Научная статья на тему 'Ўрта махсус, касб-ҳунар таълими тизими ўқитувчисининг педагогик компетенцияларини шакллантириш'

Ўрта махсус, касб-ҳунар таълими тизими ўқитувчисининг педагогик компетенцияларини шакллантириш Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
786
119
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
профессиограмма / ўқитувчининг касбий компетентлиги / касбҳунар дастурлари / педагогик маданият / ўқитувчи шахсининг характер хусусиятлари / педагогик маҳоратнинг шаклланиш босқичлари / professiogram / professional competence of the teacher / programs for secondary special vocational education / pedagogical culture / the characteristic features of the individual teacher / stages of formation of pedagogical skills

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Холмухамедов М. М.

Ушбу мақолада ўрта махсус, касб-ҳунар таълими тизими ўқитувчиси олдига қўйиладиган вазифалар, ўқитувчининг педагогик компетенцияси, ўқитувчи профессиограммаси ҳақида фикр юритилади. Шунингдек, муаллиф касб-ҳунар таълими тизими ўқитувчисининг педагогик маҳоратини шакллантириш босқичлари, бу йўналишдаги мавжуд муаммолар ва уларнинг ечимлари ҳақида таклифларни илгари сурган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

FORMATION OF PEDAGOGICAL COMPETENCE OF THE TEACHER OF SECONDARY SPECIAL VOCATIONAL EDUCATION

In thу article is expressed views on the challenges facing teachers in secondary special vocational education, pedagogical competence of the teacher, the professiogram of the teacher. As well, the authors presented some proposal for the stages of the teacher’s pedagogical skills formation in secondary special vocational education, the problems in this area, and their solutions.

Текст научной работы на тему «Ўрта махсус, касб-ҳунар таълими тизими ўқитувчисининг педагогик компетенцияларини шакллантириш»

46 КАСБИЙ ТАЪЛИМ / ПРОФЕССИОНАЛЬНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ ч_/

Холмухамедов М.М.,

Урта махсус, касб-хунар таълими муассасаларини ахборот методик таъминлаш хизмати бошлиFи, техника фанлари номзоди

УРТА МАХСУС, КАСБ-^УНАР ТАЪЛИМИ ТИЗИМИ УКИТУВЧИСИНИНГ ПЕДАГОГИК КОМПЕТЕНЦИЯЛАРИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ

ХОЛМУХАМЕДОВ М.М. УРТА МАХСУС, КАСБ-ЦУНАР ТАЪЛИМИ ТИЗИМИ УЦИТУВЧИСИНИНГ ПЕДАГОГИК КОМПЕТЕНЦИЯЛАРИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ

Ушбу маколада урта махсус, касб-хунар таълими тизими укитувчиси олдига куйиладиган вазифалар, укитувчининг педагогик компетенцияси, укитувчи профессиограммаси хакида фикр юритилади. Шунингдек, муаллиф касб-хунар таълими тизими укитувчисининг педагогик махоратини шакллантириш боскичлари, бу йуналишдаги мавжуд муаммолар ва уларнинг ечим-лари хакида таклифларни илгари сурган.

Таянч суз ва тушунчалар: профессиограмма, укитувчининг касбий компетентлиги, касб-хунар дастурлари, педагогик маданият, укитувчи шахсининг характер хусусиятлари, педагогик махоратнинг шаклланиш боскичлари.

ХОЛМУХАМЕДОВ М.М. ФОРМИРОВАНИЕ ПЕДАГОГИЧЕСКОЙ КОМПЕТЕНТНОСТИ ПРЕПОДАВАТЕЛЯ СИСТЕМЫ СРЕДНЕ СПЕЦИАЛЬНОГО ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ

В данной статье высказаны мнения о задачах, стоящих перед преподавателем системы средне специального профессионального образования, педагогической компетенции преподавателя, профессиограмме преподавателя. Вместе с тем автором даны предложения об этапах формирования педагогического мастерства преподавателя системы средне специального профессионального образования, проблемах, существующих в этом направлении, и путях их решения.

Ключевые слова и понятия: профессиограмма, профессиональная компетентность преподавателя, программы средне специального образования, педагогическая культура, характерные особенности личности преподавателя, этапы формирования педагогического мастерства.

KHOLMUKHAMEDOV M.M. FORMATION OF PEDAGOGICAL COMPETENCE OF THE TEACHER OF SECONDARY SPECIAL VOCATIONAL EDUCATION

In Шу article is expressed views on the challenges facing teachers in secondary special vocational education, pedagogical competence of the teacher, the professiogram of the teacher. As well, the authors presented some proposal for the stages of the teacher's pedagogical skills formation in secondary special vocational education, the problems in this area, and their solutions.

Keywords: professiogram, professional competence of the teacher, programs for secondary special vocational education, pedagogical culture, the characteristic features of the individual teacher, stages of formation of pedagogical skills.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2015, 2

Ч.

Кадрлар тайёрлаш миллий дастурини руёбга чикаришнинг юкори сифат курсаткичини таъминлаш, таълим мазмуни-ни Давлат таълим стандартлари асосида такомиллашти-риш, таълим беришнинг сифат ва самарадорлигини ошириш, илтор педагогик технологияларни ва таълим инновациялари-ни укув жараёнига жорий этиш бу, аввало, укитувчи фаолия-ти ва унинг копетентлигига ботик, масала цисобланади.

Таълим ва касб-хунар дастурларини пухта узлаштириш учун ижтимоий-сиёсий, хукукий, психологик-педагогик шароитларни яратиш, мехнат бозорини шакллантиришнинг худу-дий хусусиятларини хисобга олган холда касб-хунар таълимини мазмунан модернизация килиш бугунги куннинг асосий талаби хисобланади. Кичик мутахассислар (яъни урта махсус, касб-хунар таълимида тегишли тайёр-лов йуналиши, касб ва ихтисосликнинг тармок таълим стандартини тулик узлаштирган, давлат имтихонлари ва малакавий битирув иши-ни химоя килган битирувчиларга бериладиган мутахассислик даражасини олган мутахассислар) тайёрлаш ва уларга таълим-тарбия бе-риш тизимини жамиятда булаётган ислохот, янгиланиш жараёнлари талаблари билан кенг куламли ва узвий боFлаш, ушбу таълим тури-га таълим хизмати курсатишни янги поFонага кутариш, мавжуд кадрлар билими ва улар тайёргарлигининг сифатини ошириш тизимда фаолият олиб бораётган укитувчилар ва иш-лаб чикариш таълими усталарининг самарали фаолияти асосида амалга оширилади.

Хозирги шароитда жамиятнинг академик лицей ва касб-хунар коллежи олдига куяётган талаблари кун сайин ортиб бормокда ва бу талабларни амалда туFри хал килиш вазифаси укитувчига боFликдир.

Маълумки, педагогик фаолият - инсон мех-натининг энг мураккаб сохаларидан бири бу-либ, бу фаолият бевосита давлат ва жамият томонидан куйиладиган талаблар асосида ташкил этилади.

Жамиятнинг укитувчи олдига куядиган асосий талаблари куйидагилардан иборат:

- шахсни маънавий ва маърифий томон-дан тарбиялаш, укувчиларни мустакиллик Fоя-ларига содиклик рухида тарбиялаш, уз Ватани, табиат ва оиласига булган мухаббатни шак-ллантириш;

- укувчиларни турли сохага оид бошланFич билимлардан хабардор килиш;

- узи дарс бераётган фан буйича етук мута-хассис булиш;

- таълим ва тарбия методикасини эгаллаш;

- уз ишига ижодий ёндашиш;

- уз билими ва педагогик махоратини дои-мий равишда ошириб бориш.

Бу талабларни бажариш учун укитувчилар-нинг илмий ва ижодий салохиятини ривож-лантириш, тизимда интеллектуал укитувчилар элитасини шакллантириш, юксак истеъдодли укитувчиларга билимнинг тегишли сохалар ёки фаннинг аник йуналишлари буйича уз кобилиятларини намоён этиш, узидаги ноёб истеъдодни руёбга чикариш учун имконият-лар яратиш лозим.

Бунинг учун укитувчиларнинг интилиш, катъийлик ва мехнатсеварлик каби фазилатла-рини хамда ижодий фаолият билан шугулланиш истагини ривожлантириш ва интеллектуал салохиятини устиришга кумаклашиш, уларнинг индивидуал малакасини оширишга алохида эътибор каратиш лозим. Укитувчи фаолият мониторингининг самарали шаклларини яратиш ва амалиётга жорий этиш, махсус укув дастурлари ва прогрессив педагогик технологияларни ишлаб чикиш ишларини ривожлантириш, психологик ва педагогик тестлар, турли танловлар оркали укитувчиларнинг ижодий ривожланганлик даражасини аниклашни йулга куйиши лозим.

Жамиятда тарбия жараёнининг самарадорлигини оширишга куйиладиган талаблар усиши баробарида, укитувчи шахси ва унинг фаолия-тига нисбатан куйиладиган талаблар хам усиб боради.

Психолог ва педагог олимлар томонидан олиб борилган илмий тадкикотларда уки-тувчилик касби атрофлича урганиб, тахлил килинган. Лекин касб-хунар таълими тизими

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2015, 2

1-расм. Ум7мпедагогик профессиограмма

Укитувчи шахсининг иродага асосланган хусусиятлари

Укитyвчиcининг пpoфeccиoгpaммacи илмий Ba aмaлий жих^^н тулик Уpгaнилмaгaн.

Мaълyмки, пpoфeccиoгpaммa - 6y x,ap биp кacб эгacи ёки мyтaxaccиcгa кУйилaдигaн, биp тизимгa голин^н, мyтaxaccиc мex1нaтининг пeдaгoгик-пcиxoлoгик тoмoнлapи oчиб бepил-гaн, тapтиблaнгaн Ba yзapo УЗВИЙ бoFлaнгaн, Умумий вaзифaни бaжapиш учун зapyp бyлa-дигaн шaxcий, yмyминcoний Ba кacбий cифaт-лapни yзидa мyжaccaм этгaн, кeлгycи aмaлий фaoлиятдa фoйдaлaнишгa кapaтилгaн киcкa Ba acocли тaлaблap мaжмyacидиp. Шyнингдeк, укитувчи пpoфeccиoгpaммacи мyaйян фaн ёки иxтиcocлик дoиpacидa Укитyвчигa кУйилaдигaн мaxcyc тaлaблapни х^м yзидa aкc эттиpaди.

Укитувчининг кacбий кoмпeтeнтлиги aмa-лий фaoлият жapaёнидa уз ycтидa мaкcaдли ишлaши нaтижacидa шaкллaнaди. Амaлий фao-лиятнинг x,ap биp элeмeнти кacбий у^ш учун xизмaт килaди, лeкин унинг acocидa мex1нaт ётaди.

Мaълyмки, зaмoнaвий укитувчи бу пpo-фeccиoнaл пeдaгoгик фaoлиятнинг ижoдкop cyбъeктидиp.

Л.Ф.Спиpиннинг фикpичa1, yмyмпeдaгo-гик пpoфeccиoгpaммa - укитувчи шaxcининг yмyмлaшгaн мoдeли булиб, y кacбий фaoлият-

1 Спиpин Л.Ф. Фopмиpoвaниe пpoфeccиoнaльнo-пeдa-гoгичecкиx yмeний yчитeля-вocпитaтeля. - Яpocлaвль, 1996.

нинг мух,им cифaтлapи, x,ap кaндaй пeдaгoгик тизимдaги (x,ap кaндaй тaълим мyaccacacидa-ги) тaълим-тapбия мacaлaлapини eчиш учун зapyp бyлaдигaн укитувчи шaxcининг бapчa жиx1aтлapини кoмплeкc тapздa yмyмлaштиpaди (интeгpaциялaйди).

Умyмпeдaгoгик пpoфeccиoгpaммa кyйидaги-лapни кaмpaб oлaди (1-pacм):

Укитувчи шахсининг касбга йуналганлиги мазмyни пeдaгoгнинг кacбий фaoлияти вa унинг yкyвчигa ниcбaтaн фaoл мyнocaбaтлa-pи тизимини бeлгилaб бepyвчи дyнёкapaши x1иcoблaнaди. Йyнaлгaнлик биpинчи гaлдa шaxcнинг мaънaвий вa ижтимoий эx1тиёжлapи, унинг кapaшлapи, x1aтти-x1apaкaтлapи, мoтив-лapи, yмидлapи, идeaллapидa нaмoён бyлaди. Уни кyйидaги бocкичлap: чyкypлик, кeнглик, интeнcивлик, бapкapopлик нyктaи нaзapидaн кypиб чикиш мумкин.

Укитувчининг касбий э^тиёжлари шшкл-лaниб бopишидa:

- yкyвчилap вa yлapнинг oтa-oнaлapи билaн мyлoкoт эх,тиёжи;

- пeдaгoгик-пcиxoлoгик билимлap, кyникмaлap, тaжpибaлapни эгaллaш (чyкypлaш-тиpиш, кeнгaйтиpиш) эх,тиёжи;

- узининг мaxcyc илмий билимлapини дoи-мий paвишдa тyлдиpиб бopиш эх,тиёжи;

- бeвocитa тaълим-тapбия фaoлиятини oлиб бopиш эх,тиёжи;

ЗAMOHAВИЙ TAЪЛИM / СОВРЕМЕННОЕ OБPAЗOВAHИE 2015, 2

Ч.

- илмий-тадкикот фаолиятини олиб бориш эхтиёжи;

- болалар ва укувчиларга нисбатан мехри-бонлик мухитини яратиш буйича жамоат иши-ни олиб бориш эхтиёжи;

- касбий жихатдан узини тарбиялаш (хамда узини намоён этиш) эхтиёжи;

- мавжуд имкониятлардан келиб чикиб, мактаб жамоаси ва алохида олинган тарбияла-нувчиларнинг хаётини эстетик безаш эхтиёжи асосий хисобланади.

Укитувчи характерининг ахлокий си-фатлари. Укитувчининг (барча инсонларда булгани каби) х,ар бир сузи ва х,ар бир хатти-харакатида ахлоклилик ёки ахлоксизлик, яхши фазилат ёки ёмон хулк намоён булади. Жами-ят олдида х,ар доим мана шу мукобил танлов кузга ташланиб туради.

Ахлоклилик - ижтимоий ва индивидуал онгнинг шаклларидан бири булиб, инсонлар-нинг Ватан, атроф-мухит, халк мулки, мехнат ва фаолиятнинг бошка турларига муносабат-ларни акс эттиради.

Укитувчи хар доим «инсон-инсон» муноса-батлари тизимида булади, шу боис унинг хар бир сузи ва харакати тарбияланувчилар билан мулокотда умуминсоний кадриятларни акс эт-тириши зарур.

Педагогнинг тарбияланувчиларига муноса-батини акс эттирувчи ахлокий характер хусу-сиятларига мухаббат ва Fамхурлик, шунга асос-ланган индивидуаллашган педагогик ёрдам, мехрибонлик, самимият, бошкаларга яхшилик исташ, ишонч, хайрихохлик, матонат, эътибор-лилик, меъёрдаги талабчанлик, адолатлилик, мархаматлилик каби сифатлар киради.

Жамоага муносабатини акс эттирувчи характер хусусиятларига эса ахлокий фаоллик, хамкорлик, демократлик, дустлик, узаро ёр-дамга тайёрлик, хамкасбларга нисбатан толе-рантлик (баFрикенглик), узини тута билиш си-фатларини киритиш мумкин.

Укитувчи шахсининг касбий-шахсий муносабатини акс эттирувчи хусусият ва сифат-ларга уз кадр-кимматини англаш ва хис этиш, виждонлилик, узини онгли равишда бошкара олиш, узининг хатти-харакатларини идо-ра килиш, халолликни англаш ва хис килиш,

хакикатгуйлик, виждонлилик, самимият, туFри-сузлик, ахлокий тозаликни киритиш мумкин.

Педагогнинг мехнат, касбий фаолиятига муносабатини акс эттирувчи хусусият ва сифат-ларга куйидагиларни киритиш мумкин:

- мехнатсеварлик, мехнатда узини кур-сатиш;

- халоллик, хизматга тайёрлик;

- ишбилармонлик, тадбиркорлик, ташаббус-корлик, максадга интилувчанлик;

- тартиблилик, тежамкорлик;

- бажарилган ишнинг натижаларини бахо-лай олиш кобилияти.

Характернинг иродага асосланган ху-сусиятлари. Ирода - инсондаги узининг ру-хий жараёнлари ва фаолиятини бошкара олиш кобилиятидир. А.В.Петровскийнинг фикрича1, ироданинг асосий функциялари куйидагилардан иборат: асос ва максадларни танлаш, уларнинг ассоланганлиги етарли булмаганда ёки ортикча булганида истаклар харакатини тартибга солиш, рухий жараён-ларнинг инсон бажарадиган фаолиятга ухшаш тизимини ташкил килиш, олдига куйилган максадларга эришиш учун жисмоний ва ахлокий, рухий кучларни сафарбар этиш.

Укитувчи шахсининг устувор иродавий ху-сусиятлари куйидагиларда намоён булади:

- нуткий фикрлаш ва харакатларнинг ижти-моий асосланганлиги;

- педагогик фаолиятда максадга интилувчанлик, тезкор, тактик ва стратегик максадларнинг мавжудлиги, ишлаб чикилганлиги;

- уз кучи ва имкониятларига ишониш;

- уюшкоклик, хамжихатлик;

- узини тута билиш, босиклик;

- уринли педагогик таваккалчилик шакли-даги катъиятлилик, дадиллик;

- бошлаган ишини охирига етказишдаги катъийлик ва масъулиятлилик.

Характернинг миссий хусусиятлари рухий холат булиб, у инсоннинг атрофдаги ходисаларга нисбатан кечинмаларини ифода-лайди. Укитувчининг хиссиётлари унинг ижтимоий педагогик далил ва ходисаларга ахлокий, аклий, эстетик туЙFулар шаклидаги муносаба-

1 Петровский А.В. Личность в психологии: парадигма субъектности. - Ростов-на-Дону: «Феникс», 1996.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2015, 2

2-расм. Умумпедагогик ма^оратининг бос^ичлари

ти ва кечинмалари билан боFлик1 булади. Улар кайфият, х,аяжон, эх,тирос, стресслар ва бошка миссий х,олатларда узини намоён килади.

Укитувчи характерининг етакчи миссий хусусиятлари эмпатияда, бошкача айтган-да, укувчилар ва уларнинг ота-оналарининг кувонч ва ташвишларини юрагига якин олган х,олда, улар туFрисида каЙFуриш, оптимизм, да-диллик, кувноклик, хайрихох,лик, меъёридаги ишонувчанлик, ишдаги муваффакиятларидан коникиш х,осил килишида акс этади.

Умумпедагогик куникма ва малакаларга ифодали укишнинг таъсири куникмалари, са-водли чиройли х,уснихат куникмалари, х,исоб-лаш куникмалари, мулокот, максадга мувофик х,аракатлар, юз ифодалари, имо-ишоралар, намойиш этиш (айрим объектларни ва уз-узини намойиш этиш) малакалари, диккатни таксимлаш ва вактга мослашиш куникмалари, китоб, дарслик, кулланма, газеталар билан ишлаш малакалари, режалардан фойдаланиш, таълимнинг техник воситалари (ТТВ)дан фойдаланиш куникмалари, бадиий эстетик фаоли-ят куникмалари, педагогик графика (доскадаги расмлар ва бошкалар)дан фойдаланиш малакалари киради.

Умумпедагогик майорат барча укитувчилар фаолиятида намоён буладиган алох,ида бос-кичдир. У мураккаб психологик жараён булиб, унинг таркибига илмий билимлар, шаклланган куникмалар, шунингдек, турли даражадаги педагогик масалаларни х,ал этиш буйича амалий

эвристик х,аракатлар киради. Умумпедагогик майорат куйида келтирилган боскичларда шаклланиб боради (2-расм):

1-босцич. Педагогик диагностика ва максадни белгилаш. Бу боскичда куйидаги мах,оратлар шаклланади:

- укувчиларни урганиш учун уларни ку-затиш, улар билан сух,батлашиш, интервью утказиш, уларнинг ижодий ишларини тах,лил килиш;

- ижтимоий-ахлокий ва педагогик-психоло-гик билимларни амалда куллаш;

- маълум бир укувчининг психологик х,о-латини, унинг тарбияланганлик ва билим да-ражасини аниклаш ва бах,олаш;

- укувчилар гурух,лари (жамоалари)нинг психологик х,олатини аниклаш ва мос тарзда карор кабул килиш;

- укувчиларни урганиш учун педагогик таж-риба утказиш;

- маълум бир х,олатда тарбия (таълим)нинг киска муддатли, тезкор максадларини белгилаш;

- таълим ва тарбиянинг урта муддатли (тактик) максадларини аниклаш;

- таълим ва тарбиянинг узок муддатли (стратегик) максадларини аниклаш;

- янги, илгари кузда тутилмаган омил-лар пайдо булиши муносабати билан тарбия максадларини узгартириш.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2015, 2

Ч.

2-босцич. Укув-тарбия жараёнини режалаштириш. Бу боскичда куйидаги махоратлар такомиллашиб боради:

- укувчиларнинг психологик холатини та-саввур килиш ва тушуниш, таълим-тарбия жараёнини режалаштиришда буни хисобга олиш;

- укув-тарбия фаолиятида максадга мос ра-вишда муаммоларни ечишнинг тулик тизими-ни аниклаш;

- фаолият жараёнида асосий вазифани, ун-дан кейинги ахамиятига караб иккинчи ва ун-дан кейинги вазифаларни тартиб билан аник-лаш;

- масалаларни хал килишнинг асосий (объектив ва субъектив) шартларини аниклаш;

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

- педагогик ахборотни методик танлаш ва ишлаб чикиш, уни режалаштиришни амалга ошириш;

- булFуси фаолият учун зарур воситаларни танлаш, улардан фойдаланишни режалашти-риш;

- таълим ва тарбия фаолиятининг оптимал шаклларини танлаш ва режалаштириш;

- маълум бир укувчиларнинг фаолиятини оптимал равишда режалаштириш;

- укувчиларнинг бир-бирлари билан, уки-тувчининг улар билан узаро муносабатларини туFри тасаввур этиш ва режалаштириш;

- уз режаларини таълим муассасаси мак-садларига мос тарзда расмийлаштириш;

- бошка педагогларнинг (умуман, педагогик фаолият субъектларининг) фаолиятини тахлил килиш ва бахолаш;

- уз фаолиятини режалаштиришда бошка педагоглар тажрибасидан фойдаланиш.

3-босцич. Белгиланган режани амалга ошириш буйича амалий фаолият. Бу боскич куйидаги махоратлардан таркиб топади:

- укувчиларга ахборотни етказиш;

- исботлаш, ишонтириш, мунозара олиб бо-риш;

- таълим ва тарбия фаолиятининг максадга мувофик мазмунидан фойдаланиш;

- таълим ва тарбия жараёнининг турли во-ситаларидан фойдаланиш;

- таълим ва тарбия ишини ташкил этишнинг самарали шаклларидан фойдаланиш;

- шахсий намуна билан хамда кургазмали материаллар оркали укувчиларга педагогик таъсир курсатиш;

- укувчиларга педагогик таъсир курсатиш, уларнинг фаолиятини раFбатлантириш;

- укувчиларга топширик, вазифа бериш;

- укувчиларнинг жамоавий укиши ва жа-моат ишларини раFбатлантириш;

- укувчиларга тезкорлик билан турли хил маънавий ва психотерапевтик ёрдам курсатиш, муваффакият холатларини яратиш;

- укувчилар билан мулокот жараёнида уларнинг ички мувофиклашувини (муносабат-ларни тартибга солиш, улар фаолиятини бир бирлари билан мувофиклаштириш, локал ни-золарни бартараф этиш куникмаларини) амал-га ошириш;

- укувчилар билан хамкорликни юксак маънавий-ахлокий даражада амалга ошириш, амалий ишлар жараёнида уларни узига карата олиш;

- укувчилар жамоасининг мустакил фао-лиятига халакит бермаган холда уларга ёрдам курсатиш;

- фаолиятнинг кундалик боришини назорат килиш, укувчилар томонидан бажарилган иш-ларнинг сон ва сифатини объектив бахолаш.

4-босцич: Бажарилган педагогик ишни тах,-лил килиш, янги педагогик вазифаларни бел-гилаб олиш. Бу боскичда куйидаги махоратлар намоён булади:

- куйилган максадга эришилганлик даража-сини аниклаш;

- укувчиларда пайдо булган янги билим-лар, куникмалар, махоратлар, тажрибаларни, уларнинг хатти-харакатида юзага келган янги сифатларни аниклаш, аввалги холатлар билан солиштириш;

- педагогик таъсирнинг кучсиз томонлари, уз фаолиятидаги камчиликлар, педагогик вазифаларни самарасиз хал этилишининг сабаб-лари, хатоларни аниклаш;

- уз тажрибасини педагогик назария, услубий тавсиялар билан боFликлигини таккослаш;

- уз-узини тарбиялаш ва уз билимини ошириш, зарур булганда уз фаолиятини узгартириш дастурини тайёрлай олиш;

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2015, 2

- бажарилган ишлар тахлили натижалари-дан таълим ва тарбиянинг янги максадларини белгилаб олишда фойдаланиш, педагогик ти-зимни бошкариш буйича амалий фаолиятнинг янги боскичини режалаштириш.

Педагогик фаолиятнинг юкорида келтирил-ган барча узига хосликлари, табиийки, такрор-ланмас индивидуал шаклда, яъни хар бир пе-дагогнинг маданиятида намоён булади.

Хулоса килиб айтиш жоизки, урта махсус, касб-хунар таълими тизимида фаолият олиб бораётган укитувчилар ва ишлаб чикариш таълими усталарида юкоридаги компетен-цияларни шакллантириш учун касбий нова-торлик, инновацияларга нисбатан сезгирлик, педагогик фаолиятда фаол ижодкорлик, касбий ишчанлик, киришимлилик, толерантлик, хамкорликка интилишни кучайтириш лозим.

Адабиётлар:

1. Узбекистон Республикасининг «Таълим туFрисида»ги Конуни ва Кадрлар тайёр-лаш миллий дастури.

2. Петровский А.В. Личность в психологии: парадигма субъектности. - Ростов-на-Дону: «Феникс», 1996.

3. Селезнев Н.В. Оценочная деятельность учителя: (Практикум по технике оценочной деятельность учителя): - Борисоглебск: Борисоглебский государственный педагогический институт, 1993.

4. Спирин Л.Ф. Формирование профессионально-педагогических умений учителя-воспитателя. - Ярославль, 1996.

5. Спирин Л.Ф. Профессиограмма общепедагогическая. - М.: Российское педагогическое агентство, 1997.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2015, 2

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.