Научная статья на тему 'ЎРТА ТАЬЛИМГА ИННОВАЦИЯЛАРНИ ЖОРИЙ ЭТИШНИНГ МАМЛАКАТИМИЗ ИЖТИМОИЙ ТАРАҚҚИЁТИДАГИ АҲАМИЯТИ'

ЎРТА ТАЬЛИМГА ИННОВАЦИЯЛАРНИ ЖОРИЙ ЭТИШНИНГ МАМЛАКАТИМИЗ ИЖТИМОИЙ ТАРАҚҚИЁТИДАГИ АҲАМИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
23
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЎРТА ТАЬЛИМ / ФАН / ИШЛАНМАЛАР / ИННОВАЦИЯ / ИННОВАЦИОН РИВОЖЛАНТИРИШ / ИНТЕГРАЦИЯ / РИВОЖЛАНИШ / ИЖТИМОИЙ ТАРАққИЁТ / ТЕХНИКА / ТЕХНОЛОГИЯ ТАЪЛИМ ТИЗИМИ / ИННОВАЦИОН ЁНДАШУВЛАР / ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАР / ТАЪЛИМ ИСЛОҲОТЛАРИ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Ибадуллаев К.М.

Ушбу маърузада мамлакатда таълим соҳасидаги ислоҳотларни амалга ошириш жараёнида инновацион ёндашувлардан самарали фойдаланиш масалалари ёритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE IMPORTANCE OF INTRODUCTION OF INNOVATIONS TO SECONDARY EDUCATION IN THE SOCIAL DEVELOPMENT OF OUR COUNTRY

This report addresses the issues of effective use of innovative approaches in the implementation of reforms in the field of education in the country.

Текст научной работы на тему «ЎРТА ТАЬЛИМГА ИННОВАЦИЯЛАРНИ ЖОРИЙ ЭТИШНИНГ МАМЛАКАТИМИЗ ИЖТИМОИЙ ТАРАҚҚИЁТИДАГИ АҲАМИЯТИ»

Ибадуллаев К.М.

ТВЧДПИ Мактабгача таълим факультети декани, физика -

математика фанлари номзоди

УРТА ТАЬЛИМГА ИННОВАЦИЯЛАРНИ ЖОРИЙ ЭТИШНИНГ МАМЛАКАТИМИЗ ИЖТИМОИЙ ТАРАВДИЁТИДАГИ

АХДМИЯТИ

Аннотация: Ушбу маърузада мамлакатда таълим соуасидаги ислоуотларни амалга ошириш жараёнида инновацион ёндашувлардан самарали фойдаланиш масалалари ёритилган.

Калит сузлар: Урта таълим, фан, ишланмалар, инновация, инновацион ривожлантириш, интеграция, ривожланиш, ижтимоий тарацциёт, техника, технология таълим тизими, инновацион ёндашувлар, педагогик технологиялар, таълим ислоуотлари.

Ibadullaev K.M., candidate of physical and mathematical sciences

dean of the faculty of preschool education

TVChDPI

THE IMPORTANCE OF INTRODUCTION OF INNOVATIONS TO

SECONDARY EDUCATION IN THE SOCIAL DEVELOPMENT OF

OUR COUNTRY

Abstract: This report addresses the issues of effective use of innovative approaches in the implementation of reforms in the field of education in the country.

Keywords: Secondary education, science, developments, innovation, innovative development, integration, development, social development, engineering, technology education system, innovative approaches, pedagogical technologies, educational reform.

Кириш: Мамлакатимизда мустакилликнинг илк йиллариданок таълим сохасига давлат даражасида эътибор каратиб келинмокда. Узбекистан Республикаси Олий Мажлисининг ИХ сессиясида кабул килинган "Таълим т^рисида"ги К,онун ва Кадрлар тайёрлаш миллий дастури ёш авлодни тарбиялашнинг асосий истикбол ва йуналишларини белгилаб берди. Кадрлар тайёрлаш миллий дастурида таълимни тубдан ислох килишнинг асосий йуналишлари курсатиб берилган. Унда "Узлуксиз таълим ижодкор, ижтимоий фаол, маънавий бой шахс шаклланиши ва юкори малакали ракобатбардош кадрлар илдам тайёрланиши учун зарур шарт-шароитлар яратади" - деб курсатилган [1, 3]. Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Хдракатлар

Стрaтегиясининг туртинчи - Ижтимоий сохэни ривожлaнтиришнинг устивор йунэлишининг "Тэълим Ba фaн сохэсини ривожлaнтириш" деб номлaнгaн бaндидa 2017-2021 филлaрдa "узлуксиз тaълим тизимини янaдa тaкомиллaштириш, сифaтли тaълим хизмaтлaри имкониятлaрини ошириш, мехнэт бозорининг зaмонaвий эхтиёжлэригэ мое юкори мaлaкaли кaдрлaр тaйёрлaш сиёсaтини дaвом эттириш" [2,] кyздa тyтилгaнлигини элохидэ тaъкидлaш лозим. Бyндaй юкори мaррaлaргa эсa тaълим жaрaёнигa илFор, инновaцион ёндaшyвлaрни жэлб этмaй туриб эришиб бyлмaйди. Дэрхэкикэт, илFор педaгогик технологиялaр тaълим жaрaёнини унумдорлигини оширaди, Укyвчилaрнинг мyстaкил фикрлaш жaрaёнини шaкллaнтирaди, Укyвчилaрдa билимгa иштиёк Ba кизикишни оширaди, билимлaрни мустэхкэм yзлaштириш, yлaрдaн aмaлиётдa эркин фойдaлaниш кyникмa Ba мaлaкaлaрини шaкллaнтирaди. Инновaцион педaгогик технологиялaргa aсослaнгaн тaълим жaрaёнидa укитувчи Ba укувчи фaолияти доирaси aник белгилaнaди, тaълимни тaшкил этишнинг aник технологияси кyрсaтилaди. Бугунги кyндa жaмиятнинг ижтимоий Ba иктисодий ривожлaниш жaрaёнлaрини инновaциялaрсиз тaсaввyр этиб бyлмaйди. Жaмиятнинг бaрчa сохaлaригa инновaциялaрни жорий этилиши ижтимоий хэётнинг мухим хaрaкaтлaнтирyвчи кучи хисоблэнэди. Тaълим тизимидa инновaциялaрни жорий этилиши эсa, жaмият ижтимоий Ba иктисодий тaкомилини тaъминлaш, эхоли турмуш фaрaвонлигини ошириш, ижтимоий мyaммолaрни хэл этиш жaрaёнидa узининг мухим Урнигa эгэдир. Х,озирги кундэ тэълим жaрaёнигa инновaцион технологиялaр Ba интерфaол усуллэрни куллэшгэ кизикиш тоборэ кенг тус олмокдэ. Бундэй усуллэрни кУллэш тэълим сэмэрэдорлиги Ba тэъсирчэнлигини оширэди, Укyвчилaрдa дэрс мэзмунини терaн энглэш куникмэсини шaкллaнтирaди. Тэълимнинг инновaцион методлaри Укyвчилaрнинг улкэн тэълимий кудрэтидэн фойдaлaниш Ba фэоллэштириш, Укyв жaрaёнигa мусобэкэ элементлaрини киритиш имконини берaди. Тэълимнинг интерфaол методлaри тэълимдэ янгиликлэр сирэсига кирэди. K.Aнгелевский фикричэ, «... бэрчэ дaвлaтлaр тэълимгэ имкон кэдэр куп янгилик киритишгэ интилмокдэ... Бугунги янгиликлэр улэргэ уюшгэн, режэли, оммaвий... ёндaшyвни тaлaб этэди. Янгиликлэр келэжэк учун узок муддэтли инвестициялaрдир... Новaторликкa кизикиш yЙFOTИШ, янгилик ярэтишгэ интилyвчaн шэхсни тэрбиялэш учун тэълимнинг узи янгиликлэргэ бой булиши, ундэ ижодкорлик рухи Ba мухити хукм суриши лозим» [4]. Инновaция инглиз тилидэн олингэн булиб, янгилик ярэтиш, янгилик кэби мэънони энглэтэди. Демэк, aнъaнaвий тэълимдэги кэби бир хил коидэлэр эсосидэ эмэс, бэлки янгиликлэр эсосидэ тэълим жэрэёнининг тэъсирчэнлигини оширишгэ кэрэтилгэн иш шэклидэн фойдэлэниш инновaция демэкдир. Тэълимдэ педэгогик технологиялэргэ эсослэниш Ba инновaциягa интилиш, Укyвчилaрни фaоллaштиришгa кэрэтилгэн турли интерфэол услублэрдэн

фойдаланиш таълим максадини самарали амалга оширишга ёрдам беради. Инновациялар долзарб, мухим ахамиятга эга булиб, бир тизимда шаклланган янгича ёндашувлардир. Узбекистон Республикасида таълим тизимини такомиллаштириш ва инновацион ривожлантириш имкониятларининг мавжудлиги куйидагиларда намоён булмокда: -биринчидан, мамлакатда олий тизим ва илмий муассасалар илмий изланишлар ва тадкикотлар олиб бориладиган асосий маскандир; - Урта таьлимда инновацион FOялар яратиш ва амалиётга жорий этиш буйича илмий ва педагогик кадрлар салохияти мавжуд; - учинчидан, хорижий давлатларнинг таълим тизимида инновациялар буйича тажрибаларини кенг урганиш ва махаллий шароитда жорий этиш имконияти мавжуд. Узбекистон Республикаси Президенти Ш.Мирзиёев: "Бу уринда, менинг назаримда, иккита асосий вазифани хал этиш зарур: биринчи - илмий муассасаларнинг моддий-техник базасини илFор хорижий марказлар даражасида ва олимлар талабларига мувофик сезиларли равишда мустахкамлаш керак. Бунда, албатта, давлатнинг эхтиёжлари ва унинг максадли вазифалари инобатга олиниши шарт; иккинчи - академикларни хар тарафлама куллаб-кувватлаш, жумладан, моддий раFбатлантириш буйича аник чора-тадбирларни ишлаб чикиш ва амалга ошириш" деб таъкидлаган (1, 46).

Асосий кисм: Таълим тизимини инновацион ривожлантириш Узбекистонда ёшларга хар томонлама шарт-шароитлар яратилиб берилаётганлиги билан чамбарчас боFликдир. О.Мухаммаджоновнинг таъкидлашича, "Ёш авлоднинг хар томонлама баркамол ривожланиши ва тарбияланишига шароит яратиш Узбекистон мустакиллигининг дастлабки йилларидан бошлаб ёшларнинг манфаатларига оид давлат сиёсатининг устувор йуналиши хисобланади. Зеро, бу келажакка йуналтирилган сармоя хисобланади" [4,28]. Урта таьлим укув юртларини мамлакатимиз ижтимоий-иктисодий салохиятида урнини юксалтириш юзасидан кайта куриб чикиш максадга мувофик. Уларни факатгина таълим даргохи эмас, балки илмий FOяларни ишлаб чикиш, реал хаётга янги махсулотлар, техника ва технологиялар барпо этувчи муассасалар сифатида ривожлантириш, илм-фан билан шуFулланувчи олимларнинг хар томонлама раFбатлантириш, уларнинг мехнат натижаларини халк хужалигига кенг жорий этиш борасида чора-тадбирларни амалга ошириш лозим. "Мустакил миллий ижтимоий тараккиёт янги сифатий боскичга усиб утишини таъминлашда моддий ва маънавий ишлаб чикариш жараёнларини диалектик тарзда уЙFунлаштиришнинг яна бир усулини инновацияларни иктисодиёт ва маънавият сохасига жорий этиш асосида уларни уЙFун тарзда ривожлантиришни йулга куйиш ташкил этади. Бу усул ёшларнинг мехнат фаолиятини иктисодиёт ва маънавият билан уЙFун тарзда ташкил этиш асосида ривожлантиришнинг диалектик хусусиятларини узида ифодалаган воситалар оркали иш юритади" [4,64]..

Урта таьлимда инновацияларни жорий этиш учун укитувчи ва Укувчиларда онгида янгича тафакурни шакллантириш, замонавий фикрлаш тарзини ошириш, технологик FOяларни шакллантириш лозим. "Бугунги жамиятни ривожлантириш учун вокеликка янгича ракурсдан туриб караш, янгича, яъни инновацион ёндашув лозим булади. Бу янгича методология, янгича технология, хуллас инновацион ёндашув дир. Инновацион, яъни янгиликка асосланган технологиялар, янгича бошкарув жараёнларини жорий этиш учун янгича тафаккурга таяниш лозим"[4, 12].

Хулоса: Урта таьлимда укувчиларга фанлардан факат билим бериш билан биргаликда, долзарб илмий-техника муаммоларни ечишга жалб этиб, инновацион жараёнлар иштирокчисига айлантириш лозим. Бу жараёнларни ташкил этишда олийгохларда илмий-инновацион марказлар, тажриба-техник ва конструкторлик булинмалар, технопарклар, юкори технологик жихозларга эга замонавий лабораториялар ташкил этиш максадга мувофик. Бу жараёнда ёш олимлар ва иктидорли укувчиларнинг илмий салохияти, янги FOялар ва инновацияларга илмий ва амалий куникмалари ошади.

Хулоса килиб айтганда, инновацияларга оид тушунчаларни атрофлича урганиш оркали келгусида мамлакатимиз тараккиётига хизмат килувчи мухим йуналишларда муваффакиятларни кулга киритиш истикболлари мавжуд.

Фойдаланилган адабиётлар:

1.Мирзиёев Ш.М. Танкидий тахлил, катъий тартиб-интизом вашахсий жавобгарлик - хар бир рахбар фаолиятининг кундалик коидаси булиши керак, -Тошкент, "Узбекистон", 2017. -Б.46.

2.2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантириш-нинг бешта устувор йуналиши буйича Хдракатлар Стратегияси. Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами, 2017 й., 6-сон. З.Узбекистон Республикаси Кадрлар тайёрлаш Миллий Дастури.К,онун хужжатлари маълумотлари миллий базаси, 05.01.2018 й., 3-сон. 4.О.Мухаммаджонов. Конституция: халк манфаатларининг хукукий кафолати. -Тошкент, "Мухаррир нашриёти", 2017. -Б.28

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.