Научная статья на тему 'ROLE OF TELEVISION CLUB "MUSHOIRA" (POETIC COMPETITION) IN IDENTIFICATION OF YOUNG TALENTS'

ROLE OF TELEVISION CLUB "MUSHOIRA" (POETIC COMPETITION) IN IDENTIFICATION OF YOUNG TALENTS Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
95
45
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ОЭТИЧЕСКОЕ СОСТЯЗАНИЕ / МОЛОДЫЕ ПОЭТЫ / ТАЛАНТ / ПОЭТИЧЕСКОЕ ПОДРАЖАНИЕ / ПОЭТ / ВЕДУЩИЙ / АРХИВ / МИКРОФОННАЯ ПАПКА / ТЕЛЕВИЗИОННЫЙ КЛУБ / ВЫЯВЛЕНИЕ / POETIC COMPETITION / YOUNG PEOPLE POET / TALENT / POETIC IMITATION / POET / LEADER / ARCHIVE / MICROPHONE FOLDER / TELEVISION CLUB / IDENTIFICATION

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Ализода Абдурашид Худжамкул

Телевидение и радио являются не только важным средством политической, экономической и социальной культуры, но и ещё мощным рупором идеологической пропаганды, фактором укрепления гуманитарных связей, повышения уровня нравственности, мировоззрения, национального самосознания и самопознания у нового поколения независимого Таджикистана. Весом вклад телевидения и радио в дело развития интеллектуального потенциала общества, здоровой общественной мысли, выявлении новых талантов, и представления национальных ценностей. Поэтому всестороннее изучение популярных теле и радиопередач имеет огромное теоретическое и практическое значение. В статье речь идёт именно об одной из таких телепередач, которая регулярно, выходило в эфир с 23 ноября 1968 года по 28 марта 1970 года и велась под названием «Мушоира» на Таджикском телевидении, которая сыграла заметную роль в выявлении новых и обнадёживающих талантов. Автор в результате исследования архивных материалов, сценариев передач, бесед с их участниками, сравнения оригиналов стихотворений, зачитанных в ходе передач с последующими вариантами, опубликованными в поэтических сборниках молодых авторов, приходит к выводу, что телеклуб «Мушоира», с одной стороны, вдохновляла творческую молодёжь, и представлял широкому кругу зрителей пробы и пера, то с другой стороны, способствовала их воспитанию их становлению, как творческих личностей. Весьма интересным представляется заключение автора о том, что если проект телепередачи всесторонне разработан и обдуман, отвечает требованиям времени, вкусам зрителей, к тому же если ещё ведущий остроумен и обладает чувством юмора, а приглашенные эксперты демонстрируют свою компетентность, то передача обязательно увенчается успехом. В ходе исследования автор приходит к выводу, что телекуб «Мушоира» в своё время открыла новые имена и способствовала дальнейшему продвижению по литературной стезе молодых талантов, таких как Абдулхамид Самад, Камол Насрулло, Рахмат Назри, Ширин Бунёд, Назри Яздони, Джума Кувват, Зиё Абдулло и др.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

РОЛЬ ТЕЛЕВИЗИОННОГО КЛУБА "МУШОИРА" (ПОЭТИЧЕСКОЕ СОСТЯЗАНИЕ) В ВЫЯВЛЕНИИ ЮНЫХ ТАЛАНТОВ

The television and radio are not only important means of political, economic and social culture, but also still a powerful means of ideological promotion, a factor of strengthening of humanitarian communications, increases level of morality, outlook, national consciousness and self-knowledge in new generation of independent Tajikistan. The contribution of television and radio to development of intellectual potential of society, healthy social thought, identification of new talents, and representation of national values is powerful. Therefore comprehensive study of popular television and radio broadcasts has huge theoretical and practical value. The article is about one of such telecasts which regularly went on the air from November 23, 1968 to March 28, 1970 and it was conducted under the name "Mushoira" on the Tajik television that has played a noticeable role in discovery of the new and encouraging talents. The author as a result of a research of archival materials, scenarios of transfers, conversations with their participants, comparison of originals of the poems read during transfers with the subsequent options published in poetic collections by young authors comes to a conclusion that Mushoira teleclub, if on the one hand inspired creative youth and presented to a wide range of the audience test of their feather, then on the other hand, contributed to their education and their formation as creative individuals. The conclusion of the author is very interesting. He state that if the draft of the telecast is comprehensively developed and considered, meets the requirements of time and tastes of the audience, besides if still the leader is witty and has sense of humour, and the invited experts show the competence, then programme will surely be crowned with success. During the research the author comes to a conclusion that telecube Mushoir has opened new characters in its time and promoted further advance on a literary path of young talents, such as Abdulkhamid Samad, Kamol Nasrullo, Rakhmat Nazri, Shirin Bunyod, Nazri Yazdoni, Dzhuma Kuvvat, Ziyo Abdullo, etc.

Текст научной работы на тему «ROLE OF TELEVISION CLUB "MUSHOIRA" (POETIC COMPETITION) IN IDENTIFICATION OF YOUNG TALENTS»

НАЦШИ МАХфИЛИ ТЕЛЕВИЗИОНИИ «МУШОИРА» ДАР КАШФИ

ИСТЕЪДОД^ОИ ЧАВОН

Ализода А. Х.

Донишгоуи миллии Тоцикистон

Мухаккик С. Муратов доир ба накш, маком ва мартабаи телевизион сухан ронда менависад: «Дар давоми 70 соли аввали мавчудияти табъу нашри китоб дар чахон 10 миллион нусха китоб чоп шудааст, ки аз нигохи теъдод хеле зиёд ба назар мерасад. Вале адади нашр ба хисоби миёна аз 300 нусха зиёд набуд. Имруз, пас аз 70 соли мавчудияти телевизион, як барнома имкон дорад, ки зиёда аз миллион нафар тамошобинро дар назди оинаи нилгун чамъ орад, аммо дар мавридхои алохида шумораи онхо ба миллиардхо мерасад.... Телевизион-ин дунёи масофахои гумшуда. Чашми оламбини башарият ва гуши оламшунави инсоният аст» [6, с. 3]

Телевизион ва радио на танхо неруи пешбарандаи сиёсиву иктисодй, ичтимоию фархангй, балки василаи мухимтарини таргиби идеология, тахкимбахши робитахои хамзистии башарй буда, дар боло бурдани сатхи маънавиёт, дониш, чахонбинй, худшиносй ва худогохии миллй ва дар рухияи садокат ба миллату механ тарбия намудани насли нави чавонони Точикистони сохибистиклол мусоидат мекунанд. Онхо ба сифати рукни мухимтарини таквиятбахши падидахои миллй, афкори солими чомеаро хамбаста намуда, чихати рушди нерухои аклонии чомеа, кашфи истеъдодхои тоза ва таргиби сарватхои миллй сахми арзанда гузошта меоянд.

Аз ин ру, мавриди тахкик карор додани гуфтор, барнома, намоиш ва махфилхои маъруфу машхури чи радиой ва чи телевизионй ахамияти калони назариявй ва амалй доранд. Омузиши хаматарафаи пахлухои гуногуни мачаллаи телевизионии «Бахористон», намоиши панду ахлокии «Бегараз панд», махфили «Чойхонаи дилкушо», ки аввалй 30 сол, дуюмй 20 сол ва сеюмй 10 сол дар эфир буданд, хамчунин ба риштаи тахкику тадкик кашидани махфилхои радиоии «Шохномахонй», «Маснавихонй», «Бедилхонй», гуфтори «Падида», ва гайра дар ошкор сохтани мохият, ахамият, унсурхои чолибсозй, таъсирнокй ва сабабхои махбубият пайдо кардани онхо ёрии амалй мерасонад.

Дар хусуси ин махфил аввалин бор адабиётшинос Рахим Дошим дар маколааш «Сухбат бо рафикони чавонам» ёдовар шуда гуфтааст: «Чанд мачлиси «Мушоира», ки телевизион аз охирхои соли 1969 сар карда тащкил намуд, огози бисёр хубест ва дар он як гурух чавонон хеле фаъолона иштирок мекунанд. Аммо рохбарикунандагон ба тахлили хаматарафаи шеърхои хондашаванда намепардозанд ва бештар факат бо сар чунбондан иктифо менамоянд. Ба фикри ман дар ин баромадхо ба чои бисёр чиз хондани бисёр касон панч-шаш шеърро хонда тахлил кардан ва камбудихои онхоро нишон додан бехтар аст. Барои ин бо шеърхои хондашаванда пешакй шинос шудани рохбарикунандагон лозим меояд» [10, с. 261].

Санаи ба эфир рафтани намоиши аввалини махфил аз гуфти устод Рахим Дошим-«охирхои соли 1969» сахех нест. Аз Бойгонй дарёфтем, ки шумораи аввалини махфил 23 ноябри соли 1968, аз соати 20-30 то 21- 10 дакика, яъне дар хачми 40 дакика бо номи «Мушоира» аз тарики Телевизиони Точикистон намоиш дода шудааст. Шуморахои дигари махфил бо хамин ном тайи соли 1969 ва нимаи аввали соли 1970 пешкаши бинандагони Телевизиони Точикистон гардонида шудаанд. Зимни пажухиши маводи Саридораи бойгонии назди Дукумати Ч,умхурии Точикистон то имруз сенарияи 7 шумораи махфили «Мушоира»-ро дарёфт намудем [11].

Тахкикгари радиову телевизион Саидмуроди Хочазод дар китобаш «Таърихи телевизиони Точикистон» дар бораи махфили телевизионии «Мушоира» айнан чунин гуфтаст: «Намоиши дигари хотирмон «Мушоира» ном дошт ва онро идораи барномахои бадей 21-уми феврал (соли 1970 дар назар аст. - А. А. Х. ) манзури тамошогарон сохт. Барандагии намоиш бар души шоири номй Бокй Рахимзода гузошта шуд. Дар намоиши аввал донишчуёни Университети давлатии Точикистон ба номи В.

И. Ленин ва Институти давлатии педагогии шахри Душанбе ба номи Т. Г. Шевченко мусобикаи байтбарак намуданд, баъдан чунин мусобикахо миёни донишчуёни дигар донишкадахо ва умуман чавонон дар «Мушоира» доир шуданд, ки шавковар баромаданд. Мутаассифона, барнома бо сабабхои гуногун бармахал катъ гашт» [8, с. 75].

Ба назари мо сабаби бармахал катъ гаштани ин махфили чолиб ба таври мустаким ба эфир рафтани он буд. Новобаста ба ин махфили эчодии чавонон «Мушоира», ки аз 23 ноябри соли 1968 то 28 марти соли 1970, яъне кариб якуним сол мунтазам дар эфири Телевизиони Точикистон пешниходи бинандагон мешуд, дар кори кашфи истеъдодхои чавону умедбахш накши хеле мухим бозид.

Махфили «Мушоира» дар тарзи чолиб ва тамошобоб тархрезй гашта буд. Он дар студияи калони телевизион, ки имруз хам хаст, мегузашт. Дар ду тарафи баранда ва коршиносони даъватшуда донишчуёни Университети давлатии Точикистон ба номи В. И. Ленин (ДМТ) ва Институти давлатии педагогии шахри Душанбе ба номи Т. Г. Шевченко (ДДОТ ба номи С. Айнй) менишастанд ва навиштахои худро мехонданд. Иштирокчиёни доимии махфил аз Донишгохи миллии Точикистон Рахмат Назрй, Ч,умъа ^увват, Ширин Бунёд, Амонбек Шохзода, Латофат Кенчаева, Султонмуроди Одина, Алии Хуросонй, Абдурашид Хучамкулов ва дигарон буданд. Донишгохи давлатии омузгории Точикистон ба номи С. Айниро Абдулхамид Самад, Камол Насрулло, Назри Яздонй, Султон Шохзода, Мухтарами Дотам, Зиё Абдулло ва донишчуёни дигар намояндагй мекарданд.

Муаллифи лоихаи ин махфили телевизионй адиб Мехмон Мухаббатов (Мехмон Бахтй) буд. Сенарияи намоишхоро Мехмон Бахтй, Равшан Ёров ва Ч,умъабой Почоев тахия менамуданд. Ба хар махфил ду-се коршиносон ба мисли Туракул Зехнй, Рахим Дошим, Нодир Шанбезода, Атахон Сайфуллоев, Аълохон Афсахзод, Мухиддин Фархат даъват мешуданд.

Барандаи доимии махфили «Мушоира» Шоири Халкии Точикистон Бокй Рахимзода буд. Устод хар дафъа мавзуи махфили навбатиро эълон мекард, то ки чавонони дигар хам аз тамоми гушаю канори чумхурй ба ин махфил чалб гарданд. Мактубхои навкаламонро устод кироат мекард ва хусну кубхи шеъру хикояхои ба махфил омадаро баён медошт.

Як сабаби махбубияту маъруфият пайдо кардани махфили «Мушоира» ба хунару истеъдоди фитрй, хушсуханй, хушгуфторй ва сухандонии барандаи он - устоди зиндаёд Бокй Рахимзода марбут буд. Устод гохе ба хотири чолибу тамошобоб баромадани намоиш, гохе бо нияти чалби таваччухи чавонони навкалам ба барнома, гохе бо максади ба онхо фахмонидани ин маъно, ки ба кори эчодй на аз руи хавову хавас, балки ба таври чиддй ва пайваста машгул шаванд, аз тачрибаи бои эчодии худ лахзахо, пандхо ва мисолхои ибратбахшро бо шавку завк ва лутфи ба худ хос ёдоварй мекард. Яке аз онхо ин аст: - «Вакте ки дар Самарканд дар курси таълиму тарбия мехондам, дар назди курси мо махфили адабй амал мекард...

Рузе муаллим Рочй ба мо мужда оварданд, ки баъд аз дарс устод Лохутй ба махфили адабии мо меомадаанд. Мо устод Айнй ва Лохутиро ботантана пешвоз гирифтем. Баъд аз баромади устод Лохутй ба ду -се нафар талабагоне, ки шеър менавиштанд, сухан доданд. Вакте ки навбат ба ман расид, ман хеле бо тантана ба минбар баромада, бо овози баланд як мухаммасеро, ки нав навишта будам ва ба назарам шеъри бисёр хубе менамуд, ба хондан сар кардам. Дар ёд дорам, банди аввали мухаммас бо ин байт сар мешуд:

Маро куштй, ту эй хубони олам дар сари зулфат, Тараххум кун ба холи ин гариби бекас аз лутфат. Баъди хондани банди дуюм устод маро аз хондан боздошта гуфт: -Рафик шоир, вай золима шуморо кушта буд, боз чй гуна ба холи шумо рахм кунад? Ин эрод бо як лутфи ба Лохутй хос гуфта шуда буд на барои ранчонидани ман. Вале ман аз асп фаромада бошам хам, аз узангу нафаромада гуфтам: -Устод, агар чои мисраъхоро иваз кунем, чй мешавад?

Ин yзpи бадтаp аз гyноx 6уд. Яъне, аввал ба xоли ман таpаxxyм кyнадy баъд кушад» [7, с. 64 -65].

Aз бойгонй ваpакгаpдон каpдани чузваи (папкаи ми^офонй) маxфил аз 29 декабpи соли 1969 накли дигаpи Боки Раxимзодаpо ба ёд оваpд, ки онpо низ шогиpдони «Мyшоиpа» хеле хуб даp хотиp доpем. Мавзyи ин мафxил - эчоди назиpа ба байтxои интихобии шоиpони маъpyф даp боpаи Ватан буд:

Эй меxpyбон Ватан, ба pаxат чонфишон манам, Дастонсаpо ба васфи ту бо сад забон манам.

^булкосим Лоxyтй)

Ватан, даp xаp кучо омад ба саp фоpам xавои ту, Ман аз он суи укёнус бишнидам садои ту.

(Миpзо Тypсyнзода)

Замин аз они ман асту замон аз они ман аст, Мyxаббати ватанам yмpи човидони ман аст.

(Мyxаммадчон Раxимй) [13, с. 154-155].

Устод Боки сyпоpиш доданд, ки ба ин байтxо даp pафти маxфил назиpа нависед. Навкаламон мувофики тавони худ ба байтxои тавсияшуда назиpа навиштанд. Устод назиpаxои навиштаи шогиpдонpо таxлил каpда, бypдy бохти онxоpо гуфта дод ва таъкид намуд, ки шумо хеле Fайpат каpдаед, назиpаxои хуб гуфта тавонистаед. Даp вакташ як шоиpи чавон, таъкидан гуфт устод, ба байти Aбyлкосим Лоxyтй мана ин тавp назиpа гуфта буд:

Эй Ватан, меxpи тypо сад буса хоxам каpдy pафт, ^p вачаб хоки тypо самбуса хоxам каpдy pафт.

Байти навиштаи y вазн дошт, кофия дошт, pадиф дошт, аммо мазмун надошт, зеpо на меxppо буса каpда мешавад, на хо^о самбуса.

Маxфили телевизионии «Мyшоиpа», аз як таpаф, чавонони эчодкоppо pyxбаланд менамуд, онxоpо ба бинандагони сеpшyмоp мyаppифй мекаpд, аз таpафи дигаp, навкаламонpо водоp месохт, ки ба адабиёт, ба шеъpy шеъpхонй, сухандониву сyханваpй чиддан машFyл шаванд, маxсyли эчодкаpдаашонpо пайваста таxpиpy такмил дщанд ва суфтаю пухта намоянд. Яке аз xамин гуна чавонони заxматдyст - узви фаъоли маxфили «Мyшоиpа» шоиpи чавон Раxмат Назpй буд. Даpчанд «нахуст шеъpи y соли 1966 xангоми мактабхониаш даp мачаллаи «Машъал» ба табъ pасида буд [3, с. 5], иштиpоки мунтазамаш даp ин маxфил боиси ташаккул ва пешpавию такомули эчодиёташ гаpдид. Як катоp шеъpxои солxои 1968 - 70 эчодкаpдаи Раxмат Назpй, ба монанди «Шаби тащой» (тазмин ба байти устод Aйнй - - «Шаби танxой, дили ман хун шуд, Дили ман хун шуд, шаби тащой»), «Ба дyхтаpи аpFyштй», «Таpона» боpи аввал таpики xамин маxфили телевизионй пешнщоди бинандагону дyстдоpони ашъоpи pангини шоиp гаpдида буданд.

Раxмат Назpй «Ба дyхтаpи аpFyштй» ном шеъpашpо 17 маи соли 1969 даp маxфил Kиpоат каpда буд [12, с. 150]. Баъдан шоиp онpо аз нигоxи мyндаpича, кофия, забону услуб такмил дода бо номи «ApFyштй» даp мачмyаxояш чой додааст. Ба мисли xамин y «Таpона» ном шеъpашpо, ки боpи аввал 28 маpти соли 1970 даp маxфили «Мyшоиpа» хонда буд [14, с. 166], xаматаpафа таxpиp ва мисpаъxои онpо аз нисф зиёд rnraœp каpда бо номи «Бебозгашт» даp мачмуаи «Дафтpанг» ба табъ pасонидааст: Эй навбаxоpи ман, Aз нав сypyp ёфт дили бекаpоpи ман. Aз нав ба ханда лолаву насpинy настаpан Идона меpасад ба даpи pyзгоpи ман. Aз нав ба маpзи дил Уммед дона кошт...

МypFе, ки дар дили ману дар орзуи ман Масти таpонаxои Fамангез лона дошт, Бар ошёни кyxнаи худ аз чи бар нагашт, Имсол дар кучост,

Имсол дар кучои чаxон зору бенавост? [З, с. 31].

Дамин меxнатдyстй, серталабй ва заxматxои пайвастаи Раxмат Назриро Шоири Халкии Точикистон Муъмин ^аноат таъкид карда гуфтааст: «Заxмати суханро, масъулияти шеърро осон намегирад. Барои боз xам пухтатар, рехтатар кардани шеъри хеш xаp ибораро, xаp таркибро, xаp тасвирро xyнаpмандона ва шоирона таxкик мекунад ва ин таxкик дар речаи кори эчодй ва андешапардозии Раxмат Назрй xамеша xаст на барои як бор. Ин аст, ки y шеъpxои каблиашро низ боpxо мавриди таxкики худ карор медиxад ва xаpфеpо, нуктаеро нигоxеpо дар шеъри хеш пурратар месозад. Ин шоир xамеша дар чустучу ва такопy буда, дар чодаи заxмати шоирй xеч гоx хотирчамъиву каноатмандиро дуст надорад» [З, с. 7-S].

Раxмат Назрй дар яке аз маxфилxои «Мушоира» шеъри «Токии гулдузй»-ашро кироат намуд. Баъди тавсияxои устоди зиндаёд Лоик Шералй онро ба куллй аз нав таxpиp кард, xачмашpо ^tox сохт ва мазмунашро низ пуркувват намуд. Баъди коркарди дубора ин шеър «Давлати сар» ном гирифта, xамагй аз чор байт иборат шуд: Бар сарам токии гулдузии токи каламй, Нусхаи гунбади афрухтаи ахтари ман. Ба сарам пупаки он точи баланди хуршед, Накши шерозаи он номаи бахтовари ман. Дар муаммои гули ранг ба рангаш пищон Орзу xамчy дуои падару модари ман: - Кош, дар pоxи чавонй набарад боди Fypyp Деч гаx давлати сар, токии ман аз сари ман [З, с. 28].

Шоири маъруф Раxмат Назрй дар чашни 80 - солагии устод Бокй Раxимзода бо як меxpy мyxаббат ва садокати шогирдона сyханxои зеринро ба забон овард: «Устод Раxимзода истеъдодxои чавонро аз миёни мардум, аз деxаxовy шаxpxо чустучу дошт, шеъpxои навкаламонро ба чоп тавсия мекард, ба адибони чавон дар pоxи дуру дароз ва пур аз шебу фарози адабиёт фотщаи нек медод. Дангоми дар мактаби миёна хонданам чор шеъри ман дар рузномаи «Маориф ва маданият» ба табъ расида буд. Ин шеъpxо ба устод писанд меоянд. Сипас устод маро аз шаxpи Кулоб ба Душанбе пеши худ даъват кард. Росташро гуям, ман он вактxо аз руи xавовy xавас шеър мегуфтам, умеди шоир шудан надоштам. Мехостам, ки меъмор шавам. Зеро солxои мактабхонй ба расмкашй бештар шyFл меварзидам. Аз адабиёт дида, фащои дакикро хубтар аз худ карда будам. Вале вохурии аввалин бо устод Б. Раxимзода pоxи маро дигар сохт. Бо тавсияи y ба Донишгоxи давлатии Точикистон дохил шудам... Ифтихор дорам, ки мачмуаи нахустинам «Барги сабз» бо сарсухани устод, бо фотщаи неки устод ба табъ расидааст. Ман агар имруз ба чое расида бошам, бо шарофати устод Бокй Раxимзода расидаам»[9].

Адиби шинохта ва шоири ваxдатсаpо Ч,умъа ^увват xам узви фаъоли маxфили «Мушоира» буд. У низ бархе аз шеъpxои худро бори аввал аз тарики xамин маxфили телевизионй ба бинандаxои «ойинаи нилгун» пешниxод месохт. Барои мисол y шеъри машxypи «Нони гандум»-ашро, ки баъдан суруди маxбyбy дустдоштаи мардум гардид, бори аввал дар маxфили эчодкорони чавон - «Мушоира» (17 майи соли 1969) кироат карда буд. Шеъри дар маxфил хондашуда чунин шакл дошт:

Нон бошад чони одам,

кудрату дармони одам Зеби дастурхони одам,

иззату меxмони одам. Мепарастам нони гандум, Хушаю х,ар дони гандум.

Ганчи бех,амтой гандум,

фахри х,отамх,ои гандум,

Х,астии дунёст гандум,

матлаби дилхост гандум.

Мепарастам нони гандум, Хушаю хар дони гандум. Дар бахорон мекашад сар,

сабзааш чун нури ханчар, Хушааш чун зулфи духтар,

донааш хамранги ахтар [12, с. 146].

Дар нусхаи тахрирёфтаи шеър калимаю иборахо, мисраъхо ва байтхои таъкидкарда ба шакли хеле мавзун, хушоянд ва равону мантикан дуруст ислох гардидааст.

Дар сухбат бо муаллифи ин сатрхо Ч,умъа Кувват иброз дошт: «Намоиши «Мушоира»-еро, ки «Нони гандум»-ро хонда будам, устодон М. Турсунзода ва М. Каноат тамошо кардаанд. Рузи дигар маро ба назди М. Каноат даъват карданд. Устод бо хушнудй маро кабул карда, хусну кубхи шеърамро ба ман фахмонданд ва маслихатхои судманд доданд. Ман шеърро дубора тахриру тасхех карда, бо тавсияи устод Каноат онро ба мачаллаи «Садои Шарк» бурдам. Дере нагузашта дар шумораи 1-и соли 1970 чоп шуд».[16] Нусхаи тахрирёфтаи шеър ин аст: Нон бувад чун чони одам, Кудрату дармони одам, Зеби дастурхони одам, Иззати мехмони одам. Мепарастам нони гандум, Хушахою дони гандум.

Ранчи дехкон аст гандум, Ганчи дехкон аст гандум, Файзи даврон аст гандум, Номи мардон аст гандум. Мепарастам нони гандум, Хушахою дони гандум.

Дар бахорон мекашад сар, Сабзааш чун нуги ханчар, Хушааш чун зулфи духтар, Донааш хамранги ахтар. Мепарастам нони гандум, Хушахою дони гандум.

Орди гандум бех аз зар, Дар сафедй шири модар, Кулчааш чун руи дилбар, Бахри ободии кишвар, Боз аз сар, боз аз сар Мепарастам нони гандум, Хушахою дони гандум [4, с. 46]. Ч,умъа Кувват бори дуюм ба бандхои асосии шеър даст нарасонда бошад хам, байти василаи «Нони гандум»-ро дар шакли: Мепарастам нони гандум, Хушаи пурдони гандум тахрир карда, дар мачмуаи аввалини худ, ки бо хамин унвон соли 1982 ба табъ расид, чой дод [5, с. 7-8]. Дар сарсухани худ ба ин китобча Шоири Халкии Точикистон

Гулрухсор Сафиева махсусан доир ба шеъри «Нони гандум» гуфтааст: -«Калимаи нон дар xама лафзу забонxо мукаддас аст, аммо барои кyxистониён, ки гандумро дар болои теппаxои санглох ва харсанщо мекориданд, киммати махсусе дорад. Шояд, аз ин py нони кyxистон ба назари _ман буи санг мекунад. Ч,умъа ^увват дар чодаи шеър pоxгyзаpи тасодуфй нест. У аллакай як панча гандуми аклу дили худро ба замини KOFази сафед бо умед пошида, чун сумалаки наврузй ба мардуми худ пешнщод кардааст» [5, с. 3].

Шоири халкии Точикистон Ширин Бунёд аз аввалин иштирокчии маxфили «Мушоира» буд. У xам шеър эчод мекард, xам ашъори шоирони маъруфро бо эxсосот мехонд.

Омузиши чyзваxои дар Бойгонй маxфyзбyдаи «Мушоира» нишон дод, ки дар маxфили нахустини он (2З ноябри соли 1968) шоири чавон Ширин Бунёд -донишчуйи курси якуми факултаи филологияи Университети давлатии Точикистон ба байти имтщонии:

«Орзу болу пари инсон аст, Дили беишк мазористон аст» -назираи зеринро эчод кардааст:

Дар пари орзу сафар дорам, Аз гули ишк дил гулистон аст. Аз фypyFи чаpоFи ишку умед, Шаби зулмот сyбxи рахшон аст. Орзу xечpо кунад чизе, Орзу ганч дар дили кон аст. Орзу буд он ки насли башар, Фотеxy меxмони кайxон аст. Дилам аз ишку орзую умед Дустон, мисли чашма чушон аст [11, с. 167]. Мутаассифона, ин назираи муваффаки Ширин Бунёд дар мачмyаxояш чоп нашудааст.

Дар маxфилxои дигар Ширин Бунёд шеъpxои тозаи худро мавриди таxлили Б. Раxимзода, Т. Зеxнй, Н. Шанбезода ва дигар адибону олимони даъватшуда карор додааст. Чунончи, дар маxфили «Мушоира» (17 майи соли 1969) адиби чавон мусаммати мураббаи «Шеъри ман»-ро кироат кардааст, ки аз чор банд иборат аст: Ба дастат шеъри ман, биншастай дар пушти тиреза, Бигу хонандаи xассос аз шеърам чй мечуйи?. Дар он гумкарда pоxе нест, на як киссаи саргум На шури нола ёбию на акси шоми андyxй.

Дар он ишки ту xастy шyълаxои меxpи поки ту Дар он акси рухи ёри туву тавсифи хуршед аст Дар он ишки xаётy ишки олй, ишки инсонй Дар он фардои мову туст, xам дунёи уммед аст.

Мачу оxанги xyзангези дай аз шеъри ман xаpгиз Дар он накши баxоpи дилрабою буйи Навруз аст Дар он xаpфи хунук xаpгиз мачу аз руйи дилсардй Ниxон дар мисpаъxои сабтгашта як чаxон суз аст.

Дар он асло наёбй ту нишон аз бенишонщо,

Дар он акси садои човидонии шаxидон аст.

Ба дастат шеъри ман, онро маяфкан зери пои худ,

Дар он такдири ман, такдири ту, такдири инсон аст [12, с. 149 ].

Ш^ин Бунёд мисли дигаp эчодкоpонy xамсолони хеш, ки болотаp даp боpаашон сухан pондем, пайваста шеъpxои каблиашpо xам аз чиxати FOя, мазмуну мyндаpича, xам аз чиxати вазну махсусияти навъxои шеъpй, воситаxои тасвиp, санъатxои бадей, услуб, забон такмил дода, онxоpо суфтаю пухта ва pавонy хyшоxанг мегаpдондааст. Mасалан, мусаммати «Шеъpи ман»-pо, ки аввалин маpотиба даp «Myшоиpа» хонда буд, солxои тулонй гаштаю баpгашта аз нигоxи pиояи таносуби калом, тасвиp, кофия, ифодаи матлаб ва дигаp yнсypxои шеъpй дигаp каpда, онpо тащо даp мачмуаи сеюмаш -«Шоxи Тиpандоз» (1991) пешкаши хонандагони ашъоpи pангинаш намудааст. Баpои ба назаpи мухлисони ашъоpаш pавшан гаштани заxматxои пайвастаи муаллиф нусхаи охиpини ин шеъppо меоpем:

Ба дастат шеъpи ман, андеша меpонй саpи xаp байт, Бигу, даpдат ба чонам, боз аз шеъpам чй мечуй? Даp он не кypаpоxе xаст, не як киссаи саpгyм На шypи нола ёбию на ашки шоми андyxй.

Даp он ишки ман асту шyълаxои меxpи поки ту, Даp он акси чамоли гyлpyхонy васфи хypшед аст. Даp он ишки баxоpy зиндагонй, ишки инсонй, Даp он фаpдои мову туст, xам дунёи уммед аст.

MачУ тасвиpи яъсу ноyмедиxо зи шеъpи ман, Даp он pанги баxоpи нозанину буи Навpyз аст. Даp он xаpфи хунук асло мачу аз pyйи дилсаpдй, Ниxон даp мисpаxои наpм-наpмаш як чаxон суз аст.

MачУ аз шеъpи ман савту навои номypодиxо,

Даp он акси садои човидонии шаxидон аст.

Ба дастат шеъpи ман, онpо маяфкан зеpи пои худ,

Даp он такдиpи ман, такдиpи ту, такдиpи ёpон аст [2, с. 157].

Дамин мушкилписандй ва заxматдyстии Шиpин Бyнёдpо Шоиpи Халкии Точикистон Лоик Шеpалй даp саpсyхани ба мачмуаи аввалини адиби чавон -«Бомдод» навиштааш pавшанy возеx ифода каpдааст:

«^prô даx сол аст, ки Ш^ин Бунёд шеъp машк мекунад. Даp ин миён y ду боp даp кypс-конфеpенсияи адибони чавон иштиpок каpда, аз устодони шеъpи имpyз маслиxатxо гиpифт, аз асpоpи сухан бештаp бохабаp шуд, даp хусуси интихоби мавзуъ, таpзи адо ва санъати шеъp баxpаxое баpдошт... y бо хоксоpию бypдбоpй он xама эpоди pафиконpо ба инобат гиpифта, шеъpxояшpо таxpиpy такмил каpда, нишон дод, ки аз yxдаи кашидани боpи вазнини сухан мебаpояд... Mо xам ин саpсyханpо бо он умед навиштем, ки «Бомдод» баpои назми мо pyзи офтобй оваpад» [1, с. 3-4].

Mаxфили эчодкоpони чавон - «Myшоиpа» даp кашфи истеъдодxо даp xyнаpи сухангуй, шеъpхонй ва pовигй низ накши муайяне гузоштааст. Баъзе намоишxои ин маxфил махсус ба киpоати шеъpxо, xикояxои лиpикии адибони точик ва дигаp халкxо бахшида мешуд. Aз чумла, даp маxфиле, ки pyзи 21 февpали соли 1970 доиp гаштааст, шеъpxои С. Aйнй «Сypyди Зафаp», A. Лоxyтй «Шамшеpи душман бишканем», M. Тypсyнзода «Байpаки Ватан», M. Mиpшакаp «Mактyб ба модаp», Fаффоp Mиpзо «Посбон xyшёp бош!» ва Лоик «Сypyди хайpбод» - pо шогиpдони донишгоxxо киpоат каpдаанд [15, с. 90-98]. Даp маxфили pyзи 28 маpти соли 1970 баpгyзоpгаpдида бошад, pовиёни шеъpxои С. Aйнй «Бомдоди баxоpон», M. Тypсyнзода «Посбони макбаpа» ва A. Шyкyxй «Насими анбаpафшон» Шиpин Бунёд ва Сyлтонмypоди Одина будаанд [14, с. 154, 156-157].

Натичаи омузиши нозукщои шеъpхонй ва хониши мyассиp, ба назаp гиpифтани эpодxои устодон Б. Раxимзода, Р. Дошим, Т. Зеxнй ва дигаp коpшиносон даp xамин маxфил буд, ки баъдтаp аъзои «Myшоиpа» -шоиp Назpи Яздонй ва гуянда Aбдypашид

Хучамкул барои кироати махфили машхури «Шохномахонй»-и радиои «Точикистон» чалб гардиданд.

ПАЙНАВИШТ

1. Бунёд Ш. Бомдод. Мачмуаи шеърхо / Ш. Бунёд //. -Душанбе: Ирфон. 1982. - 48 с.

2. Бунёд Ш. Шохи Тирандоз. Мачмуаи шеърхо / Ш. Бунёд //-Душанбе: Адиб. 1991. - 240с.

3. Каноат М. Вожахои сарнавишт // Назрй Р. Дафтранг. Душанбе:Адиб. 2002. - 472с.

4. Кувват Ч,. Нони гандум / Ч. Кувват // Садои Шарк. 1970, № 1. -160с.

5. Кувват Ч. Нони гандум . Мачмуъаи шеърхо / Ч. Кувват // -Душанбе: Ирфон 1982. -48с.

6. Муратов С. ТВ-эволюция нетерпимости (история и конфликты этических представлений) / С. Муратов // -М. : Логос, 2001. - 238 с.

7. Рахимзода Б. Дар чабхаи мубориза / Б. Рахимзода // Ёди устод Лохутй -Душанбе : Адиб. 1987. - 272 с.

8. Хочазод С. Таърихи телевизиони Точикистон / С. Хочазод //-Душанбе: Деваштич. 2007. - 288 с.

9. Хучамкулов А. Зи Бокй хам сухангу, хам сухан монд / А. Хучамкулов // Омузгор. 1990. 5 июн.

10. Дошим Р. Сухбат бо рафикони чавонам / Р. Дошим. Сухан аз устодон ва дустон // -Душанбе : Ирфон. 1980. - 272 с.

11. Мушоира. 1968, 23 ноябр. Саридораи бойгонии назди Дукумати Чумхурии Точикистон (СБНДЧТ), фонди 384, номгуи 6, парвандаи 414. -

12. Мушоира. 1969, 17 май. СБДЧТ, фонди 384, номгуи 6, парвандаи 421.

13. Мушоира. 1969, 29 декабр. СБДЧТ, фонди 384, номгуи 6, парвандаи 421. -

14. Мушоира. 1970, 28 март. СБДЧТ, фонди 384, номгуи 6, парвандаи 436.

15. Мушоира. 1970, 21 феврал. СБДЧТ, фонди 384, номгуи 6, парвандаи 434. -

16. Сухбати муаллифи макола бо шоир Чумъа Кувват. 2018. 20 май

РОЛЬ ТЕЛЕВИЗИОННОГО КЛУБА «МУШОИРА» (ПОЭТИЧЕСКОЕ СОСТЯЗАНИЕ) В ВЫЯВЛЕНИИ ЮНЫХ ТАЛАНТОВ

Телевидение и радио являются не только важным средством политической, экономической и социальной культуры, но и ещё мощным рупором идеологической пропаганды, фактором укрепления гуманитарных связей, повышения уровня нравственности, мировоззрения, национального самосознания и самопознания у нового поколения независимого Таджикистана.

Весом вклад телевидения и радио в дело развития интеллектуального потенциала общества, здоровой общественной мысли, выявлении новых талантов, и представления национальных ценностей. Поэтому всестороннее изучение популярных теле и радиопередач имеет огромное теоретическое и практическое значение. В статье речь идёт именно об одной из таких телепередач, которая регулярно, выходило в эфир с 23 ноября 1968 года по 28 марта 1970 года и велась под названием «Мушоира» на Таджикском телевидении, которая сыграла заметную роль в выявлении новых и обнадёживающих талантов.

Автор в результате исследования архивных материалов, сценариев передач, бесед с их участниками, сравнения оригиналов стихотворений, зачитанных в ходе передач с последующими вариантами, опубликованными в поэтических сборниках молодых авторов, приходит к выводу, что телеклуб ««Мушоира», с одной стороны, вдохновляла творческую молодёжь, и представлял широкому кругу зрителей пробы и пера, то с другой стороны, способствовала их воспитанию их становлению, как творческих личностей.

Весьма интересным представляется заключение автора о том, что если проект телепередачи всесторонне разработан и обдуман, отвечает требованиям времени, вкусам зрителей, к тому же если ещё ведущий остроумен и обладает чувством юмора, а приглашенные эксперты демонстрируют свою компетентность, то передача обязательно увенчается успехом.

В ходе исследования автор приходит к выводу, что телекуб ««Мушоира» в своё время открыла новые имена и способствовала дальнейшему продвижению по литературной стезе молодых талантов, таких как Абдулхамид Самад, Камол Насрулло, Рахмат Назри, Ширин Бунёд, Назри Яздони, Джума Кувват, Зиё Абдулло и др.

Ключевые слова: поэтическое состязание, молодые поэты, талант, поэтическое подражание, поэт, ведущий, архив, микрофонная папка, телевизионный клуб, выявление.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

ROLE OF TELEVISION CLUB «MUSHOIRA» (POETIC COMPETITION) IN IDENTIFICATION OF YOUNG TALENTS

The television and radio are not only important means of political, economic and social culture, but also still a powerful loud-hailer of ideological promotion, a factor of strengthening of humanitarian communications, increases in level of morality, outlook, national consciousness and self-knowledge at new generation of independent Tajikistan.

The contribution of television and radio to development of intellectual potential of society, healthy social thought, identification of new talents, and representation of national values is powerful. Therefore comprehensive study popular a body and broadcasts has huge theoretical and practical value. In article it is about one of such telecasts which it is regular, aired from November 23, 1968 to March 28, 1970, it was conducted under the name "Mushoira" on the Tajik television and which has played a noticeable role in discovery of the new and encouraging talents.

The author as a result of a research of archival materials, scenarios of transfers, conversations with their participants, comparison of originals of the poems read during transfers with the subsequent options published in poetic collections by young authors comes to a conclusion that she Mushoira teleclub if she on the one hand, inspired creative youth, and presented to a wide range of the audience of test of their feather, then on the other hand, promoted their education to their formation as creative persons.

The conclusion of the author that if the draft of the telecast is comprehensively developed and considered, meets the requirements of time, tastes of the audience is submitted very interesting besides if still the leader is witty and has sense of humour, and the invited experts show the competence, then transfer will surely be crowned with success.

During the research the author comes to a conclusion that she a telecube of Mushoir has opened new names in due time and promoted further advance on a literary path of young talents, such as Abdulkhamid Samad, Kamol Nasrullo, Rakhmat Nazri, Shirin Bunyod, Nazri Yazdoni, Dzhuma Kuvvat, Ziyo Abdullo, etc.

Keywords: poetic competition, young people poet, talent, poetic imitation, poet, leader, archive, microphone folder, television club, identification.

Сведения об авторе:

Ализода Абдурашид Худжамкул - Таджикский национальный университет, кандидат филологических наук, дотсент кафедры телевидения и радиовещания факультета журналистики. Адрес: 734025, Республика Таджикистан, г. Душанбе, проспект Рудаки 17. Телефон(+992) 900-900- 432.

About an author:

Аlizoda Аbdurashid Xudjamkul, Tajik National University, candidate of philological sciences, associate professor of department of television and broadcast of the faculty of journalism. Address: 734025 Republic of Tajikistan, Dushanbe, Rudaki avenue 17. Tel.: (+992) 900-900-432.

КАСИДАДОИ САЙФИ ИСФАРАНГЙ ВА МАДОРАТИ МАЪНИОФАРИИ ШОИР ДАР ОНДО

Рауматова О.

Донишгоуи давлатии Хуцанд ба номи академик Б. Гафуров

Сайфи Исфарангй (1175/6-1260/1) дар шумори он суханваронест, ки бо эчоди осори бадеии манзуми саршори маънихои тоза, тачассуми мазмунхои гуногуни хаётй, ичтимой, ахлокй, зебопарастй, мадхй ва гохе фалсафй макоми хунарии хешро дар навъхои мухталифи адабй, бахусус гуфтани касида бозтоб намудаву сохибэхтиром гардидааст. Кисми асосии ашъори Сайфи Исфарангиро касида ташкил медихад. Дар матни мавриди истифодаи мо 198 касида, дар мачмуъ 7431 байт мавчуд аст, дар хамин асос ба махорати маъниофарии мавсуф сухан хохем ронд.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.