CC BY
8НАЦШИ РУДАКИ ДАР ТАШАККУЛ ВА ТА^АВВУЛИ САБКИ ХУРОСОНИ
Боев Ш. Э.
Донишкадаи давлатии забонуои Тоцикистон ба номи С. Улугзода
Шеъpи Абyабдyллоxи Рyдакиpо xанyз даp замонаш шоиpоне чун Шаxиди Балхй, Дакикй ва дигаpон аpзёбй каpдаанд. Даp осоpи адабй ва таъpихй низ шеъpи y наклу накд шудааст. Даp тули беш аз xазоp сол даp доиpаxои илми дунё мyxаккикон аз xyнаpи Одамyшшyаpо бо саpоxат ёд ва аз xастии шоиpонааш тамчид ба амал оваpдаанд. Даp заминаи таxкики xаёт ва осоpи y таxкикотxои адзандае низ ба анчом pасидааст, ки мyxимтаpини онxо асаpxои Саид Нафисй «Аxвол ва ашъоpи Абуабдулло Ч,аъфаp ибни Ч,аъфаp ибни Мyxаммад Рудакии Самаpкандй» (1930-1940) ва нашpи тозаи он зеpи унвони «Мyxити зиндагй ва аxвол ва ашъоpи Рудакй» (1962) даp се чилд, Абдулганй Миpзоев «Абyабдyллоxи Рудакй» (1958) ва Абдypаxмон Тоxиpчонов «Рудакй. Зиндагй ва офаpиниш. Таъpихи тадкик» (1968 ба pyrä ва 20О8 ба точикй) мебошанд.
Рудакишиносон аз кабили РДодизода, А.Афсаxзод, С.Имpонов, С.Амиpкyлов, А.Саттоpзода, А.Насpиддинов, А.Алимаpдонов, М.Мyллоаxмадов, А.Раxмонфаp ва дигаpон низ даp ин замина коpxои судманде анчом додаанд. Бо вучуди ин А.Саттоpзода мегуяд, ки «бо даpки тамоми масъулият бояд xамчyнин ёдоваp шавем, ки pyдакишиносй то xанyз ба шинохти Рудакй ба сифати устоди аввали шеъpи фоpсии точикй ва бyзypгтаpин шоиpи фоpсигy муваффак нагаpдидааст. Рудакишиносон асосан бо зи^и он ки Рyдакиpо «саpи шоиpон», «устоди шоиpони чаxон», «одамyшшyаpо», «султони шоиpон», «соxибкиpони шоиpй» номидаанд ва фалон бyзypгон аз y ном бypдаанд ва фалониxо ба шеъpаш пайpавй намудаанд ва аз xамин кабил гyфтаxо каноат каpдаанд» [10, с. 21-22]. Ин донишманд таxкикотpо даp боби xyнаpи шоиpии Рудакй низ комил намедонад ва таъкид мекунад, ки «он чи даp ин pосто каpда шудааст, xанyз баpои кашфи сиppи шеъpи xамчyн Рудакй шоиpи бyзypге басанда нест» [10, с. 22-23].
Даp заминаи таxкики xyнаpи шоиpии Рудакй таxкикоти аввал ва чиддй ба калами И.С.Бpагинский тааллук доpад, ки таpчyмаи точикии ин таълифот соли 2009 ба точикй низ нашp шуд. Асаpи М.Н.Усмонов «Сабки шеъpи фоpсй-точикй даp асpxои IX-X» (1974), таxкикоти Мyxаммад Ч,аъфаpи Маxчyб «Сабки хypосонй даp шеъpи фоpсй», маколаxои чудогонаи А.Саттоpзода «Тазоди зиндагй даp таносуби шеъp» (1977), «Шеъpи xолия даp замони Сомониён» (1919), «Рудакй ва шеъpи Рyдакивоp» (2007), Х.^Ш^ифов «Адабиёти аxди Сомонй» (2007), «Диди замонии сабки шеъpи Рудакй (2009), С.Амиpкyлов pисолаи «Байти паpниён» ва ё «Маpомномаи Рудакй» (1999) ва баъзе таълифотxои дигаp низ даp заминаи таxкики xyнаpи шоиpии Рудакй ба баъзе аз масъалаxо pавшанй андохтаанд. Вале xанyз xам масъалаи аслй, ки Унсypй даp китъае ба миён гузоштааст, xамчyнин номакшуф бокй мондааст. Унсypй аз он ки Fазалxояш pУдакивоp набудааст, xасpат хypдааст. У xаpчанд «ба боpикваxм» кушидааст, вале «бад-ин паpда» боp наёфтааст. Сухани Унсypй ишоpаи я^уст ба вижагии шеъpи устоди ПанчpУдист. Афсус, ки ба чуз баъзе ишоpаxои кyтоx, мисли «байти паpниён» дигаp Рудакй даp боpаи шеъpаш чизе нагуфтааст ё гуфтаасту то имpyз наpасидааст. Вале назаpи Рудакй даp боби лафзи хубу маънии осон, дypyстию pостии мyxтаво ва баёни эxсосy хиpад (дилу сиголиш) pаxнамои асосй даp шинохти вижагщои шеъpи y бокй мемонад.
А.Саттоpзода «pоxи ягона ва дypyсти кашфи сиppи шеъpи pyдакивоp»-pо «xамоно баppасии xаматаpафа ва анику дакики меpоси бокимондаи худи шоиp аз лиxози чанбаи xyнаpии онxо» [10, с. 23] мебинад ва меафзояд, ки «агаpчи аз он меpоси фаpовони y то имpyз xамагй даp xyдyди 2 xазоp байт мондааст боз xам метавон даp асоси ощо мисли он, ки бостоншиносон аз pyи хаpобаxои бокимондаи касpи Доpо шyкyxy шаxомати гузаштаи онpо ва xyнаpшиносон аз pyи пайкаpаи сухтаю сиёxгаштаи pаккосаи сyFдй зебоиxои чисмонй ва pyxонии онpо баpкаpоp ва тасаввyp намудаанд, вижагиxо ва зебогщои шеъpи Рyдакиpо низ метавон ошкоp намуд» [10, с. 23].
Маколаи А.Саттоpзода «Рудакй ва шеъpи pyдакивоp» даp шинохти чанбаxои xyнаpии шеъpи ин шоиpи бyзypг, xаpчанд муаллиф хоксоpона онpо «танxо гyзоpиши ин масъала ва таъкиди заpypати анчоми он» унвон каpдааст, xаpфи тоза, чомеъ ва бодалел аст. Муаллиф се хусусияти баpчастаи шеъpи pyдакивоppо аввалан даp он мебинад, ки <^p он xама чиз мyxтаво, забон, лyFат, баён, сабк, восш^ои тасвиp - сода, мyкаppаpй, pyзмаppа, xамагонй, заминй, ошно, табий ва осон» будааст. Дуввум хусусияти шеъpи
Рyдакй дар он бyдааст, ки «дар он xама чиз мyxтаво, забон, лyFат, баён, сабк, воситаxои тасвир - тозавy нав, бикр, обнахypдавy обнарасида мебошад». Ниxоят хусусияти сеюми xyнаpи шоирии Рyдакй дар он будааст, ки дар тарзи нигориши y, «xама чиз - мyxтаво, забон, лyFат, баён, сабк, восш^ои тасвир - xамзамон бо содаву осон ва тозаву тар будан олист, яъне дар xадди камолу чамол ва дар таносуб ва xамбастагии комили лафзу маъният» [10, c. 24, 27].
Дар рисолаи «Маxоpати Рудакй» И.С.Брагинский чунин хулосаро ба миён гузошта буд: «Баъзе мyxаккикон суханони шоирро дар касидаи маъруфи «Модари май» дар хусуси вижагиxои шеъраш - «Лафз xама хубу ба маънй осон» - калиде баxpи дарки асрори xyнаpи Рyдакй медонанд.
Дар xакикат ин хyдбаxодиxии дакик амалан бо тасвияти «саxли мумтанеъ» ба маънии васеи он мутобикат мекунад. Вале сатри овардашуда хусусияти осори Рyдакиpо ба таври умумй муайян менамояд. Тавре ки таxлили минбаъда нишон медщад, аз руи мундарича байти мазкур ба таври мушаххас метавонад ба сифати калид баxpи дарки эчодиёти шоир хидмат намояд:
К-аз шоирон наванду манам навгувора, Як байти парниён кунам аз санги хора.
Дар ин байт шоир ба услуби бадеии худ тавзеxи амик ва дакик медиxад. Маънии аслии «вожаи «наванд» - насли даванд», мачозан «муждарасон», «косид» аст, маънии «навгувора», «сyxбатоpо»-ст ва ба ин калима решаи он «нав» низ дохил мешавад ва xаpдy калима ба шахсе далолат мекунад, ки навгониxоpо ба сурати мавзуну чолиб мерасонад.
Дар сатри дуюм боз як калимабозии Fайpимаъмyлй ба мyшоxида мерасад, зеро вожаи «байт» дар забони арабй ба чуз маънии аслй ба маънии «хона» низ меояд. Дар ин чо ба аввалин «маводи сохтмон»-и назм санги хора, санщои бешаклу дурушт, хаpсангxои бузурги кандашуда аз сахpаxои сарнишеб, ки дар зодгоxи Рудакй хеле бисёранд, ишора мешавад. Хдмчунин таъкид мешавад, ки дар дасти шоир ин харсанщо ба чй чизе: ба байти шоxимонанди нафис, ба абрешими зебои тунук - парниён табдил меёбанд. Дар натича дар ду мисраъ симои аслии шоир тачассум меёбад» [2, c. 49-50].
Дар тавзеxи ин иктибос аз И.С.Брагинский, ки ба зарурат дароз шуд метавон аз забони В.В.Виноградов афзуд: «Шеваи тафаккури бадеии Пушкин - тафаккури сабки адабист» [3, c. 484]. Ин xаpфи донишманди рус дар xакки Пушкинро метавон ба Рудакй низ нисбат дод. Мyxаккиконе, ки дар заминаи шинохти сабки Рудакй таxкикот анчом додаанд, аксаран дар равиши сабкшиносии адабй, ва зебоишинохтй баъзе омилxои заминасози вижагщои шеъри уро муайян кардаанд, ки марбут мешавад ба вижагиxои адабй, забони нафсоният, таxаввyлоти ичтимой, заминаи фаpxангй, донишxо, иттилоот ва шyFл, мyxити чyFpофиёй ва Fайpа.
Дамин тарик, барои муайян намудани вижагщои шеъри Рудакй, ки сабки фардии y низ xаст, мо бояд таносуби мураккаберо, ки xам дар шакл пищон аст ва xам берун аз он (вокеият, мероси адабй) ва ё таносубе, ки барои он таъсирбахшии мутакобила (чаxонбинии адиб, усул ва мундаричаи бадеии асар) мyxим аст. Дар заминаи xамин равиш мо ба он вижагщои шеъри Рудакй таваччУx кардем, ки то xол дар таxлилy тачзияи шеъри устод ба кор гирифта нашудааст.
Зиндагй бо дарду дармонаш, бо калимоте, ки нyбyFи гуяндаашро дар худ Fyнчондааст, дар шеъри y тачассум меёбад. X,аpфxои ошиконааш низ рангу чилои дигар мегирад:
Нигорино, шунидастам, ки гоxи меxнатy pоxат Се пиpоxан салаб будаст Юсуфро ба умр - андар; Яке аз кайд шуд пурхун, дувум шуд чок аз тyxмат Савум Яъкубро аз буш равшан гашт чашми тар. Рухам монад бад-он аввал, дилам монад бад-он сонй, Насиби ман шавад дар васл он пиpоxани дигар [8, c. 40].
Баёни ошиконаи Рудакй ба покии шабнаморои саxаpгоxй ва латофати барги гул аст. Сеxpи калима ва эъчози мусикй дар xам меомезад ва шоир «ба паpдаxои ваxм» pаx меёбад. Ин ки Унсурй бо xама тавоной, ки дар сурудани тавсиф дорад: <^азал рудакивор неку бувад» - мегуяд, далели латофат ва зебоии шеъри ин устоди шоирон аст. Он чи ки Низомии Арузй дар «Чаxоp макола» дар бораи Амир Муиззй гуфтааст, бояд ба xак дар бораи Рудакй гуфтор шавад, ки: «Шеъри y дар тиловат ва тароват ба FOят аст ва дар равонй бенщоят» [7, c. 40].
Тарзи сухани Рудакй ба хулку хуй ва шахсияти инсонияш робитаи сахт дорад ва онро симои бурунй, дил ва ботин ва андешаи y бояд донист. Ба ин далел гуфтаанд, ки «сабки xаp шоир xокй аст аз кайфияти тавофуке, ки байни аxволи нафсонии y xаст» [4, c. 162]. Шеъри Рудакй xолати табъи уст ва табъи y xолати шеъри уст.
^итъаи дар фавк омада бо калимоти сода, гиро ва пурсишии табъй бозгyи_xолат ва табъи хосаи шоир буда, вижагии андеша ва тасвирашро замонат додааст: «У чаро бар гул асту ман бар хор?».
Дар хилоли ин сатр лаxни шурангез ва гиряангези шоир намудор аст. Дар китъаи поён низ мисли Дофиз «миёни ханда мегиряд». Саxеxтаpаш Дофиз ба тарзи гиристани y назар доштааст.
Чун гуй карда мат ба дастаки хеш,
Гyноxи хеш бар ту афкандам.
Хона аз руи ту тщй кардам,
Дида аз хуни дил биёгандам.
Ачаб ояд маро зи кардаи хеш,
К-аз дари гиряам xамехандам [8, c. 47].
Баёни ошиконаи Рудакй беандоза зебо ва дилнишин аст. Шеъри ошиконааш дурахшон аст ва дар FOяти хушй ва шодобй. Бо ин ки аз Рудакй китъаxои зиёде намондааст, боз аз xилоли ин ашъор рушанй, покй ва шурангезии баёни вай намудор аст. Аз чумла шеъри зер, ки зебой ва гироии он Абусаиди Абулхайр ва Мавлавиро ба xаячон оварда ва ощоро ба истикбол ва тазмин аз он водор кардааст: Дама чамоли ту бинам, чу дида боз кунам, Дама танам дил гардад, ки бо ту роз кунам. Даром дорам бо дигарон сухан гуфтан, Кучо xадиси ту ояд, сухан дароз кунам [8, c. 48].
Ба назар чунин мерасад, ки ин шоир низ «аз Fами мозй наxиф» (суданй) шуда, аз хилофи сатpxои зеринаш бо заxpханд ба Рудакй менигарад ва мегуяд: Ачаб ояд маро зи мардуми пир, Ки xаме ришро хизоб кунанд. Ба хизоб аз ачал xаме наpаxанд, Хештанро xаме азоб кунанд [1, c. 177].
Ва Рудакй чун Хайём посухи «Бо муи сапед кисса мехоxам кард» ба лаб надорад, балки гуфтааст:
Ман муи хешро на аз он мекунам сиёx, То боз навчавон шаваму нав кунам Ty^x. Чун чомаxо ба вакти мусибат сияx кунанд, Ман муй аз мусибати пирй кунам сиёx [9, c. 161].
Албатта аз хилоли xамин сатpxо низ таассуфи шоири бузург аз гузаштаи шод ва ширин эxсос мешавад, зеро ки y пириро мусибат медонад, аммо ранчаш ба андозае аст, ки наметавонад май дар кадаx резад ва чун Хайём, чун Дофиз ва шоирони дигари Fаpбy Шарк шоxиди аxди шубобро ба хоб бинад ва боз ба пиронасар ошику девона шавад. Аз тарзи нигориш ва андешаи Хайёму Дофиз бармеояд, ки ощо чунон рушанбинона ба зиндагй рубару шудаанд, ки хонанда ба xайpат пай мебарад ва дарвокеъ дар ин миён каломи ощо таровати дигар дорад.
Шеъpxои ошиконаи Рудакй аз табиати шодиталаби замон ва хислати айшхоxонаи шоир, ки замоне барояш «хубй меxмонy дуст буд азиз», «басо нигор, ки xайpон будй бад-y дар чашм» ва «нишоти y ба фузун буду Fам ба нуксон буд» ва Fайpа маншаъ мегирад. Матонати сухани y аз таъсири омилxоест, ки нафсонияташро таквият бахшидаанд, вагарна y ба ин xадди итминон наметавонист бигуяд, ки: Набиди рушану овози хубу руйи латиф, Кучо гарон буд, зи ман xамеша арзон буд...* Дамеша чашмам зи зулфакони чобук буд, Дамеша гушам зи мардуми сухандон буд [8, c. 37].
* Ин ду мирсаъ дар баъзе нусах ба ин шакл омадааст: Набизи рушану дидори хубу руйи латиф, Агар гарон буд, зи ман xамеша арзон буд.
Ба ин далел даp шеъpxои айёми чавонии шоиp шодй ва таpаб таpзи сухани ypо мусаллат аст. Агаp гоx-гоxе абpи тиpаи Fам фазои шеъpашpо фаpо гиpад ба зудй хypшеди pyхи маъшука тулуъ мекунад ва боз осмони ишки y соф мешавад. Он вакт гули баxоpивy ишк ва май даp шеъpаш ба xам пайваста, дунёи сеxpангез, шаффоф ва таpабангезpо менамоянд ва боз шоиp дида баp pyи ëp медузад ва хуш-хуш май менушад ва месаpояд:
Аз гесуи у насимаки мушк ояд,
В-аз зулфаки у насимаки настаpван [8, с. SS].
Ба кавли Шафеъии Кадканй Рудакй даp ин байт ба кумаки калимоти поку содаю pавшан садокат ва масъулияти шоиpонаи хyдpо (ва инсощои дигаppо низ!) ба вачxи аъло сохтааст, ки низ саpшоp аз лутфи дилангез ва хаёлангез аст. Ин байти устоди Панчpyдй далели yстyвоpй ва махсусии мачмуаи имконоти баёни xyнаpии уст, ки даp тамоми шеъpxояш матpаx аст ва заминаи аслии онpо анвои ташбеx, истиоpа, асноди мачозй ва pамз ва гyнаxои мухталифи иpоаи тасвиpxои xиссй ва зеxнй ташкил медщад [5, с. 10].
Ч,илваxои xy^pn даp шеъpи Одамyшшyаpо бо мавзyxои зикpшyда маxдyд намешавад. Аз он чо ки шоиpи бyзypг ба табиат наздик аст ва таxти таъсиpи он вокеъ шуда, шеъpаш аз васфи манзаpаxои зебои табиат саpшоp аст. Ин pавиш даp шеъpи классикии мо бо муболотат xамpоx буда, аксаp ба xадди аксyлFоят pасидааст, ки ба вачxи мyболиFат донишмандони назаpияи шеъpи гузашта онpо мазмун шинохтаанд [б, с. 114].
Хдо чи xаст xамин аст ва асосан Рудакй чуз чилваxои шод ва зебои табиат ва шодкомии он чизе чустучу намекунад ва бо садокати pyшанбинонаи хеш мегуяд: Oxy зи танги ^x биёмад ба дашту pоF, Баp сабза бода хуш бувадо акнун агаp хypй [8, с. 3б].
Шафеъии Кадканй даp мавpиди хасоиси умумии сyваpи хаёл даp шеъpи фоpсй даp асpи Рудакй баp ин назаp аст, ки «баpчастатаpин хасоиси шеъpи ин давpа, чанбаи тафсилии тасовиpи шеъpй аст, ки аFлаб даp фазои чанд мисpаъ як тасвиp бо тамоми чузъиёт иpоа мешавад ва ин вижагй аз он чо саpчашма мегиpад, ки даp ин давpа, тасвиp ба хотиpи тасвиp, даp шеъp ба вучуд меояд, на ба унвони васила, ба чуз даp мавоpиди истисной - аз чумла «Шоxнома» - кушиши шоиpон бештаp даp чиxати халки тасвиp аст ва даp он суи тасвиpxо, камтаp даp чустучуи маъно ё максуде аст. Даp миёни шеъpxои бокимонда аз ин давpа тасовиpи бисëpе аз табиат ва ашё вучуд доpад, ки бегумон бypидаи як шеъpи тулонй нест, балки xосили як тааммул ва як тачpибаи хос даp як лаxзаи кyтоx аст, ки даp колаби чанд мисpаъ сабт шудааст» [5, с. 405]. Шафеъии Кадканй илова ба ин меафзояд, ки бо xамаи таваччУxе, ки шоиpони ин давpа «ба табиат ва тасовиpи худ доpанд, pанги маxаллиpо даp шеъpи эшон, ба xеч pyй наметавон мушаххас каpд» [5, с. 40б].
Май даp тасвиpи Рудакй бо xазоpон лутфу бу, маза ва pамз даpомехтааст ва Чилваxои зиндагонии шод бо намоён сохтани он баён мешавад. Даp шеваи тафаккypи шоиp чаxони бемай pангy бу надоpад. Фаppyхй, Mанyчеxpй, Хайём, Дофиз низ даp силки уянд.
Бо назаpдошти он ки паxлyxои мyндаpичаи осоpи шоиp, аз чумла yнсypxои шаклии он таpкиби сабксоз аст, даp ин мабxас мо асосан ба таxлил ва тачзияи вижагиxои шеъpи Рудакй аз мавкеи шинохти FOя, мавзуъ ва xадафxои маънавии зебоишинохтй наздик шудем.
Адабиёт:
1. Ашъоpи xамасpони Рудакй.-Душанбе: Адиб, 2007.-467 с.
2. Бpагинский И. С. Абдyллоx Ч,аъфаpи Рудакй. - Душанбе: Эp-Гpаф, 2009.-157 с.
3. Вино^адов В. В. Стиль Пушкина. - М.: Тослитиздат, 1941.- 510 с.
4. Заppинкyб А. Шеъpи бедypyF, шеъpи беникоб. Душанбе, 2009.
5. Кадканй Ш. Сyваpи хаёл даp шеъpи фоpсй.-Tеxpон: Муассисаи интишоpоти Orax, 1386
6. Мунтахаби «TаpчyмонyлбалоFа» ва «X,адоикyссеxp». - Душанбе: Дониш, 1987.-144 с.
7. Низомии Аpyзии Самаpкандй. Чаxоp макола.- Душанбе: ^фон, 1986.-159 с.
S. Рудакй. Девон. Tаxия, тасxеx ва саpсyхани xавошии ^одиpи Рустам.-Олмотй, 2007.-256 с.
9. Рудакй. Ашъоp.-Дyшанбе: Адиб, 2007.-414 с.
10. Саттоpзода А. Рудакй ва шеъpи pyдакивоp.-АpмyFOни ганчи сухан (чилди аввал).-Хучанд, 2007.-с.21-29.
РОЛЬ РУДАКИ В СТАНОВЛЕНИИ И ЭВОЛЮЦИИ ХОРАСАНСКОГО СТИЛЯ
В статье рассматривается роль Абуабдулло Рудаки в становлении и эволюции хорасанского стиля. Автор в данной статье определяет роль Рудаки в развитии хорасанского стиля, ссылаясь на оценки как его современников, так и последующих исследователей (отечественных и зарубежных) творчества поэта.
Ключевые слова: стиль, роль, влияние, становление, особенности, исследование, анализ, Рудаки, искусство, поэт.
THE ROLE OF RUDAKI ON THE DEVELOPMENT AND EVOLUTION
OF KHURASANI STYLE
The article considers the role of Abuabdulloh Rudaki on the development and evolution of Khurasani style. In the article, the author discusses the role of Rudaki on the development of Khurasani style from the point of view of his contemporaries and modern researchers of Rudaki's life and poetry, and shows the place of Rudaki in this aspect.
Keywords:style, place, influence, development, feature, research, analysis, Rudaki, art, poet.
Свидения об авторе: Боев Ш. Э., старший преподаватель кафедры теории и истории таджикской литературы Таджикского государственного института языков имени С. Улугзода, е-mail: mustafo0612@mail.ru
About author: Boev Sh. E., senior lecturer in Department of Theory and History of Tajik Literature, Tajik State Institute of Languages named after S. Ulughzoda
БАЪЗЕ ВИЖАГИХ,ОИ БАДЕЙ ВА ГОЯВИИ ДРАМА ДАР Э^ОДИЁТИ С. АЮБИ
Люби М.
Институти забон, адабиёт, шарцшиносй ва мероси хаттии Академияи илмуои Цум^урии Тоцикистон
Драма дар баробари лирика ва эпос аз чинснои адабй буда, низоънои наётй ва ичтимоиро дар амалиёти бевосита ва задухурди характерной кувванои ба нам мукобили чамъиятиро дар саннаи театр инъикос менамояд. Аввалин драмано дар адабиёти точик пас аз Инкилоби октябр ба вучуд омаданд, ки хусусиятнои таргиботй доштанд. Аввалин драмано дар адабиёти точик ба калами М. Муинзода, Т. Самадй, А. Усмонов, Е. Абдулло, А. Пирмунаммадзода, С. Улугзода, Ч,. Икромй, А. Денотй, М. Турсунзода ва гайра тааллук доранд.
Пас аз солнои 90-уми карни гузашта драма ба марнилаи нави рушду такомули худ ворид гардид. Меъёри бано тагйир ёфт ва арзишнои адабй низ дигар шуданд. Драматургия чун чузъи адабиёти бадей аз чанорчубаи мандудиятнои мафкуравй озод гашт. Сарнавишти миллат ва таърихи он аз мавзуънои менварии драматургия карор гирифт. Яке аз пурмансултарин адибони точик, ки камолоти эчодияш ба ин даврон рост меояд, Сафармунаммад Аюбист.
Сафармунаммад Аюбй аз чумлаи шоирони насли сеюми адабиёти муосири точик аст, ки дар эчодиёташ ба чуз аз газалу рубой, дубайтиву китъа, чанорпораву маснавй жанри драма мавкеи махсусеро ишгол менамояд. Микдори умумии драманои нам манзум ва нам мансури С. Аюбй мутобики маълумотнои бадастомада аз 37 адад нам бешанд. Дар «Мунтахаби осор»-и шоир, ки соли 2000 аз тарики нашриёти «Адиб» ба табъ расидааст, 27 асари драмавии у чой дода шудаанд [1]. Дар мачмуаи «Туй дар Хуррамдара» 10 драмаи адиб гирд оварда шудаанд [4]. Адабиётшиноси точик Урватулло Тониров ба нунари нигорандагии у банои баланд дода, гуфтааст, ки Сафармунаммад Аюбй «дар эчоди каломи бадей, алалхусус, дар эчоди драмаи манзум сонибистеъдод аст... Танкик ва танлили эчодиёти у гувонй мединанд, ки Аюбй суханро санчида ва дониста мегуяд, ба алфози покиза ва маонии латиф диккати чиддй мединад ва нусни таълифу таносуби суханро чиддан риоя менамояд» [1, а 3].
Аз 37 адад асари драмавие, ки мо мавриди баррасй карор додем, 15 адад драмаи манзум, 11 адад драмаи мансур ва 11 адад драманое мебошпнд, ки нам бо назм, нам бо наср эчод шудаанд. Муаллиф зери унвони нар драма жанри онро низ муайян намудааст. Пас аз танлил муайян гардид, ки 1 драма манзуми фалсафй 1 драма достони драмавй, 2
