Научная статья на тему 'РУШДИ ИЌТИСОДИЁТИ РАЌАМЇ ТАКОМУЛИ ТЕХНОЛОГИЯЊОИ МУОСИРИ ИТТИЛООТЇ'

РУШДИ ИЌТИСОДИЁТИ РАЌАМЇ ТАКОМУЛИ ТЕХНОЛОГИЯЊОИ МУОСИРИ ИТТИЛООТЇ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
3
1
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Endless light in science
Область наук
Ключевые слова
цифровая экономика / рабочие места / трансформация / секторы экономики / государственный сектор / отраслевые отчеты / компьютерная экономика / российские алгоритмы / объем интеллектуального анализа данных / идентификация объектов / электронная почта / информационные документы / сельское хозяйство / цифровые технологии.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Сайдаҳмадова Шарифгул Самадовна

Экономика является одной из сфер общественной жизни, где бухгалтерский учет является основным фактором. Модель цифровой экономики повышает степень уязвимости информации. Одной из проблем, которая напрямую связана с процессом цифровизации экономики, является отсутствие законодательной базы, что приводит к спорным моментам. Сегодняшний мир охвачен новыми явлениями, имеющими чрезвычайно важное значение для развития государства и нации. В целях дальнейшего совершенствования национальной экономики уделяется внимание качественным аспектам развития народного хозяйства, укреплению человеческих ресурсов, использованию современных технологий и внедрения инноваций, расширению производства конечной продукции, повышению экономической активности населения, улучшению система поддержки бизнеса и инвестиций, а также расширение цифровой экономики.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «РУШДИ ИЌТИСОДИЁТИ РАЌАМЇ ТАКОМУЛИ ТЕХНОЛОГИЯЊОИ МУОСИРИ ИТТИЛООТЇ»

РУШДИ ИКТИСОДИЁТИ РАКАМ1 ТАКОМУЛИ ТЕХНОЛОГИЯМИ

МУОСИРИ ИТТИЛООТ1

САЙДА^МАДОВА ШАРИФГУЛ САМАДОВНА

Омузгори кафедраи менечмент ва ташкили сайёх,ии ддб ба номи носири хусрав Развитие цыфровой экономики в современной информационной технологии.

Экономика является одной из сфер общественной ^жизни, где бухгалтерский учет является основным фактором. Модель цифровой экономики повышает степень уязвимости информации. Одной из проблем, которая напрямую связана с процессом цифровизации экономики, является отсутствие законодательной базы, что приводит к спорным моментам.

Сегодняшний мир охвачен новыми явлениями, имеющими чрезвычайно важное значение для развития государства и нации. В целях дальнейшего совершенствования национальной экономики уделяется внимание качественным аспектам развития народного хозяйства, укреплению человеческих ресурсов, использованию современных технологий и внедрения инноваций, расширению производства конечной продукции, повышению экономической активности населения, улучшению система поддержки бизнеса и инвестиций, а также расширение цифровой экономики.

Ключевые слова: цифровая экономика, рабочие места, трансформация, секторы экономики, государственный сектор, отраслевые отчеты, компьютерная экономика, российские алгоритмы, объем интеллектуального анализа данных, идентификация объектов, электронная почта, информационные документы, сельское хозяйство, цифровые технологии.

BASIC STAGES OF ACCOUNTING AND AUDITING IN THE CONDITIONS OF

THE DIGITAL ECONOMY

Economy is one of the spheres of social life where accounting is the main factor. The digital economy model increases the degree of vulnerability of information. One of the problems that is directly related to the process of digitization of the economy is the lack of a legislative framework, which leads to controversial moments.

Today's world is covered by new phenomena, which are extremely important for the development of the state and nation. In order to further improve the national economy, attention is paid to the qualitative aspects of national economic development, strengthening of human resources, using modern technologies and introducing innovation, expanding the production of final products, increasing the economic activity of the population, improving the system of business and investment support, and expanding the digital economy. giving priority is very important.

Keywords: Digital economy, simple cryptosystem, jobs, transformation, economic sectors, public sectors, industry reports, computer economy, Russian algorithms, quantitative information mining, object identification, e-mail, information documents, agriculture, digital technology.

Лааони имрузаро падидааои нав фаро гирифтаанд, ки зери назар карор додани онао барои рушди давлату миллат бениаоят муаим аст. Яке аз ин падидааои нав иктисоди ракам! буда, доир ба ин дар Паёми Асосгузори сулау ваадати милл! - Пешвои миллат, Президенти Лумаурии Толикистон муатарам Эмомал! Раамон ба Маллиси Олии Лумаурии Толикистон (аз 22 декабри соли 2017) чунин ироа шудааст: «Сармояи инсон! аамчун муааррики пуриктидор ба пешрафти инноватсия ва технологияаои нав мусоидат менамояд ва бинобар ин, илми муосири ватан! бояд лавононро бештар ба илмомуз!, татбики лоиаааои инноватсион! ва таакики масъалааои иктисоди ракам! сафарбар намояд»[4]. Бо максади такомули минбаъдаи иктисодиёти милл! ба ланбааои сифатии рушди иктисоди милл!,

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"

таквият додани неруи инсон!, бо истифода аз технологияаои муосир ва лор! намудани инноватсия, вусъат додани истеасоли маасулоти ниао!, баланд бардоштани фаъолнокии иктисодии ааол!, такмили низоми дастгирии соаибкориву сармоягузор! ва тавсеаи иктисодиёти ракам! диккати аввалиндарала додан хеле муаим мебошад. Аз руи таъиноти Бонки лааон! иктисодиёти ракам! равияи нави иктисодиёт буда, ба дониш ва ракамаои технолог! такя менамояд, ки дар доираи он 63 ламъият, соаибкорон ва давлат талриба ва имкониятаои нави ракамиро ба даст меоранд. Айни замон, масъалаи истифодабарии технологияаои пешкадами иттилоот! дар соаааои мухталифи фаъолияти инсон! бештар муаим мегардад, аз лумла дар бааисобгирии муаосиб!, ки унсури марказии низоми идоракунии аама гуна объект маасуб меёбад. Рушди иктисодиёти ракам! такомули технологияаои муосири иттилоот! - телекоммуникатсиониро такозо менамояд, ки барои пешбурди бааисобгирии муаосиб! имконоти навро фароаам меорад. Истифодаи технологияаои иттилоот! ба баландбардории ракобатпазирии ташкилот аз аисоби ихтисори харолот, коаишдиаии таъсири омили инсон! ва афзоиши суръати фаъолият мусоидат мекунад. Равандаои муосир ба таааввулоти ракамисозии иктисоди лааон! таърихи рушди ракамисоз! гетероген! буда, ташаккули он аз сатаи аамгироии навовариао дар гуруаи кишварао вобастаг! дорад. Тадкикотчиёни институти тилорати Колумбия се мараилаи таааввулоти ракамиро фарк мекунанд, ки дар расми 1 оварда шудааст. Расми 1. Мараилааои ракамикунонии иктисод дар лааон.

Мцмошяи 3 (еопуш 2003-2019)

- интернет -

лпвошмот-чо:

- танитяи роботй:

- тнвопогш^ш нповагЯ;

шшл-иишм гулКАН ииртувлй;

. рлплкди ря k :i м нжу ваш hi оппори рслпй.

Расми /. Mapxtua^ou ракрлшкунонии иктисод дар чах; он

Айни замон, дар сектори вокеии иктисодиёт талабот ба мутахассисон, сармуаосибон, муовинони онао, муаосибони калон, муаосибони дар амалиёти даромад ва харолот иштирокдошта афзун мегардад. Гузашта аз ин, тамоюли густариши тахассуси кормандон дар бахши бааисобгир! ба назар мерасад [1, с.53-55]. Руз аз руз технологияаои нав ба шумораи торафт афзояндаи соаааои ааёти ламъият! ворид мешаванд.

Бааисобгирии муаосиб! бе диккат намондааст ва аоло технологияи иттилоот! ба касби муаосиб мустакиман ворид гардидаст. Дар муддати тулон! касби муаосиб дар бозори меанат яке аз касбаои серталаб буд ва тайи чанд соли охир ба тагйироти лидд! дучор гардид, зеро гузариш ба 64 иктисоди бозор! ба рушди технологияаои нав, ки ба аисобдор! низ марбут аст, оварда расонид. Барои касе пушида нест, ки пешрафти техник! вактаои охир ба тамоми соаааои ааёти ламъият! ворид гашта, шуъбааои иктисодии корхона ва ташкилотао берун аз таваллуа намондаанд, пешрафти илм!-техник! ба заминаи техник! таъсир расондидааст. Аксари кормандони бааисобгир! аз маълумотаои шабакаи лааон! барои самараноктар гузаронидани бааисобгир! ва дар муддати чанд дакика фаамидани он, ки номаълум аст, истифода мебаранд. Акнун муаосибро интизор шудан лозим нест, ки

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"

шумораи навбатии малалла, ки навигаришои марбут ба башисобгириро инъикос мекунад, кай мебарояд. Воридшав! аз шабака ба шабака ва фавран огош шудан аз навсозишо кифоя аст, ки ин корро осон мекунад ва вактро барои масъалашои мушимтарин нисбат ба хондани малаллашо озод мекунад. Солшои охир истифодаи технологияшои пешрафтаи иттилоот! дар сошашои гуногуни фаъолият, алалхусус дар башисобгир!, ба мушимтарин масъала табдил ёфтааст. Дар робита ба он, савол дар бораи дурнамои рушди касби мушосиб! ба миён омад: оё тадрилан аз бозори мешнат хорил мешавад ё маршилаи нави рушди касби мушосиб! огоз мегардад? Яке аз унсуршои асосии низоми башисобгир'1 лузъи ахбории ду зернизоми вай -башисобгирии идоракун! ва башисобгирии молияв! машсуб меёбад. Инчунин, мо метавонем тагйирёбии вазифаи идоракуниро ба вазифаи иттилоот! дар асоси автоматикунонии нукташои тагйирёбии ракамии ташкилот пай барем. Бояд хусусиятшои навтарин, усулшои ламъовар! ва коркарди иттилооти иктисод, инчунин шамгироии онро бо иттилоот дар бораи мушити беруна ва ланбашои дигари тилорат ба эътибор гирем. Мушосиб аллакай корманди оддие нест, ки таншо башисобгирии мушосибиро пеш мебарад, ин касб дар тули чанд соли охир ба туфайли лор! намудани шамон технологияшои ракам! ба кулл! тагйир ёфт. Яъне, тагйироте, ки мо баррас! мекунем, на таншо ба худи мушосибот, балки ба касби мушосиб! низ дахл дорад. Аксари олимон чунин мешуморанд, ки нишонашои асосии тагйирот дар аз навсозии назарияи башисобгир! ва шисоботдиш! дар иктисоди ракам! чунинанд: —i тавсеаи инъикоси доираи корхона дар башисобгир!; — баландбардории сифат ва самаранокии фаъолияти мушосиб!; — муайянсоз! ва афзоиши теъдоди объектшои нави башисобгир!; 65 — ташияи усулшои инноватсионии арзёбии объектшои нави башисобгир!; — ташаккулдишии муносибатшо ба шамгироии шаклшои мухталифи башисобгир!; — истифодабарии технологияшои муосири иттилоотии ватан! ва хорил!; — ташияи ланбашои назарияв!, метод! ва амалии рушди сошаи шисобдор!. Яке аз касбшои наве, ки пайдоиши вай бевосита ба ташаккулёбии иктисоди бозор! алокаманд! дорад, касби аудитор! ба шисоб меравад. Аудит шамчун унсури лудонопазири иктисоди бозор!, шакли пешкадами назорати молияв! буда, дар шароити муносибатшои озоди бозор! ва устувории иктисодиёти шукук! ташаккул ёфтааст. Дар фашмиши муосир аудит фаъолияти сошибкории аудиторонро ролеъ ба баамалории санлишшои мустакили гайриидоравии шисоботи молияв!, шуллатгузории пардохт! - шисоббаробаркун!, эъломияшои андоз ва дигар ушдадоришо ва талабномашои молиявии субъектшои иктисод!, шамчунин расонидани дигар хизматшои аудиториро ифода менамояд. Аз солшои 60 истифодаи компютершо барои илрои масоили башисобгирии мушосиб! яку якбора афзуданд. Дар робита бо он, Иститути аудиторони дохил! соли 1977 лоишаро оид ба ташкики имконоти гузаронидани аудити низомшои автоматикунонидашуда бо максади башодишии сифати аудит ва назорати низомшои коркарди электронии маълумотшо ташия намуд. Соли 1976 Ассотсиатсияи аудиторони низомшои коркарди электронии маълумотшо ва Институти аудиторони коркарди электронии маълумотшо таъсис дода шуда, соли 1987 «Стандартшои умумии аудити низомшои ахборот!»-ро ташия намуданд [6, с.67]. Ба туфайли давраи технологияшои ракам!, аудитор имконияти шар ч! бештар нодирро ба даст меорад. Таъминоти такмилёфтаи барномав!, ки захирашои интелекти сунъиро шар ч! бештар фаъол татбик менамояд, ба табодули касби мушосиб! - аудитор! мусоидат намуда, ба илрои коршои якнавъаи мошин! оварда расонида, ба инсон асосан накши стратегиро мукаррар менамояд. Аммо рушди технологияшо маънои онро надорад, ки аудит ва аудитор нолозим мегарданд, баръакс оншоро барои аз нав тахассусгир! ва бадастории малакашои техник!, шамчунин дар «парвандаи» худ ушдадор менамояд. Тадкикоти аз лониби институти аудиторони дохил! гузаронидашудаи малакашо дорои талаботи бештар буда, дар 66 аудити дохил! ошкор сохт, ки аксари иштирокчиён машз IT -малакашоро интихоб намуданд [2, с.102]. йамчунин, мувофики боз як тадкикоти FRC (шуро оид ба шисоботи молияв!), ки мавзуяш сифати аудит байни шаш намояндашои калонтарини соша буд, истифода аз усулшои ташлили маълумотшо дар аудит яке нишондишандаи

калидии сифати вай машсуб меёбад [3, с. 103]. йамин тарик, дар шароити иктисодиёти ракам!' ба аудитор лозим аст, ки дорои дониш оид ба технологияшои муосир ва усулшои пешрафтаи ташлили иттилооти молиявй бошад. Истифодабарии технологияшои компютер! тайи дашсолашо ба заминаи аудити шисоботи мушосибии молияв! табдил ёфт. Барномашои аз лониби аудиторон ба таври анъанав! истифодашавандаро ламъовар! намуда, ташаккул доданд ва интихоби машдуди маълумотшои сохторгардидаи молияв! ва интихобии фавриро пешнишод мекарданд. Лекин дар робита бо талаботи доимо афзояндаи кифоягии ламъоварии далелшои аудитор!, даралаи вулуддоштаи коркарди ташлил! нокифоя мегардад. Вактшои охир ширкатшои азими байналмилалии аудитор! оид ба зешни сунъй фаъолиятро огоз кардаанд. Зех,ни сунъй тарши назариявиро ифода менамояд, ки шамчун мушити компютер! тасвир намудан мумкин аст ва барои шалли масъалашои одатан бо лалби акли инсон! ба амал овардашаванда, кодир аст. йамчунин, ин технологияшоро баъзан маърифат! низ меноманд. Технологияшои маърифат! ба аудиторон имконияти автомат! кунонидани масъалашоеро пешнишод менамояд, ки татбики оншо каблан дар тули дашсолашо даст! илро мегардид, масалан шисобкунии микдори захирашо ё коркарди тасдиккунии хуччат. Дар натилаи ихтисоркунии масъала, аудиторон имконияти бештарро ба баландбардории сифат бо ёрии башодишии ташлилии пешрафтаро ба даст оварда, шиссаи зиёди вакти худро ба шалли масъалашое, ки мулошизаронии касб! ва ташлили бештарро талаб менамоянд, равона месозанд. Ба сифати мисоли сошае, ки дар он аудиторон аз истифодабарии технологияшои маърифат! афзалиятро дар тафтиши шуллатшо дидан мумкин аст. Бинобар ин, машз истифода технологияшои маърифат! дар амалияи аудитор! ба аудитор чихдти таъмини сатши ба кадри коф! баланди сифати аудитор дар асоси имкониятшои мазкур таъмин менамояд: [3, с.167] а) афзун гардидани дарбаргирии маълумотшо; б) ташлили ба кадри корй детали маълумотшо; в) фашмиши бештари воситаи идоракун!, башисобгирии мушосиб!, амалияи равандшо ва шисоботи мизол; г) таваллуши нисбатан баланд ба тафтишоти аудитор! бо арзиши баланд дар сошашои дорои хавфи баланд барои тичорат ва шисоботи мураккаб; д) дурнамои шар чй бештар васеъ барои бизнес ва хавфшои он.

йамин тарик, иктисодиёти ракам! робитаи кавии донишшои назарияв! ва малакашоро дошта, ин ба истифодабарии технологияшои ахборот! имкон медишад, ки ба автоматизатсияи коршо, сарфаи харолоти муваккат! ва баландбардории сифати кор оварда расонад.

1. Коржова О.В., Филимонов А.А. Цифровая экономика в бухгалтерском учете // Научное обозрение. Педагог-кие науки. 2019. - № 4-4. С. 53-55 2.Мельник, М.В. Новые повороты учета, анализа и аудита. // Учет. Анализ. Аудит. 2018. - №1. - С. 102

3. Пожарицкая, И. М. Проблемы проведения аудита в условиях цифровой экономики. // Устойчивое развитие социально-экономической системы Российской Федерации. 2018. - С.

4. Паёми Асосгузори сулшу вашдати милл! - Пешвои миллат, Президенти Лумшурии Толикистон муштарам Эмомалй. Рашмон ба Маллиси Олии Лумшурии Толикистон. 22.12. 2017. -Душанбе, 2017 .

5. Ерохина, Е. И. Анализ проблем и перспектив рынка аудиторских услуг в 2000-2017 гг.: Монография «Экономика России". Актуальные проблемы и вызовы. - М.: Издательство «Научный консультант», 2018. - С.67-96

АДАБИЕТИ ИСТИФОДАШУДА:

167

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.