Научная статья на тему 'ЎРТА МАСОФАГА ЮГУРУВЧИЛАРНИНГ СПОРТ ФОРМАСИГА ТАЪСИР ЭТУВЧИ ОМИЛЛАРНИ АНИҚЛАШ ВА ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИГИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ САМАРАДОРЛИГИ'

ЎРТА МАСОФАГА ЮГУРУВЧИЛАРНИНГ СПОРТ ФОРМАСИГА ТАЪСИР ЭТУВЧИ ОМИЛЛАРНИ АНИҚЛАШ ВА ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИГИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ САМАРАДОРЛИГИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
10
3
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
МАШғУЛОТЛАР / МУСОБАқА ДАВРИ / ФУНКЦИОНАЛ ТАЙЁРГАРЛИК / ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИК / ТЕХНИК ТАКТИК ТАЙЁРГАРЛИК / ПСИХОЛОГИК ТАЙЁРГАРЛИК / СПОРТ ФОРМАСИ / ВОСИТА / ОМИЛ

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Қурбонов Х.Х.

Мазкур мақолада ўрта масофага югурувчилар спорт формасига таъсир этувчи омилларни аниқлаш ва спорт формасини такомиллаштиришга қаратилган машғулот дастурини қўллаш ёрдамида жисмоний тайёргарликни ошириш буйича олинган маълумотлар батафсил ёритиб берилган.В данной статье подробно освещены сведения, полученные по улучшению физической подготовленности с помощью программы тренировок, направленной на улучшение спортивной формы и определение факторов, влияющих на спортивную форму бегунов на средние дистанции.In this article, the information obtained on the identification of factors affecting the sports form of middle distance runners and the improvement of physical fitness by using a training program aimed at improving the sports form is detailed.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЎРТА МАСОФАГА ЮГУРУВЧИЛАРНИНГ СПОРТ ФОРМАСИГА ТАЪСИР ЭТУВЧИ ОМИЛЛАРНИ АНИҚЛАШ ВА ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИГИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ САМАРАДОРЛИГИ»

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

.1 ~ Мустакил изланувчи

" В Х.Х. КУРБОНОВ1

'Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, Чирчик шах,ри, Узбекистон

Муаллиф билан богланиш учун: УРТАМАСОФАГА ЮГУРУВЧИААРНИНГ

info@jtsu.iu

СПОРТ ФОРМАСИГА ТАЪСИР ЭТУВЧИ ОМИАААРНИ АНИКДАШ ВА ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРАИГИНИ ТАКОМИАААШТИРИШ

Аннотация

Annotation

В данной статье подробно освещены сведения, полученные по улучшению физической подготовленности с помощью программы тренировок, направленной на улучшение спортивной формы и определение факторов, влияющих на спортивную форму бегунов на средние дистанции.

Ключевые слова: тренировка, соревновательный период, функциональная подготовка, физическая подготовка, технико-тактическая подготовка, психологическая подготовка, спортивная форма, средство, фактор.

Мазкур маколада урта масофага югурувчилар спорт формасига таъсир этувчи омил-ларни аниклаш ва спорт формасини такомиллаштиришга каратилган машгулот дастурини куллаш ёрдамида жисмоний тайёргарликни ошириш буйича олинган маълумотлар батафсил ёритиб берилган.

Калит сузлар: машгулотлар, мусобаца даври, функционал тайёргарлик, жисмоний тайёр-гарлик, техник-тактик тайёргарлик, психологик тайёргарлик, спорт формаси, восита, омил.

In this article, the information obtained on the identification of factors affecting the sports form of middle-distance runners and the improvement of physical fitness by using a training program aimed at improving the sports form is detailed.

Key words: Training, competition period, functional training, physical training, technical-tactical training, psychological training, sports uniform, tool, factor.

Тадкикот ишининг долзарблиги. Халкаро укув жараёни тажрибасидан фойдаланган холда, олимпия ва паралимпия спорт турлари буйича спорт-таълим муассасалари учун такомиллаштирилган укув дастур-лари ва укув-услубий адабиётларни ишлаб чикиш ва такдим этиш лозим [1].

Урта масофага югурувчилар спорт формасининг йиллик тайёргарлик машгулотларида ташкил то-пиши хамда мусобакалар даврида баркарор ушлаб турилиши кутилган даражада эмаслигининг бош сабабларидан бири, спорт формасига таъсир этувчи омиллар деярли хисобга олинмаслиги саналади [2,6].

Спортчи спорт формасига кириб олингандан кейин, уни бутун масъулиятли мусобакалар давомида саклаб туриш ва спорт ютукларига эришишга айлан-тириш вазифаси пайдо булади. Спорт формаси - бу факат холатгина эмас, балки жараён хамдир спортда ютукларга эришишга тайёр эканликни курсатувчи барча фазилат, малака, махоратларни узлуксиз тако-миллаштириб борувчи жараён хамдир [5,7].

Спорт формасига таъсир этувчи омилларни урганиш ва тахлил килиш, мусобака циклларида спортчилар томонидан эришилган тайёргарлик да-ражасини максимал даражада курсатиб бера олиш ва спорт формасини баркарор ушлаб туришлари учун

кенг имкониятлар яратиб берилишига хизмат кила-ди. Тадкикот иши мавзусига доир илмий-услубий адабиётларни урганиш ва тахлил килиш жараёнида аникландики, спорт формаси буйича маълумотлар умумий тарзда берилган лекин, спорт формасига таъсир этувчи омилларни урганиш ва тахлил килиш афзалликларига алохида тухталиб утилмаган.

Юкори даражали машкланган холатда (спорт фор-масида) спортчи уз фаолиятида жисмоний, техник ва тактик натижаларнинг маълумотларини сифатлифок курсата олади [3,4].

Урта масофага югурувчилар йиллик тайёргарлик машгулотлари жараёнида спорт формасига таъсир этувчи омилларни урганиш ва тахлил килиш натижа-сида, улар таркибини тизимли равишда шаклланти-риш ва салбий таъсир этадиган томонларини бартараф этишнинг самарали йулларини ишлаб чикиш хамда машгулотларда куллаш, кечиктириб булмас долзарб масалалардан бири хисобланади.

Тадкикот максади урта масофага югурувчилар спорт формасига таъсир этувчи омилларни аниклаш ва спорт формасини такомиллаштиришга каратилган машгулот дастури ёрдамида жисмоний тайёргарли-гини ошириш.

Тадкикот вазифалари:

- урта масофага югурувчилар спорт формасига

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

таъсир этувчи омиллар ва жисмонии таиёргарлиги буйича илмиИ-услубиИ адабиётларни урганиш асо-сида тахлил этиш ва умумлаштириш;

- урта масофага югурувчиларнинг спорт форма-сига таъсир этувчи омилларни ва жисмоний тайёр-гарлигини анидлаш;

- урта масофага югурувчилар мусобада даврида спорт формасини бардарорлаштириш буйича тако-миллашган машгулот тузилмасини ишлаб чидиш ва педагогик тажрибада самарадорлигини анидлаш.

Тадкикот усуллари. Илмий-услубий адабиётлар тахлили, педагогик кузатув, таддидотни ташкил ди-лиш, педагогик тажриба, математик-статистик усуллар ва олинган натижалар тахдили.

Тадкикот натижалари ва уларнинг мухокама-си. Урта масофага югурувчилар йиллик тайёргарлик машгулотларида спорт формасининг ташкил топиши ва мусобадалар даврида бардарор ушлаб турилишига таъсир этувчи омиллар кенг куламли таркибий тузи-лишга эга. Ушбу омилларни аниклаб олишда мураб-бий хамда соха мутахассислари шунингдек машгулот ва мусобадалар жараёнини кузатиш ва сухбатлар давомида йигилган маълумотларни умумлаштириш натижасида дуйидаги омилларни дайд этишга эъри-шилди (1-жадвалга даранг).

1-жадвал

Урта масофага югурувчиларнинг спорт формасига таъсир этувчи омиллар

Мураббий ва спортчи Касалликка чалиниш ва жарохатлар

10 муносабатидаги даволаниш ишларининг тугри

тушунмовчиликлар ташкил дилиниши

СМ

см о см 00

го га

0

ю

1

№ Машгулот жараёнидаги омиллар Машгулотдан ташкари омиллар

1 Машгулот юкламаларининг хажми ва шиддати Мусобадаларнинг йиллик тадвим режаси ва уларда датнашиш меъёри

2 Машгулот вазифаларининг бир - бирига мувофидлиги Спорт формаси даражасини бахолаш ва назорат дилиш воситаларининг камлиги

3 Юкламалар орасида дам олиш оралидларини тугри дулланилиши Спорт формасини такомиллаштиришга даратилган дастурлар йудлиги

4 Спортчининг функционал тайёргарлик холати Спорт формасини шакллантириш буйича модел курсаткичлар етишмаслиги

5 Жисмоний тайёргарлик (УЖТ-МЖТ) нисбати Машгулотдан сунг тиклаш ишларини тугри ташкил дилиш (фаол-суст)

6 Техник-тактик тайёргарлик холати Идлим шароитлари (об-хаво ва х.к.)

7 Психологик тайёргарлик холати Кундалик сарфланган энергиянинг урни допланиши (овдатланиш ва х.к.)

8 Интеграл тайёргарлик холати Спортчининг кундалик хаёт тартиби ва машгулот вадтининг мувофидлиги

9 Машгулот жойи, восита ва усуллари, жихозлар мувофидлиги ва х.к. Спортчининг малакаси ва индивидуал хусусиятлари

Урта масофага югурувчиларнинг спорт натижала-рига таъсир этувчи юдоридаги жадвалда ва дуйидаги келтирилаётган омилларни назорат дилиш мухим ахамиятга эга булиб, шунингдек жуда масъулиятли беллашувларга имкон дадар эртарод стартдан 7-10 кун аввал етиб келиши, старт куни одатдаги мутаддил шиддатли эрталабки машгулот утказилиши, агар катта хаяжон садланиб турса, худди шундай машгулотни стартдан 6 соат олдин хам утказиш, мусобада олди кунлари имкон дадар асабийлаштирувчи таъсирлардан садланиш лозим ва х.к.

Урта масофага югурувчи таддидотга жалб этилган тажриба ва назорат гурухи спортчиларнинг жисмоний тайёргарлиги анидланди. Унга кура, тажриба гу-рухида 100 м. масофага югуришда таддидот олдидан 12,8±0.2 сония дайд этди, назорат гурухи 12,9±0.2 сония натижа курсатди. 200 м. масофага югуришда тажриба гурухи 26,1±0,8 сония булса, назорат гурухи да 26,4±1,5 сония дайд этилди. Тажриба гурухида 400 м. масофага югуришда 54,9±1,2 сония, назорат гурухи 55,1±1,6 сония натижани дайд этди. 600 м. масофага югуришда тажриба гурухи 91,2±1,3 сония, назорат гурухи синалувчиларида эса 91,4±1,1 сония натижа курсатилди. Тезкор чидамлиликни анидлаш мадсадида 800 м. масофага югуришда тажриба гурухи 122,1±1,5 сония, назорат гурухида эса 122,2±1,8 сония натижа курсатди. 1000 м. масофага югуришда тажриба гурухи 172,3±1,8 сония, назорат гурухи эса 171,6±1,8 сония натижа курсатди. 1500 м. масофага югуришда тажриба гурухи 255,2±2,8 сония натижа курсатган булса, назорат гурухи 254,7±2,6 сония натижани дайд этди. Турган жойидан узунликка сакраш тести буйича тажриба гурухи 227±4,49 см. натижа, назорат гурухи эса 229±5,24 см. дайд этди. Турган жойидан узунликка уч хатлаб сакраш тести буйича тажриба гурухи 717±17,1 см. дайд этган булса, назорат гурухи эса 715±24,2 см. натижа билан якунлади. Демак олинган маълумотлар тахлил этадиганда, тажриба ва назорат гурухи спортчилари жисмоний тайёргарлиги уртасида сезиларли фард кузатилмади (2-жадвалга даранг).

2-жадвал

Урта масофага югурувчи тажриба ва назорат гурухи спортчиларининг тадкикотдан олдинги жисмоний тайёргарлик курсаткичлари (п-24)

Тажриба Назорат

№ Назорат тестлари гурухи (п-12) гурухи (п-12)

х±о х±о

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

1 100 м. югуриш (с.) 12,8±0.2 12,9±0.2

2 200 м. югуриш (с.) 26,1±0,8 26,4±1,5

3 400 м. югуриш (с.) 54,9±1,2 55,1±1,6

4 600 м. югуриш (с.) 91,2±1,3 91,4±1,1

5 800 м. югуриш (с.) 122,1±1,5 122,2±1,8

6 1000 м. югуриш (с.) 172,3±1,8 171,6±1,8

7 1500 м. югуриш (с.) 255,2±2,8 254,7±2,6

Спорт такомиллашуви гурухидаги урта масофага

8 Турган жойидан узунликка сакраш (см.) 227±4,49 229±5,24

9 Турган жойидан узунликка уч хатлаб сакраш (см.) 717±17,1 715±24,2

Тадкикотда олинган натижаларни киёсий тахли-ли асосида урганилиб, биз томонимиздан тажриба гурухи учун хафталик микроцикллар учун тайёргарлик машгулотлари тузилмаси ишлаб чикилди (3, 4-жадвалга каранг).

3-жадвал

йиллик тайёргарлик машFулотларини боскичли режалаштириш

I ривожлантирувчи базавий тайёргарлик даври I мусобака олди тайёргарлик даври I мусобака даври I Утиш даври

- Тортувчи микроцикл; - Спортчиларни соглигини мустах-камлаш; - Гармоник ривожланишини тамин-лаш; - УЖТ ва МЖТ ривожлантириш; - Жисмоний тайёргарлигини ошириш; - Функционал тайёргарлигини ривожлантириш; - Спорт формасини шакллантириш. - МЖТ ривожлантириш; - ТТТ ни ошириш; - Психологик тайёргарликни ошириш; - Иродавий фатилатларни ривожлантириш; - Юкори спорт формасига олиб чикиш. - Юкори даражадаги интеграл тайёргарликни намойиш этиш; - Спортчи узининг индивидуал хусу-сиятларини намойиш этиш; - Махсус чидамлиликни ривожлантириш; - Спорт формасини юкори даражага чикканлигини спорт натижаси билан исботлаш. - Организмни кайта тикловчи самарали воситаларни куллаш; - Тикловчи микроцикл: Сауна, хаммом, гидромассаж, массаж, сузиш; - Спортчини иш кобиляти-ни ушлаб туриш фаол дам олишни таъминлаш.

II Базавий ривожлантирувчи тайёргарлик даври II Мусобака олди тайёргарлик даври II Мусобака даври II Утиш даври

- Жисмоний тайёргарлик даражаси-ни ошириш; - Тортувчи микроцикл; - Х^ажмли микроцикл; - Функционал холатни яхшилаш; - ТТТ ни ошириш. - МЖТ ни ошириш хато ва камчиликларни тугрилаш; - ТТТ ни ошириш; - Махсус чидамлиликни ривожлантириш; - Мусобака махоратни ошириш; - Экстра-интенсив микроцикллар; - Назорат микроцикли; - Мусобака микроцикли; - Психологик тайёргарликни ошириш; - Иродавий фазилатларни тарбиялаш. - Спортчи индивидуал имкониятларини тула курсатиб беришини таъминлаш; - Интеграл тайёргарликни намойиш этиш; - Юксак спорт натижасига эришиш; - Шиддатли микроцикл. - Спортчи иш кобилятини кайта тиклаш, фаол дам олиш ва организмни кейинги даврга тайёрлаш; - Тикловчи микроцикл: Сауна, хаммом, гидромассаж, массаж, сузиш.

III тайёргарлик даври III Мусобака олди тайёргарлик даври III Мусобака даври III Утиш даври

- Жисмоний тайёргарлик даражаси-ни ошириш; - Тортувчи микроцикл; - Х^ажмли микроцикл; - Функционал холатни яхшилаш; - ТТТ ни ошириш; - Тортувчи микроцикл. - Зарбдор хафталар; - Шиддатли микроцикл; - Назорат микроцикл; - МЖТ ни ошириш хато ва камчиликларни тугрилаш; - ТТТ ни ошириш; - Махсус чидамликни ривожлантириш; - Экстра-интенсив микроцикллар; - Мусобака микроцикл; - Психологик тайёргарликни ошириш. - Спортчи индивидуал имкониятларини тула курсатиб беришини таоминлаш; - Интеграл тайёргарликни намойиш этиш; - Юксак спорт натижасига эришиш; - Шиддатли микроцикл; - Мусобака микроциклида бор имко-ниятдан максимал фойдаланиш. - Организмни кайта тикловчи самарали воситаларни куллаш; - Тикловчи микроцикл: Сауна, хаммом, гидромассаж, массаж, сузиш; - Спортчини иш кобилятини ушлаб туриш фаол дам олиш-ни таъминлаш.

4-жадвал

Урта масофага югурувчиларнинг тайё'ргарлик даврида - УЖТ ва МЖТ ни ривожлантирувчи микроциклнинг тузилиши

Кун Машгулотнинг таркибий тузилиши

Юкламанинг мазмуни Юкламанинг хажми ва меъёри

Душанба Чигал ёзди машклари 15-20 дакика

Эгилувчанликни ривожлантирувчи машклар 10-15 дакика

Махсус югуриш машкдари 10-15 дакика

Зинага пастдан юкорига оёкларни бир текс елка кенглигида килиб сакраб чикиш 10 дакика

Тикловчи югуриш 800 м.

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

Сешанба Чигал ёзди машдлари 15-20 дадида

Эгилувчанликни ривожлантирувчи машдлар 10-15 дадида

Махсус югуриш машдлари 10-15 дадида

Оёд-сон мушаклари олдинга кутарган холда штанга ёки гантелни юдорига кутариб тушуриш, оёд ерга тегмаган холда 4 марта 4 сериядан, 16 кг гантел ёки 20 кг. штанга билан бажарилади

Спорт уйинлари 15 дадида

Сауна утказиш

Чоршанба Спорт уйинлари 60 дадида

4х600м Х,ар бир уриниш 1.30 сония тезлик билан

^орин мушаклари учун машд 20 мартадан 4 серия

Тикловчи югуриш 800 м.

Пайшанба Чигал ёзди машдлари 15-20 дадида

Эгилувчанликни ривожлантирувчи машдлар 10-15 дадида

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Махсус югуриш машдлари 10-15 дадида

Резинали балон ардон билан белга богланган холда оёдларни олдинга ва юдорига харакатлантириб бажариш. 60-70 % куч билан 100 м 10 марта югуриш

1000 м югуриш 2 марта 70-80 % куч билан югуриш

Чигал ёзди машдлари 10 дадида

Жума Кросс. 1 соат югуриш 60-70 % куч билан югуриш

Кийиксимон югуриш 100 м.

Чигал ёзди (гимнастик машдлар) машдлари 10-15 дадида

Спорт уйинлари 10-15 дадида

Шанба Чигал ёзди машдлари 15-20 дадида

Эгилувчанликни ривожлантирувчи машдлар 10-15 дадида

Махсус югуриш машдлари 10-15 дадида

2000 м югуриш 2 марта 60-70 % куч билан югуриш

1500 м югуриш 2 марта 60-70 % куч билан югуриш

800 м югуриш 2 марта 60-70 % куч билан югуриш

600 м югуриш 2 марта 60-70 % куч билан югуриш

Чигал ёзди машдлари 5-10 дадида

Якшанба Дам олиш

Умумий жисмоний тайёргарликни ривожланти-ришда дулланиладиган машдлар: енгил югуриш ва якуний югуриш - 6-8 км, кросс "машгулотда - аэроб режим" - 40-48 км, енгил югуриш "дайта тикланиш" - 35-40 км, узод масофаларни булаклаб югуриш "аралаш режимда" - 7-8 км, 2 км - тезликка югуриш юкламалари бажарилиши тавсия этилади.

Утказилган таддидотдан сунг юдоридаги дулла-нилган назорат тест курсаткичлари буйича тажриба гурухи 100 м. масофада 12,8±0.2 сониядан 12,4±0.3 сонияга яхшиланганлигини, назорат гурухида эса 12,9±0.2 сониядан 12,6±0.4 сонияга узгарганини, 200 м. масофага эса тажриба гурухида 26,1±0,8 сониядан 24,8±1,7 сонияга, назорат гурухида эса 26,4±1,5 сониядан 25,6±1,1 сонияга, 400 м. масофага эса тажриба гурухида 54,9±1,2 сониядан 52,8±1,4 сонияга яхши-ланган булса, назорат гурухида 55,1±1,6 сониядан 53,4±1,6 сонияга усганлигини куришимиз мумкин.

600 м. масофага югуриш буйича тажриба гурухи кур-сатган натижа 91,2± 1,3 сониядан 89,1±1,3 сонияга ях-шиланган булса, назорат гурухида 91,4±1,1 сониядан 90,1±1,4 сонияга етди. 800 м. масофага югуриш буйича тажриба гурухининг натижаси 122,1±1,5 сониядан 118,9±2,2 сонияга яхшиланган булса, назорат гурухида 122,2±1,8 сониядан 120,1±1,8 сонияга етганлигини курамиз. 1000 м. масофага югуриш буйича тажриба гурухи натижаси 172,3±1,8 сониядан 168,1±2,3 сонияга яхшиланган булса, назорат гурухида 171,6±1,8 сониядан 169,9±2,3 сонияга етганлигини курамиз. 1500 м. масофага югуриш буйича тажриба гурухи натижаси 255,2±2,8 сониядан 249,8±2,9 сонияга ошган булса, назорат гурухи спортчиларида эса 254,7±2,6 сониядан 253,5±2,8 сонияни дайд этган. Турган жойи-дан узунликка сакраш тести буйича тажриба гурухида 227±4,49 см. дан 237±5,25 см.га. натижага яхшиланган булса, назорат гурухида эса 229±5,24 см. дан

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

236±5,19 см.га. усишига эришилди. Турган жойидан узунликка уч хатлаб сакраш буйича тажриба гурухи 717±17,1 см. дан 742±16,94 см. натижага яхшиланган булса, назорат гурухида 715±24,02 см. дан 734±21,52 см.га усиши кайд этилганлигини куришимиз мумкин (5, 6-жадвалга каранг).

5-жадвал

Урта масофага югурувчи тажриба ва назорат гурухи спортчиларининг тадцицотдан кейинги жисмоний тайёргарлик курсаткичлари (п-24)

№ Назорат тестлари Тажриба гурухи (п-12) Назорат гурухи (п-12)

х±а х±а

1 100 м. югуриш (с.) 12,4±0.3 12,6±0.4

2 200 м. югуриш (с.) 24,8±1,7 25,6±1,1

3 400 м. югуриш (с.) 52,8±1,4 53,4±1,6

4 600 м. югуриш (с.) 89,1±1,3 90,1±1,4

5 800 м. югуриш (с.) 118,9±2,2 120,1±1,8

6 1000 м. югуриш (с.) 168,1±2,3 169,9±2,3

7 1500 м. югуриш (с.) 249,8±2,9 253,5±2,8

8 Турган жойидан узунликка сакраш (см.) 237±5,25 235±4,97

9 Турган жойидан узунликка уч хатлаб сакраш (см.) 742±16,94 734±21,52

6-жадвал

Урта масофага югурувчи тажриба ва назорат гурухи спортчиларининг тадцицотдан олдинги ва кейинги жисмоний тайёргарлик курсаткичлари буйича умумий тахлили (п-24)

№ Назорат тестлари х±а Тажриба гурухи (п-12) V % 1 Р х±а Назорат гурухи (п-12) V % 1 Р

1 100 м. югуриш (с.) Т-О 12,8±0.2 1,74 3,92 <0,001 12,9±0.2 1,61 2,53 <0,01

Т-К 12,4±0.3 2,28 12,6±0.4 2,92

2 200 м. югуриш (с.) Т-О 26,1±0,8 3,11 4,82 <0,001 26,4±1,5 3,99 1,96 <0,1

Т-К 24,8±1,7 0,42 25,6±1,1 3,96

3 400 м. югуриш (с.) Т-О 54,9±1,2 2,13 3,96 <0,001 55,1±1,6 2,97 2,58 <0,05

Т-К 52,8±1,4 2,67 53,4±1,6 2,99

4 600 м. югуриш (с.) Т-О 91,2±1,3 1,46 4,30 <0,001 91,4±1,1 1,23 2,46 <0,05

Т-К 89,1±1,3 1,16 90,1±1,4 1,60

5 800 м. югуриш (с.) Т-О 122,1±1,5 1,27 4,13 <0,001 122,2±1,8 1,46 2,88 <0,01

Т-К 118,9±2,2 1,84 120,1±1,8 1,51

6 1000 м. югуриш (с.) Т-О 172,3±1,8 1,06 4,87 <0,001 171,6±1,8 1,10 1,69 <0,2

Т-К 168,1±2,3 1,36 169,9±2,3 1,33

7 1500 м. югуриш (с.) Т-О 255,2±2,8 1,09 4,65 <0,001 254,7±2,6 1,03 1,13 <0,3

Т-К 249,8±2,9 1,17 253,5±2,3 1,10

8 Турган жойидан узунликка сакраш (см.) Т-О 227±4,49 1,98 4,97 <0,001 229±5,24 2,29 3,16 <0,01

Т-К 237±5,25 2,22 235±4,97 2,11

9 Турган жойидан узунликка уч хатлаб сакраш (см.) Т-О 717±17,1 2,37 3,61 <0,05 715±24,02 3,36 1,98 <0,1

Т-К 742±16,94 2,28 734±21,52 2,93

Урта масофага югурувчилар жисмоний тайёр-гарлигини аниклаш буйича утказилган тадкикотда тажриба ва назорат гурухи синалувчиларининг жисмо-ний тайёргарлик даражаси курсаткичлари буйича уртадаги катта фарк кузатилмади. Аммо бу тадкикот олдидан олинган натижаларни урганиб киёсий тахлил этганимизда тажриба ва назорат гурухи спортчиларининг спорт формаси етарлича шаклланмаганлигини куришимиз мумкин. Тадкикотдан кейинги натижалар тахлилида эса тажриба гурухи спортчиларининг спорт формаси назорат гурухи спортчиларининг спорт фор-масига нисбатан баркарор эканлиги ва усганлигини курсатди.

Хулоса. Илмий-услубий адабиётларни урганиш ва тахлил килиш давомида маълум булдики, урта масофага югурувчилар спорт формасини йиллик тайёргарлик машгулотларининг мусобакалар даври-

да баркарор ушлаб туришга таъсир этувчи омиллар буйича, олимлар томонидан алохида тадкикот ишлари олиб борилмаганлиги аникланди.

Урта масофага югурувчилар мусобака даврида спорт формасини баркарорлаштириш буйича биз томонимиздан ишлаб чикилган такомиллашган машгулот тузилмасини педагогик тажрибада куллаш оркали олинган натижалар буйича тажриба гурухи 100 м. масофада 0,4 сонияга яхшиланганлигини, назорат гурухида эса 0,3 сонияга узгарганини, 200 м. масофага эса тажриба гурухида 1,3 сонияга назорат гурухи синалувчилари эса 0.8 сонияга, 400 м. масофага эса тажриба гурухи югурувчилари 2,1 сонияга яхшиланган булса, назорат гурухида 1,7 сонияга усганлиги куришимиз мумкин. 600 м. масофага югу-риш буйича тажриба гурухи синалувчилари курсатган натижа 2,1 сонияга яхшиланган булса, назорат гурухи

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

спортчиларида 1,3 сонияга усди. 800 м. масофага югуриш буйича тажриба гурухининг натижаси 3,2 сонияга яхшиланган булса, назорат гурухи натижаси

2.1 сонияга етганлигини курамиз. 1000 м. масофага югуриш буйича тажриба гурухи натижаси 4,2 сонияга яхшиланган булса, назорат гурухи спортчиларида 1,7 сонияга етганлигини курамиз. 1500 м. масофага югуриш буйича тажриба гурухи синалувчилари натижаси 5,4 сонияга ошган булса, назорат гурухи натижаси эса

1.2 сонияни дайд этган. Турган жойидан узунликка са-краш тести буйича тажриба гурухида 10 см. натижага яхшиланган булса, назорат гурухида эса 6 см.га усди. Турган жойидан узунликка уч хатлаб сакраш буйича тажриба гурухи 25 см. усишига эришилган булса, назорат гурухида 19 см. га яхшиланишига эришилди.

Урта масофага югурувчилар мусобада даврида спорт формасини бардарорлаштириш буйича биз томонимиздан ишлаб чидилган такомиллашган

машгулот тузилмасини педагогик тажрибада дуллаш олинган натижалар ва мусобадалардаги бардарор курсаткичлар ордали самарадор ёндашув эканлиги уз исботини топди.

Адабиётлар:

1. Узбекистан Республикаси Президентининг 2021 йил 5 ноябрдаги "2024 йил Париж шахрида (Франсия) булиб утадиган XXXIII ёзги Олимпия ва XVII Паралимпия уйинларига Узбекистан спортчиларини тайёрлаш" ту^рисидаги П^-5281-сонли карори.

2. Сафарова Д.Д., Сейдалийева Л.Д., Султанова Ю.М., Нурбайев Б.Ш., Мусайева У.А., Серебрякова В.В., Сагатов Д.А. "Спорт физио-логияси". дарслик. Тошкент 2018 йил. 157 бет.

3. Керимов Ф.А., Умаров М.Н. "Спортда прогнозлаштириш ва моделлаштириш". - Т.: УзДЖТИ, 2005 йил. 279 б.

4. Саламов Р.С. "Спорт машрулотининг назарий асослари". Т.2005. 132 б.

5. Бондарчук А.П. "Управление тренровчним процсесом спорцме-нов високого класса". - М.: Олимпия пресс 2007 г. 148 с.

6. Олимов М.С. "Урта масофага югурувчи спортчи талабаларни мусобакаларга тайёрлаш услубияти". Педагогик номзодлик диссертация. 2011 йил. 97 б.

7. Боходиров С.С. "Малакали футболчиларни мусобака фаолиятида спорт формасини юкори даражада булишини таъминлаш". Магистрлик дис. Т: 2011 й. 68 б.

Преподаватель

У. Т. КУБЕЙСИНОВА1

Узбекский государственный университет физической культуры и спорта, город Чирчик, Узбекистан

Информация для связи с автором:

kubeysinova.01@mail.ru

Аннотация

ТОЧНОСТИ БРОСКОВ ПО КОРЗИНЕ В ПРЫЖКЕ С ПОВОРОТОМ НА 90° И ОПРЕДЕЛЕНИЕ ИХ ЭФФЕКТИВНОСТИ В ЭКСПЕРИМЕНТЕ С ПРИВЛЕЧЕНИЕМ ЮНЫХ БАСКЕТБОЛИСТОВ

Annotation

В статье описывается разработка средств совершенствования точности бросков по корзине в прыжке с поворотом на 900 и определение их эффективности в эксперименте с привлечением юных баскетболистов.

Ключевые слова: баскетболисты, прыгучесть, точности броска по корзине, результативность.

Маколада саватга 90° бурилиш билан сакрашда улоктиришларнинг аниклигини ошириш ва ёш баскетболчиларни жалб килган ^олда тажрибада самарадорлигини аниклаш восита-ларини ишлаб чикиш ^акида маълумотлар келтирилган.

Калит сузлар: баскетболчилар, сакровчанлик, саватга ташлаш, натижадорлик.

The work is to develop means to improve the accuracy of basket shots in a jump with a turn of 90° and to determine their effectiveness in an experiment involving young basketball players.

Key words: basketball players, jumping ability, basket throw accuracy, performance.

CM CM О CM OD

ГО

га t

0 ü w

1

В современном баскетболе самым трудно - доступным, а порою мало результативным игровым приемом является бросок мяча в корзину в прыжке с поворотом или с вращением туловища, представляющий, тем не менее, решающее значение в случаях плотного противодействия соперника. Предполагается, что такой сложный, но важный игровой навык может быть успешно освоен, если тренер начнет его отрабатывать с самого начального этапа обучения детей баскетболу с использованием соответствующих упражнений.

Идея исследования заключается в выяснении

именно этого предположения на примере юных начинающих баскетболистов.

Целью настоящей работы является разработка средств совершенствования точности бросков по корзине в прыжке с поворотом на 900 и определение их эффективности в эксперименте с привлечением юных баскетболистов.

Объект исследования. В качестве объекта исследования были юные баскетболисты 11-12 лет, занимающих в условиях школьной секции.

Предмет исследования. Изучение способности юных баскетболистов производить броски по корзине

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.