СӨЙЛЕУ ТІЛІНДЕ БҰЗЫЛЫСТАРЫ БАР БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ДИСКАЛЬКУЛИЯСЫН ТҮЗЕТУ ӘДІСТЕРІ Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

DOI 10.24412/2709-1201-2024-88-94

С0ЙЛЕУ Т1Л1НДЕ Б¥ЗЫЛЫСТАРЫ БАР БАСТАУЫШ СЫНЫП ОЦУШЫЛАРЫНЬЩ ДИСКАЛЬКУЛИЯСЫН TY3ETy ЭД1СТЕР1

МЕТОДЫ КОРРЕКЦИИ ДИСКАЛЬКУЛИИ МЛАДШИХ ШКОЛЬНИКОВ С

НАРУШЕНИЕМ РЕЧИ

METHODS FOR CORRECTING DYSCALCULIA IN PRIMARY SCHOOL STUDENTS WITH SPEECH DAMAGE

БЕКБАЕВА З.Н.

Еылыми жетекшiсi, п.г.к., универ.кауымд.профессоры

М¥РАТ ¥.Н

Арнайы педагогика: логопедия мамандыгыныц 2-курс магистранты абай атындагы

казупу, алматы к., казакстан

Ацдатпа: Бул мацалада свйлеу тш зацымдалган бастауыш сынып оцушыларындагы дискалькулияны mY3emyd1ц инновациялыц эд1стер1 царастырылады. Бул зерттеу дискалькулия мен свйлеу бузылыстарына ортац мэселелердг шешудщ жан-жацты жэне тигмдг стратегиясын жасау Yшiн мультисенсорлыц оцыту эдгстерг мен квмекшг технологияларды б1р1кт1руге багытталган. Сонымен цатар, зерттеу свйлеу цаб1лет1 бузылган оцушылардагы дискалькулияныц эсерт азайтудыц неггзгг цуралы реттде квмекшг технологияларды б1ртт1руд1 цолдайды. Жеке цолдауды цамтамасыз ету Yшiн оцушыларга математикалыц угымдармен олардыц жеке оцу цалаулары мен цабiлeттeрiнe сэйкес танысуга мYмкiндiк беретт арнайы багдарламалыц цосымшалар, интeрактивтi оцыту платформалары жэне жауап беретт цурылгылар зeрттeлeдi. Свйлeудi мэттге тYрлeндiругe арналган багдарламалыц жасацтама, интeрактивтi математикалыц цосымшалар жэне байланыс цурылгылары сияцты адаптивтi цуралдар коммуникациялыц кeдeргiлeрдi жецуде жэне математиканы тYсiнудi жецшдетуде шeшушi рвл атцарады. Инклюзивтi бшм берудщ мацыздылыгын мойындай отырып, зерттеу дискалькулия мен свйлеу цабiлeтi бузылган оцушылардыц нацты цажeттiлiктeрiнe бешмделген жеке стратегияларга ерекше назар аударады. Зерттеу академиялыц прогрестщ сандыц багаларын мугалiмдeр мен оцушылардыц сапалы цорытындыларымен бiрiктiрeтiн аралас эдiстi цолданады. Осы жан-жацты эд^теме арцылы зерттеу бастауыш сынып мугалiмдeрiнe дискалькулия мен свйлеу бузылыстары бар оцушылардыц бiрeгeй цажеттшктерт цанагаттандыруга мYмкiндiк беретт тиiмдi оцыту стратегиялары мен технологиялыц цуралдарды аныцтауга багытталган.

Tyrnndi свздер: дискалькулия, свйлеудщ бузылуы, оцу цабшетЫздт, инклюзивтi бшм беру, мультисенсорлыц оцыту, жеке оцыту, квмeкшi технология.

Аннотация: В данной статье рассматриваются инновационные методы коррекции дискалькулии у младших школьников, столкнувшихся с проблемой речевых нарушений. Это исследование направлено на интеграцию мультисенсорных методов обучения и вспомогательных технологий для разработки всеобъемлющей и эффективной стратегии решения пересечения дискалькулии и нарушений речи. Кроме того, исследование поддерживает интеграцию вспомогательных технологий в качестве основного средства уменьшения последствий дискалькулии у учащихся с нарушениями речи. Чтобы обеспечить индивидуальную поддержку, изучаются специальные программные приложения, интерактивные обучающие платформы и адаптивные устройства, которые позволяют учащимся знакомиться с математическими концепциями в соответствии с их

индивидуальными образовательными предпочтениями и способностями. Адаптивные инструменты, такие как программное обеспечение для преобразования речи в текст, интерактивные математические приложения и устройства связи, играют решающую роль в преодолении коммуникационных барьеров и облегчении понимания математики. Признавая важность инклюзивного образования, исследование уделяет особое внимание индивидуальным стратегиям, адаптированным к конкретным потребностям учащихся с дискалькулией и нарушениями речи. В исследовании используется комбинированный подход, сочетающий количественные оценки академического прогресса с качественными выводами учителей и учащихся. С помощью этой всеобъемлющей методологии исследование направлено на выявление эффективных стратегий обучения и технологических инструментов, которые позволяют учителям начальных классов удовлетворять уникальные потребности учащихся с дискалькулией и нарушениями речи.

Ключевые слова: дискалькулия, нарушение речи, неспособность к обучению, инклюзивное образование, мультисенсорное обучение, индивидуальное обучение, вспомогательные технологии.

Abstract: This article discusses innovative methods for correcting dyscalculia in primary school students who are faced with the problem of speech disorders. This study aims to combine multisensory learning methods and assistive technologies to develop a comprehensive and effective strategy for addressing the intersection of dyscalculia and speech disorders. In addition, the study supports the integration of assistive technologies as the main means of reducing the effects of dyscalculia in students with speech disorders. To provide personalized support, special software applications, interactive learning platforms, and responsive devices are studied that allow pupils to familiarize themselves with mathematical concepts in accordance with their individual learning preferences and abilities. Adaptive tools such as speech-to-text conversion software, interactive mathematical applications, and communication devices play a key role in overcoming communication barriers and facilitating the understanding of mathematics. Recognizing the importance of inclusive education, the study focuses specifically on individual strategies tailored to the specific needs of students with dyscalculia and speech disorders. The study uses a mixed approach that combines quantitative assessments of academic progress with qualitative conclusions from teachers and pupils. Through this comprehensive methodology, the study aims to identify effective teaching strategies and technological tools that allow primary school teachers to meet the unique needs of students with dyscalculia and speech disorders.

Keywords: dyscalculia, speech disorders, learning disability, inclusive education, multisensory learning, individual learning, assistive technology.

Kipicne. Математикалык тYсiнiктердi игерудеп бузылулар арасында дискалькулиялар математикалык карапайым тYсiнiктердi мецгеруш зерттеудщ бастапкы кезещнде аныкталган санау кабшеттершщ бузылуыныц бiр тYрi ретшде ерекшеленедь Дискалькулияда математикалык угымдарды мецгеруде, есептер мэтшш кабылдауда, математикалык сандарды окуда жэне жазуда киындыктарга тап болады. Дискалькулияныц алдын алу жэне тYзету бойынша тYзету жумысыныц жетекшi мшдеттерг танымдык кызыгушылыктарды белсендiруге багытталган оку жумысыныц мотивациясын куру; сенсорлык тэж1рибеш жинактау жэне кецейту аркылы балалардыц кабылдауы мен усынуын калыптастыру; кызыгушылык пен есте сактау мелшерш арттыру; интеллектуалды ю-эрекет тэсшдерш зерттеу аркылы визуалды-тиiмдi жэне кернекi-бейнелi ойлауды калыптастыру; багдарлама келемiндегi карапайым математикалык тYсiнiктердi зерттеу [1].

Зерттеу нэтижеси. Дискалькулияны тYзету кез-келген баланыц психологиялык-педагогикалык диагнозына негiзделген. ТYзету процесi негiзiнен осы бузушылыктардыц керiнiсiн тудыратын механизмдерге байланысты. ТYзету эсерлерi баламен жумыс кезшде жеке жагдайды сурайды. Сейлеу кабшет бузылган кептеген балалар Yшiн танымдык

кызыгушылыктардыц жетюпейтш ауырлыгы, сенсорлык жэне сейлеу акпаратын евдеу тэсшнщ сакталмауы жэне баяулауы тэн. Сейлеу бузылыстарымен 6ipre бастауыш сынып окушыларындагы дискалькулияны жою кешендi жэне жеке тэсiлдi кажет етедь

1-кесте - Сейлеу т1л1 закымдалFан бастауыш сынып окушыларынын дискалькулиясын тузету эд1стер1 [2]

Эдютер Ерекшелiктерi

Жеке оку жоспары -Мектептщ арнайы бшм беру тобымен дискалькулияны да, сейлеу бузылыстарын да жоятын жеке оку жоспарын куру Yшiн жумыс жасау. -Максаттарды жэне модификацияларды аныктау аркылы жоспарды окушылардыц накты кажеттiлiктерi мен ^шп жактарына бейiмдеу

Мультисенсорлык окыту -Математикалык угымдарды бекiту Yшiн кептеген сезiмдердi колдану. -Тэж1рибе алу Yшiн текшелердi немесе моншактарды санау сиякты манипуляциялык куралдарды колдану.

Кернекi куралдар -Математикалык угымдарды усыну Yшiн диаграммалар жэне графикалык уйымдастырушылар сиякты визуалды куралдарды енпзу. -ТYсiнудi жаксарту Yшiн тYCтi тацбалау мен визуалды белгiлердi колдану.

Сейлеу жэне тiлдiк колдау -Логопедиялык терапияны математикалык сабактарга бiрiктiру Yшiн патологиялык логопедтермен жумыс жасау. -^арым-катынасты жещлдету Yшiн сейлеудi мэтiнге немесе мэтшнен сейлеуге тYрлендiру куралдарын пайдалану.

Технологияларды бiрiктiру -Дискалкулиясы бар окушыларга колдау керсетуге арналган бiлiм беру косымшалары мен багдарламалык жасактаманы енгiзу. -Окуды кызыкты ету Yшiн интерактивтi такталарды, планшеттердi немесе баска курылгыларды пайдалану.

1 кестеде сейлеу тш закымдалган бастауыш сынып окушыларыныц дискалькулиясын тYзету эдiстерi керсетiлген [2]. Эрбiр окушы бiрегей екенiн есте устаган жен жэне ю-шаралар олардыц накты кажеттшктерше бейiмделуi керек. Окытушылар, арнайы мамандар жэне ата-аналар арасындагы туракты карым-катынас пен ынтымактастык дискалкулия мен сейлеу кабшеп бузылган окушыларды колдаудыц сэттi жYЙесшщ непзп компоненттерiн жYзеге асырушылар болып табылады.

^ызыгушылыктыц тураксыздыгы, ауызша есте сактау кабшетшщ темендеуi жэне есте сактау енiмдiлiгi, жогалту проблемалары, табиги ойлау сездершде дамудыц артта калуы бар. Сейлеу кабшет бузылган балалар багдарламада карастырылган дагдылар мен кабiлеттердi игеруде артта калады. Сейлеудщ калыптасу бузылыстары арифметиканы зерттеудi киындатады. ^абылдаудыц жогары белгiлерi сенсорлык стандарттарды зерттеудi

киындатады: тYCтер, тшшдер, елшемдер. Сейлеу кабшеп бузылган балалар заттардыц кещспкпк орналасуын аныктауда кателiктерге жол бередi, объектiнi жэне оныц бейнесiн тутас кабылдау киынга согады.

Санныц курылымын тусшудщ бузылуы байкалады, мелшермен операция жасау киынга согады. Окушы заттардыц санын салыстыруга киналады, есептi корытындылау эдiсiн накты жоспарлауга мYмкiндiгi жок, математикалык аныктамаларды, формулаларды, кебейту кестесiн тYсiнуге мYмкiндiгi жок [3]. Дискалькулия математикалык мYмкiндiктер мен ецбекп зерттеудщ арнайы зерттеулершщ колдауымен диагноз койылады. Дискалькулияныц ауырлык децгей ец жогары психологиялык функциялардыц жасына байланысты жещл жэне орташа децгейден жогары децгейге дейiн керiнуi мYмкiн.

Балалардыц дискалькулиясын тYзетуде ец жогары функциялар мен визуалды-кещспкпктщ накты бузылыстарын жоюга, накты ми курылымдарыныц жумысын белсендiруге багытталган курсын жYргiзуге багытталган арнайы сабактар кешеш мацызды мэнге ие. Логопедиялык сабактар курсын етюзу жаппай сабакка кешумен жеке нысанда усынылады. Дискалькулияныц ауырлыгына жэне оныц керiну формаларына байланысты сабактар санныц курамын, санау кабшеттерш, логикалык - дерексiз жэне арифметикалык жYЙелердi багдарламалау мYмкiндiктерiн калыптастыруга, езiн-езi бакылау процестерiн куруга багытталган.

Осылайша, тYзету жумыстары жан-жакты болуы керек. Ол танымдык функцияларды тYзетуге жэне сонымен бiрге санау операцияларын жасауы кажет. Санныц калыптасуына, сандык катардагы санныц реттiлiгiне, санныц курамына, накты эдiсiне ерекше назар аудару керек. Эр тYрлi профильдегi мамандардыц бiрлескен жумысы кYтiлуде: логопед, психолог, невропатолог жэне зерттеу окигаларыныц кешенiне емдеу курсыныц басында жэне соцында нейропсихологиялык сынакты колдана отырып, логопедиялык тексерудi косу керек.

Математика-бул ете киын сабак, ол мектептегi оку процесшде бiркатар мэселелер тугызуга мYмкiндiк бередi [4]. Сандык жэне кецiстiктiк идеяларды курастыру мектеп жасына дейiнгi баланыц толыкканды калыптасуыныц кажеттi шарты болып саналады. Дискалькулияныц дамуына алып экелетш себептер:

- Ми жYЙелерiнiц жумысыныц бузылуы, оныц нэтижесi есептеу мYмкiндiктерiнiц дамымауы болып саналады.

- Визуалды анализатордыц колдауымен акпаратты толыгымен ецдей алмау.

- Шагын моториканыц жетiспейтiн калыптасуы, кол-кез координациясыныц калыптаспауы.

- Ассоциативтi байланыстар мен кещспкпк багдарлаудыц жетiспеуi. Бул алгышарттар балалардыц осы киындыктарыныц негiзiнде, бiр формадан баска формага ауысу кезiнде, геометриялык катарлар мен фигураларды аныктауда, санаудагы киындыктарда, оннан астам ауысумен санау операцияларын орындауда киындыктар ретiнде жатыр[5].

Дискалькулияны зерттеу берiлген бузылыстыц симптоматикалык белгiлерiн атап етуге мYмкiндiк бердь Оларга мыналар жатады: математикалык сездшп жетiк мецгермеу; сандардыц дурыс аталмауы; цифрлардыц графикалык курылымы туралы дурыс емес тYсiнiк; сандар тiзбегiнiц жанында механикалык ойнау; санныц курамын жете бшмеу; санныц пайда болу ережелерш игеру мэселелерi; оныц кершiлерiне санныц себебш аныктау мэселелерi; сандардыц сандык катынастарыныц калыптаспауы [6].

Математикалык кабшетт^ бузылган балаларга колдау мидыц ерекше бел^ершдеп нейрондык байланыстарды белсендiретiн психокоррекциялык жаттыгуларга негiзделген. Сабактарды логопедтер, педагог-психологтар жYргiзедi. ^ажет болса, невропатологтар мен психиатрлар ноотропты эдiстi тагайындайды. ТYзету эсерi Yш нускаулыкта орындалады:

1. Кещспкпк функциялардыц калыптасуы. Математиканы игеру Yшiн айналадагы жерде багдарлаудыц калыптаскан тэжiрибесi, объектiлер мен олардыц суреттерi арасындагы пропорцияларды коя бiлу, бшкпк, терецдiк, енi, узындыгы, солга/оцга багытталган пшрлермен жумыс iстеу кажет.

2. Сейлеудщ калыптасуы. Идеяны сезбен тужырымдай бiлу дискалькулияны жоюдыц кажеттi шарты болып саналады. Мэтiндердi жинактауга, арифметика аныктамаларын игеруге, оларды дурыс колдануга багытталган жаттыгулар жасалады. Бастапкыда балалар кеп, аз, тец мэтiндерiн, фигуралардыц аттарын игередi, негiзгi белгiлердi баса отырып, заттарды уйымдастыруга Yйренедi. Осыдан кейiн олар реттiк шотты зерттейд^ сейлеуге сандарды косады.

3. Математикага мYмкшдiктердщ калыптасуы. Сейлеу сабактарыныц оц нэтижесiмен кэсiби маман карапайым математикалык эрекеттердi Yйренуге кешедь Балалар орындалган операцияларды айтады жэне жазады, оларды жагымды материалга кебейтед^ тапсырмалардыц магынасын талдайды, жагдайларды болдырмауга, корытынды логикасын тацдауга тырысады [7].

Операциялык дискалькулияныц алдын алу Yшiн мыналар мацызды болып саналады: санау жумысын куру, азайтудыц эсерiн орындау мYмкiндiгi; математикалык терминологияны тYсiну; есту жэне визуалды кабылдаудыц калыптасуы; символизмдi колдана бшу, аналитикалык жэне синтетикалык белсендшктщ калыптасуы; сейлеудщ лексикограммалык курылымыныц калыптасуы; визуалды жэне есту жадыныц калыптасуы.

Дискалькулияныц алдын алу жэне тYзету бойынша негурлым тиiмдi тYзету жумысын тацдау Yшiн балалардыц математикалык дагдыларды, таным мен кабiлеттердi игерушде киындыктар тудыратын курылгыларды, дискалькулия белгшерш аныктау жэне тYсiну кажет.

Мектеп жасына дейiнгi балалар арасында жш кездесетiн сейлеу бузылысы сейлеудiц Yздiксiз дамымауы болып саналады. Сейлеудiц бiрлескен дамымауыныц озык зерттеу жумыстары сейлеу белсендi жYЙесiнiц барлык компоненттерiнiц бузылуын зерттейдi жэне iс жYзiнде бул бузылулар тек оку кабiлеттерiн гана емес, сонымен бiрге санауды да игеру киындыктарына экелетiнiн атап етедь Сонымен катар, статистикалык мэлiметтерге сэйкес дискалкулия сейлеудiц жиынтык дамымаган балалардыц кепшшгшде байкалады. Осылайша, сейлеудiц ауыр бузылыстары мен санау жумыстарыныц бузылуы арасында сезсiз корреляциялык ерiксiздiк бар.

Мундай емдеудщ мэнi-iс-эрекеттiц ми жумысын белсендiруге багытталуы. Логопедиялык сабактар басында жеке жоспар бойынша жYргiзiледi, содан кешн олар бiртiндеп топтык жоспарларга етедi. Логопедиялык сабактар санныц курамы, ауызша санау, ойлаудыц калыптасуы сиякты осы пiкiрлердi куруга багытталган.

МуFалiмдердiц барлык окушыларга кемектесу Yшiн уйымдастыра алатын ец тиiмдi нэрселерiнiц бiрi-сыныпта инклюзивтi орта куру Yшiн жумыс iстеу. Бул окушылармен окудагы киындыктар мен окудагы айырмашылыктар туралы эцпмелесу, оларды дестигматизациялау, окушыларга эр тYрлi жолмен окытылатындыгын жэне кемекке лайык екенiн тYсiнуге кемектесу [8].

Дискалькулияны зерттеудщ негурлым тиiмдi стратегияларыныц бiрi-езiн-езi окыту. Эзiн - езi окыту-бул окушылар теорияны зерттеп, содан кешн оны ездерi немесе муFалiм Yшiн тYсiндiредi. Окушылардыц езiн-езi окытуды жаксы YЙренуге мYмкiндiгi бар, ейткенi бул каркынды болуга жэне жеке окуга катысуга мYмкiндiк бередi. Эзiн-езi окыту окушылардан тужырымдамаларды мiнсiз игерудi сурайды, содан кейiн айтуга мYмкiндiк алады, iс жYзiнде кателiктердi аныктаудыц аныктаудыц жэне оларды тYзетудiц кажеттi эдiсi болуы мYмкiн. Окушылар езiн-езi тэрбиелеумен айналысканда, олардыц барлык мYмкiндiктерi бар баскаларга караганда ездерiнiц жеке тYсiнiктерiн нактылау Yшiн сурактар кою, бул ез кезегшде муFалiмдерге окушылардыц алдында турган киындыктарды аныктауга жэне окытудыц жеке жагдайын лайыкты тYPде езгертуге мYмкiндiк бередi.

Дискалькулиясы бар окушылармен жумыс ютеу кезiнде муFалiмдерге тшсп айналым бiрлестiгi берiледi. Дискалкулиясы бар балалардыц арифметика сабактарын ете киын деп санауга барлык мYмкiндiктерi бар жэне оларды сабакка багыттайтын муFалiмдердiц колдауын кажет ету мYмкiндiгi бар. Окушылар мен муFалiмдер карым-катынаста жаксы тепе-тецдiкке кол жеткiзгенде, бул оларга киындыктарды пайда болган кезде шешуге жэне киын

сабактарда тиiмдi карым-катынаста досына сенуге мYмкiндiк береди Жеке оку жоспары дискалкулиясы бар кейбiр окушылар Yшiн барлык мYмкiндiгi бар мацызды педагогикалык куралдар болып саналады. Бул кужаттарда окуда Yлгерiмiнде айырмашылыктары бар окушылар Yшiн бешмделген оку нэтижелерi кeрсетiлген.

Жеке оку жоспары-бул бiрнеше элементтерi бар кужат. Мрашмдер, тэлiмгерлер мен экiмшiлер бiрге жеке оку жоспарын дискалькулиясы бар окушылар Yшiн жасайды. Жеке оку жоспары окушыныц казiргi мектеп даFдыларын сипаттаудан басталады, онда оларFа косымша кемек кажет болатын баFыттар анык кeрсетiлген [9]. Осыдан кейiн кужат окушылардыц оку жылына арналFан максаттарын сипаттайды, кез-келген тапсырманы накты мшдеттермен сипаттайды. Жеке оку жоспары мритмдердщ окушыларFа ез максаттарына жетуге кемектесу Yшiн колданатын жаFдайлары мен стратегияларын сипаттайды.

К,орытындылай келе, сейлеу тш закымдалFан бастауыш сынып окушыларындаFы дискалькулия мэселесш шешу олардыц ерекше кажеттшктерше бейiмделген мамандандырылFан араласуды камтитын кеп кырлы тэсiлдi кажет етедi. ДискалькулияFа да, сейлеу бузылыстарына да уактылы скрининг жедел араласуFа мYмкiндiк беред^ бул оку Yшiн колайлы жаFдай жасайды. Мрашмдердщ, логопедтердщ жэне мамандандыры1етан нускаушылардыц бiрлескен кYш-жiгерi окушылардыц алдында турFан накты мэселелердi ескеретiн жеке стратегияларды жYзеге асыру Yшiн ете мацызды.

Сейлеу кабшеп бузылFан окушылардыц дискалкулиясын аныктау жэне жою Yшiн муFалiмдердi бiлiммен жэне даFдылармен жабдыктау олардыц инклюзивтi сабак жоспарларын куру жэне максатты iс-шаралар eткiзу кабшетш арттырады. Арнайы бiлiм беру мен сынып жетекшiлерi арасындаFы ынтымактастык бiртутас тэсiлдi камтамасыз ету Yшiн ете мацызды. Инклюзивт оку ортасын жэне Yздiксiз кэсiби дамуды бiрiктiретiн кешендi тэсiл дискалкулия мен сейлеу тш закымдалFан бастауыш сынып окушыларына тиiмдi колдау керсету Yшiн кажет. Кеп кырлы стратегияны колдана отырып, бшм беру мекемелерi бул окушыларFа киындыктарды жецуге, академиялык элеуетiн ашуFа жэне окуFа деген оц кезкарасты калыптастыруFа мYмкiндiк бере алады.

ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1. Лалаева, Р.И., Гермаковска, А. Нарушения в овладении математикой (дискалькулии) у младших школьников. Диагностика, профилактика и коррекция: Учебно-методическое пособие/Р.И. Лалаева, А.Гермаковска - СПб.: Издательство «Союз», 2005. - 176 с.

2. Томме, Л. Е. Развитие речевых предпосылок усвоения математики у детей с общим недоразвитием речи /Л. Е. Томме // Дефектология. - 2008. - № 5. - С.35 - 41.

3. Йонсен Ф. Трудности в обучении математике : избранные статьи / пер. с норв. Л.В. Левита. Архангельск, 2006. 105 с.

4. Афанасьева, Е.А. Коррекционно-педагогическая работа по профилактике дискалькулии у младших школьников с тяжелыми нарушениями речи [Текст] / Афанасьева Е. А. // Известия Южного Федерального университета. Педагогические науки. - 2009. - № 6 - С. 217-222.

5. Баряева А.Б., Кондратьева С.Ю. Дискалькулия у детей: профилактика и коррекция нарушений в овладении счетной деятельностью. М.: МЦНИП, 2013. 214 с.

6. Лалаева Р.И., Гермаковска А. Нарушения в овладении математикой (дискалькулии) у младших школьников. Диагностика, профилактика и коррекция. СПб.: Союз, 2005. 176 с.

7. Кондратьева, С.Ю. Актуальные вопросы профилактики и коррекции дискалькулии у детей с тяжелыми нарушениями речи дошкольного и начального школьного возраста / Кондратьева С.Ю. // Образование. Наука. Инновации: Южное измерение № 2 (40), 2015. - С.

8. Берестенко, Ю.А. Теоретический анализ проблемы дискалькулии у детей дошкольного возраста [Текст] / Ю.А. Берестенко. - Научное сообщество студентов: материалы IX Междунар. студенч. науч.-практ. конф. - Чебоксары, 2016. - С. 81-84.

9. Нигматуллина, И.А. Основные направления коррекционной работы по выявлению, профилактике и коррекции специфических нарушений счета у детей с общим недоразвитием речи [Электронный ресурс] / Казанский (Приволжский) федеральный университет [kpfu.ru]/

102-107.