдики, 1991-1992 йилларга караганда 2010-2011 йилларда келувчилар сони камайиб кетган.

3-жадвал

Самарканд вилояти а^олисининг миграция интенсивлиги (%0 __миобпда).__

Туманлар номи 1979 1991 2о2о

келганлар кетганлар келганлар кетганлар келганлар кетганлар

Самарканд вилоятда 6,о 7,3 9,5 11 ,6 3,о 4, о

Самарканд ш. 23,о 24,8 21,о 33,7 4,5 6,8

КаттакурFOн ш. 34,5 39,о 27,9 41,5 6,1 7,8

Туманлар: Окдарё 7,о 12,6 14,4 15,2 4,6 3,7

Булуетур 1о,о 12,4 6,2 9,2 4,8 5,3

Жомбой о,1 о,2 2о,3 2о,7 4,4 3,5

Иштихон о,1 о,4 3,8 6,5 3,1 4,5

КаттакурFOн 8,2 1о,5 8,9 7,8 3,6 3,9

^ушработ 1,о 1,7 4,3 6,4 4,8 4,5

Нарпай 2,7 о,4 9,3 7,2 2,9 3,1

Нуробод 5,1 2,9 8,2 1о,2 о,4 2,7

Пайарик о,7 1,1 4,3 6,3 о,2 4,8

ПастдарFOм 2,3 6,1 1о,о 9,5 1,3 2,2

Пахтачи о,2 3,2 4,6 4,9 2,1 6,1

Самарканд 1,8 1,7 4,8 5,о 4,о 4,6

Тайлок - - - - 3,8 2,3

Ургут о,4 1,о 3,4 3,6 о,9 1,6

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Жадвал вилоят статистика бошкармаси маълумотлари асосида муаллиф томонидан тузилган.

3-жадвалда Самарканд вилояти ахолисининг миграция интенсивлиги советлар даври, мустакилликнинг дастлабки йиллари ва хозирги вактда келганлар ва кетганлар промилле хисобида куриб чикилган. Тадкикот натижаси шуни курсатадики, 1979 йилда Самарканд вилояти ва туманларида ахоли миграцияси курсаткичлари юкори эмас, биргина Самарканд ва КаттакурFOнда миграцион тебраниш бошка туманларга нисбатан юкори булган. 1991 йилга келиб, вилоятнинг барча шахар ва туманларида механик харакат кучайган. Масалан, Самарканд вилоятида келганлар 9,5%о, кетганлар 11,60/оо, Самарканд шахрида 210/оо ва 33,7%о ни ташкил этади. Туманлар ичида келганлар салмоFи Жомбой, Окдарё ва ПастдарFOмда нисбатан юкори булиб, Иштихон ва Ургут туманларида бу курсаткич анча паст булган. Бу йили кайси туманларда келганлар салмоFи юкори булса, кетганлар салмоFи хам шу туманларда юкоридир. 202о йилга келиб, бутун вилоятимиз шахар ва туманларида ахоли механик харакати интенсивлиги, олдинги йилларга караганда анча пасайган.

Шундай килиб, 3-жадвал тахлили шундан далолат берадики, 1979, 1991, 2о2о йиллар давомида бутун вилоятмиз худудида булган ахоли миграция сальдоси манфий булган. Ахолининг механик харакатини

урганишда миллатлар буйича хам бу жараённи тахлил килиш мухимдир. Х,исоб-китобларга асосланиб шуни айтиш мумкинки, ахоли миграциясида асосан туб жой ахолиси катнашади. Вилоятимиз ахоли миграциясида асосан узбеклар фаол катнашади. Масалан, 1995 йилда 7,1 минг киши келган булса, шундан 5 минг киши узбеклардир, кетганларнинг хам асосий кисмини узбеклар ташкил этади. 2020 йил маълумоти буйича хам ахолининг механик харакати асосан узбеклар хиссасига туFри келади. Х,озирги вактда вилоятимиз ахолиси факатгина ички миграцияга катнашмасдан, балки ташки миграцияга хам фаол катнашади. Республикамиздан мустакиллик йилларининг бошларида руслар, татарлар, тожиклар, озарбайжонлар ва бошка миллат вакиллари ташки миграцияда фаол иштирок этган [9].

Узбекистон ахоли миграциясида Тошкент, Самарканд, ФарFOна вилоятлари ахолиси 1991-2020 йиллар давомида нисбатан фаол катнашган. Масалан, 1991 йилда Тошкент вилоятида 56,7 минг киши, ФарFOна 40 минг, Самаркандда 28 минг киши келган, 2013 йилда эса, бу курсаткич Тошкентда 18 минг, Самарканд ва ФарFOнада 13 минг кишини ташкил этади. Кетганлар сони буйича хам шу вилоятлар олдинги уринларни эгаллайди. Узбекистонда жумладан Тошкент, Самарканд ва ФарFOна вилоятларида 1991-2013 йиллар давомида миграция сальдоси манфий булган.

Самарканд вилояти ахолисининг табиий ва механик усишини урганишдан келиб чикиб, куйидагича хулоса килиш мумкин:

- Самарканд вилоятида ахоли сони йилдан йилга туFилиш ва табиий усиш туфайли ошиб бормокда;

- Самарканд вилоятининг ПастдарFOм, Иштихон, Окдарйо, Ургут ва Кушработ туманларида ахолининг усиши юкори хисобланади;

- Самарканд вилоятининг Самарканд, Пахтачи, Нуроюод ва Тайлок туманларида ахолининг усиши нисбатан пастдир;

- Самарканд вилоятида ахоли миграция сальдоси доимо манфий курсаткичга ега булиб келмокда;

- Самарканд вилояти ахолиси тез суръатларда усишини хисобга олиб, ахолини ижтимоий-иктисодий турмуш даражасини оширишни ва ташкил этишни такомиллаштириш;

- Самарканд вилояти ахолисини иш билан таьминлаш ва ахолига хизмат курсатиш сохаларини янада ривожлантириш ва х.к.

Фойдаланилган адабиётлар:

1. Асанов Г.Р. Ахоли географияси. - Т.: Укитувчи. 1978. - 222 б.

2. David Yaukey, Douglas L. Anderton, Jennifer Hickes Lundquist. Demography: The Study of

Human.Population. Waveland Press, 2007. 280 p.

3. David Yaukey. Demography, the Study of Human Population. Waveland Press, 1990. 352 □.

4. Dudley L., Poston Jr. Demography. - Cambridge University. Press, 2010. 442 p.

5. Moazzam Ali. Principles of Population & Demography. Department of Reproductive Health

and Research World Health Organization October 10, 2011. 180 p.

6. Кадиров М.А. Адоли географияси демография асослари билан. - Т., 2019. 320 б.

7. Кадиров М.А. География городов. - Т.,2019. 183 с.

8. Кадиров М.А. Демография - Т.,2019. 312 с.

9. Kadirov M.A. Growth of Population and Problems of the Samarkand Region of the Republic of Uzbekistan. - The Mattingley Publishing Co., Inc.January-February 2020 USA. - ISSN: 0193-4120 Page No. 15949-15954

10. Kadirov M.A. Samarkand Agglomeration and Regional Types of Settlement of the Samarkand Region. - International Journal of Advanced Science and Technology. Australia.

Vol.29, No. 9s, (2020), pp. 4125-4131

11.Копылов В.А. География населения. 2-е изд., переруб. и доп. - М., 2005. - 164 с.

12.Народонаселение мира. Отчет фонда ООН в области народонаселения. -Нью-Йорк, 1998. 92 с.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.